Ҫывӑх вӑхӑтра пирӗн ҫӗршывра ачалӑх тапхӑрне тӑсма пултарӗҫ. Халӗ ку вӑхӑт 21 ҫулччен шутланать, малашне ҫак вӑхӑта 30-а ҫитересси пирки сӑмах тухнӑ.

«Контактра» халӑх ушкӑнӗнчи «Вести Чувашии» (чӑв. Чӑваш Ен хыпарӗсем) ушкӑнра ҫырнӑ тӑрӑх, ачалӑх тапхӑрне вӑрӑмлатас пирки Раҫҫейӗн сывлӑх сыхлав министрӗ Вероника Скворцова каланӑ.

Вӑл шухӑшланӑ тӑрӑх, ачалӑх тапхӑрне вӑрӑмлатас юхӑм тӗнчипех сисӗнет. Сӑмах май, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин пуҫламӑшӗнче ачалӑх вӑхӑчӗ пирӗн патра 14-ччен пулнӑ, 60-мӗш ҫулсенче — 16-ччен, халӗ — 21-ччен. Ӳлӗмрен ҫак вӑхӑта 25—30 ҫулпа танлаштарас сӑмах-юмах пур.

«Ҫынсен ӗмӗрӗ вӑрӑмлӑнтӑр тесен вӗсен сывлӑхӗшӗн ҫуралсанах тӑрӑшма тытӑнмаллӑ», — тенӗ Вероника Скворцова министр.

Шупашкар Раҫҫейри усал сӑмахпа перкелешме юратакан 30 хула йышне кӗнӗ. «Zoom Market» маркетинг компанийӗ интервьюсем илсе ҫакнашкал танлаштарӑм хатӗрленӗ.

Унта пӗтӗмпе 30 хула кӗнӗ. Вӗсен йышӗнче Шупашкар та пур. Вӑл 13-мӗш вырӑн йышӑнать. Малти йӗркесене вара Пермь, Воронеж, Иваново хулисем лекнӗ. Чи юлашки йӗркере – Омск, Владивосток тата Хусан.

Ыйтӑма 18-54 ҫулсенчи 3 пин ҫын хутшӑннӑ. Вӗсене виҫӗ ыйту панӑ. Пӗрремӗшӗ – эсир усал сӑмахпа перкелешетӗр-и? Иккӗмӗшӗ – тӑтӑшах усал сӑмахпа усӑ куратӑр-и? Виҫҫӗмӗшӗ – паян эсир усал сӑмах каланӑ-и?

Агентствӑн коммерци директорӗ Андрей Штыров каланӑ тӑрӑх, ыйтӑм пӗтӗмлетӗвӗ интереслӗ пулнӑ. Ытларах ҫамрӑксем усал сӑмахпа калаҫаҫҫӗ-мӗн. Ҫакна Раҫҫейри музыка ушкӑнӗсем тата YouTube видеохостинг витӗм кӳреҫҫӗ иккен.

Чӑваш Енри хуҫалӑхсенче тепӗр 5—7 кунтан ҫур акине вӗҫлесшӗн. Ҫакна паян республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев Правительство пайташӗсемпе ирттернӗ канашлура Сергей Артамонов вице-премьер — ял хуҫалӑх министрӗ ӗнентернӗ.

Паянхи кун тӗлне хуҫалӑхсем тӗрлӗ культурӑна планпа палӑртнин 76,3% чухлӗ. Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Патӑрьел районӗсем уйрӑмах лайӑх ӗҫлеҫҫӗ.

Ҫӗрулми кӑҫал 9 пин гектар йышӑнмалла. Ку вӑл — пӗлтӗрхинчен нумайрах. Сахӑр кӑшманӗн тата хӗвелҫаврӑнӑшӗн лаптӑкне чакарӗҫ.

Ҫав вӑхӑтрах техника культурисен лаптӑкӗ рапс, йӗтӗн тата горчица самай акнине кура пысӑкланӗ.

Пӗр-пӗр хуҫалӑхра ҫур аки вӗҫленсен пушаннӑ техникӑна тепӗр хуҫалӑхсене пулӑшма ярасшӑн. Ҫак шухӑша Михаил Игнатьев Элтепер палӑртнӑ.

Чӑваш Енре ҫынсене ӗҫ укҫи тӳлес енӗпе лару-тӑру лайӑхах мар. Паянхи кун тӗлне парӑм 28,5 миллион тенкӗпе танлашать.

Кӑтарту савӑнтармасть. Ку – Атӑл тӑрӑхӗнчи япӑххи. Ҫитменнине, республикӑра ӗҫ укҫи парӑмӗ чакмасть, ӳссех пырать. Ака уйӑхӗнченпе парӑм 1,6 процент ӳснӗ.

Танлаштармашкӑн: Мӑкшӑ Республикинче ӗҫ укҫин официаллӑ парӑмӗ 300 пин тенкӗ ҫеҫ. Пирӗн республика вара ку енӗпе япӑххисен йышӗнче.

Чӑваш Ен Правительствинчи канашлура ӗҫ укҫин парӑмне пӗчӗклетессине тӑтӑшах сӳтсе яваҫҫӗ. Анчах официаллӑ статистика ҫакӑн усси пуррине ҫирӗплетмест-ха.

Ҫӗрпӳ хулинчи «Южный» (чӑв. Кӑнтӑр) микрорайонта шкул тума пуҫланӑччӗ. Республика Правительствин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, строительство ӗҫне пӗлтӗрех вӗҫленӗ. Тата тӗрӗсрех каласан, объекта 2017 ҫулхи раштав уйӑхӗн 28-мӗшӗнче хута янӑ. Анчах тавралӑха хӑтлӑх кӗртес ӗҫе, оборудовани кӳрсе килессине ҫуркуннене хӑварнӑ.

Пурнӑҫланӑ ӗҫсене тӳлеме республика хыснинче кӑҫал 53,2 млн тенкӗ пӑхса хӑварнӑ.

Виҫӗ хутлӑ шкулта пӗр сменӑра 1000 ача вӗренӗ. Ӑна хута ярсан Ҫӗрпӳри ачасем икӗ сменӑпа вӗренме пӑрахӗҫ. Хальхи вӑхӑтра иккӗмӗш сменӑна ҫӳрекен 301 ача пӗрремӗш сменӑра вӗренме пуҫлӗ. Ҫакӑ вӗсемшӗн те, вӗрентекенсемшӗн меллӗ пулӗ.

Шкула хӑтлӑх кӳресси епле шайра пулнине паян Иван Моторин премьер-министр хакланӑ.

Чӑваш Енри хуҫалӑхсенче ҫуртри пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене хӗрсех акаҫҫӗ.

Паянхи куна илсен, пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 51,4 пин гектар акнӑ. Ку вӑл мӗнпур лаптӑкӑн 24 проценчӗ пулать. Кӑҫал ҫур каярах юлса килчӗ те, ӗҫҫи юлсарах пыни сисӗнет. Пӗлтӗр, сӑмахран, ҫак кун тӗлне 81,1 пин гектар акма ӗлкӗрнӗ.

Вӑрнар тата Шупашкар районӗсенче вӑрӑлӑх кукуруза 495 гектар акса хӑварнӑ.

Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерстви талӑксерен вӑтамран миҫе гектар ҫӗннине те сӑнаса пырать. Ҫак цифра 13,7 пин гектарпа танлашнӑ. Патӑрьел районӗнче планпа палӑртнин 39,5 процентне акнӑ, Комсомольски районӗнче — 36,3 процентне, Ҫӗмӗрле районӗнче — 44,3 процентне, Елчӗк районӗнче — 38,6 процентне.

Чӑваш Енре кӑҫалхи кӑрлач-ака уйӑхӗсенче 72 пушар тухнӑ, иртнӗ ҫулхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 6 пушар ытларах алхаснӑ, ҫав инкексенче 7 ҫын пурнӑҫӗ (пӗлтӗр ҫак вӑхӑтра — 6) вӑхӑтсӑр татӑлнӑ. Кун пирки паян, ҫу уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн ГКЧСӗн председателӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Олег Павлов пӗлтернӗ.

Вут-ҫулӑм ытларах чухне юсавсӑр кӑмакапа усӑ курнӑран шар кӑтартать, асӑннӑ тахӑрта ҫак сӑлтава пула 33 хут вут тухнӑ. Электрооборудовани юрӑхсӑррине пула — 13, пирус туртнӑ самантра асӑрханманнипе — 6, вут тивертнӗ вӑхӑтра тимсӗрлӗхе ҫухатнипе 2 пушар алхаснӑ. Автотранспорт юсавсӑррине пула — 4, ача вутпа вылянӑран 1 пушар инкек кӑтартнӑ. Унсӑр пуҫне кӑҫал икӗ ҫемье кил-ҫурчӗ чӗртсе янӑран ҫунса кӗлленнӗ.

Палӑртса хӑвармалла, пушарта вилнисем пурте тенӗ пекех ҫав вӑхӑтра ӳсӗр пулнӑ.

Чӑваш Енре чухӑнлӑх чиккинче пурӑнакан ҫын нумай. Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫулталӑкра вӗсен йышӗ ӳснӗ.

Пурӑнмашкӑн кирлӗ укҫа виҫинчен сахалрах ӗҫлесе илекенсем 19 процентпа – 235,3 пин ҫын - танлашнӑ. Ку – 2017 ҫулхи кӑтарту. 2016 ҫулта 229,8 пин ҫын чухӑнлӑх чиккинче пурӑннӑ.

Пӗлтӗр халӑхӑн 11,4 проценчӗ 7 пин тенкӗрен сахалрах шалу илнӗ, 15,1 проценчӗ 7-10 пин тенкӗ ӗҫлесе илнӗ. 10-14 пин тенкӗ илекенсен йышӗ – 20,2 процент. 45 пин тенкӗрен ытларах ӗҫ укҫиллӗ ҫынсен йышӗ пӗлтӗр 3,6 процент кӑна пулнӑ.

Атӑлҫи федераци округне илес тӗк, Чӑваш Ен пурӑнмашкӑн кирлӗ укҫа виҫинчен сахалрах илекенсен йышӗпе иккӗмӗш вырӑн йышӑнать. Пӗрремӗш вырӑнта – Мари Эл.

ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев кӗпӗрнаттӑрсен наци танлаштарӑмӗнче ҫӳлерех хӑпарнӑ. Кӑҫалхи пуш-ака уйӑхӗсенче вӑл 34-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Аса илтерер: икӗ уйӑх каялла 41-мӗш вырӑнта пулнӑ.

Экспертсем Михаил Игнатьевӑн ҫитӗнӗвӗсен шутне республикӑра Президент суйлавӗ лайӑх иртнине кӗртнӗ. Ҫынсем суйлава кайнин, Владимир Путиншӑн сасӑланин кӑтартӑвӗсем Раҫҫейринчен иртнӗ.

Экспертсене пӗлтӗр республикӑра тулаш суту-илӳ ӳсни те савӑнтарнӑ. Кун пирки Михаил Игнатьев Ялтӑра иртнӗ пӗтӗм тӗнчери экономика канашлӑвӗнче каланӑччӗ.

Сӑр урлӑ хывнӑ кӗпер патне эстакада тӑвасси те, Шупашкар аэропортне реконструкцилеме пуҫласси те Элтеперӗн сумне ӳстернӗ. Экспертсен критика та пулнӑ: вӗсен шухӑшӗпе, «Трактор савучӗсем» концерн панкрута тухсан вырӑнти влаҫ тухӑҫлӑ ӗҫлемен.

Ҫавра сӗтелте

Чӑваш Енре ҫывӑх вӑхӑтра «Арҫынсен репродуктивлӑ сывлӑхӗ тата нумай ҫул хастар пурӑнасси» программа хута кайӗ. Ун пеккине маларах Раҫҫейӗн 19 регионӗнче тата чикӗ леш енчи 4 ҫӗршывра йышӑннӑ.

Арҫынсен сывлӑхӗшӗн пӑшӑрханнипе пирӗн республикӑра та ҫине тӑрса ӗҫлеме тытӑнӗҫ. Сӑмах май, Чӑваш Енри арҫынсем хӗрарӑмсенчен вӑтамран 12 ҫул сахалрах пурӑнаҫҫӗ иккен.

Кӑҫалхи ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнче иртнӗ ЧР Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче те арҫынсен сывлӑхӗ пирки сӑмах хускатнӑччӗ. Пурнӑҫ тыткӑчисемшӗн Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев пӑшӑрханса калаҫнӑччӗ. Ларура пульницӑсенче урологсем ҫитменнине те асӑнса хӑварнӑччӗ.

Ӗнер пирӗн республикӑра арҫынсен сывлӑхӗн ыйтӑвне хускатса ятарлӑ ҫавра сӗтел ирттернӗ. Унта сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Викторов профилактика енӗпе ытларах ӗҫлемеллине палӑртса хӑварнӑ.