Чӑваш Енӗн Тӗрӗслевпе шутлав палати тӑлӑх ачасем валли 2019-2021 ҫулсенче 460 хваттер илнин аудитне ирттернӗ. Туяннӑ хваттерсенчен 42,3 процентӗнче контрактсене куҫман пурлӑх рынокӗнче ӗҫлекен уйрӑм усламҫӑсемпе е посредник евӗр уйрӑм ҫынсемпе алӑ пуснӑ. Юлашкинчен асӑннӑ ҫав категори хваттер малтан туянать, унтан муниципалтет закупки вӑхӑтӗнче хаклӑрахпа сутса ярать.
Прокуратура ӗҫченӗсем 90 килӗшӗве тишкернӗ те коммерсантсем 14,9 миллион тенкӗ тупӑш курнине палӑртнӑ. «Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи кӑларӑм пӗтӗмлетнӗ евӗр, кунта сӑмах хысна укҫи пирки пырать. Республикӑра тепӗр 1200 тӑлӑх хваттер черетӗнче тӑнине те шута илмелле.
Чӑваш Енӗн Тӗрӗслевпе шутлав палати палӑртнӑ тӑрӑх, Шупашкар районӗнче икӗ хваттере 45-50 процент хаклатса сутса янӑ. Ку танлаштарӑмра елчӗксем уйрӑмах палӑрнӑ. Тӑвай, Етӗрне тата Пӑрачкав та вӗсенчен юласшӑн мар...
Кӑҫалхи чӳк уйӑхӗн вӗҫне илсен Чӑваш Енре тавар тата пулӑшу хакӗн индексӗ ҫулталӑк пуҫламӑшӗнчипе танлаштарсан 107,79 процент пулнӑ, 2020 ҫулхи чӳк уйӑхӗн пуҫламӑшӗнчипе пӑхсан — 108,53 процент. Цифрӑсене Чӑвашстат илсе кӑтартнӑ.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа апат-ҫимӗҫ хакӗ пирӗн патра 8,93 процент ӳснӗ, апат-ҫимӗҫ мар япаласен хакӗ – на 8,84%, тӗрлӗ пулӑшу – 4,69%.
Апат-ҫимӗҫрен аш-пӑш, кӗрпе тата пӑрҫа йышшисем, ҫӑкӑр, макарон, услам ҫу, сахӑр песукӗ, пулӑ тавраш, тип ҫу, сӗт-турӑх, ҫӑмарта хакланнӑ.
Стройматериалсен хакӗ 26,14% ӳснӗ, телерадиотовар 16,35% хакланнӑ.
Аналитиксем тӗнчери эрех ӗҫме чи юратакан ҫӗршывсене палӑртнӑ. Асӑннӑ списока Австрали уҫать. Вӑл ӗҫме чи юратакансен ретӗнче малта пырать. Австралире пурӑнакансем ҫулталӑкне вӑтамран 27 хутчен ӳсӗрӗличчен ӗҫсе лартаҫҫӗ. Тӗнчипе илсен ку кӑтарту икӗ хута яхӑн пӗчӗкрех.
2021 ҫулта ирттернӗ социаологи тӗпчевӗнче ҫулталӑкра 26,7 хутчен ӳсӗрӗличчен ӗҫнин кӑтартӑвӗпе Дани иккӗмӗш вырӑнта, виҫҫӗмӗшӗнче — Финлянди (23,8), АПШ (23), Великобритани (22,5), Канада (22), Ирланди (20), Франци (17,5), Швеци (16), Нидерланд (15,7).
Пирӗн ҫӗршыв ӗҫме юратакан 10 ҫӗршыв йышне кӗмен.
Юпа уйӑхӗнче Чӑваш Енре антирекорд пулнӑ. Республикӑра пӗр уйӑхра 2366 ҫын вилнӗ. Кун пек статистика тахҫантанпах пулман.
Танлаштармашкӑн: авӑн уйӑхӗнче 1744 ҫын пурнӑҫран уйрӑлнӑ. 2020 ҫулхи юпа уйӑхӗнче 1701 ҫын вилнӗ.
Кӑҫал кӑрлач-юпа уйӑхӗсенче республикӑра 17118 ҫын вилнӗ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 2238 ҫын ытларах. Сӑмах май, ку ӗмӗрте 2002-2005 ҫулсенче ҫын нумай вилнӗ. Ун чухне ҫулталӑкне 19,3-19,9 пин ҫын пурнӑҫран уйрӑлнӑ.
Чӳк уйӑхӗ иртсе кайнӑран Чӑваш чӗлхи лабораторийӗн вӑл уйӑхри ӗҫне пӗтӗмлетме вӑхӑт ҫитрӗ. Паллах, мӑшӑрсен йышне миллиона ҫитернӗ хыҫҫӑн пирӗн ӗҫ малтанхи пек хӑвӑртах пымасть.
Ҫавах иртнӗ уйӑхра эпир темиҫе кӗнеке мӑшӑрлама ӗлкӗртӗмӗр. Сӑмахран, Дмитрий Медведевӑн «Ровно патӗнче» хайлавӗ хатӗр. Халь Михаил Брагинӑн «Фельдмаршар Кутузовпа» Олег Дрожжинӑн «Ухӑран — танка ҫитиччен» кӗнекесемпе ӗҫлетпӗр. Кӑштах ҫӗнӗ кӗнекесене те сканерлатпӑр. Кунта Эммануил Казакевичӑн «Кӑвак тетрадьне» тата Джеймс Шульцӑн «Пӗчӗк индеец Синопӑна» асӑнма пулать.
Раштав уйӑхне эпир 1 038 200 мӑшӑрпа кӗретпӗр. Тепӗр май каласан, чӳк уйӑхӗнче пурӗ 23 679 мӑшӑр тума ӗлкӗрнӗ. Куҫарнӑ сӑмахсен йышӗ 9 561 725 ҫитрӗ. Шел те, Ҫӗнӗ ҫулччен ку кӑтартӑва 10 миллион таран ҫитерейместпӗр пулас (сахалтан та 44 пин ҫӗнӗ мӑшӑр тумалла-ҫке!). Апла пулин те кӑҫал эпир ҫавах хастар ӗҫлени куҫ кӗретех.
Мӑшӑрсем нумаях тӑваймарӑмӑр пулин те ытти енӗпе ӗҫлени пирки каласа пама пулать. Сӑмахран, акӑлчанла-чӑвашла пуплевӗш мӑшӑрӗсем хатӗрлесе (алӑпа мар) вӗрентсе пӑхрӑмӑр. Шел те хальлӗхе мухтанмалӑх ӗҫ пулмарӗ. 44 пин мӑшӑр ку ӗҫ валли сахал пулчӗ.
Ҫӗнӗ професси суйлас текенсене Раҫҫейӗн Ӗҫ министерстви ҫитес вӑхӑтра епле отрасльсем вӑйлӑрах аталанассине шута илме сӗнет. Специалистсем шухӑшланӑ тӑрӑх, ӗҫ рынокӗнче ҫитес 10 ҫулта пуринчен вӑйлӑрах ҫак 7 отрасль аталанӗ: IT-индустри, хӑнасене йышӑнакан индустри, кану индустрийӗ, наука, строительство, сывлӑх сыхлавӗ тата социаллӑ пулӑшу, вӗренӳ.
Ҫакна ӗҫ вырӑнне улӑштарас тӗллевпе ҫӗнӗ професси илес кӑмӑллисен ҫеҫ мар, шкул пӗтерекен ҫамрӑксен те шута илмелле.
Чӳк уйӑхӗн 8-14-мӗшӗсенче республикӑра 5589 ҫыннӑн ОРВИ пулнине официаллӑ майпа палӑртнӑ. Ҫапла ковид каникулсем хыҫҫӑн чирлесси 43,9 процент ӳснӗ.
Чирлекенсен йышӗ канмалли кунсем хыҫҫӑн нумайланма пултарасси пирки ЧР Элтеперӗ Олег Николаев Правительство ҫуртӗнче иртнӗ канашлура та каланӑччӗ. Йӑнӑшман иккен. Малтанхи эрнепе танлаштарсан, ҫӳлерех асӑннӑ эрнере 1706 ҫын ытларах чирленӗ.
Ку енӗпе статистика Шупашкарта чи пысӑкки. Иккӗмӗш вырӑнта – Ҫӗмӗрле, виҫҫӗмӗшӗнче – Ҫӗнӗ Шупашкар. Аса илтерер: юпа уйӑхӗн 11-17-мӗшӗсенче ОРВИпе 10 пин ҫын чирленӗ. Ку рекорд пулнӑ.
Вӑраха тӑсӑлнӑ канмалли кунсенче, чӳкӗн 1-7-мӗшӗсенче, республикӑра ОРВИпе чирлекенсен йышӗ чакнӑ. Статистика кӑтартнӑ тӑрӑх, пӗр эрнере чирлесси 48,9 процент чакнӑ. Тепӗр майлӑ каласан, 3719 ҫын сахалрах ОРВИпе аптӑранӑ.
Ытларах Шупашкарта чирленӗ: 2406 ҫын. Иккӗмӗш вырӑнта Ҫӗнӗ Шупашкар – 218 ҫын. Иртнӗ эрнере республикӑра ОРВИпе чирлессин кӑтартӑвӗ 100 пин ҫын пуҫне 318,8 ҫын лекнӗ. Кӑтарту Ҫӗмӗрлере, Шупашкарта, Канашра, Вӑрмар тата Пӑрачкав районӗсенче пысӑкрах пулнӑ.
Сӑмах май, юпа уйӑхӗн 11-17-мӗшӗсенче Чӑваш Енре 10 пин ҫын ОРВИпе чирленӗ. Ку – рекорд.
Яшсемпе хӗрсенчен хӑшӗсем ҫемье ҫавӑриччен ура ҫине ҫирӗп тӑма ӗмӗтленеҫҫӗ. Малтан вӗренсе пӗтермелле, ӗҫе вырнаҫмалла, хваттерлӗ-ҫуртлӑ пулмалла, кайран ҫеҫ ҫӗрӗ тӑхӑнма юрать тесе шухӑшлакансемпе пӗрлех ҫамрӑклах мӑшӑрланакансем те пур.
Чӑваш Енре кӑҫалхи кӑлач уйӑхнчен пуҫласа юпа уйӑхӗн вӗҫӗччен 4 976 мӑшӑр ҫемье ҫавӑрнӑ. Пӗлтӗрхи асӑннӑ тапхӑртинчен ку цифра 24 процент пысӑкрах.
Пӗрлешекенсен вӑтам ҫулне илсен, арҫынсем — 24-30 ҫулта, хӗрарӑмсем — 25-30 ҫулта.
Мӑшӑрланакансем Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар тата Канаш хулинсенче йышлӑрах пулнӑ. Яллӑ районсенчен малтисен шутӗнче Шупашкар, Ҫӗрпӳ, Патӑрьел тата Сӗнтӗрвӑрри районӗсем.
Чӑваш Енре усӑ курман ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ ҫӗрсем сахалланса пыраҫҫӗ. Кун пирки республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗ тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн ушкӑнӗсенче пӗлтернӗ.
Ҫулталӑк пуҫланнӑ тӗле илсен, усӑ курман ҫӗрсен лаптӑкӗ 28 пин гектар пулнӑ, кӑҫал вӗсенчен 10 пин гектарне пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртнӗ.
Канаш, Комсомольски Красноармейски Шӑмӑршӑ тата Елчӗк районӗсенче усӑ курман ҫӗрсем ҫук.
Усӑ курман ҫӗрсене пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртес плана пурнӑҫланӑ районсен шутӗнче — Улатӑр, Патӑрьел, Куславкка, Хӗрлӗ Чутай, Муркаш, Пӑрачкав, Вӑрмар, Шупашкар, Етӗрне тата Тӑвай.
-8.7 °C