Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх фрончӗн Журналистсене право тӗлӗшӗнчен пулӑшас енӗпе ӗҫлекен центрӗн эксперчӗсем Чӑваш Енре журналистсен правине пӑснине асӑрханӑ. Кун пек списока пирӗн республика пуҫласа лекнӗ.
Журналистсен правине пӑснине палӑртакан карттӑна виҫӗ тӗспе сӑрланӑ: сарӑ, хӗрлӗ сарӑ тата хӗрлӗ. Сарӑ тӗслисенче журналистсен правине кӑштах кӑна пӑсакансене кӑтартнӑ, хӗрлисенче — ытла та пӑсакансене.
Пирӗн республика сарӑ хӗрлӗ тӗспе уйӑрнӑ регионсен йышне лекнӗ. Журналистсен правине уйрӑмах пӑсакан регионсем — Иркутск облаҫӗ, Буряти, Тинӗсҫум крайӗ, Краснодар крайӗ, Пенза облаҫӗ.
Чӑваш Ен журналистсене хӑратма хӑтланнипе, вӗсен пурлӑхне пӑснипе, суд тӑрӑх сӗтӗрнипе, укҫа-тенкӗ енчен пусмӑрланипе, цензурӑпа палӑрса тӑнине пӗтӗмлетнӗ.
«Чӑваш театрӗсенче ӳсменни пур — Тутарстанри ӗҫтешсем ҫапла шутлаҫҫӗ» ятпа Тимӗн Акташ Чӑваш халӑх сайтӗнче статья пичетленине кунти хыпарсемпе кӑсӑкланакансем астӑваҫҫех пулӗ. Унта сӑмах Тутарстанри Пӑва драма театрӗнче регионсен хушшинчи театр фестивальне чӑваш театрӗсене чӗнменнине пӗлтернӗччӗ. Сӑмах май каласан, ку темӑна Тутарстанри «Сувар» чӑваш хаҫачӗ те хускатнӑччӗ. Унта Чӑваш Енрисене мӗншӗн йыхравламаннин хуравне шыранӑччӗ.
Чӑваш Енри театрсемпе ҫыхӑннӑ тата тепӗр хыпар пӗлме май килчӗ. Раҫҫейӗн Шутлав палати асӑрханӑ тӑрӑх, федераци театрӗсем юлашки виҫӗ ҫулта 11 региона пачах кайман. Ку списока пирӗн республика та лекнӗ. Ҫапах та куншӑн хамӑр республикӑна ӳпкелемелле мар. РФ Шутлав палати уншӑн ҫӗршывӑн Культура министерствине патшалӑх планне йӗркеллӗ палӑртманшӑн сӑмах лектернӗ.
Раҫҫейри массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хаҫалӑх отраслӗ енӗпе асӑнни тӑрӑх «Медиалогия» компани регионсен ертӳҫисене танлаштарӑмне хатӗрленӗ. Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев нарӑс уйӑхӗнче 2 йӗрке ҫухатнӑ. Малтан вӑл 34-мӗш йӗркере пулнӑ.
МИХсем пуринчен ытла Мускав мэрне Сергей Собянина, Мускав облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрне Андрей Воробьева тата Тутарстан ертӳҫине Рустам Минниханова асӑннӑ.
Регионсен ертӳҫисен пӗтӗмӗшле рейтингӗнче Михаил Игнатьев хальхинче чакнӑ. Вӑл 11 картлашка чакса 54-мӗш вырӑн йышӑннӑ.
Иртнӗ ҫулхи раштавра тепӗр тӗрлӗ хыпар та пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, «Рейтинг» (чӑв. Танлаштарӑм) информаци коммуникацийӗсен центрӗ хатӗрленӗ регион пуҫлӑхӗсен танлаштарӑмӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Раҫҫей регионӗсен пуҫлӑхӗсен йышӗнче 16-мӗш вырӑн йышӑннӑччӗ. Вӑл пӗрремӗш ушкӑна лекнӗ.
Кӑҫалхи ака-ҫӗртме уйӑхӗсенче Чӑваш Енри 1334 каччӑна салтака пуҫтарса кайӗҫ. Кун пирки паян республикӑн Ҫар комиссариатӗнче пӗлтернӗ.
Ҫурхи призывпа ҫыхӑннӑ ятарлӑ пухӑва районсемпе хула администрацийӗсенчи, районсенчи ҫар ӗҫ комиссариачӗсенчи специалистсене, призыв валли тӗрӗслекен тухтӑрсене пуҫтарса калаҫнӑ. Сӑмах май каласан, вӗсене ыран та пухӗҫ.
Пуҫтарӑннисем умӗнче тухса калаҫнӑ республикӑн юстици тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗ Наталья Тимофеева пирӗн Чӑваш Енре пӗлтӗрхи призыва ӑнӑҫлӑ ирттерни ҫинчен чарӑнса тӑнӑ. Кӑҫал та ҫавӑн пекех ӗҫлемеллине палӑртнӑ.
Каччӑсене ҫара ӑсатассипе пирӗн республика пӗлтӗр Тӗп ҫар округӗнче иккӗмӗш разрядлӑ ҫар комиссариачӗсем хушшинче иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ.
Раҫҫейре урӑ регионсен танлаштарӑмне хатӗрленӗ. Доклада Федараци Канашӗнче вуланӑ. Экспертсем регионти ҫынсем мӗн чухлӗ эрех-сӑра ӗҫнине хакланӑ.
Танлаштарӑма «Урӑ Раҫҫей» проект тата Общество палати ҫумӗнчи экспертпа аналитика центрӗ хатӗрленӗ. Регионсенчи ҫынсем мӗн чухлӗ эрех ӗҫнине мӗнле хакланӑ-ха? Эрех ӗҫсе наркӑмӑшланнӑ тӗслӗхсене, ӳсӗрле тунӑ преступленисене шута илнӗ.
Чӑваш Ен 32-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Пӗтӗмпе списокра — 85 регион. Пирӗн республика, 2015 ҫулпа танлаштарсан, ҫӳлерех хӑпарнӑ. Пӗлтӗр вӑл 72-мӗш вырӑнта пулнӑ.
Чечня Республики, Ингушети, Дагестан, Магадан, Чукотка, Коми ҫыннисем ыттисенчен сахалрах эрех ӗҫеҫҫӗ.
Чӑваш Енри хӗсӗр ҫемьесене пепкеллӗ пулма тухтӑрсем хальхи вӑхӑтри технологи пулӑшнипе ачаллӑ пулма май туса параҫҫӗ. Ӗнер Шупашкарти Президент пепкелӗх центрӗнче пресс-тур иртнӗ. Унта пуҫтарӑннӑ журналистсене экстракорпораллӑ пӗтӗленӳ мелӗпе усӑ курни ҫинчен ӑнлантарса панӑ.
Хӗсӗр ҫемьесем Чӑваш Енре кашни пиллӗкмӗш теме те пулать. Официаллӑ статистикӑна ӗненсен вӗсен йышӗ — 17–18 процент. Ку шутран 30 процентӗнче айӑпӗ мӑшӑрсенчен иккӗшӗнче те пулать. 50–60 процентӗнче сӑлтавӗ — хӗрарӑмра, 40–60 процентӗнче — арҫынра.
Ачасӑр ҫемьесене юлашки 20 ҫулта Чӑваш Енре ЭКО пулӑшать. Ҫулталӑкра ҫуралакан мӗнпур ачаран 1 проценчӗ ҫак меслет пулӑшнипе ҫут тӗнчене килет.
2007 ҫулта ЭКона обязательнӑй медицина страховани программине кӗртнӗ. Маларах тӳлевсӗр квота пурӗ те 50 ҫеҫ пулнӑ. Каярах ку хисепе пӗчӗкшерӗн ӳстерсе пынӑ.
Шупашкарти Президент пепкелӗх центрӗн тӗп врачӗ Сергей Милаев пӗлтернӗ тӑрӑх, ЭКО меслечӗпе Чӑваш Енре пуҫласа 1994 ҫулта усӑ курнӑ, тепӗр ҫулхи ҫулла пӗрремӗш ача ҫуралнӑ.
Чӑваш Енре ВИЧ-инфекциллисен йышӗ ӳснӗ. Пӗлтӗр, 2016 ҫулпа танлаштарсан, ку чирпе 77 ҫын ытларах чирленӗ.
Пӗлтӗр республикӑра ВИЧ-инфекциллӗ 281 ҫынна шута илнӗ. 2015 ҫулта вара кунашкаллисен йышӗ 204 ҫын пулнӑ.
Статистика кӑтартнӑ тӑрӑх, ку чир ытларах ар ҫыхӑнӑвӗ урлӑ ерет. Анчах психотроплӑ япаласене венӑна шприцпа янӑ чухне ВИЧ ертекен йышланнине те палӑртмалла. Ку кӑтарту 2011 ҫултанпа 17,1 процентран 33,9 процент таран ӳснӗ.
Роспотребнадзор 2017 ҫул тӗлне республикӑра 100 пин ҫынран 145-шӗ ВИЧпе чирлине палӑртнӑ. Ку чирпе чирлисене Канаш хулинче, Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри, Канаш, Шӑмӑршӑ, Елчӗк районӗсенче нумай шута илнӗ.
Чӑваш Енре кӑҫал 42 пин ҫынна ӗҫе вырнаҫтарма палӑртаҫҫӗ. Ун валли ваканси пуррине республикӑн Ӗҫ тата социаллӑ хӳтлӗх министерстви пӗлтерет.
Ӗнерхи кун тӗлне республикӑри предприяти-организацисем 15 пин ытла ваканси пуррине пӗлтернӗ. Вӗсем рабочисене те, служащисене те йышӑнма хатӗр. Вӗсен шалӑвӗ уйӑхне вӑтамран 17,7 пине ларнине ӗнентереҫҫӗ. Уйрӑмах час-час тӗл пулакан профессисен шутӗнче 500 ытла специальноҫа асӑннӑ. Рабочисенчен чылай ҫӗрте водительсем кирлӗ. Вӗсен ӗҫ укҫи уйӑхсерен 20 пине ларать. Ҫӗвӗҫсене те шыракан нумай. Вӗсене вӑтамран 158 пин тенкӗ тӳлеҫҫӗ. Каменщиксемпе сварщиксем 30-шар пин илеҫҫӗ.
Ӗҫ рынокӗнче служащисем те кирлине маларах асӑнтӑмӑр ӗнтӗ. Чӑн та, вӗсем валли вырӑн самай. Врачсен шалӑвӗ 30 пинтен пуҫланать, менеджерсен — 20 пин, инженерсен — 20 пин.
Раҫҫейре чи таса регионсен танлаштарӑмне хатӗрленӗ. «Раҫҫей хаҫачӗ» унта Чӑваш Ен лайӑх енчен палӑрнине пӗлтерет.
Танлаштарӑма тӗплӗн хатӗрленӗ. Малтан регионсенчи атмосферӑна, шыва, тӑпрана, биоресурссене тишкернӗ. Влаҫ тата общество экологи ыйтӑвӗсемпе мӗнле ӗҫленине те хакланӑ. Пӗтӗмпе кашни региона 21 пунктпа тишкернӗ.
Тамбов облаҫӗ, Алтай тӑрӑхӗ, Чӑваш Ен танлаштарӑмра малти йӗркесене йышӑннӑ. Мускав, Питӗр хулисем, Белгород, Тӗмен, Чӗмпӗр облаҫӗсем, Чукотка та малтисен йышне кӗнӗ.Экологи тӗлӗшӗнчен чи япӑх 10 регионсен списокне Иркутск, Курган, Ленинград, Мускав, Ӗренпур, Свердловск, Тверь, Чӗлепи облаҫӗсем, Еврей автономи округӗ, Бурят Республики лекнӗ.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа ҫул ҫинче ачасемпе ҫыхӑннӑ 15 авари пулнӑ. Вӗсенче ҫул ҫитмен 15 шӑпӑрлан шар курнӑ.
Ачасемпе ҫыхӑннӑ аварисем ытларах эрнекун тата шӑматкун пулаҫҫӗ. Ытларах чухне ҫуран ҫӳрекен шӑпӑрлансем машина айне лекеҫҫӗ. Кунашкал тӗслӗх 10 хутчен пулнӑ. Виҫӗ тӗслӗхре ачасем ятарлӑ вырӑнта каҫнӑ чухне суранланнӑ. Икӗ шӑпӑрлан ҫине ҫуртсен картишӗнче машина кӗрсе кайнӑ.
Тӑватӑ тӗслӗхре шӑпӑрлансем хӑйсем ҫул-йӗр правилисене пӑснӑ. Виҫӗ шӑпӑрлан каҫма юраман вырӑнта аманнӑ. Пӗр тӗслӗхре шкул ачи тӑвайккинчен ярӑнса ансан машина кустӑрми айне лекнӗ.
Пилӗк тӗслӗхре ача пассажир вырӑнӗнче ларнӑ чухне шар курнӑ. Виҫӗ водитель тӗпренчӗкне ятарлӑ ларкӑчсӑр илсе ҫӳрени ҫиеле тухнӑ. Ҫавна май ача аварире суранланнӑ.
+24.3 °C