Кун пирки «Ирӗклӗ сӑмах» интернет-хаҫат пӗлтерет. «Ҫав вӑхӑтрах вӗсене вырӑс чӗлхине ӑша хывтарассишӗн хушма занятисем ирттереҫҫӗ», — тесе ҫырать асӑннӑ пичет кӑларӑмӗ. Ку хыпара интернет-хаҫат Шупашкар хула администрацийӗн сайтӗнче пӗлтерни тӑрӑх вулакан патне ҫитерет.

Шупашкар хулин сайтне хӑйӗн ятне кӑтартмасӑр ҫырса янӑ ҫын тин ҫеҫ чӑвашла вӗренме пуҫланӑ Украина ачисем чӑваш чӗлхине епле тытӗҫ тесе кӑскӑланнӑ иккен. Администраци ҫавсене чӑваш чӗлхипе паллӑ лартмасси пирки хуравланӑ.

Ҫав вӑхӑтрах Украина таркайӗсен ачисене вырӑс чӗлхине вӗрентме хушма занятисем ирттерессине «пысӑк тимлӗх уйӑраҫҫӗ»-мӗн. «Таркайсен ачисем вырӑсла япӑх мар калаҫаҫҫӗ пулин те вӗсен теори пайне педагогсем якатмалла тесе шухӑшлаҫҫӗ», — асӑнса хӑварнӑ иккен мэрин хуравӗнче.

Хальхи вӑхӑтра Чӑваш Енри шкулсенче Украина таркайӗсен 199 ачи вӗренет иккенӖ ҫав шутран 25-шӗ — пӗрремӗш класса каяканнисем.

Маларах асӑнн интрнет-кӑларӑмӗ пирӗн республикӑра чӑваш чӗлхин статусӗ пирки пӑшӑрханса палӑртать. Сӑмаха ҫирӗплетме Пӗтӗм тӗнчери спорт форумӗ иртес умӗн Шупашкарти тӗп урамсене чӑвашла ҫырса хунисенчен тасатнине аса илтерет.

Малалла...

Университетран вӗренсе тухнӑ педагогсем каллех парта хушшине лараҫҫӗ. Мӗн тӗллевпе?

Ачасене кӑсӑклантарас тесен урока епле пуҫламалла? Шӑпӑрлансем итлемесен мӗн тумалла? Иккӗ паллӑ лартмалла-и? Чылай чухне ҫамрӑк специалистсем ку ыйтусен хуравӗсене пӗлмеҫҫӗ. Ҫавӑнпа вӗсене пулӑшас тӗллевпе вӗренӳ институчӗ «Ҫамрӑк педагогсен шкулӗ» проект пуҫарнӑ.

Халӗ уроксем хыҫҫӑн вырӑс чӗлхи, истори, физика, географи предмечӗсене вӗрентекенсем курссене ҫӳреме тытӑнӗҫ. Унтан вӗсем республикӑри чи лайӑх вӗрентекенсемпе тӗл пулӗҫ.

Йӗпреҫри Елена Брусянина воспитатель

Нумаях пулмасть Мускаври «Экспоцентр» тӗп курав центрӗнче Пӗтӗм тӗнчери вӗренӳ салонӗ пуҫласа иртнӗ. Ӑна ҫӗршывӑн Вӗренӳ министерстви, Мускав Праивтельстви, Россотрудничество, Раҫҫейӗн Суту-илӳпе промышленноҫ палати йӗркеленӗ.

Вӗренӳ салонне йӗркелекенсен шучӗпе мероприяти вӗренӳ ӗҫӗнче пулӑшма пултаракан хальхи вӑхӑтри малта пыракан технологисене кӑтартмалла. Салона уҫма ҫӗршыв Правительствин Пуҫлӑхӗн ҫумӗ Ольга Голодец, РФ вӗренӳ министрӗ Дмитрий Ливанов тата ыттисем хутшӑннӑ.

Чӑвашран мероприятие Йӗпреҫри ятарлӑ (тӳрленме пулӑшакан) вӑтам шкул-интернатра воспитательте тӑрӑшакан Елена Брусянина хутшӑннӑ. Вӑл сусӑр ачасене вӗрентессине тата воспитани парассине сӳтсе явма йӗркеленӗ «ҫавра сӗтеле» хутшӑннӑ. Унсӑр пуҫне вӑл пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракансен «Паянхи инновацилле шкул» пӗтӗм Раҫҫейри канашлура пулнӑ. Мероприятирен вӑл ҫавӑнта хутшӑннине ӗнентерекен сертификатпа таврӑннӑ.

Вӗренӳ салонне 7,2 пин ытла ҫын, ҫав шутра — 1500-е яхӑн шкул ачи, хутшӑннӑ.

Вӑрнар районӗнчи шкулсен вӗрентекенӗсем акӑлчан чӗлхине лайӑхрах тӗшмӗртес тӗллевпе Аслӑ Британин тӗп хулине Лондона кайса килеҫҫӗ. Унтан ачасене лайӑхрах калаҫма вӗрентеҫҫӗ.

Юлашки ҫулта Лондонра ют чӗлхене вӗрентекен 3 учитель пулнӑ: Маргарита Савельева (Ярмушкари шкул), Мира Агилова (Вӑрнарти 2-мӗш шкул), Тамара Васянина (Кульцаври шкул). Вӗсем пурте акӑлчан чӗлхине 30 ҫул ытла вӗрентеҫҫӗ. Лондонра вӗсем 1-2 эрне пурӑннӑ.

Шкулта ачасем акӑлчан чӗлхине вӗренеҫҫӗ, ку предметпа ППЭ те кӗртеҫҫӗ. Ку йӑлтах — ытти патшалӑх ҫыннисемпе хутшӑнас, вӗсен культурипе историне вӗренес тӗллевпе. Вӗрентекенсем ют ҫӗршывра пулсан Тӑван ҫӗршыв тата хаклӑрах туйӑнма пуҫланине палӑртаҫҫӗ.

Мира Агилова аслӑ класс ачисене аслӑ Британи пирки каласа кӑтартасшӑн.

Элӗк районӗнчи пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан учрежденисенче 2014–2015 вӗренӳ ҫулӗнче 1791 ача вӗренет. Пӗлтӗр 1906-ӑн пӗлӳ илнӗ — кӑҫалхинчен 115 ача нумайрах. Кӑҫал пӗрремӗш класра 179 вӗренекен пулнӑ, пӗлтӗр — 149-ӑн. 1–4 классенче — 660 вӗренекен. Кӑҫал 9-мӗшне 197 ача ҫӳрет, иртнӗ ҫул 238-ӑн пӗлӳ илнӗ. 10-мӗш класра 137 вӗренекен, 11-мӗшӗнче — 122-ӗн. Пӗлтӗрхи кӑтартусем 144-па тата 147-пе танлашнӑ. Ку цифрӑсене вырӑнти район хаҫачӗ пӗлтерет.

Юлашки 10 ҫула илсен, кӑҫал 1-мӗш класа ачасем уйрӑмах нумай килнӗ. Практика ҫакна та кӑтартать. 9 класс пӗтернисенчен чылайӑшӗ профессилле пӗлӳ паракан учрежденисенче малалла вӗренет. Иртнӗ ҫул 9-мӗш классенчен 238-ӑн вӗренсе тухнӑ пулсан, вӗсенчен 137-шӗ кӑна 10-мӗш класа пынӑ. Шкулсенче 2006 ҫулхи 25 вӗренекен, 1995 ҫулхи 1 вӗренекен шутланать.

Статистика кӑтартӑвӗсем ҫакна та ҫирӗплетеҫҫӗ. Хӗрачасем арҫын ачасенчен нумайрах. Кӑҫалхи вӗренӳ ҫулӗнче 1791 вӗренекентен 915-шӗ (51 процент), пӗлтӗрхи вӗренӳ ҫулӗнче 1906 ачаран 966-шӗ (50,6 процент), 2012–2013 вӗренӳ ҫулӗнче 2060 ачаран 1030-шӗ (50 процент) хӗрачасем.

Шӗмшеш шкулӗнче кӑтартусем урӑхла.

Малалла...

Етӗрнере кӗҫех ҫӗнӗ ача пахчи уҫӑлмалла. Объекта хӑпартасси епле шайра пынине нумаях пулмасть район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Владимир Кузьмин тата ҫурт тӑвӑм пайӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Павел Бажайкин сӳтсе явнӑ. Вӗсем ача пахчи тӑвас ӗҫ епле шайра пынине вырӑна тухса тишкернӗ.

Вырӑнтисем ӗнентернӗ тӑрӑх, унта халӗ вӗллери пекех ӗҫ вӗрет. Хитрелетес-капӑрлатассипе халӗ пӗрремӗш хутра ҫине тӑраҫҫӗ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш хутсенче ӗҫе вӗҫленӗпе пӗрех иккен. Шалти ӗҫсемпе аппаланнӑ вӑхӑтрах ача пахчи валли кирлӗ хатӗр-хӗтӗр, сӗтел-пукан илме аукционсем ирттернӗ. Ӑна 4 миллион та 440 пин тенкӗлӗх туянмалла.

Сӑнсем (45)

Вилӗмсӗр Ҫеспӗл Мишши

Элӗк районӗнче тӑван тӑрӑх историйӗпе тата культурипе кӑсӑклантарас, чӑваш поэзине пуҫарса янӑ Ҫеҫпӗл Мишши ятне сарас тӗллевпе «Чӗрӗлӳ ҫеҫкисем» республикӑри конкурсӑн районти тапхӑрӗ иртнӗ.

Ӑмӑртӑва Ҫеҫпӗл ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине халалланӑ. Унта шкулта вӗренекенсем хастар хутшӑннӑ. Чи лайӑх ӗҫсен шутне Шуркасси Юнтапари вӑтам шкулта 8-мӗш класра вӗренекен Анжелика Иванова тата унта 7-мӗш класра ӑс пухакан Екатерина Степанова, Тенири тӗп шкулти 8-мӗш класа ҫӳрекен Юлия Капитоновапа Анжела Игнатьева ӗҫӗсене чи лайӑххисем тесе йышӑннӑ. Вӗсем район чысне республикӑра хӳтӗлӗҫ.

Юпан 7-мӗшӗнче (ытларикун), Чӑваш Республикин вӗренӳ институтӗнче чӑваш чӗлхин пуласлӑхӗшӗн пӑшӑрханакансем пухӑнӗҫ. Тӗп ыйту: Федераци шайӗнчи вӗренӳ стандартне (ФГОС) пурнӑҫа кӗртнӗ май чӑваш чӗлхине вӗрентессине епле сыхласа хӑварасси пирки.

Ҫитес ҫултан ФГОС текен япалапа 5-мӗш класра вӗрентме тытӑнмалла, кӑҫал ҫак «тискер» (чӑннипе тискерлӗхӗ ҫук пулӗ-ха, анчах чӑваш чӗлхишӗн тискертен те тискер кайӑк евӗрех пырса килет вӑл) программа 4-мӗш классчен кӑна ҫитнӗ-ха. Ҫавӑнпа та ҫав программӑпа вӗрентме хатӗрленес тесе кӑҫал республикӑри 4 районта (сӑмахран, Элӗк районӗнче) тата темиҫе вырӑс шкулӗнче (тӗслӗх пек Красноармейскинчи шкулсене илес пулать) эксперимент шайӗнче тенӗ пек ялсенче чӑваш чӗлхине вырӑс шкулӗн программипе вӗрентсе, вырӑс шкулӗнче вара чӑваш чӗлхин сехечӗсене пӗтерсе пӑхаҫҫӗ.

Енчен те Тутарстанра тата Пушкӑртстанра ФГОС программине пурнӑҫлас тесе тӑван чӗлхе урокӗсене чакарас вырӑнне урӑх майсем тупаҫҫӗ пулсан пирӗн республикӑн вӗренӳ министерстви тӑван халӑха сӑтӑр туса чӑваш чӗлхин урокӗсене пӗтереҫҫӗ, пӗлӳ парас шая чакараҫҫӗ, тӑван ен культурин сехечӗсене пӗтереҫҫӗ.

Малалла...

Ҫӗмӗрлери 8-мӗш гимназире вӗренекен Дмитрий Ильин Байконурта пулнӑ. Унта вӑл «Союз ТМА-14М» карапа вӗҫтерсе янине курнӑ. «Астӑвӑм ӗмӗрлӗхе», — тенӗ ача унта пулнӑ хыҫҫӑн.

Байконура ача Уйӑх тата Марс ҫиелти сийне тӗпчемелли «Космос филерӗ» хатӗр шухӑшласа кӑларнӑшӑн кайма тивӗҫнӗ. Роботшӑн ӑна путевкӑпа хавхалантарнӑ.

Дима Ильин каланӑ тӑрӑх, карапа вӗҫтерсе янӑ самантра массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче ӗҫлекенсем, космонавтсен тӑванӗсем, Роскосмосра ӗҫлекенсем пулнӑ. Вӗсем «Гагарин старчӗ» текен старт лапамра пухӑннӑ.Космомс тӗллевӗллӗ «Союз-ФГ» ракетӑна «Союз ТМА-14М» транспорт карапне орбитӑна кӑларма кӑларса янӑ. 528 ҫеккунтран карап ракета-носительтен ӑнӑҫлӑ уйрӑлнӑ. Карап экпиажӗн йышне Александр Самокутяев Роскосмос космонавчӗ ертсе пырать, бортинженерӗсем — Елена Серовапа (Роскосмос) Барри Уилмора (NASA).

Сӑнсем (6)

Ӗнер Раҫҫей правительстви тӗнчерен хупӑнас тӗлӗшпе тепӗр утӑм тунӑ — Future Leaders Exchange (FLEX) калӑпӑшлӑ вӗренӳ программинчен тухнӑ иккен. Вӑл программӑпа килӗшӳллӗн Раҫҫей шкул ачисем АПШ-ра тӳлевсӗр вӗреннӗ, пурӑннӑ. Правительство ҫак утӑма программӑна хутшӑннӑ пӗр ача АПШ-ра юлни пирки, «АПШ влаҫӗ ачана опекӑна илни» пирки тунӑ пулать.

FLEX программӑна АПШ Конгресӗ 1992 ҫулта йышӑннӑ, унпа усӑ курса СССР-а кӗнӗ патшалӑх ачисем АПШ пурнӑҫӗпе тӗплӗнрех паллашма пултарнӑ, америка ачисен те хӑнасен пурнӑҫне лайӑхран ӑнланма май пулнӑ. Программӑна 8–10 класра вӗренекен ачасем хутшӑнайнӑ. Вӗсен ятарлӑ экзамен тытмалла пулнӑ, ҫӗнтернӗ хыҫҫӑн вӗсем ҫулталӑк хушши АПШ-ри «вӑтам пурлӑхлӑ» ҫемьере пурӑнма тата шкула ҫӳреме пултарнӑ. Программӑна пурӗ 22 пин ача хутшӑннӑ, вӗсенчен 8 пинӗ — Раҫҫейрен.

FLEX программӑна хутшӑнас тесе Чӑваш Ен шкул ачисем те тӑрӑшса пӑхнӑ. Экзаменсем 4-мӗш лицейра иртнӗ. Хӑшӗ-пӗрисем ҫӗнтерсе АПШ-ра вӗренсе-пурӑнса та курнӑ пулинех.