2022 ҫулта Мускавра «Литература народов России: Народная мудрость» антологи пичетленсе тухнӑ.
Ҫав тома Раҫҫейри тӗрлӗ халӑхӑн 14,5 пин пин ытла паремийӗ кӗнӗ. Вӗсене 65 наци чӗлхинчен, ҫав шутра 22 диалектпа калаҫуран суйласа илнӗ.
Чӑвашсен ваттисен сӑмахӗсемпе тата каларӑшӗсемпе 587–597-мӗш страницӑсенче паллашма пулать. Вӗсене Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхсен институчӗн филологи енӗпе ӗҫлекен аслӑ ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Ольга Михайлова пухса хатӗрленӗ. Вӗсене вырӑслана асӑннӑ институтӑн ӑслӑлӑх ӗҫченӗ, истори наукисен кандидачӗ Алексей Леонтьев куҫарнӑ.
Шупашкарта паян ачасен Акатуйӗ иртессине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ-ха. Шупашкар хулин тӗп клуб тытӑмӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, А.Г. Николаев паркӗнчи уяв кӑсӑклӑ иртнӗ. Ачасем валли этноквест та йӗркеленӗ. Ӑна чӑваш халӑхӗн историне, йӑли-йӗркине, культурине халалланӑ. Ачасем валли тӗрлӗ 8 лапам ӗҫленӗ.
Вера Иванова мультфильм хатӗрлессипе, Светлана Гордеева прикладной ӳнер енӗпе ӑсталӑх лаҫҫисем йӗркелени те ачасене питех те килӗшнӗ. Шупашкарти 39-мӗш вӑтам шкулта ӗҫлекен Татьяна Ильина этнокроссворд хатӗрленӗ.
Вӑйӑ картине ушкӑнпа тӑни те ачасен асӗнче юлӗ.
Ыран, ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Чӑваш Енре ача-пӑча Акатуйӗ иртӗ. Вӑл Шупашкарти А.Г. Николаев ячӗллӗ паркра иртӗ. Уяв 10 сехетре пуҫланӗ.
Ача-пӑча Акатуйне йӗркелекенсем мероприяти кӑсӑклӑ пулассине шантараҫҫӗ. Ачасем хӑйсен тӗрлӗ енлӗ пултарулӑхне туллин кӑтартса парӗҫ. Спорт ӑмӑртӑвӗсем те иртӗҫ, асра юлмалли кӑсӑклӑ ытти самантсем те пулӗҫ. Вӗсем, пӗр енчен, Акатуя хутшӑнакансемшӗн кӑсӑклӑ пулмалла, тепӗр енчен, куракансене савӑк кӑмӑл парнелемелле.
Чӑваш Ен Республика кунне уявлама хатӗрленет. Ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, ав, Ҫӗнӗ Шупашкарта «Чӑваш паттӑрӗ» ҫар искусствисен фестивалӗ иртӗ. Ӑмӑрту эпир маларах асӑннӑ хулари Ҫӗнтерӳ лапамӗнче 18 сехетре пуҫланӗ.
Фестивальте куракансем валли интересли самай пулассине шанма пулать. Чӑваш пӑхаттирӗсем спортӑн тӗрлӗ мелӗпе вӑй виҫӗҫ: кӗрешӳре, ирӗклӗ мелпе кӗрешессипе, панкратион, ҫарта алӑпа кӗрешес, ушу, тхэквондо, WKC каратэвӗ енӗпе.
Кӗрешӗве чӑваш спортсменӗсем кӑна мар, ытти ҫӗртен килсе ҫитнӗ вӑйпиттисем те хутшӑнӗҫ.
Алькеш посёлокӗпе Шупашкар районӗнчи Вӑрманкас ялӗ хушшинче халӑх тӗнӗн керемне (храмне) 2016 ҫулхи кӗркунне тӳре-шарапах уҫнине Чӑваш халӑх сайчӗ хӑй вӑхӑтӗнче пӗлтернӗччӗ-ха. Унччен ҫав вырӑнта юпа вырнаҫтарнӑ. Анчах ҫав юпана хӑй вӑхӑтӗнче такамсем тӳнтерме хӑтланни пирки те Чӑваш халӑх сайчӗ ҫырнӑччӗ.
Шар курнӑ юпа вырӑнӗнче халӑх тӗнӗн керемне (храмне) уҫнӑ. Аса илтерер: тӳнтерме пуҫланӑ юпана тӳрлетсе лартса ун тавра тимӗртен ҫӳллӗ хӳшӗ йӗркеленӗччӗ. Юпана ҫавӑн пекех тимӗр карта тытса ҫавӑрнӑччӗ. Парне тумалли вырӑна та манманччӗ. Юпана сӑрланӑ. Маларах ӑна ҫул хӗрринчен асӑрхама йывӑр пулнӑ пулсан вӑл кайран аякранах курӑнса тӑма пуҫланӑ.
Паян вара Федор Мадуровӑн ҫав юпине такамсем ҫунтарса янине пӗлтӗмӗр.
Пӗтӗм чӑвашсен Акатуйне тӗрлӗ регионти чӑвашсем хутшӑнӗҫ. Ҫав шутра — Самар тӑрӑхӗнчи «Ҫӑлкуҫ» фольклор ансамблӗ те.
Пултарулӑх ушкӑнне Надежда Савельева ертсе пырать. Вӑл — Самар облаҫӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ. Хормейстерӗ те — вӑлах. Концертмейстерӗ — Вера Иванова.
Самар облаҫӗнчи Исаклӑ районӗнчи Аслӑ Микушел ялӗнчи ҫав ушкӑна 1990 ҫулта йӗркелесе янӑ. Тепӗр сакӑр ҫултан коллектив халӑх ятне тивӗҫнӗ.
«Ҫӑлкуҫ» ансамбль чӑваш культурин тӗрлӗ уявне ҫулсерен хутшӑнать. Пӗтӗм Раҫҫейри, регионти тата облаҫри фестивальсемпе смотрсенче лауреат ятне ҫӗнсе илет.
Ансамбль репертурӗнче вырӑнта ҫырса илнӗ чӑваш фольклорӗ сумлӑ вырӑн йышӑнать.
Чӑваш Енри паллӑ фабрика, «Паха тӗрӗ», кӑҫал пӗр ӗмӗрхи юбилейне паллӑ тӑвӗ.
Сумлӑ куна Чӑваш Респуликин Наци вулавӑшӗ те палӑртасшӑн. Фабрикӑн пӗр ӗмӗрхине тата Республика кунне халалласа вулавӑшра «Паха тӗрӗ» эрнине ирттерӗҫ. Вӑл ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшенчен тытӑнса ҫӗртме уйӑхӗн 30-мӗшӗччен пырӗ. Асӑннӑ эрне «Кӗмӗл ӗмӗр» галерейӑри куравран пуҫӑнӗ. Ӑна ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче 16 сехетре уҫма палӑртса хунӑ.
Художество промыслисен «Паха тӗрӗ» фирми 1923 ҫулта хӑйӗн сулмаклӑ утӑмне тытӑннӑ. Ҫавӑнта РСФСР тава тивӗҫлӗ художникӗн Е.И. Ефремован (1914-2000) тӳпи те пысӑк. Фабрикӑра вӑл 1930-1980-мӗш ҫулсенче ӗҫленӗ, чӑваш тӗррине чӗртсе тӑратассипе тата аталантарссипе нумай тӑрӑшнӑ.
Ҫакӑн пек хыпарланӑ Чӑваш патшалӑх университечӗн преподавателӗ тата ҫыравҫӑ Елен Нарпи Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче лартнӑ Ҫӗнӗ ӗҫ пирки.
Ҫӗртме уйӑхӗн 16-мӗшӗнче театр ҫинче чӑвашсен асамлӑ юмахне «Ух-х старик / Ух-х — властелин подземелья» ятлӑ спектакль кӑтартнӑ. «Телей пулчӗ пулӗ — спектакль сценарине ҫырма мана шанчӗҫ. Чӑвашла лартнӑ юмаха тӑвансемпех кайса куртӑмӑр. Туйӑмсем — тӗлӗнмелле! Сценарине ҫырнӑ чухне пӗр тӗрлӗ курӑнать иккен, сцена ҫинче мӗн кӑтартнине курса ларма вара пушшех интереслӗ. Тӗп режиссёр Байрас Ибрагимов чӑн-чӑн асамлӑх тунӑ пьесӑран. Артистсем выляни те ҫав тери ӗненмелле. Лолита Чекушкина ҫырнӑ кӗвӗ те шӑпах юмах валли. Пӗр сӑмахпа, ТЮЗ сцени ҫинче чӑвашсен авалхи асамлӑ тӗнчине кӗрсе пӑхма май паракан тепӗр селӗм спектакль ҫуралчӗ. Ку юмаха +0 тенӗ те, анчах вӑл аслисем валли те. Шӑпах ҫемьепе кайса курма меллӗ спектакль. 1 сехет пырать, сентябрьтен репертуарта пулать», — тесе хыпарланӑ халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче сценари авторӗ.
Чӑваш Енри районсенче ӗҫре юрӑ уявӗсем иртеҫҫӗ. Ҫак йӗркесен авторӗ пӗлнӗ тӑрӑх, паян Акатуя Шупашкар районӗнче пуҫтарӑннӑ. Асӑннӑ тӑрӑхра ҫак уява ҫулсерен тӗрлӗ Ялта ирттереҫҫӗ. Кӑҫал Ҫӗньял тӑрӑхӗнче пуҫтарӑннӑ.
Етӗрне районӗнче те Акатуй кӗрлет. Кун пирки Чӑваш Енри муниципалитет пӗрлешӗвӗсен Канашӗн ертӳҫи Александр Кузнецов халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ. Акатуйра ҫӗр ӗҫченӗсене савӑнтарма юрӑ-ташӑ ӑстисем пуҫтарӑннӑ.
Аса илтерер: ҫӗршывӑн тӗп хулинче те Акатуй ирттерӗҫ. Унта ӑна утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнче уявлама палӑртса хунӑ.
Мускавра та Акатуя пуҫтарӑнӗҫ. Ӑна унта утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ирттерӗҫ.
Наци сӑн-сӑпатне тӑван культурӑн йӑли-йӗркине тӗпе хурса, ӳнерпе спорт мероприятийӗсемпе пуянлатса та илемлетсе кӑтартма палӑртаҫҫӗ. Ҫӗршывӑмӑрӑн тӗп хулинчи уява республикӑн ял хуҫалӑх отраслӗнче ӗҫлекенсем те хутшӑнӗҫ.
Мускаври уяв пирки Телеграмри хӑйӗн страницинче хыпарланӑ май республика Элтеперӗ Олег Николаев чӑваш Акатуйне ытти халӑх ҫыннисем те ҫитсе курасса шаннине палӑртса хӑварнӑ. Республика ертӳҫи хӑй те Акатуя хутшӑнма ӗмӗтленет.
+10.3 °C