Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче паян, акан 13-мӗшӗнче, «Атӑлҫи Пӑлхар: этнокультура лару-тӑрӑвӗ тата общество аталанӑвӗ» ятлӑ ӑслӑх конференцийӗ иртрӗ, унта вӑтам ӗмӗрсенче вӑйлӑ аталанма пултарнӑ, пирӗн асаттесен никама пӑхӑнман патшалӑхӑн кун-ҫулне тата унпа ҫыхӑннӑ чылай ыйтӑва сӳтсе яврӗҫ.

Конференцие институт директорӗ Ю.Н. Исаев уҫрӗ. Вӑл пухӑннӑ ӑҫчахсене мероприятие пуҫланӑ ятпа саламларӗ, хӑнасене (Тутарстанран чылайччӗ) канашлӑва хутшӑннӑшӑн тав турӗ. Хӑйӗн сӑмахӗнче вӑл нумай пулмасть Чӑваш Енпе Тутарстан президенчӗсем тунӑ килӗшӗве те асӑнчӗ. Конференцие унчченех хатӗрлеме пуҫланӑ пулин те ӑна ирттерни пирӗн республикӑсем хушшинчи ҫыхӑнусем чӑннипех ҫирӗпленнине кӑтартни пирки каларӗ.

Ун хыҫҫӑн конференцие пухӑннисем доклад калакансене итлерӗҫ. Темӑсем тӗрлӗрен пулчӗҫ: чӗлхине те сӳтсе яврӗҫ, патшалахӑн юрри-кӗввине те тишкерчӗҫ.

Малалла...

Паян, акан 13-мӗшӗнче, К. Иванов ячӗллӗ литература музейӗнче Юхма Мишши 75 ҫул тултарнӑ ятпа пултарулӑх каҫӗ иртет. Музей ӗҫченӗсем мероприяти валли ҫыравҫӑн пурнӑҫӗпе пултарулӑх ҫулӗ ҫинчен «Эп хам сӑмахӑн ялавҫи» кӗнекепе документ куравӗ йӗркеленӗ.

Михаил Николаевич Юхма — Чӑваш халӑх ҫыравҫи, курӑмлӑ писатель, историк, поэт, драматург. Вӑл 200 ытла ӑста историлле романпа повесть, тӗрлӗрен халап, калав, очерк пуххисен, драмапа сӑвӑ кӗнекисен, аваллӑх тата вӑтам ӗмӗрӗн, унсӑр пуҫне чӑваш фольклорӗпе сӑмахлӑхӗн тарӑн тӗпчевӗсен авторӗ: «Ҫӑлтӑрсем чӗнеҫҫӗ» (1965), «Мускав ҫулӗ» (1966), «Элпи чечекӗсем» (1969), «Кӑвак ҫӗмрен», (1971), «Еткер» (1986), «Термен» (1990), «Анне ҫӑкӑрӗ» (1991), «Атте пахчи» (1992), «Авалхи чӑвашсем» (1996), «Авалхи чӑваш туррисемпе паттӑрӗсем» (1996).

Юхма Мишшин хайлавӗсем ҫӗршыв тулашӗнче те паллӑ, вӗсене 100 ытла чӗлхене куҫарнӑ. Юхма драматурги жанрне ӑнӑҫлӑ пурнӑҫлать. Нумай ҫӗршывра (Азербайджана, Литвы, Украины, Казахстана, Австрии, Кореи) вӑл ҫырнӑ вӑтӑр ытла пьесӑна вылянӑ.

Малалла...

Христос чӗрӗлнин чиркӗвӗ. Анатолий Данилов ӳкерчӗкӗ

Regnum ИА пӗлтернӗ тӑрӑх Ҫветтуй Матрона юлашкийӗсене акан 16-мӗшӗчченех Шупашкарта хӑварӗҫ. Чиркӗве ҫӳрекенсем ҫветтуй юлашкийӗсене ҫакӑнта пуҫ ҫапма пултарӗҫ:

акан 11-13-мӗшӗсенче — Христос чӗрӗлнин чиркӗвӗнче (Воскресения Христова)

акан 14-16-мешсенче — Введенски соборта

Таса Матронӑн сӑваплӑ юлашкийӗсене Чӑваш Ене малтанах пушӑн 13-мӗшӗнче кӳрсе килнӗ, Аслӑ типӗн 3-мӗш эрниччен кӑна тытса тӑмалла пулнӑ. Кунсерен халӑх нумайланса килнине пула, ҫынсем иртенпе черет йышӑнса тӑнине пула ӗненекенсем ыйтнипе ҫветтуй юлашкийӗсене ӑсатма тӑхтанӑ.

Чӑваш патшалӑх пукане театрӗнче йӑлана кӗнӗ тӑрӑх чӑваш чӗлхи эрни ирттереҫҫӗ — пӗр-пӗр чӑваш ҫыравҫин хайлавӗсене суйласа спектакльсем хатӗрлеҫҫӗ. Кӑҫал вӑл уйӑх патнелле, акан 29-мӗшӗччен, тӑсӑлӗ — ӑна Юхма Мишши 75 ҫул тултарнине халаллӗҫ.

Виҫӗмкун театрта куракансем Ева Лисина хайлавӗ тӑрӑх хатӗрленӗ «Хупах хӑлхаллӑ Илюк» спектакльпе паллашнӑччӗ. Акан 13-мӗшӗнчен пуҫласа театр ҫулҫӳреве тухӗ — Юхма Мишшин «Шӑна кӑмпине» малтан Хусанта («Кольцо» гипермаркетӑн сцени ҫинче; акан 13-мӗшӗ), кайран Кӳкеҫре (акан 15-мӗшӗ), Зеленодольскра (Тутарстан; акан 20-мӗшӗ), Етӗрнере (акан 21-мӗшӗ), Сӗнтӗрвӑрринче (акан 22-мӗшӗ) ачасене савӑнтарӗҫ.

Акан 19-мӗшӗнче «Театр кунӗ» Вӑрмарта иртмелле — вӑл кун куракансем «Хупах хӑлхаллӑ Илюк» тата Э.Э. Шмиттӑн «14 писем к Богу» спектакльсемпе паллашма пултарӗҫ. Сӗнтӗрвӑрринче (акан 22-мӗшӗ) те «Театр кунне» ирттерме палӑртнӑ.

Малалла...

Чӑваш чӗлхин грамматикине лайӑх пӗлекенсен «Ҫамрӑк ӑсчах-2011» вӑйӑ-конкурсӑн пӗрремӗш куҫӑмсӑр турӗ малалла пырать. Хальлӗхе унта 100 ача хутшӑнма кӑмӑл тунӑ. Ытларах Вӑрмар, Элӗк, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Канаш, Комсомольски, Патӑрьел, Етӗрне районӗсенчи шкул ачисем хастар. Шупашкар хулинчен те пур вӗсем. Тутар Республикинчи чӑваш шкулӗсенчен те хутшӑнакан пур. Асӑрхаттаратпӑр: вӑйӑ конкурсӑн пӗрремӗш турӗ акан 14-мӗшӗнче вӗҫленет. Унта чи нумай балл пухнӑ 15 ача иккӗмӗш куҫӑмлӑ тура хутшӑнма ирӗк илет. Вӑл Чӑваш Республикин Красноармейски районӗнчи Красноармейски иккӗмӗш шкулӗнче пулать. Кун пирки ятарлӑ ҫыру пулать.

кӗнеке хуплашки

Кӑҫалхи пуш уйӑхӗнче Эстонири шкулсем валли «Чӑвашсем» пособи (эстонла) кӑларнӑ. Ӑна Ираида Захарова тата Ита Серман хатӗрленӗ.

Нумай ярӑмлӑ кӑларӑм Эстонире пурӑнакан тӗрлӗ халӑхпа, унӑн историйӗпе тата культурипе паллаштарать. Вӑл Эстони Республикин Вӗренӳ тата наука министерстви пулӑшнипе кун ҫути курнӑ.

Кӗнекере Чӑваш Ен ӑҫтарах вырнаҫни ҫинчен каласа кӑтартнӑ, ҫавӑн пекех унӑн историйӗпе, обществӑпа политика тытӑмӗпе, тӑван чӗлхен, наци ҫи-пуҫӗн, апат-ҫимӗҫӗн, йӑла-йӗркин хӑйне евӗрлӗхӗпе паллаштарнӑ. Унсӑр пуҫне наукӑпа культура, вӗренӳ, чӑвашсен паллӑ ҫыннисем пирки кунти ятарлӑ уйрӑмра вуласа пӗлме пулать. Кӑларӑмра чӑваш диаспорипе Эстонири ентешӗмӗрсем ҫинчен те информаци пур.

Пособие Ираида Захаровӑн архивӗнчи сӑнӳкерчӗксемпе илемлетнӗ.

Сергей Кувшинов

Акан 9-мӗшӗнче (шӑматкун) Мускавра чӑваш кану каҫӗ иртӗ! Ирчченех ташлӑпӑр! Сирӗнпе пӗрле кану каҫне эсир юратнӑ артист Сергей Кувшинов ирттерӗ! 18 сехетре пуҫланӗ те вырсарникунчченхи 5 сехетччен тӑсӑлӗ! Хакӗ — 250 тенкӗ!

Кану каҫӗ пысӑк пӳлӗмлӗ кафере иртӗ — унти ташламалли вырӑн аслӑ, хакӗсем те ҫырмаҫҫӗ, метроран 20 метрта вырнаҫнӑ. «Петрушка» Шупашкарти «Керосинка» евӗрлӗрех — йывӑҫпа эрешленӗ, алӗҫ ӑстисем тунӑ япаласемпе илемлетнӗ. Сӗтелӗсем те — юманран. Хӑвӑра тӑван яла лекнӗ евӗрех туятӑр кунта!

2 курка сӑра илсен 3-мӗшӗ парне пулӗ! Ҫавӑн пекех заказ тӑвакансене пурне те тутлӑ морс кӗтӗ!

Кафене килнисен хушшинче такмаксен ӑмӑртӑвӗ те иртӗ: «петрушка», «чӑваш», «яра пар!» сӑмахсене усӑ курса чӑвашла такмак хатӗрлемелле те — чи маттурине хаклӑ парне лекӗ!

Кафе Ӑшӑ стан метро (выр. Теплый стан) патӗнче вырнаҫнӑ: Ҫӗн каврӑҫ (Новоясеневый) проспекчӗ, 1 ҫурт (центртан 1-мӗш вакун), сулахаялла тухмалла, хӗрлӗ сарӑ тӗссемпе сӑрланӑ суту-илӳ центрӗнчи 2-мӗш хучӗ, йывӑҫ алӑк.

Ӗнер, акан 5-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче пултаруллӑ сӑвӑҫа, тележурналиста Марина Карягинӑна тата унӑн «Ҫур ҫӗр варринчи хӗвел» кӗнекене халалланӑ поэзи каҫӗ иртрӗ.

Марина Карягина пултарулӑхне тишкерекенсем чылай пулчӗҫ, хальхи вӑхӑтра литература тӗпчевӗнче вӑй хуракансем пурте тенӗ пекех тухса сӑмах каларӗҫ: Виталий Станьял, Вера Яковлева, Юрий Артемьев, Юрий Яковлев, Вера Никифорова тата ыттисем. «Ҫур ҫӗр варринчи хӗвел» ятлӑ сӑвӑсемпе поэмӑсен кӗнекине хак панисӗр пуҫне «Кӗмӗл тумлӑ ҫара» та асӑнмасӑр хӑвармарӗҫ — Виталий Родионов профессор пьесӑпа спектакле тишкерсе тухрӗ.

Мероприятие пухӑннисем умӗнче Ҫамрӑксен театрӗн артисчӗсем «Кӗмӗл тумлӑ ҫар» пьесӑри сценкӑна выляса пани Виталий Григорьевич сӑмахне уҫӑмлатма май пачӗ.

Малалла...

Чӑваш чӗлхи кунне халалласа акан 22-мӗшӗнче ЧНК «Чӑваш пики-2011» ӑмӑрту ирттерет! Ӑна йӗркелесе ирттерекенсем — чӑваш ҫамрӑкӗсен «Хастар» ушкӑнӗ. Мероприяти «Mega-Galaxy» культурӑпа кану центрӗнче (пӗлтӗр те унтах пулнӑччӗ) иртӗ.

Чӑваш пикине суйламалли ӑмӑрту 16 сехетре пуҫланать! Билет хакӗ 150 тенкӗ кӑна!

Ку кӑна мар! Чӑваш пикине суйланӑ хыҫҫӑн сире чӑвашсен чаплӑ каҫӗ — «Аван party» кӗтет! Вӑл 19 сехетре пуҫланать, чӑваш эстрада ҫӑлтӑрӗсем хутшӑнакан дискотекӑна DJ Smail ертсе пырӗ.

Тӗнче шайне ҫӗкленнӗ Чӑваш патшалӑх академи юрӑпа ташӑ ансамблӗн пултарулӑхӗпе тинех Хусан чӑвашӗсен те паллашма май пулчӗ. Пушӑн 27-мӗшӗнче вӑл пӗрремӗш хут концертпа килчӗ. Юлашки вӑхӑтра чӑваш халӑх юрӑ-ташӑ искусствине нота пӗлмен артистсем ҫӳпӗленине курса та, итлесе те йӑлӑхнӑ хыҫҫӑн ку концерт чӑн-чӑн чун киленӗвӗ пулчӗ. Чӑваш патшалӑх академи юрӑпа ташӑ ансамблӗн пултарулӑхӗпе ҫывӑххӑн паллашнӑ май чӑвашӑн чӑнах та ҫӗр пин юрӑ, ҫӗр пин ташӑ пулнине курса-итлесе ӗнентӗмӗр. Тен, ҫавӑнпах пуль, куракансем концерт вӗҫленсен те киле кайма васкамарӗҫ, ура ҫине тӑрса темӗнччен тӑвӑллӑн алӑ ҫупрӗҫ. ТР ЧНКА ертӳҫи К.Яковлев артистсене Хусана килсе кану каҫӗ парнеленӗшӗн кунта пурӑнакан мӗнпур чӑваш ятӗнчен тав турӗ.

Концерта Хусанта иртекен чӑваш культурин кунӗсене халалланӑччӗ. Ҫак тӗллевпе Татьянӑпа Юрий Бердников ӳнерҫӗсем фойере хӑйсен ӗҫӗсен куравне те йӗркеленӗччӗ. Сӑмах май, ансамблӗн илемлӗх ертӳҫи, Раҫҫей халӑх артисчӗ Ю.Васильев, оркестр ертӳҫи Ю.Романько Хусанти патшалӑх консерваторийӗнче пӗлӳ пухнӑ.

Чӑваш патшалӑх академи юрӑпа ташӑ ансамблӗ куракана пӗр ӗмӗре яхӑн чӑваш халӑхӗн юрӑпа ташӑ культурипе паллаштарать.

Малалла...