Паян, ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх юӑпа ташӑ ансамблӗ хӑйӗн черетлӗ кнцет сезонне хупӗ. Концерт Чӑваш патшалӑх филармонийӗнче иртӗ, 18 сехет те 30 минутра пуҫланӗ.
Концерт программинче – илемлӗ вокалпа хореографи композицийӗсем пулӗҫ. Вӗсем ансамблӗн ылтӑн фондӗнчен: «Пирӗн пата хӑнана килӗр», «Эпир Шупашкарта пуҫтарӑнтӑмӑр», «Пирӗн никӗс – атте килӗ», «Асамат юррисем» (Светлана Асамат юррисем).
Чӑваш музыкин классикӗсен илемлетнӗ хайлавӗсемпе пӗрлех хальхи вӑхӑтри авторсен кӗвви-ҫемми те янӑрӗ.
Шупашкар муниципалллӑ округӗнчи М. В. Игнатьев ячӗллӗ Янӑшри вӑтам шкулта Чӑваш чӗлхи кунне халалласа «Унӑн ячӗ нихӑҫан та сӳнмӗ» уяв иртнӗ. Аслӑ вӗрентекенӗмӗре, И.Я.Яковлева, халалласа литературӑпа музыка композицийӗ йӗркеленӗ.
«Уявра чӑваш чӗлхи ирӗккӗн те мӑнаҫлӑн янӑрарӗ», — хыпарланӑ вырӑнти шкулта чӑваш чӗлхи вӗрентекен Наталия Магазеева.
Чӑваш чӗлхи уявне хӑнасем те килсе ҫитнӗ. Вӗсен шутӗнче – Янӑш территори округӗн пуҫлӑхӗ Иван Грачёв, Шупашкар округӗнчи Хӗрарӑмсен ушкӑнӗн пуҫлӑхӗ Наталия Ердукова, Чӑваш Республикин хисеплӗ таврапӗлӳҫи Геннадий Васильев. Геннадий Леонидович чӑваш халӑхне ҫутта кӑларакан хисеплӗ ҫыннӑмӑрӑн кун-ҫулӗпе пархатарлӑ ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен тӗплӗн каласа кӑтартнӑ.
5-11 класра вӗренкенсем вара И.Я.Яковлев пурнӑҫӗпе пултарулӑхне сцена ҫинче выляса панӑ.
«Критики у нас, чувашей, не существует…»
А.С. Пушкин
«Туслӑха ҫухатас тесен – тӗрӗсне кала»
Халӑх сӑмахлӑхӗ
Паллах ӗнте, Чӗмпӗр хулинче «Еткер» телепередача тухма пуҫлани – Раҫҫейри ку таранччен пулман пулӑм пулса юлчӗ. Тутарсемпе пӗрле ятлӑ Республика тулашӗнче тӑван чӗлхепе тухакан кӑларӑмсем ку таранччен пулманччӗ Раҫҫей Федерацинче. Куншӑн, паллах, ку ӗҫе пуҫарса яракан хастарсене тав тумалла. Сӑмах май, ирҫе-мӑкшӑсем, вӗсене валли те бюджетран укҫа-тенкӗ те, эфира тухма вӑхӑт та уйӑрса панӑ пулин те, пӗр кӑларӑм та йӗркелеймерӗҫ. Олег Мустаевпа Рамис Сафин пек пултаруллӑ ҫамрӑксем (ҫуллисем те) тупӑнмарӗҫ пулас…
Чӑвашсене (Чӗмпӗр ен тӑрӑхӑнчисене кӑна мар), чӑннипех те, турра шӗкӗр, ӑнчӗ, маттур та пултаруллӑ Олег Мустаев тележурналист «Еткер» каларӑма ертсе пыма пуҫлани. Ку кӑларӑм паян кунччен те унӑн ячӗпе ҫыхӑнать пирӗн астӑвӑмра.
Аса илтерес килет, ун чух (иртӗ ӗмӗрти 90-мӗш ҫулсенче) пирӗн сенкер экрансем ҫинче хальхи пек виҫҫӗр ытла канал мар, икӗ канал кӑна пулнӑ, ҫавӑнпа та вырӑнти хыпарсен кӑларӑмӗсем сисӗнмесӗр иртме пултарайман.
Шупашкарти пӗрремӗш гимназире калаҫу клубӗ ӑнӑҫлӑ ӗҫлени пирки «Чӑваш Ен» патшалӑх телерадиокомпанийӗ пӗлтернӗ. Асӑннӑ клуба чӑвашла пуплеме йӗркеленӗ.
«Чӑваш чӗлхи — чӗкеҫ чӗлхи» калаҫу клубӗ 8 уйӑх ӗнтӗ ӗҫлет. Вӑл пӗрлешӳ 4 енӗпе аталанса пырать. Ӑна пуҫарса яма 7-мӗш класра вӗренекен Александра Попован сӗннӗ. Вӑл хӑйӗн ӗмӗчӗ пирки пӗлтӗр «Белые камни» центрта республика Элтеперӗпе Олег Николаевпа тӗл пулсан пӗлтернӗ. Республика етӳҫи ача шухӑшне ырласа йышӑннӑ.
Хӗрачана Олег Николаев «Раҫҫейӗн тӗрленӗ картти» кӗнекене парнеленӗ. Малашне те хастар пулма суннӑ.
«Хӗрача хальлӗхе чӑвашла лайӑх калаҫаймасть, ҫапах та Сашӑн вӗренес кӑмӑлӗ питӗ пысӑк», — пӗлтернӗ «Чӑваш Ен» ПТРК.
Аслӑ вӗрентекенӗмӗр Иван Яковлевӑн ҫуралнӑ кунне республикӑра тӗрлӗ мероприяти ирттерсе паллӑ турӗҫ.
Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче И.Я. Яковлев бюсчӗ умӗнче те савӑнӑҫлӑ мероприятие пуҫтарӑннӑ. Унта хулари 37-мӗш шкулта вӗренекенсем тата К. Иванов ячӗллӗ вулавӑш «По заветам Патриарха» (чӑв. Патриарх халалӗпе) краеведени флешмобӗ ирттернӗ.
Пуҫтарӑннисем умӗнче сӑмах каланӑ вулавӑш заведующийӗ Анна Федорова йӑх-несӗлӗмӗрӗн чӗлхине юратма тата хисеплеме чӗнсе каланӑ. Флешмоба хутшӑннӑ чӑваш халӑх поэчӗ, драматругӗ, тӑлмачи Раиса Сарпи халӑхӑмӑрпа мӑнаҫланса сӑвӑсем вуланӑ. Лариса Петрова сӑвӑҫ тата журналист та сӑвӑсем вуланӑ.
Мероприятие хутшӑннӑ пӗчӗк ачасем чӑвашла сӑвӑсем вуланӑ, ташланӑ. Унтан пурте пӗрле пулса бюст умне чечек хунӑ.
Шупашкарти А. Гайдар ячӗллӗ вулавӑшра Лидия Сарине ҫыравҫӑпа тӗлпулу иртнӗ.
Лидия Сарине — хальхи вӑхӑтри чӑваш поэчӗ, прозаикӗ, Чӑваш Енри тата Раҫҫейри Профессионал писательсен союзӗн пайташӗ.
Ҫыравҫӑпа тӗл пулма хулари Раҫҫей Геройӗн Н.Ф. Гавриловӑн ячӗпе хисепленекен 22-мӗш вӑтам шкулти 2-мӗш класра вӗренекенсем пырса ҫитнӗ.
Лидия Сарине хӑйӗн чӑвашла сӑввисене вуланӑ май чӗлхемӗр епле ҫепӗҫ те янӑравлӑ пулнине ҫирӗплетсе панӑ. Тӑван чӗлхемӗре хисеплемеллине, чӑвашла калаҫмаллине палӑртса хӑварнӑ.
Хӑна ачалӑхри саманчӗсене аса илнӗ, чӑвашла юрӑсем юрланӑ.
Ҫак эрнере Шупашкарти 183-мӗш ача пахчинче Зинаида Воронова модельер пӗчӗккисемпе тӗлпулнӑ.
Чӑваш наци тумне тата эрешне хатӗрлекен ӑста тӑван халӑхӑмӑрӑн мӗн тери пуян эткерлӗхӗ ҫинчен ачасене ӑнланмалла ансат чӗлхепе каласа кӑтартнӑ. Наци тумӗ культурӑн пӗр пайӗ пулни пирки палӑртса хӑварнӑ вӑл. Хӑна ачасене чӑваш тумӗпе паллаштарнӑ. Пӗчӗкскерсем ҫӑвара шыв сыпнӑн итлесе ларнӑ, япаласемпе кӑсӑкланса паллашнӑ.
Луганск хулинче Илемпи ятлӑ ҫӑка ӳсет. Унӑн хунавне Халӑх фрончӗн Чӑваш Ен хастарӗ Александр Филиппов нумаях пулмасть лартса хӑварнӑ. Ӑна вӑл унччен икӗ кун маларах ҫут тӗнчене килнӗ хӗрӗн ячӗпе Илемпи ят панӑ.
Чӑваш Енпе Луганск килӗштерсе ӗҫлеме пуҫланӑ май унта пирӗн патри хастарсем тӑтӑшах кайса ҫӳреҫҫӗ, май килнӗ таран пулӑшма тӑрӑшаҫҫӗ. Лугански Туслӑх паркне валли нумаях пулмасть Чӑваш Енрен тӗрлӗ йывӑҫ хунавне илсе кайнӑ.
Чӑвашсем ывӑл ҫуралсан юман лартнӑ, хӗр ҫуралсан — ҫӑка. Чӑваш хастарӗсенчен пӗри Александр Филиппов Луганскра ҫӑка хунавӗ лартнӑ. Ӑна вӑл Илемпи ят панӑ.
Ӗнер, Чӑваш чӗлхи кунӗнче, Шупашкар хулинчи кинемейсем ачасене масмак ӑсталама вӗрентнӗ. Вӗсем хулари 41-мӗш вӑтам шкула кайнӑ, унта вӗренекенсемпе тӗл пулнӑ.
Хастар кинемейсем — Шупашкар хулинчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен комплекслӑ центра ҫӳрекен ватӑсем. Вӗсем унта ал ӗҫӗпе пӗрмай аппаланаҫҫӗ. Чӑваш чӗлхи кунӗнче вӗсем ачасене Чӑваш чӗлхи кунне хӑҫан тата мӗн тӗллевпе пуҫарса яни ҫинче, тӑван халӑхӑмӑрӑн пуян культури ҫинчен каласа кӑтартнӑ.
Ачасем масмак ӑсталанине кӑсӑкланса ӑша хывнӑ, хтре япалана пуҫа тӑхӑнса пӑхнӑ, ватӑсене алӑ ҫупса тав тунӑ.
Чӑваш Енре пурӑнакан хӑш-пӗр ҫамрӑк чӑвашла туй ирттерме юратать. Ун пеккисенчен пӗрисем — Виктория тата Денис. Вӗсем туйӗ Чӑваш чӗлхи кунӗ умӗн, ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, кӗрленӗ.
Пӗрне-пӗри юратакан икӗ чун хӑйсен туйне чӑвашла ирттерме шухӑш тытнӑ. Ҫамрӑксен пуҫарӑвне вӗсен тӑванӗсемпе ҫывӑх ҫыннисем те ырланӑ.
«Чӑн-чӑн чӑваш туйӗ час-час пулмасть. Эпир пирӗн пурнӑҫӑмӑрти паллӑ кун чылайлӑха асра юлтӑр, кайран та аса илсе пурӑнмалӑх, ыттисене каласа кӑтартмалӑх пултӑр тесе тӑрӑшрӑмӑр», — тесе шухӑшлать ҫамрӑк арӑм.
+3.7 °C