Пӑрачкаври учительсен семинарийӗ

Раҫҫейӗн Культура министерстви Улатӑр тата Пӑрачкав районӗнчи икӗ объекта юсаса ҫӗнетме укҫа уйӑрма килӗшнӗ. Вӗсене юсаса ҫӗнетесси 11,5 миллион тенке кайса ларать иккен.

Федераци хыснинчен тӗллевлӗ уйӑракан тупраран тӑхӑр миллионне Улатӑрти хӗрарӑмсен мӑнастирне юсама ямалла. Ӑна 1639 ҫултах уҫнӑ иккен. Хальхин ҫуртне 18 ӗмӗрте туса лартнӑ-мӗн.

Мускав шучӗпе юсамалли тепӗр объект — Пӑрачкаври вӗрентекенсен семинарийӗ. Ӑна Илья Ульянов пуҫарнипе 1870 ҫулта уҫнӑ. Маларах, 1833 ҫулта, асӑннӑ ҫуртра Иван Мятлев ятлӑ хӑйӗн юлташӗ патӗнче вырӑс поэчӗ Александр Пушкин чарӑнса тӑнӑ теҫҫӗ. Ун чух вӑл Пугачев пӑлхавӗ пирки материал пухса таврӑннӑ, ҫула май Пӑрачкав урлӑ иртнӗ.

«Ирӗклӗ сӑмах» интернет-хаҫат семинарийӗ тавра темиҫе ҫул каялла Чӑваш Енӗн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министерствипе Федераци пурлӑхӗпе хуҫаланакан федераци агентстви хушшинче тавлашу пулнӑ. Агентство Чӑваш Енӗн асӑннӑ вӗренӳ заведенийӗпе хуҫаланма ирӗк ҫук тенӗ. Ӗҫе Арбитраж суднех ҫитернӗ. Унти тӳре «Раҫҫей Федерацийӗн саккунлӑ интересӗсене пӑсать» тесе Раҫҫей харпӑрлӑхне куҫарма йышӑннӑ.

Малалла...

Атӑлта ҫынсем шыва кӗме тытӑннӑ та ӗнтӗ

Пӗчӗк кимӗ-карапсен патшалӑх инспекцийӗ шыва кӗме васкамалла маррине аса илтерет.

Атӑлӑн Шупашкар ҫывӑхӗнчи акваторийӗ патӗнче асӑннӑ тытӑм ӗҫченӗсем тӗрӗслев ирттернӗ те ҫынсем шыва кӗме пуҫланине асӑрханӑ. Вӗсене тӗрӗслевҫӗсем шыв кӗмелли тапхӑр ҫӗртмен 1-мӗшӗнчен кӑна уҫӑлассине асӑрхаттарнӑ. Вӑл вӑхӑта ҫӑлавҫӑсем те ӗҫе кӳлӗнӗҫ.

Кӑҫал республикӑра официаллӑ майпа 15 пляж ӗҫлемелле. Хальлӗхе юханшывсенчи тата кӳлӗсенчи шыв температури 13 градуса яхӑн иккен. Сивве пула мышца хутлатса лартас хӑрушлӑх пысӑк. Ун пек чухне ҫыннӑн алли-ури хускалайманнипе путас хӑрушлӑх пысӑк. Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа шывра 8 пӑтӑрмах пулнӑ та ӗнтӗ. Пилӗк ҫын пурнӑҫран уйрӑлнӑ.

Федоровсен чӑваш тӗрриллӗ картишӗ

Шупашкар районӗнчи Толик Хураскинче тӗлӗнмелле ӑста ҫынсем пурӑнаҫҫӗ. Леонид Федоровичпа Анна Федоровна Федоровсем пластик кӗленче хупӑлчисенчен таврара ҫук картиш ӑсталанӑ.

Ӗҫне пӗр кунта туса пӑрахман-ха вӗсем. Ун валли 5 ҫул иртнӗ. Ӗҫӗ валли мар. Пухма. Ара, пӗчӗк кӑна хупӑлчана карта тытмалӑх (е капӑрлатмалӑх тесен тӗрӗсрех-ши?) пуҫтар-ха! Тата чӑваш тӗррин вӑрттӑнлӑхне ӑша хывассишӗн те нумай вӑхӑт уйӑрнӑ кил хуҫи, вулавӑшри кӗнекесене шӗкӗлченӗ, тӗнче тетелӗнчи материалсене вуланӑ. Тӑрӑшни харама кайман. Паян Федровсен чӑваш тӗрриллӗ картишне пӑхса такам тӗлӗнӗ.

Сӑнсем (12)

Малашне Чӑваш Енре пурӑнакансем общество транспортӗнче карас телефонпа билетшӑн тӳлеме пултарӗҫ.

ЧР Транспорт министерствин официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, общество транспортӗнче тӳллемелли ҫак тытӑма тӗрӗслесе ҫирӗплетнӗ. Мӗнле майпа ӗҫлӗ-ха вӑл? Телефонӑн сим-карттине чип лартмалла-мӗн. Кунашкал чиппа халӗ общество трансортӗнче усӑ кураҫҫӗ (терминалсем).

Билетшӑн укҫа тӳлес тесен карас телефона кондукторӑн терминалӗ ҫывӑхне тытмалла. Билет хакне ҫавӑнтах телефон шутӗнчен кӑларӗҫ.

Анчах кунашкал тытӑм хальлӗхе вӑйлах аталанман-ха. Ҫакнашкал мелпе карас телефонӑн хӑш-пӗр моделӗ ҫеҫ усӑ курма пултарать. Сӑмах май, кунашкал проект Питӗрте, Екатеринбургра, Новосибирскра, Хусанта пурнӑҫа кӗрет.

Слетра

Ҫу уйӑхӗн 16–18-мӗшӗсенче Атӑлӑн йӑлӑм енче ҫамрӑк таврапӗлӳҫӗсен слечӗ иртнӗ. Унта Муркаш районӗнчи Юнкӑ шкулӗ ҫумӗнчи ача-пӑча пултарулӑх ҫурчӗн «Ҫамрӑк таврапӗлӳҫесем» команди, Етӗрне районӗнчи 1-мӗш гимназин «Тӑван Ен» команди хутшӑннӑ.

Ачасем слета хатӗрленнӗ май тӑван ен культурин историне аса илнӗ. Вӗсем слетра 9 конкурсра тупӑшнӑ. Хӑйсене паллаштармалли конкурсра Юнкӑсем ҫӗнтернӗ. «Халӑх вӑййисем» конкурсра Етӗрне районӗн ачисем Сутмалла, Муркаш районӗн команди Тутӑрла вылянӑ. Кунта «Тӑван Ен» команда ҫӗнтернӗ.

«Наци кухни» конкурсра наци ҫимӗҫӗсемпе паллаштарнӑ. Юнкӑсем чӑкӑт хатӗрленӗ, Етӗрне районӗ — шӑрттан. Кунта туслӑх ҫӗнтернӗ.

«Таврапӗлӳ объекчӗ пирки каласа кӑтартасси» конкурсра «Чӑваш Ен» санаторипе паллаштарнӑ. Яш-хӗр 3 сехет кун пирки информаци пухнӑ. Кунта Юнкӑсем маттуртарах пулнӑ.

«Таврапӗлӳҫӗсем — пӗлӳҫӗсем» конкурсра Чӑваш Ен историйӗпе географийӗ пирки ыйтусене хуравлама тивнӗ. Кунта вара «Тӑван Ен» ҫӗнтернӗ.

«Наци йӑлине кӑтартасси» конкурсра Улӑп каҫне тата Ача ҫуралнине кӑтартнӑ.

Малалла...

Хӗрлӗ Чутайри юпа

Ҫӗршыв чиккисене хураллакансене халалласа Хӗрлӗ Чутайри фонтан патӗнче патшалӑх чиккин тӗп символне — чикӗ юпине — лартнӑ. Вӑл — чӑн-чӑнни пекех. Ӑна калӑпӑшне, тӗсне, ӳкерчӗкне пӑхса хатӗрленӗ.

Хӗрлӗ Чутай районӗнче хӑй вӑхӑтӗнче Тӑван ҫӗршывӑн чиккине ҫӗр ҫинче тата шыв ҫинче хуралланӑ арҫын нумай пурӑнать. Шӑпах вӗсем ҫак юпана лартма сӗннӗ. Расхутне те хӑйсем ҫине илнӗ.

Хӗрлӗ Чутайри ҫак юпа вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче ҫӗршыв чиккине хураллакансене манма памӗ, ҫак ӗҫре тӑрӑшнисене пӗрлештерӗ.

Стелӑна Чикӗ хуралҫисен кунӗнче савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫма палӑртнӑ.

Н.В.Никольский бюсчӗ умӗнче

Ӗнер историк, этнограф, Атӑлҫи халӑхӗсен тӗпчевҫи, чӑвашсен пӗрремӗш хаҫатсенчен пӗрине — «Хыпара» — йӗркелекенӗ Николай Васильевич Никольский ҫуралнӑранпа 136 ҫул ҫитнине Муркаш районӗнчи Купӑрляра уявланӑ.

Николай Никольский ячӗллӗ паркра унӑн палӑкӗ умӗнчи митинга Уйкас Янасал ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ С.Г. Никифорова уҫнӑ, кунти халӑх хӑйӗн ентешӗпе мӑнаҫланнине палӑртнӑ. Муркаш районӗ хӑйӗн паттӑрне чӑнах та манмасть. Ав Николай Никольский ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитнине халалласа Купӑрляра, историк тата чӑвашсен пӗрремӗш хаҫачӗсенчен пӗрине йӗркелекен кун ҫути курнӑ ялта, унӑн бюстне лартнӑ. Этнограф ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнӗ чухне Никольский музейне реэкспозици тунӑ, шкула ҫӗнетнӗ, тӗслӗх вулавӑш уҫнӑ.

Район историне, унӑн паллӑ ентешӗсене халалласа «Муркаш районӗн кӗске энциклопедийӗ» кӗнеке кӑларнӑ. Купӑрляра, Никольский ҫуралнӑ ҫуртра, ятарлӑ паллӑ ҫакнӑ, Николай Васильевичӑн ашшӗ тунӑ парка тата пӗвене ҫӗнетнӗ.

Шупашкарта Николай Никольский ячӗпе проспект хисепленет.

Малалла...

Пушар хӑрушсӑрлӑхне тӗрӗсленӗ самант

Кӗҫех ҫуллахи каникул пуҫланӗ те шкул ачисем сывлӑха ҫирӗплетекен уйлӑхсене ӑсанӗҫ. Вӗсен канӑвӗ кӑсӑклӑ кӑна мар, хӑрушсӑр та пултӑр тесе Раҫҫейӗн Инкеклӗ ӗҫсен министерстви республикӑри ача-пӑча кану базисене тӗрӗслеме тытӑннӑ. Талӑкӗпех канмалли лагерьсене Федерацин пушар надзорӗн органӗсенче республикӑра кӑҫал 13 шута илнӗ, кӑнтӑрла кӑна канмаллисене — 407.

Пушар хӑрушсӑрлӑхне хаклакансем планпа пӑхнӑ 67 тата планпа пӑхман 28 тӗрӗслев ирттернӗ те ӗнтӗ. Должноҫри 28 ҫынна дисциплина тӗлӗшӗнчен явап тыттарнӑ.

Уйрӑмах анлӑ сарӑлнӑ кӑлтӑксем хушшинче пушара сӳнтермелли тытӑм, ҫутӑ пӑралукӗ юсавсӑррине, эвакуаци валли кирлӗ ҫула тивӗҫлипе йӗркелеменнине кӗртеҫҫӗ.

Вӑрманта пушар тухсан кану базисене лекес хӑрушлӑхлисем пилӗк учреждени шутланаҫҫӗ. Ҫак кунсенче вӗсене пурне те минерализациленӗ йӗрсемпе уйӑрса тухнӑ.

Сывлӑха ҫирӗплетмелли ҫуллахи тапхӑр ҫывхарнӑ май пушарнӑйсем ача-пӑча уйлӑхӗсенче планпа пӑхнӑ тактика вӗрентӗвӗсем те йӗркелеҫҫӗ. Нумаях пулмасть ун йышшине Шупашкар районӗнчи «Чайка» (чӑв. Чарлан) лагерьте ирттернӗ.

Малалла...

Тӗнче шайӗнче иртекен «Музейри каҫ» акцие Куславкка та хутшӑннӑ. Ку Европӑри 42 ҫӗршывра иртет, 2000 яхӑн музей ҫӗр ҫывӑрмасть.

Куславккари Н.И.Лобачевский ячӗллӗ музей ҫуртӗнче ку акци тӑваттӑмӗш хут иртнӗ. Кӑҫал унта театр лапамӗ йӗркеленӗ (ҫул ҫитменнисен «Каприз» театр студийӗ, ачасен «Мимиккласс» театр ушкӑнӗ).

Ӑсталӑх класӗсене Куславккари ача-пӑча ӳнер шкулӗн вӗрентекенӗ Татьяна Леснова тата Любовь Скворцова ирттернӗ. Татьяна Александровна «Телей кайӑкӗ» саше тума вӗрентнӗ. Любовь Александровна тӑмран «Чӑваш Ене ырӑ сунса кӗтетпӗр!» сувенир ӑсталма хӑнӑхтарнӑ.

Музейри фотосалонра кашниех чӑваш наци тумӗ тӑхӑнса сӑн ӳкерӗнме пултарнӑ. Музей ӗҫченӗсем «Каҫхине каласа кӑтартнӑ тӑван хула историйӗ» экскурси ирттернӗ, Н.И.Лобачевский ячӗллӗ музей ҫурчӗ 20 ҫул тултарнине халалласа сӑнӳкерчӗксен куравне йӗркеленӗ. Музей 1994 ҫулхи ҫӗртмен 10-мӗшӗнче уҫӑлнӑ.

Хӑнасем курав залӗнче Канашри епархин куравӗпе паллашнӑ, Куславкка пирки видеофильм тата хӑтлав курнӑ. Кунтах «Куславкка тупмалли юмахӗсем» конкурс ирттернӗ. Ачасем хур тӗкӗпе ҫырса та пӑхнӑ.

Малалла...

Паян тутарсем хӑйсен наци уявне — сабантуя — уявланӑ. Вӑл Шупашкарта республика шайӗнче пӗрремӗш хут иртнӗ. Пӗлтӗр суха праҫникне Комсомольски районӗнчи Урмаел ялӗнче ирттернӗ.

Уяв Лакрей вӑрманӗнче ирех пуҫланнӑ. Унта Чӑваш Енри тутарсен пултарулӑх ушкӑнӗсем кӑна мар хутшӑннӑ. Сабантуя «Мишар» ансамбльсӗр пуҫне Тутарстан артисчӗсем ҫитнӗ.

Уява килнисем наци вӑййисене хутшӑннӑ: вӗрен туртнӑ, михӗре чупнӑ… Сабантуйра Мускав, Раҫҫейӗн тӗп регионӗн муфтийӗ Альбир Крганов ыйтнипе алкоголь шӗвекӗсене сутма чарнӑ.

Кӑнтарлахи намаз тумашкӑн ятарла шатер хатӗрленӗ. Хӑшӗ-пӗри вара Лакрей вӑрманӗнчен инҫех мар вырнаҫнӑ мӑсальмансен храмне кӗлӗ тума кайнӑ.