«Симӗс патруль» общество организацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Ен экологи танлаштарӑмӗнче малти вырӑна ҫухатман. Кӑҫалхи ҫуллана пӗтӗмлетнӗ тӑрӑх, пирӗн республика чи лайӑх регионсен йышӗнче, вӑл пӗр йӗрке ҫеҫ аяла аннӑ.

Чи малти йӗркесене Тамбов облаҫӗ, Алтай Республики, Алтай крайӗ, Питӗр хули, Чӑваш Республики, Чӗмпӗр облаҫӗ, Мускав хули, Белгород облаҫӗ, Мурманск облаҫӗ, Курск облаҫӗ йышӑннӑ.

Чи юлашки йӗркере – Свердловск облаҫӗ. Чӗлепи, Мускав, Иркутск, Брянск облаҫӗсем, Севастополь, Ленинград облаҫӗ, Бурят Республики, Ӗренпур облаҫӗ, Еврей автономи округӗ те экологи тӗлӗшӗнчен тасах мар.

Аса илтерер: «Симӗс патруль» танлаштарӑма хатӗрленӗ чухне регионсенчи ҫутҫанталӑка сыхлас, промышленноҫпе экологи тата социаллӑ экологи индексӗсене шута илет.

Чӑваш Енри медицина порталӗ пӗр вӗҫӗм социаллӑ тӗпчевсем ирттерет. Асаннӑ сайтпа куллен усӑ куракансем тӗрлӗ ыйтӑма хутшӑнса хӑйсен шухӑшне палӑртаҫҫӗ. Нумаях пулмасть, ҫурла уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, вӗҫленнӗ интернет-ыйтӑм кӑсӑклӑх ҫуратать. Хальхинче вӗсем Чӑваш Енре пурӑкансене «Эсир ҫын пурнӑҫне ҫӑлассишӗн хӑвӑрӑн органна пама хатӗр-и?» ыйту панӑ.

Республикӑра тӗпленнисен пысӑк пайӗ хӑйсен вӑл е ку органне тепӗр ҫынна пама хирӗҫ мар, анчах вӑл ҫывӑх тӑванӗ пулсан ҫеҫ. Ҫак шухӑша респондентсен 32% каланӑ. «Хирӗҫ мар, анчах эпӗ хам палӑртнӑ условсемпе» хурава ыйтӑма хутшӑннисен 29% панӑ. Хӑйӗн органне ют ҫынна панӑшӑн Чӑваш Енре пурӑнакансен 5% пысӑк укҫа илесшӗн. Тепӗр 7% нихӑҫан та никама та хӑйӗн пӳрине е урӑх органне памӗ. «Кун пирки нихӑҫан та шухӑшламан», — ҫӑмӑллӑн хуравланӑ ытти 27%.

Апла пулсан хальлӗхе Чӑваш Енре пурӑнакансем ҫичӗ ют пурнӑҫне ҫӑлассишӗн хӑйсен органне пама хатӗр мар.

«Ылтӑн кӗркунне поэтсемпе писательсен кӑна мар, вируссен те юратнӑ тапхарӗ», — палӑртнӑ ӗнер, авӑн уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, Чӑваш Енри Сывлӑх сыхлавӗн министерствинче ирттернӗ селекторлӑ канашлура. Унта сыватмӑшсен тӗп тухтӑрӗсем ҫывхарса килекен грипп тата ОРВИ тапхӑрӗпе ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явнӑ. Ҫак амаксенсен хӳтӗленме вӗсем прививка туса хӑтӑлмаллине аса илтернӗ, кун пирки халӑха май пур таран ытларах пӗлтермеллине палӑртнӑ.

Вакцинаци — паянхи кун чи витемлӗ мел, прививка тунисен 80-90% гриппа вуҫех чирлемест. Аптӑраса ӳксен те темччен нушаланмасть. Унсӑр пуҫне прививка ҫынна 12 уйӑх таран гриппа ОРВИрен упрать. Палӑртма кӑмӑллӑ: ӗнерхи кун тӗлне республикӑри 182 пин те 372 ҫын прививка туса сезон чир-чӗрӗнчен хӳтӗленнӗ. Тепӗр самант: пӗлтӗр Чӑваш Енре пурӑнакансен 42,3% прививка тунӑ, кӑҫал ку йыша 43% ҫитерме палӑртнӑ.

Чӑваш Енӗн статистика органӗсенче тӑрӑшакансем пирӗн республикӑра пурӑнакансем епле ӗҫлесе илнине черетлӗ хутчен пӗтӗмлетнӗ. Хальхинче — кӑҫалхи ҫичӗ уйӑхрине.

Тӳрех палӑртар: иртни ҫулхи кӑрлач—утӑ уйӑхӗсенчипе танлаштарсан шалу 7,9 процент ӳссе 23 пин те 661 тенкӗ те 90 пуспа танлашнӑ.

Ӑслӑлӑхра тӑрӑшакансен ӗҫ укҫи вӑтамран 50234,9 тенке ларнӑ. Ҫапла, ку вӑл республикӑри вӑтам кӑтартуран 2,1 хут пысӑкрах. Йывӑҫ-чус производствинче тӑрӑшакансем вара пуринчен сахал илеҫҫӗ — вӗсен уйӑзсеренхи укҫи пӗтӗмпе те 12500,0 тенкӗ.

Тирпейлекен производствӑсенче ӗҫлекенсен шалӑвӗ вӑтамран 26481,1 тенке ларнӑ, ял хуҫалӑхӗнче — 16393,9 тенке, строительсен — 22555,3 тенкӗ, курттӑмӑн тата ваккӑн сутакансем — 20127,0 тенке.

Кӑҫалхи сакӑр уйӑхри статистика лӑплантармасть: Шупашкарти ҫулсем ҫинче 57 ача суранланнӑ. Вӗсенчен 29-шӗ транспортра пассажир пек пынӑ чухне аманнӑ. 7-шне ашшӗ-амӑшӗ машинӑра хӑрушсӑрлӑх пиҫҫихипе ҫыхмасӑр илсе ҫӳренӗ.

Полици даннӑйӗсене ӗненес тӗк, 27 ача ҫул ҫинче ҫуран ҫӳренӗ чухне аманнӑ. 10 авари шӑпӑрлансене пула сиксе тухнӑ. Ачасем юраман вырӑнта ҫул урлӑ каҫнӑ. 9 ача вара «зебра» урлӑ каҫнӑ чухне суранланнӑ. Тепӗр 5 ача ҫуртсен картишӗнче машина кустӑрми айне лекнӗ. Иккӗшӗ тротуар ҫинче тӑнӑ чухнех шар курнӑ.

Суранланнисен йышӗнче велосипедҫӑ та пур. Ӑна машина водителӗ ирттерсе яман.

Чӑваш Енрӗ халӑх йышӗ чакса пырать. Ҫакна Чӑвашстат пӗлтерет.

Ведомство шутланӑ тӑрӑх, ҫулталӑкри ҫын вилеслӗхӗ ҫавнашкалах юлӗ: 16 пин ҫын. Ача ҫураласлӑх вара 16 пинрен 11 пине ҫитӗ. Чӑвашстат 2036 ҫул тӗлне республикӑра 1 миллион та 143 пин ҫын пурӑннине шутласа кӑларнӑ. Ку, хальхипе танлаштарсан, 100 пин ҫын сахалрах. Халӗ 1 миллион та 236 пин ҫын пурӑнать.

Халӑх йышӗ чакнине миграци те витӗм кӳрет. Ҫулсерен Чӑваш Енре ҫын нумай каять, килекенсем вара сахалрах.

MediaGun дата-журналистикӑн агентстви Раҫҫейӗн тӗрлӗ регионӗнчи урамсен ячӗсене тишкернӗ. Ун валли вӑл Федерацин информаципе адрес тытӑмӗн кӑтартӑвӗсене тӗпе хунӑ.

Раҫҫейӗн кашни регионӗнчех Совет саманин сӗмӗ сисӗнет: ҫав вӑхӑт ыйтнине тӗпе хурса панӑ ятсем пур ҫӗрте те чылай. Чӑваш Енре совет саманипе ҫыхӑннӑ урамсем — 22,4 процент. Мӑкшӑ Республикинче ун пеккисем — 28,45 процент, иккӗмӗш вырӑнта — Воронеж облаҫӗ (25,41%).

Ҫав вӑхӑтрах кашни регион хӑй паттӑрне сума суни сисӗнет иккен. Пирӗн республикӑра вӑл, паллах, — чӑвашсенчен пуҫласа тӗнче уҫлӑхне парӑнтарнӑ ентешӗмӗр, Сӗнтӗрвӑрри ҫӗрӗ ҫинче ҫуралнӑ Андриян Николаев. Ун ячӗллӗ урамсене пирӗн тӑрӑхра та журналистика 158 таран шутласа кӑларнӑ.

Кӑҫал 25 ҫын шывра путса вилнӗ. Вӗсенчен тӑваттӑшӗ ҫеҫ урӑ пулнӑ. Кун пирки ЧР Инкеклӗ лару-тӑру патшалӑх комитечӗн председателӗ Вениамин Петров ҫурла уйӑхӗн 28-мӗшӗнче иртнӗ планеркӑра пӗлтернӗ.

Кӑҫал 14 пляж, шыва кӗмелли тата канмалли ятарлӑ 14 вырӑн ӗҫленӗ. Шыва кӗмелли тапхӑрта 34 пӑтӑрмах пулнӑ. Вӗсенче 25 ҫын путса вилнӗ. 17 ҫынна ҫӑлма май килнӗ.

Палӑртмалла: инкексенчен ытларахӑшӗ ҫурла уйӑхӗнче пулнӑ. Пӗтӗмпе – 13 тӗслӗх. Шыва кӗмелли тапхӑрта 1 ача путнӑ. Пӗтӗмпе ҫулталӑк пуҫланнӑранпа вара 3 ачан пурнӑҫӗ шывра татӑлнӑ. Пур тӗслӗхре те ачасем шыв хӗрринче аслисемсӗр пулнӑ.

Муркаш районӗнчи ӗҫпе тивӗҫтерекен центр ҫынсене ют ҫӗре ярасшӑн. Район администрацийӗн сайтӗнче темиҫе кун каялла пӗлтернӗ тӑрӑх, «Муркаш районӗнчи халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центр ӗҫсӗр ҫынсене Чӑваш Республики тулашӗнче ӗҫе вырнаҫтарассипе тӑрӑшать».

Урӑх регионсене вӑхӑтлӑх каяс текен мӗнпур ҫынна центр хӑйсем патне пыма сӗнет. Ӑҫта пымаллине те кӑтартнӑ: Муркаш сали, Мир урамӗ, 6-мӗш ҫурт, 329-мӗш пӳлӗм. Телефон номерне те асӑннӑ: 62-1-66.

Аса илтерер, ҫӗртме уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче республикӑри ӗҫлӗх центрӗсем хӑйсем патӗнче шутра тӑракан кашни ҫын валли тӑватӑ вырӑн пуррине пӗлтернӗччӗ. Икӗ уйӑх каяллахи сстатистикӑна ӗненсен, ӗҫсӗррисем Муркаш, Комсомольски тата Ҫӗрпӳ районӗсенче сахал.

Раҫҫейре пурнӑҫ пахалӑхне тишкерсе танлаштарӑм хатӗрленӗ. Экспертсем регионсенчи ҫурт-йӗре, инфратытӑма, ешӗллӗхе, урамсене, общество инфратытӑмне тата ыттине тишкернӗ.

Танлаштарӑмра Мускав пӗрремӗш вырӑн йышӑннинчен тӗлӗнме кирлӗ мар ӗнтӗ. Вӑл 221 балл пухнӑ. Иккӗмӗш вырӑнта — Питӗр (196 балл). Чулхула виҫҫӗмӗш йӗркене йышӑннӑ. Вӑл 172 балл пухнӑ.

Танлаштарӑмра хуласене унта пурӑнакансен йышӗпе пайлас мар-тӑк Шупашкар Чулхуларан маларахри йӗркене вырнаҫӗччӗ. Вӑл 172 балл пухнӑ. Чулхула пысӑк хуласен списокне кӗнӗ.