Ҫурлан 17-мӗшӗнче, 12 сехетсенче 500 ҫул Шупашкар паркӗнче бензин пӑчкипе усӑ курса пӗренерен кӳлепе касса кӑларассипе фестиваль уҫӑлнӑ пирки эпир иртнӗ кунсенче пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Икӗ кун хушши пӑчкӑ ӑстисем «Чӗрчунсен тӗнчи» темӑпа куракансем умӗнчех 40 минут хушшинче хитре кӳлепесем касса лартнӑ.

Совет союзӗн биотлонисчӗ, тӑватӑ хутчен олимп чемпионӗ, вунпӗр хутчен тӗнче чемпионӗ Александр Тихонов вара чи хастар пӑчкӑ ӑстисене ятарлӑ сертификатпа чысланӑ.

Пӗрремӗш вырӑна Шупашкар каччи Кошкин Андрей Геннадьевич тивӗҫнӗ, ӑна ҫӗнтерӳҫӗ ятне тивӗҫнӗшӗн 3 пин укҫа-тенкӗпе тивӗҫтернӗ. 2 вырӑна Кӳкеҫ маттурӗ Иванов Александр Валерьевич тухнӑ, ӑна 2 пин тенкӗ панӑ. 3 вырӑнта вара Беларуҫри Иванцевичи хула ҫынни Аранский Денис Петрович — Александр Тихонов ӑна та сертификатпа тата 1 пин тенкӗ парса чысланӑ.

Фестивалӗ пирӗн республика хастаррӗсем кӑна мар Беларуҫ, Украина, Мускав, Киров тата Мускав, Иваново, Воронеж облаҫӗсен ӑстисем хутшӑннӑ, пурӗ 10 ҫын. Кӑна та палӑртса хӑварас пулать, 4 ҫул хушшинче пӗрремӗш хут арҫынсемпе пӗр танӑ ӑмӑртӑва хӗрарӑм, Мускав хула чысне хӳтелекен — Ингрид Струэнзе хутшӑннӑ.

Малалла...

Хӑйӗн хуҫине ҫухатнӑ пушмак мӑшӑрӗ

Этемӗн пултаруллӑхӗ чикӗсене пӗлмест. Ҫак шухӑш патне тухрӑм Шупашкарта пулса иртнӗ пӗр кӑсӑклӑ хыпарпа паллашнӑ хыҫҫӑн.

Нумаях пулмасть халӑх корреспонденчӗн Владимир Спиринӑн ӗҫрен таврӑннӑ чухне Ҫӗнӗ Кӑнтӑр районӗнчи Хусанкай урамӗнчи 6-мӗш ҫурт ҫывӑхӗнче кӑсӑклӑ ӳкерчӗк сӑнама май лекнӗ. Электричество пралукӗн линийӗнче спорт пушмак мӑшӑрӗ ҫакӑнса тӑнӑ имӗш. Ку култармӑшран журналист фотоаппарат ҫине ӳкермесӗр иртсе кайма пултарайман.

Ӳкерчӗке сӑнанӑ хыҫҫӑн пуҫра пӗр шухӑш кӑна ҫуралать: «Мӗнле майпа мӑшӑрӑн пӗр пушмакӗ те мар, иккӗшӗ электричество пралукӗ ҫине улӑхса ларма пултарнӑ?» Тен ывӑтаканни хӑйӗн уйрӑм рекордне тӑвасшӑн пулнӑ, ара кам-ха Гинесс рекорд кӗнекине кӗме хирӗҫ пулӗ. Ҫапах та мӗнпур ҫитенӳре тӑкаксемсӗр пулмасть. Ывӑтаканнин вара пушмаксӑр тӑрса юлмалла пулнӑ.

Пирӗн республика яланах сывлӑхлӑ пурнӑҫа пропагандӑланӑ. Ӗнер, ҫурлан 18-мӗшӗнче Шупашкар хули хӑйӗн ҫуралнӑ кунне паллӑ тунӑ чухне те ку йӑла пӑрахӑҫланман. Шупашкар ҫыннисем, хула хӑнисем Хӗрлӗ тӳремре иртекен массӑллӑ ирхи зарядкӑна тухнӑ. Чӑваш Енӗн ШӖМ управленийӗнче палӑртнӑ тӑрӑх унта пурӗ 28 пин ҫын хутшӑннӑ.

Тӗрлӗ професси ӗҫченӗсем, студентсем, шӑпӑрлансем пӗрлӗхлӗ упражнени комплексне тунӑ. Массӑлӑ зарядкӑна Чӑваш Республикин Элтеперӗ Михаил Игнатьев, Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов, министертсвӑпа ведомствӑ ертӳҫисем тата депутатсем те хутшӑннӑ.

Сехет хушши паллӑ спортсменсемпе тренерсем сцена ҫинчен стэп-аэробикӑпа физкультура упражненийӗсен элеменчӗсене кӑтартнӑ. Вӗсен шутӗнче совет союзӗн биотлонисчӗ, тӑватӑ хутчен олимп чемпионӗ, вунпӗр хутчен тӗнче чемпионӗ Александр Тихонов та пулнӑ. Унсӑр пуҫне зарядкӑна хутшӑнакансене пурне те хӑйӗн ҫӗкленӳллӗ кӑмӑлӗпе Виктор Логинов («Счастливы вместе» сериалта Гена Букин рольне выляканӗ) актер савӑнтарнӑ.

Массӑллӑ зарядкӑна ватти-вӗтти те хутшӑннӑ.

Малалла...

Паян, ҫурлан 18-мӗшӗнче Шупашкар хули хӑйӗн 544 ҫулхи ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑвать. Ҫак куна уявлама республикӑн тӗп хулине пин-пин ҫын пуҫтарӑннӑ.

Унсӑр пуҫне паян Наци вулавӗшӗнче 14:00 сехетре регионсем хушшинчи общество организацийӗ «Чӑваш наци конгресӗ» лару ирттернӗ. Ларӑва пирӗн республикӑн элчисемсӗр пуҫне конгресс канашӗн Мари Эл, Пушкӑрт, Тутар республикисенчи, Мускавпа Питӗр хулисенчи, Самар, Чӗмпӗр, Чулхула, Тӗмен, Ӑремпур облаҫӗсенчи элчисем хутшӑннӑ.

Тӗпрен илсен ларура виҫӗ ыйту тавра сӑмахланӑ. Пӗррӗмӗш ыйту Чӑваш наци конгресӗн VIII съездне ирттерессипе ҫыхӑннӑ. Ку ыйтупа «Чӑваш наци конгресӗн» президенчӗ Архипов Геннадий Николаевич тухса калаҫнӑ. Вӑл съезда юпан 25-27-мӗш кунсем хушшинче ирттерме сӗннӗ. Вара сасӑланӑ хыҫҫӑн ун шухӑшӗпе нумайӑшӗ килӗшнӗ.

Иккӗмӗш ыйтура сӑмах ҫитес съезда хутшӑнакан делегатсене суйлассипе норма ҫирӗплетесси ҫинчен пынӑ. «Чӑваш наци конгресӗн» президиум членӗ Краснов Михаил Николаевич ларӑва пухӑннӑ ҫынсене йышшӑннӑ нормӑпа паллаштарнӑ. Ҫапла вара юпа уйӑхӗнче ирттерме планланӑ съезда 386 делегат хутшӑнмалла, вӗсенчен тулашран — 111, ют ҫӗршывран — 15, Чӑваш Республикинчи муниципаллӑ районсемпе хула округӗсенчен тата учрежденийӗсемпе организацисенчен — 260 делегат.

Малалла...

Паянхи кунсенче шӑпӑрлансене ахаль вулавӑша хӑваласа кӑларса яраймӑн. Ҫуллахи кунсенче те кӗнеке вулакансен йышӗ ӳсмест. Пӗринчен ятарласа «мӗншӗн вулавӑша кӗнекесемпе паллашма каймастӑн?» тесе ыйтрӑм. Вӑл вара мана «унта халь пӑчӑ, хӗсӗк» тесе хурав пачӗ. Наци вулавӗшӗ вара ҫак ыйтӑва хӑйне майлӑ татса парас тенӗ.

Ӗнер, ҫурлан 17-мӗшӗнче 15:00 сехетре Наци вулавӑшӗ литература картишӗ уҫрӗ. Мероприятийӗ учреждени ӗҫченӗсем, артистсем тата ахаль куракансем пухӑннӑ.

Вулавӑш лаптӑкӗ таврашӗнче ятарласа кӗнеке, журнал стендчӗсене вырнаҫтарнӑ. Картиша уҫнӑ ҫӗре пухӑннӑ ҫынсем валли юрӑсем шӑрантарнӑ, сӑвӑсемпе юптарусем вуласа панӑ.

— Литература картишне эпир ятарласа Шупашкар хула кунӗ ҫывхарнӑ вӑхӑталла уҫрӑмӑр. Мӗншӗн тесен уйрӑмах ҫак кунне ӗнтӗ эпир республикӑн культура еткерӗпе ҫыхӑнма пултаратпӑр, — палӑртать вулавӑш ӗҫченӗ Людмила Никитина.

Шупашкарти туроператорсем ҫынсене Египета ярасшӑн мар иккен. Вӗсем Хӗрлӗ тинӗс хӗррине билетсене сутма чарӑннӑ-мӗн. Кун пирки Regnum хыпар агентстви тӗп хуламӑрти икӗ агентствӑпа калаҫни тӑрӑх пӗлтерет.

Асӑннӑ ҫӗршывра президенчӗ пулнӑ Мухаммед Мурсине майлисемпе хирӗҫҫисен хушшинчи хирӗҫ-тӑрӑва упла унта хӗрӳ лару-тӑру пулнине массӑллӑ информаци хатӗрӗсем пӗлтерсех тӑраҫҫӗ-ха. Чӑваш Енри туроператорсенчен хӑшӗсем Египета канма кайма путевка сутма чарӑннине хӑйсене пуҫ ыратӑвӗ кирлӗ маррипе сӑлтавлаҫҫӗ-мӗн. Ҫынсем хӑйсем те унта талпӑнни сисӗнмест иккен. Юлашки темиҫе кун хушшинче асӑннӑ араб ҫӗршывӗнче канас пирки путевка туянма кӑмӑл пррине пӗр ҫын та палӑртман имӗш.

Кӑҫал пирӗн республикӑри аслӑ шкулсенче 10 918 бюджет вырӑнӗ пӑхса хӑварнӑ. Пӗлтӗр ҫак хисеп 11 292-пе танлашнӑ. Ҫав шутран аслӑ пӗлӳ илес текенсем валли 3 375 бюджет вырӑнӗ пулнӑ. Аслӑ шкулсене кӗме пурӗ 25 пин ытла ача заявлени панӑ. Апла пулсан ҫакӑ пӗр вырӑна 4 ача лекнине пӗлтерет.

Чӑваш патшалӑх университетне тӳлевсӗр майпа вӗренме кӗрес текенсем пӗр вырӑн пуҫне 7 ача тивнӗ, Ял хуҫалӑх академине — 6,6-ӑн, Чӑваш патшалӑх педагогика университетне — 5,6-ӑн. Абитуриентсенчен ытларахӑшӗ ҫӗр йӗркелӗвӗ тата кадастр енӗпе, электроэнергетика тата электротехника, строительство, сиплев ӗҫӗ, стоматологи, клиника психологийӗ, экономика тата юриспруденци енӗпе ӗҫлекен специалист пуласшӑн.

Шкул пӗтернисене республикӑрах хӑварас тесе математикӑпа тата физикӑпа пысӑк балл (70-тен ытларах) пухнисене пӗлтӗртенпе Чӑваш Енре ятарлӑ стипенди пама тытӑнчӗҫ. Ӑна ҫулталӑк хушши тӳлесе тӑрӗҫ. Уйӑхсеренхи унӑн виҫи 2 пин тенкӗпе танлашать. Кӑҫал ун пек баллисем 80 ача Чӑваш Енри аслӑ шкулсене суйланӑ. 70 балтан илнисем вара пӗтӗмпе 408-ӑн пулнӑ.

Рабочи профессийӗ илес текенсем 2 741 ача тупӑннӑ.

Малалла...

Кун пек пӗтӗмлетӳ патне килсе тухма пулать ӗнер пирӗн республикӑра йӗркеленнӗ «Ӗҫлӗ Чӑваш Ен» бизнес-клуб тӗллевӗпе паллашнӑ май. Ара, коммерцилле мар ҫак юлташлӑхӑн тӗллевӗсен шутӗнче обществӑра усламҫӑсен витӗмне ӳстересси те пур-мӗн. Кунсӑр пуҫне бизнес-клуб предпринимательлӗхе аталантарма пулӑшасшӑн, пӗчӗк тата вӑтам усламҫӑсене ӗҫ тӑвакан тата саккун йышӑнакан влаҫ умӗнче хӳтӗлесшӗн.

Сӑмах май, хальхи вӑхӑтра Чӑваш Енри пӗчӗк тата вӑтам усламҫӑсен йышӗ 47,9 пинпе танлашать, ҫав шутран 33 пин ытла ҫын уйрӑммӑн ӗҫлет.

Бизнес-клуба йӗркеленӗ ятпа ирттернӗ савӑнӑҫлӑ пухӑва республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев хутшӑннӑ. Вӑл ку юлташлӑх Чӑваш Енри ӗҫлӗ ҫынсен хутшӑнӑвӗсене лайӑх енчен витӗм кӳрессине палӑртнӑ.

Чӑваш Енре уйрӑмах сыхламалли территорисемпе объектсен хакне палӑртнӑ. Ун пирки Министрсен Кабинечӗ ҫурлан 12-мӗшӗнче йышӑну тунӑ.

Асӑннӑ категорие кӗрекен пурлӑхӑн кадастр хакне палӑртассипе Новосибирск облаҫӗнчи «Экопрогноз» СНЦ» тулли мар яваплӑ общество ӗҫленӗ. Унта ҫитмесӗр урӑх тупайман-шим текенсене ҫакна пӗлтерни ытлашши пулас ҫук: халӗ патшалӑх тата муниципалитет органӗсен мӗнпур ӗҫе ирттерекенсене конкурс урлӑ суйламалла-ҫке. Кадастр хакне палӑртассипе «Экопрогноз» ҫӗнтернӗ…

«Экопрогноз» хаклавӗ каярах Кӑнтӑр федераци округӗнчи никама пӑхӑнман хаклавҫӑсен ассоциацийӗн «али» витӗр тухнӑ.

Кадастр хакӗ ҫитес ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен вӑя кӗрет. Ҫапла вара уйрӑмах сыхламалли территорисемпе объектсене вӑл вӑхӑтран тытӑнса ҫӗнӗ кадастр хакне кура налук хума тытӑнӗҫ.

Республикӑн харпӑрлӑхӗнчи пурлӑха тара панипе Чӑваш Ен хыснине 110 миллион тенкӗ укҫа кӗнӗ. Ку вӑл — ҫурлан 12-мӗшӗ тӗлне илсен.

Пурлӑх министерстви ку цифрӑна пӗлтӗрхи ҫав тапхӑртипе те танлаштарса пӑхнӑ. Сӑмах май, ытларах кӗнӗ иккен. Ӳсӗм — 18,3 процент. Маларах асӑннӑ 111 миллион тенкӗрен 43,4 миллионӗ патшалӑх пурлӑхне тара панипе килнӗ тупра, 67,6 миллионӗ — республика харпӑрлӑхӗнчи ҫӗрсене тара панипе.

Раҫҫей Федерацийӗн Бюджет кодексӗн 57-мӗш статйинче патшалӑх харпӑрлӑхне палӑртман ҫӗрсене тара панинчен 20 проценчӗ регионсен хыснине юлма ирӗк парать-мӗн. Ҫавӑн йышшисене пула республика хыснине тепӗр 50 миллион тенкӗ кӗнӗ. Асӑннӑ категорие кӗрекен ҫӗрсенчен 78,7 проценчӗ Шупашкар хулинче вырнаҫнӑ.