 Конгресра Ҫурлан 25-29-мӗшӗсенче Молдова Республикинчи «Гагауз ҫӗрӗ» автономи облаҫӗнче тӗнчери тӗрӗк халӑхӗсен пӗрремӗш Конгресӗ ӗҫлерӗ. Унта тӗнчери 14 ҫӗршыв делегацийӗсем, Турцирен, Иранран, Ливанран, Сирирен, Азербайджанран, Болгарирен, Венгрирен, Кӑркӑстанран тата ытти ҫӗртен килнӗ хӑнасем хутшӑнчӗҫ. Ҫав шутра Чӑваш Енри ҫамрӑксен «Сӑвар» пӗрлешӗвӗн хисеплӗ эльтеперӗ Олег Михайлович Цыпленков ертсе пынӑ Чӑваш Республикин делегацийӗ те. Делегаци йышӗнче — ҫыравҫӑсем, вӗрентекенсем, ытти ҫӗрте ӗҫлекенсем, «Шуҫӑм» фольклор ансамблӗ. Конгресӑн пӗрремӗш ларӑвӗ ҫурлан 25-мӗшӗнче «Гагауз ҫӗрӗн» тӗп хулинче, Комратра, иртрӗ. Ытти ларусем гагаузсем пурӑнакан чи пысӑк ялсенче — Конзакпа Копчакра. Конгресс ӗҫне Гагаузин парламент пуҫлӑхӗ, Комрат хулин мэрӗ, депутатсем, Азербайджан, Турци посолӗсем, Раҫҫей посольствин культура енӗпе атташе тата ытти паллӑ ҫынсем хутшӑнчӗҫ. Конгресс 7 ҫынран вӑхӑтлӑх Йӗркелӳ Комитетне йӗркелесе ӑна Конгресс Уставӗпе Программине хатӗрлеме, ытти тӗрӗк халӑхӗсемпе калаҫма полномочисем панӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Вӑрнар станцийӗ 2011 ҫулта Вӑрнар поселокӗнче ҫӗнӗ садик тума палӑртнӑ. Район администрацийӗн строительство тата ЖКХ пайӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх шкул ҫулне ҫитменнисен 140 вырӑнлӑ учрежденийӗн никӗсне хывма вырӑн тупнӑ. Вӑл «Вӑрнар ял хуҫалӑх техники» предприятин пулнӑ территорире вырнаҫӗ. Садик ҫеҫ мар, кунта тата пурӑнмалли виҫӗ хутлӑ икӗ ҫурт лартма йышӑннӑ. Ясли-сад йышӑнакан лаптӑк 624 тӑваткал метрпа танлашать. Кунсӑр пуҫне ун таврашӗнчи 1 200 тӑваткал метра яхӑн лаптӑкра ачасене вылямалли хатӗрсем вырнаҫтарӗҫ. Сӑмах май, хальхи вӑхӑтра поселокра — 298, районта пӗтӗмпе 395 пепке садик черетӗнче тӑрать. |
 Ю.Н. Исаев сӑмах калать Шӑматкун, авӑнӑн 18-мӗшӗнче, К.В.Иванов ячӗллӗ чӑваш академи драма театрӗнче савӑнӑҫлӑ мероприяти иртрӗ — Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтне йӗркеленӗренпе 80 ҫул ҫитнине палӑртрӗҫ. Института чыслама хаклӑ хӑна чылай килнӗччӗ — Чӑваш Республикин тӗрлӗ министерствисенчен, кӳршӗри ӑслӑлӑх тата вӗренӳ институчӗсенчен пурччӗ. Ют патшалӑхран килнисем те театр залӗнче ларатчӗҫ — вӗсем те хӑйсен салам сӑмахӗсене каларӗҫ. Паллах, чӑваш халӑхӗн интелеггенцийӗсӗр, студентсемсӗр мероприяти иртмерӗ — интитута сума суса ӗнтӗ, вӗсем нумайӑн пухӑннӑччӗ, залра пушӑ вырӑн ҫуккипе пӗрехччӗ. Юрий Николаевич Исаев, институт директорӗ, чи малтан кӗскен ӑслӑлӑх учрежденийӗн кун-ҫулӗпе, унӑн ӗҫӗсемпе паллаштарчӗ. Институт 80 ҫул тултарнӑ ятпа министерствӑсенчен килнӗ хӑнасем тухса сӑмах каларӗҫ, пӗлӳ учрежденийӗнче ӗҫлекенсене тӗрлӗ парнесемпе чысларӗҫ — Николай Иванович Егорова орден пачӗҫ, ыттисене хисеп хучӗсемпе, грамотӑсемпе, медальсемпе тивӗҫтерчӗҫ. |
 Ларура Ӗнер, авӑнӑн 17-мӗшӗнче, Правительство ҫуртӗнче Лару иртрӗ — Михаил Игнатьев министрсен кабинечӗн вырӑнӗсене кам йышӑнни пирки пӗлтерчӗ.
Кӗскен: Ҫурт-йӗр хӑпартассин тата обществӑлла инфраструктура аталанӑвӗн министрӗн ҫумӗ — Гончаров Александр Николаевич; Экономика аталанӑвӗн тата промышленноҫпа суту-илӳ министрӗ, Министрсен Кабинечӗн Председатель ҫумӗ — Моторин Иван Борисович; Ял хуҫалӑх министрӗ, Министрсен Кабинечӗн Председатель ҫумӗ — Павлов Сергей Владимирович; Чӑваш Республикин укҫа-тенкӗ министрӗ, Министрсен Кабинечӗн Председатель ҫумӗ — Смирнов Николай Васильевич; Раҫҫей Федерациӗн Президенчӗ ҫумӗнчи Чӑваш Республикин полномочиллӗ представителӗ, Министрсен Кабинечӗн Председатель ҫумӗ — Федоров Геннадий Семенович; Чӑваш Республикн пурлӑхпа ҫӗр йытӑвӗсен министрӗ — Енилина Светлана Александровна; Чӑваш Республикин культурӑн, национальноҫсен ӗҫӗсен, информаци полтикипе архив ӗҫӗн министрӗ — Лизакова Роза Михайловна; Сывлӑха упрассин тата социаллӑ аталанӑвӗн министрӗ — Муллина Венера Петровна; Чӑваш Республикин юстици министрӗ — Прокопьева Надежда Викторовна; Чӑваш Республикин вӗренӳ министрӗ — Чернова Галина Петровна. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Литература каҫӗнче Авӑнӑн 15-мӗшӗнче, юнкун, К.В.Иванов ячӗллӗ литература музейӗнче Чӑваш АССРӗн тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ, Чӑваш Енӗн халӑх поэчӗн Стихван Шавли ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ ятпа литература каҫӗ иртрӗ. Мероприятие хӑнасем чылай килчӗҫ. Тӑванӗсем те пурччӗ — ҫыравҫӑн Ольга хӗрӗ, Николайпа Степан мӑнукӗсем пулчӗҫ. Мероприяти ячӗпе «Ҫӗр ҫинчи йӗрсем» курав та йӗркеленӗччӗ — сӑвӑҫ япалисем, туи, сӑнӳкерчӗксем, кӗнекисем унта вырнаҫнӑччӗ. Тӑванӗсем куравпа паллашрӗҫ, кӑмӑллӑ юлчӗҫ. Стихван Шавли сӑвӑҫа асӑнса ирттернӗ май ҫыравҫӑсем, общество ӗҫченӗсем нумайччӗ — Виталий Станьял, Порфирий Афанасьев, Борис Борлен тата ыттисем. Шкул ачисемпе студентсем те пурччӗ — вӗсем поэт хайланӑ сӑвӑсем каласа пачӗҫ.
Пӗлме: Стихван Шавли Самар облаҫӗн Шӑнтал районӗнчи Каменкӑра 1910 ҫулхи авӑнӑн 15-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Саскӗнекен хуплашки Нумай пулмасть «Аслӑ пурҫӑн ҫул юмахӗсем» Марджани фончӗн проектӗнче икӗ CD дискпа чӑваш халӑх юмахӗсем тухрӗҫ. Вулакансем — кинопа театр актёрӗсем: Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ артисчӗ Михаил Ефремов тата Раҫҫей халӑх артистки Алла Покровская. Чӑваш халӑх юмахӗсене чӑвашларан вырӑсла куҫарас тӗлӗшпе Чӑваш Енӗн халӑх ҫыравҫи Юхма Мишши тата Алена Каримова ӗҫленӗ. Саслӑ юмахсен пуххине «Ҫил ачисем», «Уйӑх тупни», «Пӑшалу», «Чее тилӗ» тата ыттисем кӗнӗ. Паян, авӑнӑн 17-мӗшӗнче, Чӑваш ӳнер музейӗнче саскӗнекен хӑтлавӗ иртӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Лавккана уҫнӑ самант Тинех атнарсен ӗмӗтленни ҫитрӗ теме пулать — авӑнӑн 14-мӗшӗнче ялта ҫӗнӗ лавкка уҫрӗҫ. Ун хуҫи — Чӑвашпотребсоюзӑн Херлӗ Чутайри уйрӑмӗ. Ҫапла май 700 ытла ҫын пурӑнакан Атнар ялӗ магазинлӑ пулса тӑчӗ. Лавккине вара нумай пулмасть ҫеҫ тума тытӑннӑччӗ — ҫурла уйӑхӗнчех кунта строительство лессисем кӑна тӑратчӗҫ. Ҫурта туса пӗтерсе хӑт кӗртме строительсене вӑхӑт нумай кирлӗ пулмарӗ — ак вӑл ӗҫлеме те пуҫларӗ ӗнтӗ. Магазин алӑкне чаплӑ уяв туса уҫма чылай хӑна килнӗччӗ — кунта район пуҫлӑхӗ Юрий Иванов та, вырӑнти ял тӑрӑхӗн ертӳҫи Александр Кузнецов та пурччӗ. Ҫавӑн пекех Чӑвашпотребсоюз правленийӗн председателӗ Людмила Абрамова, Хӗрлӗ Чутай райповӗн предателӗ Александр Степанов килнӗччӗ. Лавкка Шкулҫум урамӗнче ӗҫлӗ.
Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Вӗрентекен ҫулталӑкне халалласа республикӑра «Ҫамрӑк ҫемье-2010» конкурс пырать. Ку конкурс ҫамрӑк ҫемьесем хушшинче иртет, мӑшӑрсенчен пӗри е иккӗшӗ те вӗрентӳ тытӑмӗнче вӑй хумалла, вӗсем саккунлӑ мӑшӑрланура тӑмалла. Унсӑр пуҫне мӑшӑр 36 ҫултан аслӑ пулмалла мар. «Ҫамрӑк ҫемье» конкурс виҫӗ тапхӑрпа иртет. Конкурсӑн пӗрремӗш тапхӑрне икӗ номинаципе йӗркеленӗ: «Чи лайӑх фоторепортаж» тата «Анне, атте, эпӗ — сывӑ ҫемье» видеоролик. Палӑртмалла, «Чи лайӑх фоторепортаж» конкурса Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Тимкинсемпе Ульяновсен ҫемйисем хутшӑнаҫҫӗ. Тимкинсен ҫемйинчен пурнӑҫӑн черчен пайӗ — Татьяна — Питӗркасси шкулӗнче вӗрентекенре ӗҫлет. Ульяновсен ҫемйинчен те ҫавӑн пекех: Инна Шулю шкулӗнче ачасене ӑс парать. Ҫамрӑк ҫемьесене конкурсра ҫӗнтерме ӑнӑҫу сунатпӑр. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Авӑнӑн 11-мӗшӗнче Шупашкарти «Олимпийский» стадионта икӗ хут Совет Союзӗн Геройне, СССР тава тивӗҫлӗ спорт мастерне, СССР летчик-космонавтне А. Г. Николаева асӑнса «Советская Чувашия» хаҫат парнисене ҫӗнсе илессишӗн эстафета чупӑвӗ иртрӗ. Унта Трак енри 7 команда вӑй виҫрӗ. Асӑннӑ ӑмӑртуран Трак гимназийӗн команди Олимп чемпионкин Валентина Егорован кубокӗпе таврӑнчӗ. Чӑваш Ен прессин спорт фестивальне хутшӑнма килнисене ЧР Президенчӗ М. В. Игнатьев, ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗ, хӑвӑрт утас енӗпе Олимп чемпионки, Шупашкар хулин хисеплӗ гражданинӗ Елена Николаева, ҫамрӑксен пӗрремӗш Олимп вӑййисен чемпионки Екатерина Блесткина, «Советская Чувашия» хаҫат редакторӗ А. Г. Соловьев ӑшшӑн саламларӗҫ, ӑнӑҫлӑ стартпа финиш сунчӗҫ. Чи малтанах старта хаҫатҫӑсем тухрӗҫ. 14 команда вӑй виҫрӗ кунта. Ытти ҫулсенчи евӗрех Чӑваш патшалӑх университетӗнчи «Альмаматер» команда ҫӗнтерчӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Авӑнӑн 15-18-мӗшӗсенче Шупашкарта, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтне йӗркеленӗренпе 80 ҫул ҫитнине халалласа тӗрӗк пӗлӳлӗхӗн тӗнче конференцийӗ иртӗ. Ирттерекенсем: Раҫҫейри тӗрӗк пӗлӳлӗхӗн комитечӗ, Пӗтӗм тӗнчери тӗрӗк халӑхӗсен Ассамблеи, РӐА чӗлхе пӗлӗвӗн институчӗ, Чӑваш Республикин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ. Конференци чӗлхисем: чӑвашла, тӗрӗк чӗлхисем, вырӑсла, акӑлчанла.
Пурӗ 11 секци ӗҫлӗ: 1) Тӗрӗк пӗлӗвӗн еткерӗ, XXI ӗмерти вырӑнӗ. 2) Танлаштаруллӑ-историллӗ тӗрӗк пӗлӗвӗпе алтаистика. Секци хӑйӗн ӗҫне Н.И.Ашмарин ҫуралнӑранпа 140 ҫул ҫитнине халаллать. 3) Тӗрӗк чӗлхисенчи типологисемпе ареалсем. 4) Танлашруллӑ тата тишкерӳллӗ этнолингвокультурологи. 5) Тӗрӗк тӗнчин диахронири тата синхронири чӗлхе ӳкерчӗкӗ. 6) Тӗрӗк сасӑ пӗлӗвӗ тата грамматики. Секци хӑйӗн ӗҫне Л.С.Левитскаяна халаллать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
-9.7 °C