77 ҫулти Иван Николаев полковник кашни ҫыннӑн Иван Яковлев халалӗпе пурӑнмалла тесе шухӑшлать. Хӑй вӑл — Мускаври ҫар академийӗн профессорӗ, Раҫҫей хӳтӗлев министерствин премийӗн лауреачӗ, Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗн хисеплӗ ҫынни. Вӑл Ҫӗрпӳ районӗнчи Куснарпуҫӗнче ҫуралса ӳснӗ. «Ун тӑван ҫурчӗ музея аса илтерет: кунта курса ҫӳренӗ май, сӑн ӳкерчӗксемпе алӑ пусса парнеленӗ кӗнекесем, асӑнмалӑх панӑ тӗрлӗ япаласемпе наградӑсем кил хуҫи ҫинчен нумай кӑсӑкли каласа параҫҫӗ», — тесе пӗлтернӗ полковникӑн тӑван ялӗнчи килӗнче пулса курнӑ «Чӑваш Ен» патшалӑх радиокомпанийӗн ӗҫченӗсем Марина Карягина тата Виктор Степанов.
«Кашни чӑвашӑн Иван Яковлев Аслӑ Вӗрентекенӗмӗр тӑван халӑха панӑ Халала ӑша хывмалла», — тет иккен ентешӗмӗр.
«Контактра» халӑх ушкӑнӗнчи «VK Места» пабликра ҫулҫӳревҫӗсемшӗн кӑсӑклӑ вырӑнсемпе паллаштараҫҫӗ. Ҫӗнӗ ушкӑна «Больше, чем путешествие» коммерцилле мар автономи организацийӗ Интернета аталантаракан институтпа пӗрле пуҫарса янӑ.
Халӗ асӑннӑ проект команди Чӑваш Ене килсе ҫитнӗ. Влад Левский блогер тата PLC музыкант, ҫавӑн пекех «Больше, чем путешествие» (чӑв. Ҫулҫӳрев ҫеҫ мар) программӑна хутшӑнакансем пирӗн тӑрӑхри илемлӗ вырӑнсем ҫинчен сюжет хатӗрлеҫҫӗ.
«VK Места» проект йӑлана кӗнӗ тревел-программӑсенчен ертсе пыракансем ҫуккипе, контента роликран йӗркеленипе уйрӑлса тӑрать. Унта медиаэкспедцие хутшӑнакансен кӑмӑл-туйӑмне уҫса параҫҫӗ.
Шупашкар хулинче чӑвашла эрешлетнӗ машина пур. Ӑна асӑрхакансем Телеграмри каналсенчен пӗрне пӗлтернӗ. Хитре автомобиле курнисем транспорта ӳкерсех илнӗ.
«Шупашкар урамӗсемпе кӑсӑклӑ автомобиль ҫӳрет. Вӑт ҫакна эпӗ ырлатӑп — Чӑваш Енпе унӑн культурине пропагандӑлани. Сывӑ пултӑр, Чӑваш Ен!» — хавхалантарса пӗлтернӗ пост авторӗ.
Чӑваш чӗлхине вӗрентмелли чи лайӑх меслет хатӗрленӗшӗн грант пама йышӑннӑ. «Ку вӑл — пирӗн ноу-хау», – тенӗ республика Элтеперӗ Олег Николаев.
Республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн тӑрӑхра педагогика ӗҫченӗсене пулӑшмалли 14 мера йышӑннӑ. Кашни сумми тӗрлӗрен: 50 пин тенкӗрен пуҫласа 250 пин тенкӗ таран. Виҫӗ вӗрентӳ организацине 500 пин тенкӗ пама палӑртнӑ.
«Уйрӑм педагогсене тата вӗрентӳ учрежденийӗсене хавхалантарма пӑхса хӑварнӑ укҫа-тенкӗ виҫине эпир пӗлтӗр ӳстертӗмӗр. Кунсӑр пуҫне тата чӑваш чӗлхине вӗрентме хатӗрленӗ чи лайӑх меслетшӗн хавхалантарма йышӑнтӑмӑр», — тенӗ Олег Николаев ҫӗнӗ вӗпентӳ ҫулӗ умӗн педагогсемпе ирттернӗ тӗлпулура.
Екатерина Малинина ҫамрӑк дизайнер этнотум хатӗрлет. Ҫак кунсенче вара Чӑваш тӗррин музейӗнче ҫав ӑстан «Хитре» брендпа ҫӗленӗ япалисен пӗрремӗш куравӗ уҫӑлнӑ.
«3 ҫул каялла пуҫа кӗнӗ шухӑшран курав таран ҫитме чылай тӑрӑшмалла пулнӑ ӑстан. Хӑйӗн ӗҫне чунпа тӑвакан ҫӗвӗҫе тупасси хӑех пӗр пысӑк ӗҫ. Апла пулин те «Хитре» бренд чӑвашсене кирлех пулнине туйса алӑ усман Екатерина. «Ҫӗвӗ ӗҫӗ — пирӗн йӑхра ӑруран-ӑрӑва куҫакан ӑсталӑх», — тет дизайнерӑн амӑшӗ», — хыпарлать «Чӑваш Ен» патшалӑх телерадиокомпани.
Екатерина Малинина хӑйӗн лавккине чӑваш эрешӗллӗ ҫи-пуҫ туянма пыракансене паллӑсен, эрешсен вӑрттӑнлӑхӗсене уҫса парать иккен.
Чӑваш тӗррин музейӗнчи курав юпа уйӑхӗччен ӗҫлӗ.
Ҫыннӑн мӗншӗн тӑван чӗлхене пӗлмелле? Ҫакӑн пирки калаҫрӗҫ паян «Россия 1» телеканалпа кӑтартнӑ видеоинтервьюра. Марина Карягина ертсе пыракан кӑларӑма Александр Блинов чӑваш хастарӗ хутшӑнчӗ.
Чӗлхе пӗлни ҫынпа хутшӑнма кирлӗ тесе палӑртрӗ телетӗпел хӑни. Кӑҫалхи «Хавал» чӑваш чӗлхи университетне Мурманск, Мускав хулисенчен, Осетирен те килсе ҫитнӗ. Асӑннӑ университета килнисен хушшинче — чӑвашла вӗренес текен вырӑсланнӑ чӑвашсем те, ытти халӑх ҫыннисем те пулнӑ. Вӗсем пурте чӑваш чӗлхи хутлӑхне кӗме пултарнӑ.
Александр Блинов темиҫе ют чӗлхене пӗлет. Тӑван чӗлхене вӑл хӑй ӳссе ҫитсен тарӑннӑн вӗреннӗ.
Тӗнче тӑрӑх ҫӳреме пуҫласан унран: «Чӑвашла пӗлетӗн-и?» — тесе ыйтсан «Кӑштах пӗлетӗп», — хурав ӑна тивӗҫтерме пӑрахнӑ.
Красноармейски районӗнчи Янмурҫин ялӗнче вырӑнти хастарсем Этнографи музейӗ уҫнӑ. Вӑл унччен фельдшерпа акушер пункчӗ пулнӑ ҫуртра вырнаҫнӑ.
Этнографи музейне 2020 ҫулта ялти икӗ хӗрарӑм уҫнӑ. Юлия Леонидова тата Апполинария Иванова тӑван ялта авалхи документсене, сӑнӳкерчӗксене, ял историйӗпе ҫыхӑннӑ экспонатсене тирпейлӗн пухса пӗр вырӑнта вырнаҫтарнӑ.
Янмурҫин ялӗнче ФАП-ӑн ҫӗнӗ ҫуртне 2014 ҫулӑн вӗҫӗнче уҫнӑ. Кунти фельдшерпа акушер пункчӗ ҫавӑн пекех Кӗрекаҫ тата Пайсупин халӑхне йышӑнать.
«ВанГоги/VANГОГИ» ҫуллахи шкулта (ун пекки те пур иккен) канакан ачасем ҫыравҫӑсемпе тӗл пулнӑ. Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗ умӗнчи лапамра иртнӗ тӗлпулура пӗчӗккисем валли автограф-сесси ирттернӗ.
«Читающий август» (чӑв. Вулакан август) программӑпа килӗшӳллӗн ирттернӗ меропрятие Раиса Воробьева, Любовь Петрова, Светлана Гордеева, Лидия Сарине тата Ара Мишши ҫыравҫӑсем пырса ҫитнӗ. Вӗсем пурте ачасем валли сӑвӑсем тата калавсем ҫыраҫҫӗ.
Ҫыравҫӑсем ачасем мӗнле кӗнекесем вулама юратнипе, чӑваш литературин классикӗсене пӗлнипе кӑсӑкланнӑ. Тупмалли юмахсен хуравӗсене шыранӑ, рифмӑсем шухӑшласа кӑларнӑ.
Тӗлпулу пӗрле сӑн ӳкерӗннипе тата ҫыравҫӑсем алӑ пусса кӗнеке парнеленипе вӗҫленнӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче нумай нациллӗ Чӑваш Ен ҫинчен кӗнеке пичетленсе тухнӑ.
«Чувашия: вехи истории и современность» (чӑв. Чӑваш Ен: аваллӑхпа хальхи пурнӑҫ тапхӑрӗсем) ят панӑ кӑларӑма Шупашкар хулин кунӗ тӗлне кун ҫути кӑтартнӑ.
Кӑларӑм авторӗсем — Е.В. Касимов, С.Н. Кодыбайкин, Ф.Н. Козлов паллӑ историксем.
Кӗнекене Чӑваш Ен культурипе тата историйӗпе кӑсӑкланакансем валли хатӗрленӗ. Кӗнеке издательствинче ӗнентернӗ тӑрӑх, кӑларӑма ансат чӗлхепе ҫырса хатӗрленӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче нумаях пулмасть «Ҫӗр ҫинче мӗн вӑйлӑ? Что сильнее всего на свете?» сӑрласа илемлетмелли юмах пичетленсе тухнӑ. Ӑна икӗ чӗлхепе: вырӑсла тата чӑвашла — кун ҫути кӑтартнӑ. Юмаха вырӑсла Ольга Васильева куҫарнӑ, Екатерина Васильева художник кӑларӑма илемлетнӗ. Кӗнеке валли материалсене Ольга Федорова пухса хатӗрленӗ.
Сӑмах май май каласан, юмаха чӑваш пурнӑҫӗпе йӑли-йӗркине тӗпчекен Никита Романов этнограф Чӑваш Енри Муркаш районӗнчи Шарпаш ялӗнче 1951 ҫулта ҫырса илнӗ иккен. Ӑна Опраньох ятлӑ мучи каласа панӑ-мӗн.
-0.7 °C