Республикӑра
Cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ Етӗрнери ача-пӑча вулавӑшӗнче Паллӑ ентешсен ҫулталӑкне халалласа тата асӑннӑ тӑрӑхри сумлӑ ҫын – Зоя Миронова – ҫуралнӑранпа 110 ҫитнине халалласа «Район историйӗнчи паллӑ ятсем» ярӑмпа «Человек мира – З.В. Миронова» (Тӗнче ҫынни – З.В. Миронова) кӗнеке куравӗ уҫӑлнӑ. Зоя Васильевна 1913 ҫулта Етӗрнере ҫуралнӑ. Вӑл СССРӑн чикӗ леш енчи элчи пулнӑ. Пӗрлештернӗ Нацисен Организацийӗнче элчӗ тивӗҫне Етӗрне хӗрарӑмӗ чӗрӗк ӗмӗре яхӑн пурнӑҫланӑ. Пуҫламӑш класа Зоя Миронова Етӗрнере, аслӑ классене Шупашкарта вӗреннӗ, аслӑ пӗлӗве Мускаври хими технологийӗн институтӗнче илнӗ. Ҫавӑн хыҫҫӑн вӑл Сайра тӗл пулакан металсен патшалӑх наукӑпа тӗпчев институтӗнче ӗҫленӗ. 1950 ученӑйсен йышӗпе СССР патшалӑх премине тивӗҫнӗ. Верховнӑй Совет депутачӗ пулна, ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсенче ӗҫленӗ. 1959 ҫулта ӑна елчӗ пулма шаннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Хулара
Следстви комитечӗ тунӑ сӑн Юпа уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, пӗлтӗр, 28 ҫулти хӗрарӑм Шупашкарта Богдан Хмельницкий урамӗнчи чарӑнура маршруткӑна ларнӑ та кӑшт кайсан водителе мӑйӗнчен ҫӗҫӗпе чикнӗ. Тепӗр маршрутка водителӗ пулӑшнипе, шӑп ҫав вӑхӑтра иртсе пыракан васкавлӑ медпулӑшу чарӑннипе руль умӗнче ларнӑ арҫынна часах пульницӑна илсе ҫитернӗ, операци тунӑ. Вӑл чӗрех юлнӑ. 28 ҫулти хӗрарӑма вара тытса чарнӑ. Ҫынна вӗлерме тӑнӑшӑн ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Тытса чарнӑ чухне вӑл йӗрке хуралҫисене хирӗҫлеме те шухӑшламан. Аманнӑ водителе пулӑшу кӳнине ҫул айккинче пӑхса тӑнӑ. Ҫак арҫынна вӑл унччен палламан. Чарӑнура маршруткӑн малти ларкӑчӗ ҫине вырнаҫсан пӗр кӗтмен ҫӗртен ҫӗҫӗпе яшлаттарнӑ. Следстви вӑхӑтӗнче психиатри экспертизи тунӑ. Вӑл ҫакна кӑтартнӑ: ҫамрӑк хӗрарӑм преступлени вӑхӑтӗнче хӑй мӗн тунине ӑнланман. Ҫавна май суд ӑна ятарлӑ учреждение сипленмешкӗн яма йышӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Сывлӑх
Паян рекорд - республикӑра кӑшӑлвируспа 1301 ҫын чирленине палӑртнӑ. Ӗнер кӑна 500-е яхӑн ҫын сахалрахчӗ. Иртнӗ талӑкра сывалакансем те нумаййӑн пулнӑ - 622 ҫын чире парӑнтарнӑ. 192 ҫынна пульницӑна вырттарнӑ. Юлашки талӑкра 8 ҫын чире парӑнтарайман, вилнӗ. Пандеми пуҫланнӑранпа 4277 ҫын кӑшӑлвируса пула пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Республикӑра пандеми пуҫланнӑранпа 63,5 пине яхӑн ҫын кӑшӑлвируспа чирленӗ. Вӗсенчен 48,1 пинӗшӗ сывалнӑ. Ку 75,8 процентпа танлашать. ____ Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Пӑтӑрмахсем
Инкелӗ лару-тӑру министерстви тунӑ сӑн Паян, нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, ҫӗрле Шупашкарта Тӗп пасар ҫуннӑ. Унта лавккасем вырнаҫнӑ икӗ хутлӑ ҫуртра ҫулӑм тухнӑ. Чӑваш Енри Инкеклӗ лару-тӑру министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, пасарти пилӗк павильон сиенленнӗ. Пӗтӗмпе 100 тӑваткал метр. Юрать-ха, ҫулӑм икӗ хутлӑ ҫурта йӑлтах тӗп туман. Пушара сӳнтерме 2 сехет кирлӗ пулнӑ. Ҫулӑмпа 24 пушарнӑй, 6 техника кӗрешнӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар электрохатӗрпе тӗрӗс усӑ курманран тухнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
Шупашкар хула администрацийӗн сайтӗнчи сӑн Ҫитес эрнере те шкул ачисем дистанци мелӗпе вӗренӗҫ-и? Кун пирки оперштаб ларӑвӗнче калаҫнӑ. Нарӑс уйӑхӗн 14-мӗшӗнченпе 5-8 мӗш классем ҫавӑн пекех дистанци мелӗпе ӑс пухӗҫ. Ку Шупашкар, Ҫӗмӗрле тата Канаш хулисене пырса тивет. 1-4-мӗш тата 9-11-мӗш классем шкула ҫӳреме пуҫлӗҫ. Хальлӗхе йышӑннӑ тӑрӑх, ку нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗччен пулӗ. Шупашкарти хушма пӗлӳ паракан учрежденисем дистанци мелӗпе малалла ӗҫлӗҫ. Шкулсенче вара санитари мерисене ҫирӗп пӑхӑнмалла: ӳт температурине виҫмелле, пӳлӗмсенче сывлӑша дезинфекцилемелле, тусана шӑлсах тӑмалла. Аса илтерер: кӑшӑлвируспа чирлекенсем нумайланнӑран Шупашкарти, Ҫӗнӗ Шупашкарти шкул ачисем икӗ эрне дистанци мелӗпе вӗреннӗ. Хӑш-пӗр муниципалитетра та ачасем нумаййӑн чирленӗ тӗк дистанци мелӗпе вӗрентме ирӗк пулнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
Чӑваш кӗнеке издательствинче Петӗр Яккусенӗн «Кӗмӗл ҫутиллӗ хирсем» кӗнеки пичетленсе тухнӑ. «Унта, тӗпрен илсен, паллӑ поэтӑн иртнӗ ӗмӗрӗн 80-мӗш ҫулӗсенче ҫырнӑ, анчах ку таранччен ниҫта та пичетленмен хайлавӗсем кӗнӗ. Ҫавӑн пекех авторӑн сайра кун ҫути курнӑ сӑввисем те вырӑн тупнӑ кӑларӑмра», — тесе хыпарланӑ издательство сайтӗнче. Петӗр Яккусен (Петр Яковлевич Яковлев) 1950 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Красноармейски районӗнчи Упаҫырми ялӗнче ҫуралнӑ. И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнчен вӗренсе тухнӑ. Филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ. Наукӑпа тӗпчев институтӗнче, Красноармейски тата Элӗк районӗсенчи шкулсенче, Чӑваш патшалӑх университетӗнче ӗҫленӗ. Вӑл 2021 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ҫӗре кӗнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ Чӑваш Енре крематори пулатех тесе Чӑваш халӑх сайчӗ унччен пӗлтернӗччӗ-ха. Унран та ытларах. 5 ҫул каялла крематорие 2020 ҫулта уҫассине хыпарланӑччӗ. «Крематорие Шупашкар районӗнчи Атайкасси ял тӑрӑхӗн 10 пин тӑваткал метр лаптӑкӗнче туса лартӗҫ. Тӳрех палӑртса хӑварар, ку ҫӗр Явӑш ялӗ патӗнче вырнаҫнӑ», — пӗлтернӗччӗ ун чухне Никита Сурский. Анчах тем сӑлтава пула ҫав ӗҫе вӗҫлеме май килмен. Халӗ вара Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Декнис Спирин крематори валли 10 пин тӑваткал метр лаптӑк ҫинчи ҫӗре тара парасси ҫинчен калакан йышӑнӑва алӑ пуснӑ иккен. Заявкӑсене пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗччен йышӑнӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Тавлашуллӑ ыйту
Чӑваш чӗлхи
Раҫҫейре ӑсчахсен шайӗ питех те анса кайни вӑйлӑ курӑнать. Совет самани арканнӑ хыҫҫӑн хӑйсене ӑсчах шайне кӗртекенсен йышӗ ытла та ӳссе кайрӗ. Кашни хӑйне эксперт теме пуҫларӗ. Пӗлӗвӗ ҫитет-и, ҫитмест-и — хӑйне эксперт тет. Ҫапла вара чӑн-чӑн экспертсем те вӗсен хушшинче ҫухалса пӗтрӗҫ. Паянхи чӑваш чӗлхи ӑслӑлӑхӗ ҫине пӑхатӑн та — йӗри-тавра ӑсчахсем ҫӳреҫҫӗ тейӗн. Чӑвашла калаҫма пӗлет пулсанах хӑйне ҫав тери пысӑк чӑваш чӗлхин эксперчӗ вырӑнне хурать. Ҫырма пӗлет пулсан вара — пырса та ан кӗр, профессор шайӗнчех. Ку япала, паллах, чӑваш чӗлхи тавра кӑна пулса иртмест — ӑҫта ан пӑх: йӗри-таврах ҫакнашкал. Аслӑ шкул дипломне илесси паянхи кун нимех те мар. Укҫи кӑна пултӑр. Совет саманинче аслӑ шкула чӑнах та ӑслисем кӑна вӗренсе пӗтернӗ, диплом вӑл вӑхӑтра пысӑк хисепре пулнӑ. Паян вара? Икӗ-виҫӗ дипломлисем сахал мар. Дипломсем кӑна мар, чаплӑ ятсем тавра та ҫавнашкалах лару-тӑру. Халӑх ҫыравҫи е халӑх поэчӗ ята илес тесе чӑн та халӑх хисеп тума пултаракан хайлавсем ҫырас тесе тӑрмашмаҫҫӗ — ятне хӑйне илес тесе пӗтӗм вӑя хураҫҫӗ. |
Хулара
Шупашкар хула администрацийӗ общество транспорчӗн икӗ чарӑнӑвӗн ятне улӑштарма сӗнет. Ку тӗллевпе «Уҫӑ хула» порталта ятарласа сасӑлав иртет. «Ҫыхӑну техникумӗ» чарӑнӑва «Пултаруллӑ ачасемпе ҫамрӑксен «Эткер» центрӗ» теесшӗн. «Металлист» савута вара «Шупашкарти МГЭУ институт /филиал/ ят пама сӗнеҫҫӗ. Ку пуҫару – Шупашкар хулин депутатсен пухӑвӗн депутачӗн Евгений Петровӑн. Ун патне чарӑнусен ятне улӑштарсси пирки сӗнӳсем килнӗ-мӗн. Сӑмах май, Ҫыхӑну техникумӗ халӗ ҫук ӗнтӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Пӑтӑрмахсем
eco.rosuchebnik.ru сайтри сӑн Шупашкарти Гузовский паркӗнче ҫын виллине тупнӑ. Кун пирки «Про Город» хаҫата халӑх корреспонденчӗ пӗлтернӗ. Паян ирхи 10 сехетре «Гузовский ращи» паркра арҫын виллине асӑрханӑ. Ҫакна курнӑ ҫын каланӑ тӑрӑх, вӑл 60 ҫулсенче. Вырӑна полицейскисем тата следовательсем ҫитнӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫынна пусмӑрласа вӗлермен, вӑл хӑйӗн ҫине алӑ хунӑ. Халӗ следовательсем ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатаҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (18.01.2025 21:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 739 - 741 мм, -1 - 1 градус сивӗ пулӗ, ҫил 4-6 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр енчен вӗрӗ.
| Евсевьев Макар Евсевьевич, ҫыравҫӑ, этнограф, мордва чӗлхин ҫыруллӑхне никӗслекенни ҫуралнӑ. | ||
| Данилов-Чалдун Максим Николаевич, чӑваш ҫыравҫи ҫуралнӑ. | ||
| Абрамов Иван Кузьмич, РСФСР тава тивӗҫлӗ тухтӑрӗ ҫуралнӑ. | ||
| Василий Краснов-Асли, чӑваш ҫыравҫи ҫуралнӑ. | ||
| Антонов Иван Захарович, чӑваш ҫыравҫи, журналисчӗ ҫуралнӑ. | ||
| Чаппан вӑрҫи пуҫланнӑ. | ||
| Ленский Леонид Александрович, тава тивӗҫлӗ ӑслӑлӑх ӗҫченӗ ҫуралнӑ. | ||
| Михлеев Дмитрий Никонорович, чӑваш кинорежиссёрӗ, ҫыравҫи ҫуралнӑ. | ||
| Ярды Валерий Николаевич, чӑваш спортсменӗ, тӗнче чемпионӗ ҫуралнӑ. | ||
| Галкин Андрей Петрович, чӑваш кӗвӗҫи ҫуралнӑ. | ||
Пулӑм хуш... |