Чӑваш академи драма тетарӗнче Леонид Родионов ҫуралнӑранпа 110 ҫул, Алексей Ургалкин ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине халалланӑ каҫ иртӗ. Мероприяти пуш уйӑхӗ 21-мӗшӗнче пулӗ.
Леонид Родионов — РСФСР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Алексей Ургалкин — СССР халӑх артисчӗ.
Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче калашле, вӗсем иккӗшӗ те — асӑннӑ театрӑн легендисем.
Леонид Родионов 1915 ҫулхи пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Самар облаҫӗнче ҫуралнӑ. Шупашкарти музыкӑпа театр училищинче, Мускаври театр ӳнерӗн институтӗнче вӗреннӗ. 1940 ҫултанпа Чӑваш академи драма театрӗнче ӗҫлеме тытӑннӑ. 1941-1947 ҫулсенче труппӑн илемлӗх ертӳҫи пулнӑ, 1968-1979 ҫулсенче — тӗп режиссер. Театрта вӑл 1987 ҫулччен тӑрӑшнӑ. 100 ытла спектакль лартнӑ, 20 ытла драма хайлавӗ ҫырнӑ.
Алексей Ургалкин 1910 ҫулхи пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Чӗмпӗр облаҫӗнче ҫуралнӑ. 1932 ҫулта Магнитогорскри ӗҫлекен ҫамрӑксен театрӗнче вӗреннӗ, кайран унта актер пулнӑ.
1938-1940 ҫулсенче Чӑваш патшалах театр училищинче режиссёр ассистентӗнче тӑрӑшнӑ. 1943-1947 ҫулсенче Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн Театр студийӗ ҫумӗнче преподаватель пулса ӗҫленӗ.
Чӑваш халӑх поэчӗн Петӗр Хусанкайӑн тӑван тӑрӑхӗнче кӑҫал пуҫласа «Хусанкай вулавне» ирттернӗ.
Тутарстанри Элкел районӗнчи Сиктерме ялӗнче нумаяхьпулмасть поэтӑн сӑввисем чӑвашла ҫеҫ мар, вырӑсла, тутарла тата акӑлчанла янӑранӑ.
Поэт ҫуралнӑранпа 118 ҫул, вӑл леш тӗнчене уйралса кайнаранпа 55 ҫул ҫитсен те унӑн сӑввисене ватти-ветти юратса вулать. Унӑн сӑввисене чехла, румынла, хрантсусла, вьетнамла та куҫарнӑ.
Патӑрьел районӗнче Геннадий Айхи сӑввисене вулакансен ӑмӑртӑвӗ иртнӗ.
Поэт ҫуралса ӳҫнӗ ялта, Ҫӗньялта, унӑн сӑввисене вулакансен ӑмӑртӑвне йӗркелесси йӑлана кӗнӗ. Поэт 2006 ҫулта ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ. тепр ҫухине вара Айхи сӑввине вулакансен конкурсне пуҫарса янӑ.
Хальхи конкурса Ҫӗнтерӳпе патриотизм ҫулталӑкне халалланӑ та ачасем сӑвӑҫӑн вӑрҫӑ ҫинчен ҫырнӑ хайлавӗсене те вуланӑ.
Марина Карягина тележурналист пӗлтерне тӑрӑх, ӑмӑртӑва хутшӑнакансем Патӑрьел тӑрӑхӗнчи мӗнпур шкултан килнӗ: пурӗ 57-ӗн. Кашниех суйласа илсе вӗреннӗ сӑвва витӗмлӗн, янӑравлӑн калама тӑрӑшнӑ.
Паян, нарӑс уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, Василий Эктел ҫуралнӑранпа 75 ҫул ҫитрӗ.
Вӑл — художник, чӑваш писателӗ, литература критикӗ, СССР Писательсен союхӗн членӗ, Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, «Тӑван Атӑл» журнал премийӗн лауреачӗ. Пултарулӑх ҫулӗн малтанхи тапхӑрӗнче лирика сӑввисемпе историпе философи поэмисем ҫырнӑ. Унсӑр пуҫне публицистикӑпа тата прозӑпа та ӗҫленӗ.
Вӑл Елчӗк районӗнчи Лаш Таяпа ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Учительте, Елчӗк районӗн архитекторӗнче, Шупашкарти электроаппарат завочӗн художникӗнче, Чӑваш телекуравӗнче, «Ялав» тата «Пике» журналсен редакцийӗсенче ӗҫленӗ. Ҫӗнӗ ӗмӗр пуҫламӑшӗнче республикӑри Профессионал писательсен фондне тата «Калем» издательствӑна ертсе пынӑ.
Пирӗн республикӑра Чӑваш АССРӗн искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Андрей Эшпай ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине уявлӗ. Ҫавна май регион ертӳҫи Олег Николаев ятарлӑ йышӑнӑвах кӑларнӑ.
Андрей Эшпай — 300 ытла музыка хайлавӗн авторӗ. Ҫав шутра «Ангара» балет, «Круг» оперетта, инструмент концерчӗсем, симфонисем. Академи музыкисӗр пуҫне вӑл 100 ытла романспа юра кӗвӗленӗ, 60 ытла кинофильм валли музыка ҫырнӑ.
Нарӑс уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Геннадий Айхин астӑвӑм каҫӗ иртӗ. Вӑл 17 сехет те 30 минутра пуҫланӗ.
Мероприяти «Г. Айги: Тот самый, поэт...» курав ӗҫленӗ вырӑнта пулӗ. Унти кашни ярӑм, сӑмах май каласан, — Геннадий Айхин сӑввисенчен илнӗ цитатӑсем ҫеҫ мар, унӑн пурнӑҫӗн уйрам тапхӑрӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштарни те.
Астӑвӑм каҫне кирек кам та кайса курма пултарать.
Шупашкарти Литература музейӗнче «Чӑваш поэзийӗн ҫӑлтӑрӗ» курав уҫӑлассине эпир унччен пӗлтернӗччӗ-ха.
Курава уҫнӑ ҫӗре хутшӑннӑ Марина Карягина тележурналист асӑннӑ пулӑм пирки «Чӑваш Ен» патшалӑх телерадиокомпани сайтӗнче акӑ епле ҫырса кӑтартнӑ: «Поэт, художник, этнограф, фольклорист, куҫаруҫӑ, чӗлхеҫӗ, педагог, музыкант, фотограф - ҫакӑн чухлӗ пултарулӑх уҫма пултарнӑ ҫамрӑк Кӗҫтенттинре Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗ. Чире пула 25 ҫултах пурнӑҫран уйрӑлман пулсан, тата мӗн чухлӗ хайлав хӑварнӑ пулӗччӗ Пушкӑртстан ҫӗрӗнче ҫуралса ӳснӗ Слакпуҫ ывӑлӗ. Куравра, тӗпрен илсен, Чӑваш наци музейӗн фондӗнчи экспонатсем. Ҫав шутра — Константин Иванов хӑй йывӑҫран ӑсталанӑ пичет машинки те. Паллах, «Нарспи» поэмӑна чи малтан илемлетнӗ ӳкерчӗксем те хисепре».
Тӑвай районӗнчи Енӗш Нӑрваш ялӗнче СССР халӑх артисткине Вера Кузьминана халалланӑ музей кӗтесӗ уҫасшӑн. Кун пирки нарӑс уйӑхӗн 6-мӗшӗнче асӑннӑ ялта иртнӗ ҫавра сӗтел вӑхӑтӗнче сӳтсе явнӑ. Унта вырӑнти тӳре-шара та, культура учрежденийӗсенче ӗҫлекенсем те пуҫтарӑннӑ. Артистсенчен вара чӑваш халӑх артисчӗсем Иван Иванов тата Сергей Иванов хутшӑннӑ.
Енӗш Нӑрваш ялӗнче чылай ҫул халӑх театрӗ ӗҫлет. Унта Вера Кузьминана халалланӑ музей кӗтесӗ уҫсан вӑл ҫав тӑрӑхра тӗп культура центрӗ пулса тӑрӗ.
«Вера Кузьминична ҫамрӑк артистсемшӗн яланах тӗслӗх пулса тӑнӑ, унӑн ӗҫченлӗхӗ тата театра парӑнни пире хавхалантарса тӑнӑ. Музей кӗтесӗ уҫни — унӑн эткерлӗхне упарса хӑварассинче пӗлтерӗшле утӑм пулса тӑрӗ», — тенӗ Чӑваш академи драма театрӗн артисчӗ Иван Иванов.
Астӑвӑм
Чӑваш халӑх ҫыравҫи, драматург, Чӑваш театрне йӗркелекенсенчен пӗри тата сиплевҫӗ П.Н. Осипов ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнине К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш академи драма театрӗнче паллӑ турӗҫ.
Петр Николаевич пурнӑҫӗнче тӗлӗнмелле самантсем чылай пулнӑ. Вӑл илемлӗ сӑмах вӑйӗпе чӑвашсене чӑмӑртанма чӗнекен, вӗсен сывлӑхне упракан пулма ҫӗр ҫине килнӗ. Ҫакна палӑртрӗҫ юбилей каҫӗнче тухса калаҫакансем.
П.Н. Осипов хӑйӗн ҫамрӑклӑх ҫулӗсем пирки каласа панине ҫур ӗмӗр каялла кинохроника ӳкерсе илнӗ. Ҫав кадрсене тата вуншар ҫул каялла театрта лартнӑ спектакльсене экран ҫинче кӑтартнине пухӑннисем кӑмӑлласа кӗтсе илчӗҫ.
– Эпӗ Хусанти гимназире вӗреннӗ ҫулсенче чӑваш ҫамрӑкӗсем пӗрле пухӑнса ларма кӑмӑллатчӗҫ, – аса илнӗ Петр Николаевич. – Ҫавӑн пек тӗлпулусенчен пӗрне Н.В. Никольский историк пычӗ те чӑваш халӑхӗн аваллӑхӗ пирки каласа пачӗ, пирӗн тӑхӑмсем атӑлҫи пӑлхар халӑхӗнчен пулса кайнине нумай тӗслӗхпе ҫирӗплетрӗ. Эпир халиччен кун пирки пӗлменччӗ.
Паян Семён Ислюков ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнӗ. Семён Матвеевич 26 ҫул каялла пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ.
Семен Ислюков республикӑна 1955-1985 ҫулсенче – 30 ҫул – ертсе пынӑ, Чӑваш АССРӗн Аслӑ канашӗн президиумӗн председателӗ, РСФСР Аслӑ канашӗн президиумӗн председателӗн ҫумӗ пулнӑ. Ӑна Ленин, Октябрь Революцийӗн тата ытти орденпа чысланӑ. Вӑл – Шупашкар хулин хисеплӗ ҫынни.
-2.7 °C