Пирӗн республикӑра 100 ҫултан иртнӗ 64 ҫын пурӑнать. Юлашки ҫулсенче Чӑваш Енре ҫыннӑн пурнӑҫ тӑршшӗ вӑрӑмланнӑ. 2010 ҫултанпа вӑл 2,4 ҫул ӳснӗ, пӗлтӗрхи ҫул вӗҫне ку кӑтарту 71 ҫулпа танлашнӑ.

Михаил Игнатьев каланӑ тӑрӑх, юлашки 5 ҫулта республикӑра нумай ҫул пурӑнакансен йышӗ 4910 ҫын ӳснӗ. Кӑҫал, 2012 ҫулхипе танлаштарсан, 100 ҫултан иртнисем 18 процент нумайрах.

Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫал тепӗр 26 ҫын 100 ҫул тултармалла. Ҫапла вӗсен йышӗ 90 ҫын таран ҫитме пултарать. Нумай пурӑнакансен йышӗ ӳснӗ май республикӑра кӑҫал геронтологи центрӗ уҫасшӑн.

Паян, нарӑсӑн 5-мӗшӗнче, ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗ Иван Моторин, ЧР информаци политикипе массӑллӑ коммуникацисен министрӗ Александр Иванов «Хыпар» Издательство ҫурчӗн ӗҫченӗсемпе тӗл пулнӑ.

Премьер-министрпа иртнӗ тӗлпулура редакцири ыйтусене ҫӗкленӗ: ҫырӑнтару, хаксем, шалу… «Хыпар» ИҪ директорӗ-тӗп редакторӗ Михаил Арланов «Хыпара» ытларах ялсенче вуланине, кӑларӑмсене унта ҫитермешкӗн почта хака хӑпартнине, ҫавна май редакцие укҫа сахал кӗнине палӑртнӑ. Ҫавӑнпа ӗҫченсене укҫан хавхалантармашкӑн май сахаллине каланӑ вӑл.

Иван Моторин кӑларӑмсене ялсенче кӑна мар, хулара та ытларах ҫырӑнтарма сӗннӗ. Издательство ҫурчӗн, коммерци организацийӗ пулнӑ май, кирлӗ-кирлӗ мар расхутсене хӑйӗн оптимизацилемеллине те палӑртнӑ вӑл. Ҫавӑн пекех грант конкурсӗсене хутшӑнма каланӑ. Министр вара кӑларӑмсене салатмалли урӑх майсем тупма, ку енӗпе Ҫӗнӗ Шупашкарти «Грани» хаҫатран тӗслӗх илме сӗннӗ.

Мария Васильевна Асламас

Хурлӑхлӑ хыпар пӗлтеретпӗр. 89 ҫула кайнӑ Мария Васильевна Асламас пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл чылай ҫул телекуравра ӗҫленӗ.

Мария Асламас Тӑвай районӗнче ҫуралса ӳснӗ, Сарӑтури консерваторие пӗтернӗ. Мария Васильевна чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамблӗнче ӗҫленӗ, хӗрарӑмсен квартетӗнче юрланӑ, телекуравра сасӑ режиссерӗ пулнӑ.

Мария Васильевна шӑпине Анисим Асламаспа ҫыхӑнтарнӑ. Вӗсем чӑн-чӑн пултарулӑх династине йӗркеленӗ. Ачисем те, мӑнукӗсем те аслисен ҫулӗпе кайнӑ. Анисим Асламас 15 ҫул каялла ҫӗре кӗнӗ.

Мария Асламаспа паян, 14 сехетре, Шупашкарти Ленин проспектӗнчи 38-мӗш ҫуртра сывпуллашнӑ.

Ксюша Максимова

Етӗрне районӗнчи 13-ри хӗр комӑра выртни пирки республикипех калаҫаҫҫӗ. Ксюшӑн ашшӗ-амӑшӗ чылай клиникӑран пулӑшу ыйтнӑ. Ҫав шутра — Израильти тата Канадӑри клиникӑсенчен те.

Паян, нарӑсӑн 5-мӗшӗнче, амӑшӗн йӑмӑкӗ Инна Максимова ют ҫӗршыври клиникӑсенчен хурав килнине пӗлтернӗ. Вӗсем Ксенийӑна пулӑшса пӑхма хатӗр.

Шупашкар тухтӑрӗсем хӑйсен ӗҫне пурнӑҫланӑ, урӑх вӗсем нимӗн те тӑваймаҫҫӗ. Ашшӗ-амӑшне Ксюшӑн чӗрине чирлӗ ачана пама сӗннӗ. Паллах, вӗсем хирӗҫленӗ. Ҫывӑх ҫыннисем шанчӑка ҫухатмаҫҫӗ.

Инна каланӑ тӑрӑх, Израиль тухтӑрӗсем Чӑваш Енри шкул ачин диагнозне тӗпчеҫҫӗ. Кун хыҫҫӑн вӗсем хурав парӗҫ: ҫемьен Израиле килмелле-и е ҫук-и?

Унти специалистсем каланӑ тӑрӑх, Шупашкар тухтӑрӗсем лартнӑ диагнозпа Ксюшӑн вӑранмалла пулнӑ (шанчӑкӗ — 80 процент). Ашшӗ-амӑшӗ хӗрӗн аппаратне сӳнтерме ирӗк памӗҫ. Тухтӑрсем каланӑ тӑрӑх, вӑл кун пек пурнӑҫ тӑршшӗпех выртма пултарать.

Илемлӗ пулас тесе хӑшӗ-пӗри укҫасӑр тӑрса юлать. Тӳлевсӗр косметика процедурине килеҫҫӗ те кредит илсе тухса каяҫҫӗ.

Хӗрарӑмсем 80 пин тенкӗлӗх косметика туянаҫҫӗ. Ку — серепе. Процедура тунӑ хыҫҫӑн хӗрарӑмсене уйрӑм пӳлӗме илсе каяҫҫӗ. Лешсем гипноз тунӑ евӗр хыҫран утаҫҫӗ. Калаҫсан хӗрарӑмсем хӑйсем те сисмеҫҫӗ — кредит килӗшӗвне алӑ пусаҫҫӗ.

Клиентсене телефонпа шӑнкӑравласа тупаҫҫӗ. Хӑшӗ-пӗрне конкурсра выляса илнӗ, ҫавна май тӳлевсӗр процедура тума май пур тесе суяҫҫӗ. Кредичӗсене кайран темиҫе ҫул тӳлеҫҫӗ.

Кун пирки тӗнче тетелӗнчи канашлусенче те ҫыраҫҫӗ. Анчах, Роспотребнадзор пӗлтернӗ тӑрӑх, косметикӑна каялла тавӑрса пама юрамасть. Кунашкаллисенчен шар курнисем Раҫҫейре — ҫӗр-ҫӗр. Экспертсем каланӑ тӑрӑх, ку ултав пулнине ӗнентерме йывӑр.

Константин Щедров тунӑ сӑн

Арҫынсене Тӑван ҫӗршыв хӳтӗлевҫисен кунне мӗн парнелемеллине пӗлместӗр-и? Шупашкарта Владимир Путин тата Барак Обама сӑнне ӳкернӗ нуски сутни пирки тӗнче тетелӗнче пӗлтерӳ пур.

Константин сутуҫӑ пӗлтернӗ тӑрӑх, кунашкал нуские ҫынсем хаваспах туянаҫҫӗ. Ӑна Раҫҫейре туса кӑларнӑ. Нуски, вӑл каланӑ тӑрӑх, урана сывлаттарать. Ӑна туянакансем каялла та таврӑнаҫҫӗ-мӗн — тепре илме.

Ярослав Макаров та нуски туяннӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, ку ӑна питӗ килӗшнӗ. Нуские вӑл коллекцие хума шутланӑ. Вӑл унта 9-мӗш пулӗ.

Вӑрнарти маттур полицейскисенчен пӗри

Вӑрнарти полицейскисем ҫунакан пӳртрен тӑнне ҫухатма ӗлкӗрнӗ арҫынна тата икӗ ачана кӑларнӑ. Унсӑр пуҫне вӗсем ҫав ҫуртри урӑх хваттерсенче пурӑнакансене те инкекрен ҫӑлнӑ.

Вӑрнарти Путевӑй урамри барак ҫунни пирки кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче ирхи виҫӗ сехет тӗлӗнче пӗр хӗрарӑм йӗрке хуралҫисене шӑнкӑравласа пӗлтернӗ. Полицейскисем пушарти ҫынсене ҫулӑмпа кӗрешекенсене пулӑшмалла тесе тӑман — вырӑна вӗҫтернӗ. Йышра пуҫиле (уголовлӑ) шырав уйрӑмӗн пуҫлӑхӗ Станислав Николаев, полицин участокри уполномоченнӑйӗ Ираида Тихонова, следстви пайӗн тӗпчевҫи Сергей Атюкин тата Александр Смирнов водитель пулнӑ.

Вырӑна ҫитсен Станислав Николаев полици подполковникӗпе юстици майорӗ Сергей Атюкин кантӑка ватнӑ та унта хваттер хуҫи выртнине асӑрханӑ. Ӑна часрах вӗсем урама илсе тухнӑ. Кайран икӗ ачана та урама кӑларнӑ. Ҫав вӑхӑтра Ираида Тихонова полици капитанӗ тата полици старшини Александр Смирнов та ахаль тӑман — ҫывӑракан кӳршӗсене вӑратнӑ. Пушар сӳнтерекен тата васкавлӑ пулӑшу машинисем киличчен йӗрке хуралҫисем ҫынсене инкекрен ҫӑлса ӗлкӗрнӗ.

Чӑваш республикин пӗрремӗш конституцине йышӑннӑранпа паян 90 ҫул ҫитрӗ. Чӑваш АССРӗн пӗрремӗш тӗп саккунне 1926 ҫулхи кӑрлачӑн 31-мӗшӗнче йышӑннӑ.

«Ирӗке тухас тесе чӑваш халӑхӗ нумай ҫул кӗрешнӗ. Темиҫе ӗмӗр хушши чӑваш ӗҫчен халӑхӗ патша пусмӑрӗ айӗнче пурӑннӑ. Хӑйӗн экономикӑри тата наци ирӗклӗхне, культурине, йӑли-йӗркине тата чӗлхине упраса хӑварас тесе чӑваш халӑхӗ пусмӑрҫӑсемпе паттӑрла кӗрешнӗ», — тесе палӑртнӑ пулнӑ ҫав саккунра. 1926 ҫулхи конституци пурӗ 13 сыпӑка кӗрекен 87 статьяран тӑнӑ. Хальхи вӑхӑтпа пӑхсан тӗп саккунра демократиллӗ шухӑшсем сахал мар пулнӑ. Ӗҫленине яваплӑх шутне кӗртнӗ, вӗренӳ тӳллевсӗр пулмалла пулнӑ. Конституци тӑрӑх чӑваш тата вырӑс чӗлхисем официаллисен шутне кӗнӗ, пур учрежденисемпе организацисенче те чӑваш чӗлхипе анлӑ усӑ курма пуҫлама тӗллев ларнӑ пулнӑ.

РСФСР аслӑ органӗсем ку конституцие ҫирӗплетме килӗшмен. 1926-мӗш ҫулхи тӗп саккун 1937 ҫулччен ӗҫленӗ.

Елена Нарпи страницинчен илнӗ сӑн

Чӑваш наци вулавӑшӗнче паян Чӑваш Республикин профессилле ҫыравҫӑсен пухӑвӗ иртнӗ, унта ҫӗнӗ ертӳҫе суйланӑ.

Пухура итлесе ларнӑ Борис Чиндыков ҫыравҫӑ каласа панӑ тӑрӑх мероприятие ертсе пыма Анатолий Кипече шантарнӑ. Чи малтанах Сергей Павлов пухӑннисем умӗнче ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн ӗҫӗ-хӗлӗ пирки отчет тунӑ. Ҫавӑн пекех устава улшӑнусем кӗртни ҫинчен те каласа хӑварас пулать. Сӑмахран, енчен те малтан пӗрлӗх ертӳҫине 5 ҫуллӑха суйланӑ пулсан малашне 3 ҫула ҫеҫ суйлама йышӑннӑ.

Тухса калаҫакансен йышӗнче Чӑваш Республикин культура, национальноҫсен тата архив ӗҫӗсен министрӗн тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Константин Яковлев тата пӗрлӗхе кӗрекен ҫыравҫӑсем пулнӑ. Арсений Тарасов, Светлана Асамат, Раиса Сарпи, Юрий Артемьев тата ыттисем ҫыравҫӑсен паянхи лару-тӑрӑвӗ пирки сахал мар тухса калаҫнӑ.

Анлӑ ларура ҫӗнӗ ертӳҫӗне суйланӑ. Пурӗ 4 кандидата тӑратнӑ. Николай Максимов Геннадий Максимова сӗннӗ. Вӑл влаҫрисемпе те калаҫма пултарать, пӗрлӗх пайташӗсенчен те ҫирӗп ыйтма пултарать тесе хак панӑ. Любовь Фёдорова сӑвӑҫ Валерий Туркая сӗннӗ.

Малалла...

«Про Город» архивӗнчи сӑн

Етӗрне районӗнчи Урпаш ялӗнчи Ксюша Максимова районти ӑмӑртура йӗлтӗрпе чупнӑ хыҫҫӑн комӑна кӗрсе ӳкни пирки унчченех пӗлтернӗччӗ. Ксюша халӗ те тӑна кӗмен, анчах ҫывӑх ҫыннисем алӑ усмаҫҫӗ. Вӗсем тӗрлӗ пульницӑран пулӑшу ыйтаҫҫӗ.

Шупашкар тухтӑрӗсем ачана операци тума килӗшмен. Мускав специалисчӗсем те вӗсен шухӑшӗпе килӗшнӗ. Ҫывӑх ҫыннисем Ксюшӑн диагнозне палӑртнӑ документсене Раҫҫейри 20 клиникӑна янӑ.

Хӗрӗн организмӗ 24 сехет апат йышӑнман. Телее, ӗнер лару-тӑру улшӑннӑ — Ксюша каллех апата йышӑнма тытӑннӑ. Унӑн органӗсем лайӑхах ӗҫлеҫҫӗ. Анчах диагноз — «пуҫ мимине юн кайни» — ырринех кӑтартмасть.

Ксюшӑн ҫывӑх ҫыннисем пульницӑран пӗр утӑм та каймаҫҫӗ. Ҫемье тӗпренчӗкӗн пурнӑҫӗшӗн кӗрешнӗ чухне тӗнче тетелӗнче ултавҫӑсем тупӑннӑ. Вӗсем хӗрачана сиплеме тесе укҫа пухаҫҫӗ. Анчах вӗсене ӗненмелле мар. Ҫемье хальлӗхе укҫа-тенкӗ пухмасть.