Ҫӗр чӑмӑрӗнче ҫак кунсенче пӗр кӑсӑклӑ пулӑм пулса иртнӗ тет. Арктикӑра (Ҫурҫӗр полюсӗнче), иккен кӳлӗсем йӗркеленме пуҫланӑ. Ҫакна ҫав тӑрӑхри экологи обсерваторийӗ асӑрханӑ имӗш.

Ӑсчахсем ӑнлантарнӑ тӑрӑх кӳлӗсем ҫанталӑк ӑшӑтнӑран йӗркеленнӗ иккен — Арктикӑра икӗ эрне ӗнтӗ ӑшӑ ҫанталӑк тӑрать. Унти температурӑна сӑнакансем пӗлтернӗ тӑрӑх утӑ уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче кунта вӑтам температура 1–3 градус ӑшӑрах тӑнӑ пулать.

Анчах ку вӑхӑтлӑха ҫеҫ иккен — ҫывӑх вӑхӑтра сивӗ сывлӑш таврӑнать, вара кӳлӗсем каллех шӑнса ларӗҫ. Тӗнче океанӗнчи шыв ҫӗкленессинчен те шикленме кирлӗ мар теҫҫӗ ӑсчахсем — мӗн ирӗлни каялла шӑнса ларӗ.

«Хуйхӑрсан та — юрӑпа, савӑнсан та — ташӑпа», — ҫак сӑмахсене ват кинемейсенчен пӗр хутчен мар илтнӗччӗ. Чӑвашсен мӗн авалтанпа юрӑ шӑрантарас, ташӑ ҫапас йӑла ҫирӗпленнӗ. Пирӗн, хальхи ӗмӗрен ҫыннисен вара ҫак халӑх юрӑ-ташшисене, йӑли-йӗркисене манӑҫмалла мар, мӗншӗн тесен вӗсем халӑх культурине палӑртаҫҫӗ.

Ҫак кунсенче «Истоки Цивиля» (чӑв. «Ҫавал ҫӑлкуҫӗ») регионсем хушшинчи туслӑх фестивалӗ Чӑваш Енри чи кӑсӑклӑ коллективсене пуҫтарнӑ. Фестивальӗн тӗп тӗллевӗ — халӑх йӑли-йӗркине чӗртсе тӑратасси тата юрӑ-ташӑ ушкӑнӗсем хушшинчи пултаруллӑх ҫыхӑнӑвне йӗркелесси. Иртнӗ кану кунӗсенче Ҫӗрпӳ районӗнчи Виҫҫӗмӗш Вӑрманкасси ҫывӑхӗнчи улӑха Сӗнтӗрвӑрри, Ҫӗмӗрлӗ, Вӑрнар, Элӗк тата Ҫӗрпӳ районӗсен фольклор ушкӑнӗсем пухӑннӑ.

Ку ҫулччен фестиваль икӗ хутчен Ҫӗмӗрле районӗнчи Тӑванкасси ялӗнче иртнӗ, ара унта Мӑн Ҫавал юханшывӗ пуҫланать-ҫке.

Малалла...

Республикӑри ача-пӑча уйлӑхӗсенче шӑпӑрлансем канаҫҫӗ кӑна мар, сывлӑхлӑ пурнӑҫ ҫулӗ ҫине тӑмалли ӗҫ-пулӑмсене хаваспах хутшӑнаҫҫӗ. Ак, иртнинче те ӑмӑртӑва хутшӑнса вӗсем спортпа туслӑ пулнине тепӗр хут ҫирӗплетнӗ.

Утӑн 26-мӗшӗнче Шупашкарти «Олимпийский» тӗп стадионта ача-пӑча сывлӑха ҫирӗплетекен уйлӑхсен спартакиади иртнӗ. Унта республикӑра ӗҫлекен 19 уйлӑхран 12 сывлӑха ҫирӗплетекен учреждени хутшӑннӑ. Спартакиада программине 5 спорт тӗсӗ кӗнӗ: хӗрачасем тата арҫын ачасем хушшинчи уйрӑмшар ҫӑмӑл атлетикӑпа эстфета, мини-футбол, урам баскетболӗ, шашкӑлла вылясси тата вӗрен туртасси.

Хӗрачасен ушкӑнӗсем хушшинче чи лайӑх кӑтартусене «Шурӑ чулсем» (выр. «Белые камни») тунӑ, арҫын ачасем хушшинче вара «Утёс» уйлӑхӑн яшӗсем ҫӗнтернӗ.

Мини-футболта чи вӑйлисем «Ҫӑлтӑрлӑ» (выр. «Звездный») уйлӑхӑн ушкӑнӗ пулса тӑнӑ, иккемӗшсем — «Шурӑ чулсем» уйлӑхӑн арҫын ачисем, виҫҫӗмӗш вырӑна вара «Космонавт» уйлӑхӑн ушкӑнӗ тухнӑ.

Урамри баскетбол спорт вӑййипе «Шурӑ чулсем» уйлӑхӗн хӗрачисем ҫӗнтернӗ, «Сывлӑм» (выр. «Росинка») уйлӑх ушкӑнӗ иккемӗш вырӑна тухнӑ, виҫҫӗмӗшсем вара «Космонавт» уйлӑх пулнӑ.

Малалла...

Утӑн 31-мӗшӗнче, 10:00 сехет тӗлнелле Шупашкарти Раҫҫейӗн ШӖМ управленийӗ журналистсене хӑйсем патне пресс-конференцине йыхравлать. Унта Шупашкарти Раҫҫейӗн шалти ӗҫсен минестерствӑн ҫӗнӗ ертӳҫипе Сергей Павловпа паллаштарӗҫ тата кӑҫалхи 1-мӗш ҫурма ҫулӗн пӗтӗмлетӗвӗсене тӑвӗҫ. Унсӑр пуҫне журналистсем хӑйсене кӑсӑклантаракан ыйтӑвӗсене пама пултарӗҫ, ШӖМ ӗҫченӗсем вара вӗсем ҫине хурав пама тӑрӑшӗҫ.

Пресс конференци Шупашкар хулинче, Шевченко урамӗ, 23 (Шупашкарти Раҫҫейӗн ШӖМУ) адреспа иртет. Ыйтса пӗлмелли телефон: 24-20-44.

Шкул вӑхӑтӗнче спортра ҫитӗнӳсем туни малашлӑхри пурнӑҫра та кирлӗ пулӗҫ. Сӑмахран, ху вӑй хуракан ӗҫ вырӑнӗн чысне хӳтӗлеме старта тухма май килӗ.

Ҫак кунсенче патшалӑх влаҫӗн органӗсенче тата вырӑнти управленийӗсенче вӑй хуракансен физкультура-спорт спартакиадӑн 12-мӗш сезонӗ пырать. Ҫуллахи тапхӑрӑн ӑмӑртӑвӗсем иртнӗ шӑматкун, утӑн 27-мӗшӗнче Красноармейски районӗнче Пшонкӑ ялӗ ҫывӑхӗнчи уҫӑ хирте иртнӗ.

Федераллӑ ведомствӑн ӗҫченӗсем, патшалӑх таврашӗнче тата муниципалитетра тӑрмашакансен комбинаци эстафетинче, вӗрен туртас вӑйӑсенче ӑмӑртнӑ. Унсӑр пуҫне мини-футболпа юлашки матча ирттернӗ, мини-гольфра чи маттурисене палӑртнӑ. «Ылтӑна» тивҫессишӗн ӑмӑртӑва сахалтан та 500 ҫын хутшӑннӑ, куракансен йышӗ те самаях пулнӑ.

Чӑваш Республикинчи Раҫҫейӗн ИӖМ тӗп управленийӗн пӗрлешӳллӗ ушкӑнӗ медалсене икӗ дисциплинӑра выляса илнӗ.

Кӗмӗл медалӗ инкекрен хӑтаракансем комбинаци эстафетинче тивӗҫнӗ. «Пӑхӑра» вара мини-футболта ҫӗнсе илнӗ.

Сӑнсем (11)

Республика тӗп хулинче парӑмлӑ ҫынсемпе суд приставӗсен калаҫӑвӗ кӗске. Парӑмсене укҫа-тенкӗпе татса памасан килти пурлӑхпа сывпуллашма лекет.

Ак, тӗслӗхрен, коммуналлӑ тӑкаксене татса паманнишӗн Мускав районӗнче пурӑнакан арҫын хӑйӗн «Вольво» маркӑллӑ ураписӗр тӑрса юлнӑ, лешне арҫын парӑмӗсене саплаштарас тесе суд приставӗсем арестленӗ.

Тата тепӗр парӑмлӑ арҫына 5 кунлӑх арестленӗ. Вӑл иккен хӑйӗн патне ҫул йӗркине пӑснишӗн килнӗ 15 административлӑ штрафа тӳлесе татман, ҫавӑнпа та унӑн явапа ҫакнашкал тытма тивнӗ.

Саккун йӗркисене арҫынсем кӑна мар, хӗрарӑмсем те пӑсни тӗл пулать. Сӑмахран, Чӑваш патшалӑх университетӗнче пӗри ӗҫрен тухнӑ хыҫҫӑн хӑйне уйӑрса панӑ пӳлӗмне пушатма килӗшмен. Мускав районӗн сучӗ хӗрарӑма тепӗр пурӑнмалли ҫурта тупмасӑрах пӳлӗмрен кӑларма йышӑннӑ. Хайхи вара суд йышӑнӑвне те пурнӑҫлама васкаман иккен, ҫавӑнпа та приставсем ӑна йӗрке тӑрӑх вӑйпа кӑларса янӑ.

Тӗнчипе мӗнле кӑна спорт тӗсӗ ҫук та пуль. Пурин ятне пӗлсе те ҫитеймӗн. Республика спортсменӗсем вара спорт тӗсӗсене пӗлеҫҫӗ кӑна мар, вӗсенче хутшӑнаҫҫӗ те.

Шӑматкун, утӑн 27-мӗшӗнче 10:00 сехетсенче Ҫӗнӗ Шупашкарти Андриян Николаев ячӗллӗ тӗп стадионта спидскейтингпа (кӑлтӑрмачлӑ тӑркӑчпа хӑвӑрт чупасси) Чӑваш Республикин Кубокӗ иртнӗ. Унта хутшӑнма республикӑн тӗрлӗ кӗтесӗсенчен пуре 42 спортсмен килсе ҫитнӗ.

Нумай майлӑ кӗрешӗвӗн пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх яшсем хушшинче ҫӗнтерӳҫӗ ятне Атнер Федоров тивӗҫнӗ. Иккемӗш вырӑнта вара Дмитрий Паликов, виҫҫӗмӗш — Илья Киселев.

Хӗрсем хушшинче вара пьедисталӑн чи ҫӳллӗ картлашкинче Салампи Федорова вырнаҫнӑ, Анна Порфирьева вара — иккемӗш, Анастасия Порфирьева — виҫҫемӗш вырӑна тивӗҫнӗ.

Арҫынсем хушшинче тивӗҫлӗ вырӑна Ҫӗнӗ Шупашкарти спорт шкулӗн трненер-вӗрентекенӗ Александр Никандров йышӑннӑ. Галина Казанбаева хӗрарӑмсем хушшинче ҫӗнтерӳҫӗ пулса тӑнӑ. Шупашкар чысне хӳтӗлекен Надежда Федорова иккемӗш вырӑна тухнӑ, Анна Цыковникова — виҫҫӗмӗш.

Спидскейтингпа Чӑваш Республикин Кубокӗн виҫҫемӗш тапхӑрӗ Ҫӗнӗ Шупашкартах ҫурла уйӑхӗн вӗҫӗнче иртет.

Малалла...

Улатӑр районӗнче пурӑнакан хӑш-пӗр хӗрсен ҫемьеллӗ пулас кӑмӑлӗ ытла та вӑйлӑ пулнӑ-тӑр ҫав. ЗАГСра хӑвӑртрах ҫырӑнтарччӑр тесе вӗсем тухтӑр патне справка патне кайнӑ. Кун пек тӗслӗх пӗрре 2011 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче пулса иртнӗ, тепри — кӑҫалхи ака уйӑхӗнче. Качча кайма васкакан хӗрсене тав сӑмахӗлле кӑна ҫырса паман-ха вӑл справкӑна, укҫалла. Анчах вӗрен темле явӑнсан та вӗҫӗ пулатех тенӗ евӗр, гинеколог ҫапла хӑтланни кӗҫех ҫиеле тухать.

Халӗ суя справкӑсем ҫырса панӑ тухтӑра 25 пин тенкӗлӗх штрафлама тата сиплев ӗҫӗпе икӗ ҫул ӗҫлеме чарнӑ. Приговор хальлӗхе саккунлӑ вӑя кӗреймен-мӗн-ха.

Вутӑн алли те, ури те вӑрӑм. Ахальтен мар ӗнтӗ ҫакӑн йышши каларӑш ҫӳрет халӑхра. Ку хутӗнче хӗрлӗ автан Ҫӗрпӳ районӗнчи Актай ялне ҫитнӗ. Унта утӑн 27-мӗшӗнче 50 ҫулхи кил хуҫин сарайӗ хыпса илнӗ.

Пушар тухнӑ сӑлтавӗ тӗрлӗрен пулать. Актайра вара пушар ӗнене пула тухнӑ имӗш. Тен, килти выльӑх каҫхи тӗттемлӗхпе аптраннӑ, ҫавӑнпа та пуль выключателе перӗннӗ те. Ҫакна пула электричествӑ пралукӗнчен хӗм тухнӑ, хыҫҫӑн вара пушар та вӑйланнӑ.

Ҫулӑмпа кӗрешекенсем хӑйсен ӗҫне тивӗҫлӗ пурнӑҫланине пула ҫулӑм ҫумри ҫурт-йӗре куҫма ӗлкереймен. Ӗни та пушарта сусӑрланман, ара ӑна хуҫисем хӑйсемех ҫунакан сарайран туртса кӑларнӑ. Ҫапах пушар сарая самай юрӑхсӑрлантарнӑ, шырлӑх суммине 30 пин тенкӗпе палӑртаҫҫӗ.

Паянхи ҫанталӑк кӗркуннехи пек ӑмӑрлӑ пулин те пирӗн спортсменкӑсене ку пулӑм пӗрре те кулянтармсть, ара ҫитес кунсенче пысӑк ӑмӑрту иртмелле, ҫавӑнпа та хуйхӑрма вӑхӑт ҫук — старта хатӗрленес пулать.

Нумай та пулмасть Мускавра ҫӑмӑл атлетикӑпа Раҫҫей чемпионачӗ иртнӗ. Ун пирки эпир маларах хыпарланаччӗ. Ӑмӑрту пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх Мускаври тӗнче чемпионатне хутшӑнма Раҫҫейӗн пӗрлешӳллӗ ушкӑнне йӗркеленӗ. Ушкӑна вара пирӗн 6 ентеш кӗни савӑнтарать.

Тӗнче первенствин пӗрремӗш кунхине, ҫурлан 10-мӗшӗнче марафон трассине 3 чӑваш спортсменки — Алевтина Биктимирова (Комсомольски районӗ), Альбина Майорова тата Татьяна Арясова тухать. Пурне те вӗсене ӑнӑҫу сунас килет.

Аса илтеретпӗр, ҫӑмӑл атлетикӑпа тӗнче чемпионачӗ Мускавра ҫурлан 10–18-мӗшсенче иртет.