Тӗленмелле эпир ҫынсем... Пепке ҫураласса пӗлсен вӗҫӗ-хӗррисӗр савӑнатпӑр: кӗтетпӗр, хатӗрленетпӗр. Анчах та ача тинех кун ҫути курсан — хӑш-пӗрисем тискерленеҫҫӗ. Тӑван ашшӗсемех урӑлла-ӳсерлӗ хӑйсен шӑпӑрланӗсене «чышкӑлама» тытӑнаҫҫӗ, тен упӑшкисен тыткалӑшне тӗслӗхе хурса ачан амӑшӗсем те нимпе кая юлмаҫҫӗ.

Канаш хулинчи йӗрлӗв органӗ 26 ҫулхи хӗрарӑма хирӗҫ пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫӗн тӗпчевне туллин вӗҫленӗ. Хайхискере вара тимлӗ пулмасӑр хӑйӗн 9 уйӑхри пепкен пурнӑҫне татнишӗн айӑплаҫҫӗ.

Йӗрлевҫӗсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх 2012 ҫулхи раштавӑн 14–28-мӗш кунсем хушшинче хӗрарӑм хӑйӗн шӑпарланӗ йывӑр чирленине пӗлнӗ пулин те сыватма васкаман. 9 уйӑхри пепке вара тип пыр пневманине пула ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ.

Паянхи кун йӗрлев органӗсемпе ҫирӗпленнӗ айӑплав пӗтӗмлетӗвне Канаш районӗн судне янӑ. Ҫакӑн пек тискерлӗхшӗн хӗрарӑма 2 ҫуллӑх термене хупма пултараҫҫӗ..

Унсӑр пуҫне йӗрлев органӗсем ҫакӑн йышши тискер пулӑмсем малашне ан тухччӗр тесе Канаш хулин администрацийӗн тата Канашри медицина центрӗн пуҫлӑхӗсене ятарлӑ асӑрхаттару хутне ярса панӑ.

Малалла...

Андрей Андреев

Кӗркуннехи евӗр ҫанталӑка пӑхмасӑр пирӗн ентешсем куллен тенӗ пек ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗсенче иртекен ӑмӑртусене хутшӑнаҫҫӗ. Япӑх илтекен спортменсем те республика чысне хӳтелеме старта тухма васкаҫҫӗ.

Утӑн 24-мӗшӗнчен пуҫласа ҫурлан 4-мӗшччен Болгари ҫӗршывӗн София хулинче XXII ҫуллахи Сурдлимп вӑййисем иртеҫҫӗ. Ӗнер, утӑн 31-мӗшӗнче пирӗн ентеш — тава тивӗҫлӗ мастер спорчӗ, 2008 ҫулта 800 метр дистанцире Сурдлимп вӑййисен кӗмӗл призёрӗ, 2012 ҫулхи 800 метр дистанцире Тӗнче Чемпионатӑн призёрӗ Андрей Андреев 1 500 метр дистанцире (3:58.0) юлашки чупура пӑхӑр медаль ҫӗнсе илнӗ. Пьедисталӑн пӗрремӗшпе иккемӗш картлашкине вара Кени спортсменкисем йышӑннӑ.

Пӗлме: XXII ҫуллахи Сурдлимп вӑййинче Раҫҫей чысне 321 спортмен хӳтелет, пӗтемӗшлӗ ӑмӑртусенче 3 000 яхӑн ҫын хутшӑнать.

Чӑваш Енӗн Тӗп суйлав комиссийӗн председателӗ пулнӑ, халӗ Чӑваш ял хуҫалӑх академийӗн ректорӗнче тӑрӑшакан Людмила Линика хирӗҫле пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ҫакна паян ЧР Прокуратуринче иртнӗ пресс-конфренцире прокурор ҫумӗ Александр Григорьев пӗлтернӗ. Пуҫиле ӗҫе Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин Чӑваш Енри управленийӗ пуҫарнӑ. Тӗпчевҫӗсем Линик хысна укҫипе чикӗ леш енне хӑйӗн ӗҫӗсемпе кайнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ-мӗн. Ҫавӑн пек вара патшалӑха 100 пин тенкӗлӗх шар кӑтартнӑ имӗш.

Линикпа ҫыхӑннӑ пуҫиле ӗҫ пирки тӗрлӗ сӑмах-юмах ҫӳрет. Хӑшӗсем ӑна политикӑпа ҫыхӑнман-ши тесе те пӑшӑлтатаҫҫӗ. Аса илтеретпӗр, Людмила Линика ял хуҫалӑх академийӗн ректорӗн тивӗҫне пурнӑҫлама унчченхи ректор вырӑнне 2012 ҫулхи кӗркунне лартнӑччӗ. Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнче ӑна ректора суйланӑ. Анчах суйлав процедурине йӗркене пӑсса ирттернӗ тесе калаҫакансем те пулнӑччӗ...

Ҫак кунсенче Шупашкарта Краснодартан килнӗ ҫын хӑналанать. Ара, вӑл кӑна-им, таҫтан такам та килет пуль тесе пӗтӗмлетме ан васкӑр-ха. Арҫын унтан квадроциклпа персе ҫитнӗ. Унччен вара вӑл Урал тӑвӗсем патне ҫаврӑнса килнӗ. Ака уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче ҫула тухӑнскер 9 пин километра яхӑн ҫӗннӗ. Анчах Шупашкартан тӑван тӑрӑхне ҫаврӑнса кайма палӑртмасть иккен-ха — вӑл Раҫҫейӗн Европа енчи чи ҫурҫӗр вырӑнне, Рыбачий ҫурутрав патне ҫитесшӗн. Арҫын кӑсӑкланӑвӗне арӑмӗпе ачи те пайлаҫҫӗ иккен. Анчах вӗсем квадроциклпа ларса тухман — упӑшки тата ашшӗ ҫитес хулана трейлерпа (йывӑр тиев турттаракан машинӑсемпе), куҫса пыраҫҫӗ. Эпир ӑнланнӑ тӑрӑх, автостоп текен меслетпе.

Краснодартан тухнӑ ҫулҫӳревҫӗсене кашни хуларах хӑйӗн тусӗсем — вырнӑти мотоклуб членӗсем кӗтсе илеҫҫӗ иккен, вӗсемех маршрут пирки ӑнлантараҫҫӗ иккен. Шупашкарсем, сӑмахран, ӑна Чулхулана ҫити ӑсатса ямалла.

Республикӑри тӗрлӗ харпӑрлӑх хурмиллӗ предприятисем рабочисем ҫитменнипе аптӑраҫҫӗ-мӗн. Кун пирки Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Ӗҫ тата ӗҫлев федерацин службин ертӳҫин ҫумӗпе Иван Шкловцевпа тӗл пулсан асӑнса хӑварнӑ иккен. Предприятисене 20 пин ҫын таран рабочи кирлӗ-мӗн, ҫав вӑхӑтрах ӗҫлӗх центрӗсенче 5 пин ҫын кӑна шутра тӑрать иккен.

Сӑнавҫӑсем ҫак лару-тӑрӑва епле хаклани пирки калама хӗн те, анчах, ман шутпа, кунта темиҫе сӑлтав. Ҫав шутра вӑй питтисенчен чылайӑшӗ ют региона ӗҫлеме ҫӳрени те пурах. Уйрӑмах — Мускава. Пӗлнӗ тӑрӑх, Питӗр, Сочи хулисене, Урал тӑрӑхне ҫитекенсем те ҫук мар.

Елчӗк районӗнчи «Знамя» кооператив ертӳҫине ӗҫ укҫипе парӑма кӗрсе кайнӑшӑн пуҫлӑх пуканӗнчен ҫулталӑклӑха хӑтармалла тунӑ. Предприятин 23 ҫынна пурӗ 100 пин тенкӗ ытларах тӳлемелле пулнӑ. Тен, прокуратура шеллетчӗ те пуль-ха, асӑрхаттарнипех ҫырлахатчӗ-тӗр, анчах кун пек «ҫылӑха» ертӳҫӗ унччен те пӗрре кӗнӗ иккен. Хальхинче вара дисквалификацилемех йышӑннӑ. Кун пек сӗнӳпе малтан суда тавӑҫпа тухнӑ — тӳре килӗшнӗ.

Сӑмах май, «Знамя» кооператив пуҫлӑхӗ евӗр айӑплава кӑҫал республикӑри 13 ертӳҫӗ хӑйӗн тӑрӑх курса ӗненнӗ.

Паян, утӑн 31-мӗшӗнче «Грани» хаҫат редакцинче журналистсен Чӑваш Енӗн премьер-министрӗпе Иван Моторинпа тата республикӑри хыпар политики тата массӑллӑ коммуникацийӗсен министрӗпе Валентина Андреевӑпа тӗлпулу иртнӗ.

ЧР министӑрсен кабинечӗн председателӗ экономика кӑтартӑвӗсем чакни ҫинче, хуласене пӗрлештерни ҫинчен, Шупашкар шыв управӗн шайне хӑпартни ҫинчен, ТБО полигон ҫинчен, эрех таврашне сутасси ҫинчен тата ытти пулӑмсем ҫинчен калаҫнӑ.

Тӗлпулура хускатнӑ ыйтусене шӑматкун тухакан «Грани» хаҫат номерӗнче вуласа пӗлме пулать.

Кӑларӑм хуплашки

Кӑҫал ҫурлан 1-мӗшӗнче «Ана» чӑваш журналӑн пӗрремӗш номерӗ тухнӑранпа 95 ҫул ҫитет. Чӑваш хресченӗсем валли ӑна 1918 ҫулта кӑларма пуҫланӑ. Журнал нацисен ӗҫӗ-хӗлӗн пайӗпе ӗҫлекен Халӑх Комиссариатӗнчи чӑваш уйрӑмӗнче тухса тӑнӑ.

Журналта ҫак ыйтусене ҫутатнӑ: ҫӗр ӗҫӗ, выльӑх ерчетни, пахчана тытса тӑни, вӗлле хурчӗ ерчетни. Унсӑр пуҫне кӑларӑмра правительствӑри ҫӗр политики ҫинчен, выльӑх ерчетес ӗҫре тата уй-хире мӗнлерех тытса пымалли ӗҫре ӑслӑхӑх ҫитенӗвӗсем ҫинчен, тӑр-пул таврашӗнче тухнӑ ҫӗнӗ сорт ҫинчен тата ытти пулӑмсем ҫинчен ҫырса тӑнӑ. Килти хуҫалӑха тӗрес тытса пама канашсем те панӑ. Журналта ытларах ялти ҫынсене кӑсӑклантаракан ыйтусене ҫутатса панӑ пулин те ҫапах унӑн страницисенче ҫӗршывӑн обществӑлла-политика пурнӑҫӗ ҫинчен ҫырса кӑтартни та тӗл пулнӑ.

Ытларах вулакансен кӑмӑлне «Почта пайӗ» рубрика ҫӗкленӗ. Унта ҫынсен ыйтӑвӗсене хуравланӑ. Сӑмахран, мӗнле улма йывӑҫҫи лартмалла, ҫӗре мӗнле майпа кӑпкалатмалла. Рубрикӑра ҫӗкленнӗ ыйтусем паянхи кун та кӑсӑклӑ.

Шел пулин те 1920 ҫулта Чӑваш автономи облаҫӗ йӗркеленнӗ хыҫҫӑн «Ана» журнала кӑларма пӑрахнӑ.

Малалла...

Паянхи пурнӑҫра кашни кун тенӗ пек хӑйне майлӑ уяв. «Юрату кунӗ», «Туслӑх кунӗ», «Чуп тумалли кун» — мӗн кӑна шутласа кӑлармаҫҫӗ ӗнтӗ уявсене кӑмӑллакансем.

Нумаях пулмасть Етернӗ районӗнчи халӑха социаллӑ пулӑшупа тивӗҫтерекен центрпа килешӳллӗн ӗҫлекен ҫуллахи сывлӑха ҫирӗплетекен уйлӑхӑн шӑпӑрланӗсем «Хӑяр кунне» паллӑ тунӑ. Уява ачасем хӑяртан тунӑ чӗр-чун кӗлеткисене тата ытти кӑсӑклӑ ӑпӑр-тапӑрсене илсе килнӗ. Шӑпӑрлансем хаваспах тумпалли юмахсен тупсӑмӗсене шыранӑ, ушкӑнпа вылямалли вӑйӑсене хутшӑннӑ: «Хӑяр парса яр», «Ҫисе яр мана», «Пахча-ҫимӗҫсен карҫинкки» ӳкерчӗксен конкурсӗ.

Хӑяр уявӗ уйлӑхра савӑнӑҫлӑ та кӑсӑклӑ иртнӗ. Симӗс пахчи-ҫимӗҫ кунне йӗркелекенсем уява ытти ҫулсенче те ирттерме палӑртнӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакансем час-часах тӗрлӗрен тӗллевсемпе республика тӗп хулине ҫул тытаҫҫӗ. Кашнинче маршрутлӑ таксипе, автобуспа е таксипе усӑ курни укҫа-тенкӗ енчен те тӑкаклӑ тата яланах хӑтлӑ мар. Ҫавна пула Ҫӗнӗ Шупашкарта тепӗр ҫул ҫӗнӗ троллейбус маршручӗ уҫма планланӑ. Вӑл вара Ҫӗнӗ Шупашкарпа Шупашкара ҫыхӑнтарӗ.

— Обществӑлла транспорт мӗнле хисеппе ҫӳрени хальлӗхе паллӑ мар-ха. Кӑҫал троллейбуса пӗр енне каякан ҫеҫ тӑвӗҫ пуль, тепӗр ҫул вара икӗ еннех. Троллейбус ӑҫта, мӗнле ҫӳрессине халӑх сасӑлавӗпе йышӑнма палӑртнӑ, — пӗлтернӗ Ҫӗнӗ Шупашкарти троллейбус управленийӗн директорӗ Валерий Шимин.

Паянлӑха проектӑн документацине хатӗрлеҫҫӗ. Чӑвашгражданпроектӑн тӗп архитекторӗ Радий Рахимов пӗлтернӗ тӑрӑх кирлӗ хутсем уйӑхран хатӗр пулӗҫ. Проект тӑрӑх лаптӑк тӑршӗ 780 метр пулать. Ҫак лаптӑкра ҫыхӑну линине тӑсма тивӗ.

Ӗҫсене пӗтӗмӗшле вӗҫлесессӗн вара хула халӑхӗ транспорт ҫӑмӑллӑхӗпе туллин усӑ курма пултарать.