Чӑваш Енре кӑҫалхи кӑрлач-ҫурла уйӑхӗсенче 74 пин тонна выльӑх-чӗрлӗх, чӑх-чӗп туса илнӗ. Ку кӑтартӑва Чӑвашстат чӗрӗ выҫепе илсе кӑтартнӑ. Анчах, тӳрех палӑртмалла, кӑтарту, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑртипе танлаштарсан, самай пӗчӗкленнӗ: 2,3 процент таранах. Унсӑр пуҫне кӑҫалхи авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне мӑйракаллӑ шултра выльӑх шучӗ — 0,1, сысна — 16,3, сурӑхсемпе качакасем 0,7 процент чакнӑ. Сысна шучӗ чакни Пӑрачкав районӗнче Африка мурне тупса палӑртнипе ҫыханнӑ-тӑр.

Апла пулин те ырӑ улшӑнусем те пур. Сӑмахран, кӑҫалхи пирвайхи сакӑр уйӑхра республикӑри мӗн пур хуҫалӑхра 309,6 пин тонна сӗт туса илнӗ. Ку пӗлтӗрхи ҫак тапхӑртинчен 1,7 процент нумайрах. Ҫавӑн пекех чӑх ҫӑмарти туса илесси 8,3 процент ӳснӗ, пӗтӗмпе 181,9 миллион ҫӑмарта илнӗ. Чӑх-чӗп шучӗ 32,2 процент чухлӗ ӳснӗ.

Чӑваш Енре пурӑнакансем 5 пин тенкӗ ҫитменнипе аптӑраҫҫӗ. Шалуччен пурӑнма, ара, шӑпах ҫавӑн чухлӗ ҫитмест иккен пире.

Раҫҫейӗн общество телекуравӗ «ОТРажение» программа вӑхӑтӗнче «Реальные цифры» (Чӑв. Чӑн-чӑн цифрӑсем) ыйтӑм ирттернӗ. Унта ҫынсене черетлӗ ӗҫ укҫиччен вӗсем миҫе тенкӗ парӑма кӗрсе кайнипе кӑсӑкланнӑ.

Иваново облаҫӗнче пурӑнакансем укҫашӑн питех хыпса ҫунмаҫҫӗ: вӗсем 1 пин те 700 тенкӗ парӑма кӗрсен те ҫырлахаҫҫӗ. Ун хыҫҫӑн Чӑваш Енре пурӑнакансем пыраҫҫӗ иккен: вӗсене 5 пин тенкӗ кирлӗ. Тыва Республикинче 6 пин тенкӗ кивҫен илсен шалуччен шик шӑхӑрса пурӑнаҫҫӗ, Хакас Республикинче – 7 пинпе, Псков облаҫӗнче – 7,5 пинпе.

Улатимӗр облаҫӗнче вара шалуччен пурӑнма 40 пин тенкӗ кивҫен илеҫҫӗ, Мускавра, Мусква облаҫӗнче, Ҫӗнҫӗпӗр тӑрӑхӗнче, Якут Республикинче, Чечняра 30 пинтен пуҫласа 33 пин тенкӗ таран кивҫен илеҫҫӗ.

Ӗнер Чӑваш Енӗн Правительство пайташӗсемпе Михаил Игнатьев Элтепер ирттернӗ канашлура ҫул-йӗр ҫинчи инкексем пирки те калаҫнӑ. Республикӑн сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Викторов унта каланӑ тӑрӑх, ҫул-йӗр ҫинчи инкексенчен самайӑшӗнче ҫынсем васкавлӑ пулӑшу кӳрекен тухтӑрсем ҫитиччен вилеҫҫӗ. Ку вӑл «03» тытӑм майӗпен ҫӳренипе е машина ҫула кая юлса тухнипе ҫыхӑнман. Аварисем йывӑртан этем пурнӑҫӗ инкек вырӑнӗнчех татӑлать.

Ҫапах та лӑплантаракан цифра та илсе панӑ министр: ҫул-йӗр ҫинчи инкекре вилекенсен шучӗ кӑҫалхи ҫичӗ уйӑхра 23,3 процент чакнӑ. Тата тепӗр цифра та палӑртнӑ: 100 пин ҫын пуҫне вӑтамран 10,2-ӗн леш тӗнчене ӑсаннӑ. Сӑмах май, пӗрремӗш пулӑшу кӳме ҫул-йӗр инспекторӗсене те вӗрентеҫҫӗ иккен.

Владимир Викторов пульницӑна илсе ҫитернисенчен йывӑр суранланнӑ 230 ҫын пурнӑҫне ҫӑлса хӑварма май килнине пӗлтернӗ.

«Симӗс патруль» общество организацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Ен экологи танлаштарӑмӗнче малти вырӑна ҫухатман. Кӑҫалхи ҫуллана пӗтӗмлетнӗ тӑрӑх, пирӗн республика чи лайӑх регионсен йышӗнче, вӑл пӗр йӗрке ҫеҫ аяла аннӑ.

Чи малти йӗркесене Тамбов облаҫӗ, Алтай Республики, Алтай крайӗ, Питӗр хули, Чӑваш Республики, Чӗмпӗр облаҫӗ, Мускав хули, Белгород облаҫӗ, Мурманск облаҫӗ, Курск облаҫӗ йышӑннӑ.

Чи юлашки йӗркере – Свердловск облаҫӗ. Чӗлепи, Мускав, Иркутск, Брянск облаҫӗсем, Севастополь, Ленинград облаҫӗ, Бурят Республики, Ӗренпур облаҫӗ, Еврей автономи округӗ те экологи тӗлӗшӗнчен тасах мар.

Аса илтерер: «Симӗс патруль» танлаштарӑма хатӗрленӗ чухне регионсенчи ҫутҫанталӑка сыхлас, промышленноҫпе экологи тата социаллӑ экологи индексӗсене шута илет.

Чӑваш Енри медицина порталӗ пӗр вӗҫӗм социаллӑ тӗпчевсем ирттерет. Асаннӑ сайтпа куллен усӑ куракансем тӗрлӗ ыйтӑма хутшӑнса хӑйсен шухӑшне палӑртаҫҫӗ. Нумаях пулмасть, ҫурла уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, вӗҫленнӗ интернет-ыйтӑм кӑсӑклӑх ҫуратать. Хальхинче вӗсем Чӑваш Енре пурӑкансене «Эсир ҫын пурнӑҫне ҫӑлассишӗн хӑвӑрӑн органна пама хатӗр-и?» ыйту панӑ.

Республикӑра тӗпленнисен пысӑк пайӗ хӑйсен вӑл е ку органне тепӗр ҫынна пама хирӗҫ мар, анчах вӑл ҫывӑх тӑванӗ пулсан ҫеҫ. Ҫак шухӑша респондентсен 32% каланӑ. «Хирӗҫ мар, анчах эпӗ хам палӑртнӑ условсемпе» хурава ыйтӑма хутшӑннисен 29% панӑ. Хӑйӗн органне ют ҫынна панӑшӑн Чӑваш Енре пурӑнакансен 5% пысӑк укҫа илесшӗн. Тепӗр 7% нихӑҫан та никама та хӑйӗн пӳрине е урӑх органне памӗ. «Кун пирки нихӑҫан та шухӑшламан», — ҫӑмӑллӑн хуравланӑ ытти 27%.

Апла пулсан хальлӗхе Чӑваш Енре пурӑнакансем ҫичӗ ют пурнӑҫне ҫӑлассишӗн хӑйсен органне пама хатӗр мар.

«Ылтӑн кӗркунне поэтсемпе писательсен кӑна мар, вируссен те юратнӑ тапхарӗ», — палӑртнӑ ӗнер, авӑн уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, Чӑваш Енри Сывлӑх сыхлавӗн министерствинче ирттернӗ селекторлӑ канашлура. Унта сыватмӑшсен тӗп тухтӑрӗсем ҫывхарса килекен грипп тата ОРВИ тапхӑрӗпе ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явнӑ. Ҫак амаксенсен хӳтӗленме вӗсем прививка туса хӑтӑлмаллине аса илтернӗ, кун пирки халӑха май пур таран ытларах пӗлтермеллине палӑртнӑ.

Вакцинаци — паянхи кун чи витемлӗ мел, прививка тунисен 80-90% гриппа вуҫех чирлемест. Аптӑраса ӳксен те темччен нушаланмасть. Унсӑр пуҫне прививка ҫынна 12 уйӑх таран гриппа ОРВИрен упрать. Палӑртма кӑмӑллӑ: ӗнерхи кун тӗлне республикӑри 182 пин те 372 ҫын прививка туса сезон чир-чӗрӗнчен хӳтӗленнӗ. Тепӗр самант: пӗлтӗр Чӑваш Енре пурӑнакансен 42,3% прививка тунӑ, кӑҫал ку йыша 43% ҫитерме палӑртнӑ.

Чӑваш Енӗн статистика органӗсенче тӑрӑшакансем пирӗн республикӑра пурӑнакансем епле ӗҫлесе илнине черетлӗ хутчен пӗтӗмлетнӗ. Хальхинче — кӑҫалхи ҫичӗ уйӑхрине.

Тӳрех палӑртар: иртни ҫулхи кӑрлач—утӑ уйӑхӗсенчипе танлаштарсан шалу 7,9 процент ӳссе 23 пин те 661 тенкӗ те 90 пуспа танлашнӑ.

Ӑслӑлӑхра тӑрӑшакансен ӗҫ укҫи вӑтамран 50234,9 тенке ларнӑ. Ҫапла, ку вӑл республикӑри вӑтам кӑтартуран 2,1 хут пысӑкрах. Йывӑҫ-чус производствинче тӑрӑшакансем вара пуринчен сахал илеҫҫӗ — вӗсен уйӑзсеренхи укҫи пӗтӗмпе те 12500,0 тенкӗ.

Тирпейлекен производствӑсенче ӗҫлекенсен шалӑвӗ вӑтамран 26481,1 тенке ларнӑ, ял хуҫалӑхӗнче — 16393,9 тенке, строительсен — 22555,3 тенкӗ, курттӑмӑн тата ваккӑн сутакансем — 20127,0 тенке.

Кӑҫалхи сакӑр уйӑхри статистика лӑплантармасть: Шупашкарти ҫулсем ҫинче 57 ача суранланнӑ. Вӗсенчен 29-шӗ транспортра пассажир пек пынӑ чухне аманнӑ. 7-шне ашшӗ-амӑшӗ машинӑра хӑрушсӑрлӑх пиҫҫихипе ҫыхмасӑр илсе ҫӳренӗ.

Полици даннӑйӗсене ӗненес тӗк, 27 ача ҫул ҫинче ҫуран ҫӳренӗ чухне аманнӑ. 10 авари шӑпӑрлансене пула сиксе тухнӑ. Ачасем юраман вырӑнта ҫул урлӑ каҫнӑ. 9 ача вара «зебра» урлӑ каҫнӑ чухне суранланнӑ. Тепӗр 5 ача ҫуртсен картишӗнче машина кустӑрми айне лекнӗ. Иккӗшӗ тротуар ҫинче тӑнӑ чухнех шар курнӑ.

Суранланнисен йышӗнче велосипедҫӑ та пур. Ӑна машина водителӗ ирттерсе яман.

Чӑваш Енрӗ халӑх йышӗ чакса пырать. Ҫакна Чӑвашстат пӗлтерет.

Ведомство шутланӑ тӑрӑх, ҫулталӑкри ҫын вилеслӗхӗ ҫавнашкалах юлӗ: 16 пин ҫын. Ача ҫураласлӑх вара 16 пинрен 11 пине ҫитӗ. Чӑвашстат 2036 ҫул тӗлне республикӑра 1 миллион та 143 пин ҫын пурӑннине шутласа кӑларнӑ. Ку, хальхипе танлаштарсан, 100 пин ҫын сахалрах. Халӗ 1 миллион та 236 пин ҫын пурӑнать.

Халӑх йышӗ чакнине миграци те витӗм кӳрет. Ҫулсерен Чӑваш Енре ҫын нумай каять, килекенсем вара сахалрах.

MediaGun дата-журналистикӑн агентстви Раҫҫейӗн тӗрлӗ регионӗнчи урамсен ячӗсене тишкернӗ. Ун валли вӑл Федерацин информаципе адрес тытӑмӗн кӑтартӑвӗсене тӗпе хунӑ.

Раҫҫейӗн кашни регионӗнчех Совет саманин сӗмӗ сисӗнет: ҫав вӑхӑт ыйтнине тӗпе хурса панӑ ятсем пур ҫӗрте те чылай. Чӑваш Енре совет саманипе ҫыхӑннӑ урамсем — 22,4 процент. Мӑкшӑ Республикинче ун пеккисем — 28,45 процент, иккӗмӗш вырӑнта — Воронеж облаҫӗ (25,41%).

Ҫав вӑхӑтрах кашни регион хӑй паттӑрне сума суни сисӗнет иккен. Пирӗн республикӑра вӑл, паллах, — чӑвашсенчен пуҫласа тӗнче уҫлӑхне парӑнтарнӑ ентешӗмӗр, Сӗнтӗрвӑрри ҫӗрӗ ҫинче ҫуралнӑ Андриян Николаев. Ун ячӗллӗ урамсене пирӗн тӑрӑхра та журналистика 158 таран шутласа кӑларнӑ.