Улатӑр районӗнчи Ахматовӑри ача пахчинчи пушара клоун сӳнтернӗ. Анчах чӑн-чӑн пушара мар. Унти шӑпӑрлансемпе аслиcем вӗренӳ ирттернӗ. Пушар сиксе тухсан епле тытмаллине 17-мӗш номерлӗ пушар пайӗн инженерӗ Любовь Батманова тата Пӗтӗм Раҫҫейри ирӗклӗ пушар обществин Улатӑр районӗнчи уйрӑмӗнчи профилактика енӗпе ӗҫлекен инженер Елена Афондеркина вӗрентнӗ. Урока вӑйӑ евӗр йӗркеленӗ. Унта ҫурхи вӑхӑтра инкеке лекес мар тесен мӗнле пулмалли пирки каласа кӑтартнӑ.

Ачасен спектакле те хутшӑнма тивнӗ, пушар эстафетине те. Спектакле харсӑр Игорёша клоун та вылянӑ. Пушара сӳнтермелле вылянӑ хыҫҫӑн «Юлташа инкекрен ҫӑл!», «Вӑрманти пушара сӳнтер!» эстафета йӗркеленӗ.

Мӗн вӗреннине ачасем астуса юлччӑр тесе Игорёша клоун ачасем валли хӑрушсӑрлӑх правилисемпе паллаштаракан брошюра тата ӳкермелли пӗчӗк кӗнеке парнеленӗ.

Сӑнсем (3)

Пепкисене ача пахчине ҫӳреттерме хаксем хӑпараҫҫӗ. Тивӗҫлӗ йышӑнӑва республикӑн правительствин пуҫлӑхӗ Иван Моторин паян алӑ пуснӑ.

Кӗсье мӗн чухлӗ ҫӳхелесси шкул ҫулне ҫитменнисене учрежденийӗсенче ачамӑрсем мӗн чухлӗ вӑхӑт пулнинчен килет. Унта 3–5 сехетлӗхе ярсан пӗр сехетшӗн унчченхилле 14 тенкӗ вырӑнне 14 тенкӗ те 70 пус тӳлеттерӗҫ. Шӑпӑрлансем хушшинче ачамӑрсем 10 сехет пулсан пӗр сехетшӗн унчченхи 36 тенкӗ вырӑнне 37 тенкӗ те 80 пус тӳлемелле пулса тухать, 12 сехетлӗхе ҫӳреттерекенсен малтанхи 44 тенкӗ вырӑнне 2 тенкӗ те 20 пус ытларах кӑларса хумалла. Пепкисене талӑклӑха ача пахчисене ӑсатакансен пӗр сехетшӗн малтанхи пек 47 тенкӗ мар, 49 тенкӗ те 30 пус тӳлеме лекӗ.

Пӗтӗмӗшле илсен, вӑтамран хак 5 процент хӑпарӗ. Хушу ӑна официаллӑ майпа алӑ пуснӑ хыҫҫӑн вунӑ кунтан вӑя кӗрет.

Раҫҫейре те, Чӑваш Енре те рабочисем ҫитменни пирки юлашки вӑхӑтра самай калаҫаҫҫӗ. Ҫавна май тӳре-шара рабочи профессин сумне ӳстерме тӑрӑшать.

Акӑ нумаях пулмасть Чӑваш Республикине Бельгири пӗр техника организацийӗнчен делегаци килнӗ.

Делегаци Шупашкарти электромеханика колледжӗнче пулса курнӑ. Унта программлӑ управленипе ӗҫлекен станоксен операторӗсене хатӗрлекен центр ӗҫлет.

«HAAS» компани Европӑри чылай ҫӗршывра пур. Раҫҫейре вара вӑл — пӗртен пӗрре. Вӑл — Шупашкарти электромеханика колледжӗнче. «HAAS» компани маркетинг енӗпе ӗҫлекен директорӗ Берт Маес ку центр лайӑх пулнине палӑртнӑ.

Халӗ Раҫҫейре техника специальноҫӗпе кадрсем хатӗрлекен 28 центр уҫнӑ. Бертс Маес палӑртнӑ тӑрӑх, малашне, тен, студентсем ют ҫӗршыв предприятийӗсенче практика тухма пултарӗҫ. Ҫавӑн пекех электромеханика колледжӗнче халӑхсен хушшинче ӑслӑлӑхпа практика конференцине ирттерме палӑртнӑ.

Фестивальте

Нарӑсӑн 26-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫри лицейра «Хими учителӗсен уҫӑ урокӗ» республикӑри 4-мӗш методика фестивалӗ иртрӗ. ЧР вӗренӳ институчӗн методисчӗ Николаева М.В. кӑҫалхи ҫӗнӗлӗхсемпе паллаштарчӗ, хутшӑнакансем йышланнипе савӑннине пӗлтерчӗ, вӗрентекенсене ӑнӑҫу сунчӗ.

Ҫак кун жюри членӗсен 40 ытла урок итлесе хаклама тиврӗ. Тӗрлӗ районтан пухӑннӑ учительсемшӗн ку уяв вырӑннех пулчӗ — вӗсем пӗр-пӗринпе курнӑҫса калаҫни, ҫӗнӗ шухӑшсемпе паллаштарни, опыта ӳстерни питӗ паха мар-и.

Шупашкар районӗнчи вӗренӳ управленийӗн пуҫлӑхӗ Романов Б.Г. фестивале хутшӑнакансене, лицейра вӑй хуракансене тав сӑмахӗ каларӗ, малалла та ӗҫе юратса тума сӗнчӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсене комисси председателӗ Кузьмина С.Н. (Шупашкарти 1-мӗш гимнази вӗрентекенӗ) дипломсемпе чысларӗ, малалла та хастар пулма сӗнчӗ.

Юлашкинчен Кӳкеҫри лицей ачисем хӑнасене юрӑ-ташӑпа савӑнтарчӗҫ.

Вӑрмар район администрацийӗн вӗренӳпе ҫамрӑксен политикин планӗпе килӗшӳллӗн Арапуҫ шкулӗнче акӑлчан чӗлхин уҫӑ урокӗсен фестивалӗ иртнӗ. Ӑна вӗрентекенсен квалификацине ӳстерес, опытсемпе ылмашӑнас тӗллевпе йӗркеленӗ.

Фестивальпе килӗшӳллӗн уҫӑ уроксем иртнӗ. 6-мӗш класра Арапуҫ шкулӗн вӗрентекенӗ А.И.Кузьмин «Аслӑ Британири ҫулҫӳрев» уҫӑ урок ирттернӗ. 8-мӗш класра Кавал шкулӗн учителӗ И.В.Степанова «Телекурав» темӑпа паллаштарнӑ.

4-мӗш классемпе «Хаваслӑ тупӑшу» уҫӑ урока Аслӑ Чак шкулӗнчи Н.В.Степанова ирттернӗ.

Фестивальте акӑлча чӗлхин вӗрентекенӗсем пӗр-пӗрне ҫӗнӗ шухӑшсемпе паллаштарнӑ, акӑлчан чӗлхине мӗнле шайра пӗлнине кӑтартнӑ. Уҫӑ уроксенче вӗрентекенсем мультимедийлӑ хӑтлавсемпе усӑ курнӑ.

Раҫҫейӗн эстрада юрӑҫисенчен пӗри, тава тивӗҫлӗ артист ятпа ҫӳрекен Валерия Шупашкарта концерт кӑтартнӑ. Эстрада ҫӑлтӑрӗсен юррисене кӑмӑллакансене парне туса панипе пӗрлех вӑл хула тӑрӑх та ҫӳренӗ. Тӗресрех каласан, гастрольпех ҫырлахман, хулари ача пахчисенчен пӗрне ҫитнӗ. Юрӑҫа 8-мӗш номерлине илсе кайнӑ.

«Эпӗ ҫӗршыв тӑрӑх нумай ҫӳретӗп, ача-пӑча учрежденийӗсенче те тӑтӑшах пулатӑп. Анчах Мускавра та кун пеккине курман», — тенӗ иккен вӑл.

Шупашкарти ача пахчинче Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ артисткине унти бассейн, джакузи, тӑвар пӳлӗмӗ, тӑмран япала ӑсталамалли мастерской уйрӑмах тӗлӗнтернӗ иккен.

Юрӑҫа пӗр хӗрарӑм, Марина Егорова ятлӑскер, вӑл — тӑхӑр ача амӑшӗ, хӑй аллипе ӑсталанӑ парне тыттарнӑ.

Патӑрьел районӗнчи Туҫири вӑтам шкул умне юр кӳлепесем илемлетеҫҫӗ. Вӗсен ӗмӗрӗ вӑрӑмах мар та ӗнтӗ, ҫапах та тумла юхма тытӑниччен киленмелӗх вӑхӑт пур-ха.

«Хӗллехи скульптурӑсем» смотр-конкурс йӗркелес шухӑша ачасене ӳкерме вӗрентекен тата технологи урокӗсене ертсе пыракан Вячеслав Свинцов тытнӑ. Шухӑшланӑ — тунӑ. Ӑстасен хӑйне евӗр ӑмӑртӑвне мӗнпур класса хутшӑнтарас тенӗ.

Смотр-конкурс тӗллевне вара Вячеслав Свинцов ачасенче илемлӗх туйӑмне аталантарассипе, шухӑшлава ӗҫлеттерессипе, пӗрле ӗҫлеме хӑнӑхтарассипе, чӑтӑмлӑхпа ҫине тӑраслӑха туптама вӗрентессипе ҫыхӑнтарать. Чӑн та, темиҫе эрне тӑрӑшнӑ хыҫҫӑн кӑа юмахри паттӑрсем пулса тӑраҫҫӗ. Хӑш сӑнара тӑвассине ачасем хӑйсем палӑртаҫҫӗ.

Юр кӳлепесем ӑнса пулччӑр тесен Вячеслав Германович юра вырттармаллине пӗлтерет. Кайран кирлӗ пек касса кӑлармалла та шывпа пӗрӗхмелле, ҫапса хытармалла иккен. Кӳлепене гуашьпе сӑрласа капӑрлатмалла.

Сӑнсем (6)

Республика шайӗнче иртекен ӑслӑлӑхпа тӗпчев ӗҫӗсен конкурсне Шупашкар районӗнчи шкулсенче вӗренекенсем те хастар хутшӑнаҫҫӗ. Тренкассинчи вӑтам шкула илсен кӑна хастар миҫе ҫынна палӑртма пулать!

Н.В. Столярова, М.В. Стратонова, И.А. Фомина, В.И. Иванова, Е.Н. Максимова, Т.А. Никонорова, Е.А. Матвеева педагогсен вӗренекенӗсем район шайӗнче ӑнӑҫлӑ тухса калаҫаҫҫӗ кӑна мар, республикӑна ҫитме те тивӗҫеҫҫӗ. Л.В. Лаврентьева ертсе пынипе хатӗрленӗ ӗҫе кӑҫал та шкулти комисси членӗсем пысӑка хурса хакланӑ. Акӑлчан тата чӑваш халӑхӗсен каларӑшӗсене танлаштарса, ҫав каларӑшсем урлӑ халӑхӑн пӗтӗмӗшле кӑмӑл-туйӑмне кӑтартни пуриншӗн те интереслӗ пуласса шанаҫҫӗ.

Апла пулсан, ӑнӑҫу сунасси кӑна юлать.

Вунӑ ҫула пынӑ Афган вӑрҫи: 1979 ҫулхи раштав уйӑхӗн 25-мӗшӗнчен пуҫласа 1989 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 15-мӗшӗччен — 2238 кун. Елчӗк районӗнче кун ҫути курнӑ 300 ытла ҫамрӑкӑн Афганистан сӑрт-тӑвӗн чулӗсене хӑйсен юнӗпе хӗретме тивнӗ. Вӗсенчен виҫҫӗшӗ — А. Патшин, Ю. Григорьев, Ю. Борисов — тӑван ҫӗршыва каялла таврӑнайманни пирки пӗлтернӗччӗ.

Нарӑс уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Кӗҫӗн Таяпари пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан тӗп шкулти 9-мӗш класс вӗренекенӗсемпе шкулти таврапӗлӳ музей ертӳҫи Алевтина Иванова «Афган паттӑрӗсене эпир манмастпӑр» калаҫу ирттернӗ. Кӗҫӗн Таяпаран ҫак вӑрҫа вуннӑн хутшӑннӑ: В. Головин, О. Алексеев, Ю. Романов, О. Леонтьев, Ю. Егоров, Н. Некрасов, В. Викторов, В. Симаков, В. Садовников, В. Сергеев. Вӗсенчен иккӗшӗ пирӗнтен вӑхӑтсӑр уйрӑлса кайнӑ. Хамӑр хушӑрах ҫӳрекен паттӑрсен аса илӗвӗсемпе паллашнӑ, салтакра ӳкерттернӗ сӑнӗсене пӑхнӑ.

Музейра Афган паттӑрӗсене халалланӑ кӗтес те пур. Афган паттӑрӗсем ҫинчен ҫырнӑ кӗнекесене вулама сӗннӗ.

«Про Город» редакцинчен пӗр хӗрарӑм пулӑшу ыйтнӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, Шупашкарти пӗр шкулта ачасем вӗрентекенрен кулаҫҫӗ. Видео ӳкерсе халӑх тетелне кӑларса хураҫҫӗ-мӗн.

Шкултан чылай учитель кайнӑ-мӗн. Унта ӗҫлеме хӑрушӑ иккен. Ертӳлӗх вара кун тӗлӗшпе нимӗнле йышӑну та тумасть.

Клавдия Мусина (ячӗпе хушаматне улӑштарнӑ) каланӑ тӑрӑх, ачасен хӑтланӑвӗсем сывлӑхшӑн хӑрушӑ. Каҫхи шкулта вӗренекенсенчен чылайӑшӗ анӑҫсӑр ҫемьесенчен-мӗн. Ачасем урокра аслине киревсӗр сӑмахсемпе кӳрентереҫҫӗ, пуканпа та пеме пултараҫҫӗ. Хӑш чухне полицие те чӗнме тивет иккен.

Ачасем урока газ баллонӗпе, электрошокерпа, травматика пӑшалӗпе килеҫҫӗ. Аслисем каланине итлемеҫҫӗ. Пӗррехинче пӗри шкулта пӑрӑҫ баллонне сирпӗтнӗ-мӗн.

Ку шкулта ӗҫлекен вӗренекенсем ҫӑхав ҫыраҫҫӗ. Унта вӗренекен пӗр ача каланӑ тӑрӑх, вӗсем йӑлтах видео ӳкереҫҫӗ. Педагогсем вӗсене кӳрентереҫҫӗ, пурӑпа переҫҫӗ, телефонсене туртса илеҫҫӗ-мӗн. Видео ӳкерсен вӗсем ӑна юлташӗсемпе сӳтсе яваҫҫӗ иккен.