Ӗнер Чӑваш Енӗн правительство пуҫлӑхӗ Иван Моторин Турци Республикин элчисемпе тӗл пулнине «енсем килӗштерсе ҫӗлессинчи ҫӗнӗ тапхӑр» тесе хыпарланӑ Чӑваш Ен Элтеперӗн пресс-служби. Элчесен йышне Эскишехир илӗн (провинцийӗн) кӗпӗрнаттӑрӗ Гюнгер Азим Туна ертсе пынӑ.

Чӑваш Ене Турци элчисем Раҫҫейӗн Ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министерствисен эгидипе килсе ҫитнӗ. Ӗҫлӗ хӑнасемпе курнӑҫма премьер-министрсӑр пуҫне культура министрӗ Вадим Ефимов, Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Черкесов тата ытти тӳре-шара хутшӑннӑ. Тӗлпулура енсем суту-илӳпе экономика, культурӑпа вӗренӳ енӗпе килӗштерсе ӗҫлессине сӳтсе явнӑ. Вадим Ефимов министр турккӑсене «Раҫҫей ҫӑлкуҫӗсем» фестивале хутшӑнма чӗннӗ. Асӑннӑ ҫӗршыври художниксен куравне йӗркелеме хирӗҫ маррине те палӑртнӑ.

Суту-илӳпе экономика енчен пӗр чӗлхе тупассине илсен хӑнасем Чӑваш Енпе лайӑхрах паллашас шухӑшлине пӗлтернӗ иккен. Республикӑн Правительствин пуҫлӑхӗ ӗҫлӗ ҫыхӑнусенче паян пур кӑлтӑксене ҫывӑх ҫулсенче пӗтерме тӑрӑшассине пӗлтернӗ.

Чӑваш Енре тӳре-шарана вӗрентме пуҫлӗҫ. Ӗҫлеме ӑс-тӑн параканнисем — тӳре-шара хӑех.

Патшалӑх служащийӗсене вӗрентесси пирки республикӑн правительстви ятарлӑ йышӑнӑва чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗнче кӑларнӑ. Ҫӗнӗлӗхе сӑнавлӑ майпа ирттерессине пӗлтереҫҫӗ. Тӳре-шарана тӳре-шара вӗрентӗ терӗмӗр те, ку саманта кӑштах уҫӑмлатмалла-тӑр, мӗншӗн тесен хӑйсене хӑйсем ӑс-тӑн панӑн пулса тухать. Сӑмахӗ вара аслисем ҫамрӑксене, тин ҫеҫ ҫав ӗҫе кӳлӗннисене, вӗрентесси пирки пырать.

Опыт ҫуккисене ӗҫе хӑнӑхтарнишӗн кам тав тутӑр тесе шухӑшламалла мар. Хавхалантарӗҫ. «Кӗмӗлпе». Ӑна ӗҫ укҫи ҫумне хушса тӳлӗҫ. Миҫе тенкӗ лекессине татса калаймӑпӑр та, анчах шалуран 10 процентран ытла тӳлемелле марри паллӑ.

Сӑнавлӑ проекта ҫитес ҫул пуҫарӗҫ, вӑл 2016 ҫулхи ҫӗртмен 20-мӗшӗччен тӑсӑлмалла. Малтанласа Чӑваш Енӗн Финанс министерствинче ирттерӗҫ.

Килсӗр-ҫуртсӑр йытӑсем республикӑри кашни ялтах пур. Юлашки вӑхӑтра вӗсем уйрӑмах ӗрченӗ пулмалла. Ара, саккун ҫапкаланчӑксене ятарлӑ ирӗк илмесӗр тытма, пеме чарать. Йытӑсем вара ӗрчеҫҫӗ, ҫынсене тапӑнаҫҫӗ… Нумаях пулмасть Шупашкар районӗнчи Попой ялӗ ҫывӑхӗнче те килсӗр йытӑсем йышланни, вӗсем ҫынсене тапӑнни пирки пӗлтернӗччӗ.

Ӗнер, чӳк уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков килсӗр-ҫуртсӑр йытӑсене тытмалли ҫӗнӗ хака палӑртнӑ. Документра пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫапкаланӑк пӗр йытӑна тытмашкӑн 568 тенкӗ те 13 пуса ларӗ.

Сӑмах май, ҫак кунсенче Шупашкар хулинчи Мускав районӗнчи Чантӑр ялӗнче «Спецавтохозяйство» АУО ӗҫченӗсем килсӗр-ҫуртсӑр йытӑсене тытма тухнӑ. Вӗсем иккӗшне тытнӑ. Ҫакна ӗҫченсем ялти халӑх ыйтнипе тунӑ.

Паян республикӑн наци вулавӑшӗнче «Пурин валли те меллӗ тавралӑх» фотопроект ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ. Ӑна Инвалидсен пӗтӗм Раҫҫейри обществин республикӑри организацийӗ йӗркеленӗ. Ӑна пурнӑҫа кӗртме Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерстви пулӑшнӑ. Укҫине социаллӑ ориентаципе ӗҫлекен коммерцилле мар организацисен конкурсӗнче ҫӗнтернине кура укҫа уйӑрса панӑ.

Чыслава маларах асӑннӑ общество организацийӗн республикӑри ертӳҫи Маргарита Кузьминых саламлӑ сӑмахпа уҫнӑ.

Сусӑрсен фотокуравӗ чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче уҫӑлнӑ. Унта 14 районти 22 фотограф хутшӑннӑ. Проекта опытлисемпе пӗрлех халь кӑна ҫак ӑсталӑхпа кӑсӑкланма тытӑннисем те хутшӑннӑ. Пӗрремӗш вырӑна Леонид Аргандейкин йышӑннӑ, иккӗмӗшне — Александр Иванов, виҫҫӗмӗшне — Галина Вишневская. Куракансене вара Надежда Орлован портретла сӑнӳкерчӗкӗ килӗшнӗ.

Пӗрисем салтакран килеҫҫӗ, теприсем каяҫҫӗ. Ҫапла, юпа уйӑхӗнче кӗрхи призыв пуҫланнӑ.

Чӑваш Енри 15 салтак Президент полкӗнче ҫар тивӗҫне пурнӑҫлӗ. Вӗсене Канашран тӑванӗсем, ҫартан тин таврӑннисем, кадетсем ӑсатнӑ.

Пӗтӗмпе Президент полкӗнче 200 ытла чӑваш каччи ҫар тивӗҫне пурнӑҫланӑ. Вӗсем пурте хӑйсене лайӑх енчен ҫеҫ кӑтартнӑ. Чылайӑшӗ унтан паллӑпа таврӑннӑ. Ҫак кунсенче Кремль полкӗнчен таврӑннӑ 12 чӑваш каччине ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗ Иван Моторин тата ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев сехетсем парнеленӗ. Хальхи призывниксем Президент полкӗ валли шкултах хатӗрленме тытӑннӑ.

Призывниксене ҫартан тин таврӑннисем ӑнӑҫу суннӑ. Президент полкне каякансем ҫирӗп суйлав витӗр тухнӑ. Вӗсен сывлӑхне ҫирӗп тӗрӗсленӗ. Призывниксене ФСБ тата ШӖМ даннӑйсен базинче те пӑхнӑ.

Ҫеҫпӗл Мишши

Республикӑра Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине халалланӑ мероприятисем иртрӗҫ. Комсомольскинчи 1-мӗш шкулта паян «Чӑваш ачи, сассуна пар!» фестиваль пулнӑ.

Уява районти чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекенӗсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи С.Г.Индюкова уҫнӑ. Вӑл уява пухӑннисене Ҫеҫпӗл Мишшин пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ.

Поэтӑн «Хастарлӑ, хыт утӑмлӑ пулӑр…» сӑвӑри йӗркесем фестивале хутшӑнакансене тыткӑнланӑ, ҫунатлантарнӑ. Районти вӗрентӳ пайӗн методисчӗ С.П.Атласкина та пурне те уяв ячӗпе саламланӑ, ачасене ҫитӗнӳ тумашкӑн ӑнӑҫу суннӑ.

Фестивале Комсомольски районӗнчи 17 шкулти ачасем хутшӑннӑ. 5-7-мӗш классен йышӗнче Хырай Ӗнел шкулӗнче вӗренекен Егор Мартынов «Салтак шӑпи» хайлава вуланӑ. Тӑманлӑ Выҫлири Никита Бархонов — «Хурҫӑ шанчӑк», Шурут шкулӗнчи Алиса Голубева — «Инҫе ҫинҫе уйра уяв», Анастасия Тишова «Ҫӗн кун аки» сӑвӑсене пӑхмасӑр каланӑ.

Ҫӗҫпӗл Мишшине халалланӑ фестивале тутар ачисем те хутшӑннӑ, поэт сӑввисене вуланӑ.

Уҫӑ алӑксен кунӗнче

Чӳк уйӑхӗн 16-мӗшӗнче республикӑри ача-пӑча ҫурчӗсенче уҫӑ алӑксен кунӗ иртнӗ. Кунашкалли Чӑваш Енре пӗрремӗш хут пулнӑ. Мӗн тӗллевпе ирттернӗ-ха ӑна? Тӑлӑх ачасене ҫемье хӳтлӗхӗ, ашшӗ-амӑшӗн ӑшшине тупма пулӑшас тӗллевпе.

Ҫемьене шӑпӑрлан илме шухӑшланӑ ҫынсем пурте ача ҫуртӗнче пурӑнакан тӑлӑхсемпе, ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр юлнӑ ачасемпе паллашма пултарнӑ.

Ача ҫуртӗнче кун кунлакан шӑпӑрлансем аслисем валли концерт хатӗрленӗ, хӑйсен пултарулӑх ӗҫӗсемпе паллаштарнӑ. Арҫын ачасемпе хӗрачасем пулас ашшӗ-амӑшӗ валли оригамирен мӗн те пулин тӑвас енӗпе ӑсталӑх класӗсем ирттернӗ.

Шупашкарти ача ҫурчӗн директорӗ Маргарита Павлова пӗлтернӗ тӑрӑх, малашне уҫӑ алӑксен кунӗ уйӑхсерен иртӗ. Сӑмах май, Раҫҫейре, ҫав шутра Чӑваш Енре те, ача ҫурчӗсене хупасси патне ҫитме пултарать. Ку шӑпӑрлансене ҫемьене чылаййӑн илнине кӑтартать.

Сӑнсем (17)

Халӑха тата экономика объекчӗсене ейӳрен хӳтӗлес тӗллевпе Ҫӗрпӳ районӗнче Ҫавал юханшывӗнче хӳтӗлев дамбисене тума тытӑннӑччӗ. Ҫак кунсенче ӑна туса пӗтернӗ.

Проектпа килӗшӳллӗн, 5,8 ҫухрӑмлӑ икӗ дамбӑна хута янӑ. Кунсӑр пуҫне – ейӳ шывне кӑлармалли виҫӗ шлюз, куҫса ҫӳрекен виҫӗ насос станцийӗ, электроснабжени сечӗсем. Халӗ подрядчиксем строительство тата монтаж ӗҫӗсене вӗҫленӗ. Ҫавна май ҫывӑхри тавралӑха хӑтлӑх кӗртес ӗҫ пырать.

Проект 204,9 миллион тенкӗлӗхе ларнӑ. 171,42 миллион тенки — федераци хыснинчен. Дамбӑсем Ҫӗрпӳ тата ун ҫывӑхӗнчи ялсене ейӳрен хӳтӗлӗҫ. 267 ҫуртри 1000 ытла ҫын текех ҫуркунне шар курмӗ.

ЧР ҫутҫанталӑк министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ Евгений Юшин ку проект питӗ пӗлтерӗшлӗ пулнине палӑртать. Ейӳ 939 миллион ытла тенкӗлӗх шар кӑтартма пултарать. Халӗ 203 гектар ҫӗр лаптӑкӗшӗн хӑрушлӑх ҫук.

Ольга Владимирова юрист йышӑнури ҫынпа калаҫать

Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центр ҫынсене тӗрлӗ пулӑшу кӳрет. Ҫав шутра — юрист канашӗ те.

Центра пыракансем темле ыйтӑва та хускатаҫҫӗ: ҫӑмӑллӑх илессипе, укҫан кама пулӑшнипе, ача-пӑча уйлӑхӗсене кама канма янипе, сусӑрсене туя-урапа панипе, кӑсӑкланаҫҫӗ, вӑхӑтлӑх пурӑнмалли уйрӑма кама ярассине те ыйтса пӗлеҫҫӗ.

Юрист пулӑшӑвне тӳлевсӗр илме ирӗк пуррисене те центр пулӑшать. Ольга Владимирова юрисконсульт кӑҫалхи 10 уйӑхра 129 ҫынна пулӑшу кӳнӗ. Вӗсене вӑл туянса сутни пирки килӗшӳ ҫырма та пулӑшать, тавӑҫ шӑрҫалама та. Реабилитаци валли кирлӗ техника хатӗрӗсем илес ыйтупа ун патне 31 сусӑрпа вӗсен пайташӗ пынӑ. Пенсионерсемпе сахал тупӑшлисем те, йывӑрлӑха кӗрсе ӳкнӗ ҫемьесем те пыраҫҫӗ. Пӗччен пурӑнакан ватӑсем те хӑйсене ветерансене ҫурчӗсене вырнаҫтарма ыйтаҫҫӗ. Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа ун йышшисем 10-ӑн тупӑннӑ, хальлӗхе улттӑшӗн ыйтӑвне тивӗҫтернӗ.

7-мӗш колоние тӑванӗсене курма пынисем

Ҫӗрпӳри сипленсе юсанмалли 7-мӗш колонире (унта хӗрарӑмсем лараҫҫӗ) Уҫӑ алӑксен кунӗ иртнӗ. Ун пек кунсене тӗрмесенче йӗркелесси йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ.

Ытти чухнехиллех вӑл айӑпланнисемпе вӗсен тӑванӗсене курнӑҫма май туса панӑ. Тӗлпулӑва пынисем тӗрмери условисем пирки ыйтса пӗлнӗ кӑна мар, вӗсене производство участокӗсене, столовӑя, айӑпланнӑ хӗрарӑмсем пурӑнакан общежитие илсе кайса кӑтартнӑ.

Тӗрмене лекнӗ ҫын унтан епле тухасси ҫавсен тӑванӗсенчен те нумай килет тесе шухӑшлаҫҫӗ айӑплава пурнӑҫа кӗртекенсем.

Сӑмах май каласан, иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче вара ун пекрех курнӑҫӑва Айӑплава пурнӑҫа кӗртекен федераци службин управленийӗнче ирттернӗччӗ. Унта та айӑпланнисен тӑванӗсем пухӑннӑччӗ. Вӗсем асӑннӑ Управленире ӗҫлекенсенчен хӑйсене кӑсӑклантаракан самантсем пирки ыйтса пӗлчӗҫ. Тав тӑвакансем те тупӑннӑччӗ. Пӗри, сӑмахран, хӑй ларнӑ вӑхӑтра тӗрмере услови урӑхла пулнине пӗлтерчӗ. Халӗ унта унӑн тӑванӗсен хӗрӗ тата ывӑлӗ лекнӗ-мӗн те, вӑл вӗсене курма кайса ҫӳренӗ май халӗ услови самай лайӑххине асӑнса хӑварчӗ. Сӑмах май каласан, вӑл: «Эпӗ айӑпшӑнах лартӑм-ха, манӑн тӑванӑн хӗрӗ айӑпсӑр ларать», — тесе хучӗ.

Малалла...