«Критики у нас, чувашей, не существует…»
А.С. Пушкин
«Туслӑха ҫухатас тесен – тӗрӗсне кала»
Халӑх сӑмахлӑхӗ
Паллах ӗнте, Чӗмпӗр хулинче «Еткер» телепередача тухма пуҫлани – Раҫҫейри ку таранччен пулман пулӑм пулса юлчӗ. Тутарсемпе пӗрле ятлӑ Республика тулашӗнче тӑван чӗлхепе тухакан кӑларӑмсем ку таранччен пулманччӗ Раҫҫей Федерацинче. Куншӑн, паллах, ку ӗҫе пуҫарса яракан хастарсене тав тумалла. Сӑмах май, ирҫе-мӑкшӑсем, вӗсене валли те бюджетран укҫа-тенкӗ те, эфира тухма вӑхӑт та уйӑрса панӑ пулин те, пӗр кӑларӑм та йӗркелеймерӗҫ. Олег Мустаевпа Рамис Сафин пек пултаруллӑ ҫамрӑксем (ҫуллисем те) тупӑнмарӗҫ пулас…
Чӑвашсене (Чӗмпӗр ен тӑрӑхӑнчисене кӑна мар), чӑннипех те, турра шӗкӗр, ӑнчӗ, маттур та пултаруллӑ Олег Мустаев тележурналист «Еткер» каларӑма ертсе пыма пуҫлани. Ку кӑларӑм паян кунччен те унӑн ячӗпе ҫыхӑнать пирӗн астӑвӑмра.
Аса илтерес килет, ун чух (иртӗ ӗмӗрти 90-мӗш ҫулсенче) пирӗн сенкер экрансем ҫинче хальхи пек виҫҫӗр ытла канал мар, икӗ канал кӑна пулнӑ, ҫавӑнпа та вырӑнти хыпарсен кӑларӑмӗсем сисӗнмесӗр иртме пултарайман.
Елчӗксем хӑйсен сумлӑ ентешне Олег Мустаева асра тытса «Янра, хут купӑс!» фестиваль ирттернӗ.
Олег Мустаев тележурналист, Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи чӑвашсен наципе культура автономийӗн ертӳҫи пулнӑ. Унӑн ятне асра тытас тесе ентешӗсем регионсем хушшинчи фестиваль йӗркелеме йышӑннӑ. Унта Чӗмпӗр хулисӗр пуҫне Пенза, Челябинск, Хусан, Мускав, Питӗр хулисенчен, Тутарстанпа хамӑр республикӑри тӗрлӗ тӑрӑхран 50-а яхӑн купӑсҫӑ пырса ҫитнӗ.
Шупашкар районӗнчи Самуккассинче чӑваш поэтне тата журналистне, Георгий Порфирьева (Ирхие), асра тытса асӑну хӑми уҫнӑ. Ӑна паллӑ ҫын пурӑннӑ ҫуртӑн тимӗр карти ҫине ҫакса хунӑ.
Поэта лайӑх пӗлекенсем каланӑ тӑрӑх, вӑл пиллӗкре чухне ялти библиотекӑна ҫырӑннӑ та ҫиччӗ тултарнӑ тӗле ҫӳлӗк ҫинче вуламан кӗнеке те хӑварман имӗш.
«Чӑваш Ен» ПТРК пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗчӗкрен литературӑна чуншӑн ҫывӑх йышӑннӑ ача ҫитӗнсен хӑйне тӗрлӗ профессире шыранӑ. Чӑваш патшалӑх университетӗнче пӗлӳ илсен Пукане театрӗн сцени ҫинче вылянӑ, Чӑваш патшалӑх телерадиокомпанийӗнче 30 ҫул ытла редакторта тӑрӑшнӑ. Георгий Ирхи вырӑсла тата чӑвашла ҫырнӑ.
Авторӑн кӗнекисен шутӗнче: «Шыври хӗвел», «Тасалу», «Вӑтанчӑк аслати».
Аслӑ вӗрентекенӗмӗр Иван Яковлевӑн ҫуралнӑ кунне республикӑра тӗрлӗ мероприяти ирттерсе паллӑ турӗҫ.
Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче И.Я. Яковлев бюсчӗ умӗнче те савӑнӑҫлӑ мероприятие пуҫтарӑннӑ. Унта хулари 37-мӗш шкулта вӗренекенсем тата К. Иванов ячӗллӗ вулавӑш «По заветам Патриарха» (чӑв. Патриарх халалӗпе) краеведени флешмобӗ ирттернӗ.
Пуҫтарӑннисем умӗнче сӑмах каланӑ вулавӑш заведующийӗ Анна Федорова йӑх-несӗлӗмӗрӗн чӗлхине юратма тата хисеплеме чӗнсе каланӑ. Флешмоба хутшӑннӑ чӑваш халӑх поэчӗ, драматругӗ, тӑлмачи Раиса Сарпи халӑхӑмӑрпа мӑнаҫланса сӑвӑсем вуланӑ. Лариса Петрова сӑвӑҫ тата журналист та сӑвӑсем вуланӑ.
Мероприятие хутшӑннӑ пӗчӗк ачасем чӑвашла сӑвӑсем вуланӑ, ташланӑ. Унтан пурте пӗрле пулса бюст умне чечек хунӑ.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ музейра чӑваш халӑх поэчӗ Ҫемен Элкер ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитнине халалланӑ мероприяти иртнӗ.
Унта хутшӑннӑ педагогика наукисен кандидачӗ, профессор, Юлия Дмитриева Александр Васильев композитор Ҫемен Элкерӗн «Хӗн-хур айӗнче» поэми тӑрӑх опера хатӗрлессипе ӗҫлени ҫинчен пӗлтернӗ.
Пысӑк Упакассинчи тата Йӗпреҫри шкул ачисем поэтӑн сӑввисене вуланӑ. Нина Ерилеева тата Раиса Евграфова краеведсем тӑван тӑрӑхӗсенче поэта халалласа ирттерекен мероприятисем ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Шупашкарти комплекслӑ социаллӑ центрӑн «Надежда» хорӗ юрӑсем шӑрантарнӑ.
Юбилярӑн мӑнукӗ Людмила Эльгер пуҫтарӑннисене хӑйӗн ҫывӑх ҫыннине асра тытнӑшӑн тав туса сӑмах каланӑ.
Ака уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче чӑваш чӗлхе пӗлӗвӗн классикӗ Тимофей Матвеев (1884–1939) ҫуралнӑранпа 140 ҫул ҫитнине халалласа ҫавра сӗтел иртӗ.
Ӑна Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗн конференц-залӗнче йӗркелӗҫ. «Жизненный путь и научное наследие классика чувашского языкознания» (чӑв. Чӑваш чӗлхе пӗлӗвӗн классикӗн пурнӑҫ ҫулӗпе ӑслӑлӑх эткерлӗхӗ) ҫавра сӗтел 14 сехетре пуҫланӗ.
Унта Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӑсчахӗсем, Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗн ӗҫченӗсем, писательсем, публицистсем, общество ӗҫченӗсем тухса калаҫӗҫ.
Ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче чӑваш халӑх поэчӗ Ҫемен Элкер (1894-1966) ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитнине халалласа литература каҫӗ иртӗ. Ӑна Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗ йӗркелет. Литература каҫӗ 14 сехетре пуҫланӗ. Ҫав кунах музей «Ушкӑн ҫӑлтӑрӑн асли» курав уҫма палӑртать. Вӑл поэтӑн кӗнекисемпе тата сӑнӳкерчӗкӗсемпе паллаштарӗ.
Ҫемен Элкер 1894 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче хальхи Йӗпреҫ муниципаллӑ округне кӗрекен Апакасси ялӗнче ҫуралнӑ. Вырӑнти пуҫламӑш шкулта учительте, каярах «Канаш» хаҫатра тата «Сунтал» журнлата, Чӑваш кӗнеке издательствинче илемлӗ литература енӗпе аслӑ редакторта тӑрӑшнӑ.
Ҫемен Элкер — поэт, прозаик, драматург, публицист.
Ӗнер, ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, Шупашкарти трактор тӑвакансен культура керменӗнче «Время первых» (чӑв. Пӗрремӗшсен вӑхӑчӗ) концерт иртнӗ. Ӑна пирӗн мухтавлӑ ентешӗмӗр Андриян Николаев лётчик-космонавт ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Ентешӗмӗр — тӗнчери виҫҫӗмӗш космонавт. Унӑн ячӗпе эпир тивӗҫлипе мӑнаҫланма пултаратпӑр. Вӑл орбитӑра скафандрсӑр пӗрремӗш хут ӗҫлесе пӑхнӑ, космосри ҫар сӑнавне хутшӑннӑ.
Концерта культура ҫуртӗнчи пултарулӑх коллективӗсем хутшӑннӑ. Вӗсем космос, авиаци тата паттӑрлӑх ҫинчен юрланӑ. Илемлӗ ташӑ тата хореографи номерӗсем хатӗрленӗ. Программа хӑнисем те пулнӑ. Вӗсем — «Каприс» халӑх вокал ансамблӗ тата «Мадригал» халӑх академи камера хорӗ.
Куславкка муниципаллӑ округӗнче Смолин вулавӗсем« ирттересси йӑлана кӗнӗ. Кӑҫалхи поэзи уявӗ Тӗмшерте вун пӗрремӗш хут янӑранӑ.
Поэтӑн мӑшӑрӗ Людмила Смолина «Контактра» пӗлтернӗ тӑрӑх,
пӗлтерӗшлӗ те асӑмлӑ пулӑм йӗркелӳҫисем — «Куславккасем» ентешлӗх тата Куславкка муниципаллӑ округӗн администрацийӗ.
«Шӑнчас поэчӗн пултарулӑхне халӑхра анлӑн сарас сӑваплӑ ӗҫе йӗркелекенсене чӗререн тав сӑмахӗ калассӑм килет. Чӑн малтан, паллах, Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутатне, «Куславккасем» ентешлӗх никӗслевҫине тата ертӳҫине Юрий Зорина асӑннӑ пулӑттӑм. «Смолин вулавӗсен» тилхепине ҫултан-ҫул пур кӑмӑлтан тытса пырать вӑл. Хӑй тавра яваплӑха туякан пиҫӗ те хастар, пуҫаруллӑ ҫынсене пуҫтарма мехел ҫитерчӗ», — тесе ҫырнӑ Людмила Смолина хӑйӗн страницинче.
Пуш уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Шупашкарти Трактор тӑвакансен культура керменӗнче тӗнчипе паллӑ космонавт, чӑваш ҫӗрӗн мухтавлӑ ывӑлӗ, Совет Союзӗн икӗ хут Геройӗ Андриян Николаев ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалласа анлӑ меоприяти иртнӗ. Унта пухӑннисем А.Г. Николаев лётчик-космонавтӑн мемориал комплексӗн куҫса ҫӳрекен космонавтика музейӗпе кӑсӑкланса паллашнӑ.
Культура ҫурчӗн сцени ҫинче «53-мӗш студия» шкулти театр студийӗн «Встретимся на орбите» ӗҫне кӑтартнӑ. Ӑна Шупашкарти 53-мӗш вӑтам шкулта вӗренекенсем хатӗрленӗ.
Ачасен ӗҫӗ чӑваш ҫӗрӗн мухтавлӗ ывӑлӗн ачалӑхӗпе, ӗмӗчӗ, пурнӑҫӗ ҫинчен каласа кӑтартать.
+0.3 °C