Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ Иосиф Дмитриев-Трера асра тытать. Паян, ҫӗртме уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, 13 сехетре театрта «Иосиф Трер. Учитель – друг, наставник, вдохновитель» (чӑв. Иосиф Трер. Учитель — юлташ, вӗрентекен, хавхалантаркан) проектпа килӗшӳллӗн «Наследие. История чувашского театрального искусства и кинематографа» (чӑв. Эткерлӗх. Чӑваш театр ӳнерӗпе кинематографин историйӗ) лекци иртӗ.
Паллӑ актёр, режиссёр, театр педагогӗ, поэт, фольклор куҫаруҫи, этнотеатровед Иосиф Дмитриев пурӑннӑ пулсан паян 77 ҫул тултаратчӗ. Унӑн пурнӑҫ усал чире пула татӑлчӗ.
Лекцие кирек кам та кайса итлесе ларма пултарать. Унта тӳлевсӗр кӗртӗҫ.
Хӗрӳ чунлӑ Ҫеҫпӗл Мишши ҫак тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ кун, ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Шупашкарти унӑн палӑкӗ умӗнче савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура пуху иртӗ. Ӑна вилӗмсӗр Ҫеҫпӗлӗмӗре асра тытса йӗркелӗҫ.
Мероприяти 9 сехетре пуҫланӗ.
Аса илтерер: Канаш районӗнчи (халӗ — муниципаллӑ округ) Касаккасси Шӗкӗр (халӗ Ҫеҫпӗл) ялӗнче ҫуралнӑ чӑваш поэчӗ 1922 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Украинӑри Старогородка салинче вилнӗ.
Ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗнче Аристарх Орлов-Шуҫӑм композиторӑн палӑкне уҫнӑ. Палӑка Апакасси ялӗнче туса лартнӑ.
Асӑннӑ ялтан ҫухрӑм ҫурӑра, Уйкасси ялӗнче, чӑваш музыкинче тарӑн йӗр хӑварнӑ композитор ҫут тӗнчене килнӗ. Ку вӑл 1914 ҫулта пулнӑ. Пӗчӗк чӑваш ялӗн арӗ паллӑ хор дирижёрӗ, композитор пулса тӑнӑ. Чӑваш АССРӗн телевиденийӗпе радивовещанин патшалӑх комитечӗн хорне пуҫарса янӑ. Вӑл коллектив паян Чӑваш патшалӑх академи симфони капелли пулса ырӑ ӗҫе малалла тӑсать.
Вӑрмар районӗнчи Кутеснерти шкул Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин лейтенанчӗ А.Н. Николаев ячӗпе хисепленсе тӑрӗ. Унтах асӑну хӑми те вырнаҫтарнӑ.
Ҫав ятпа ирттернӗ мероприятие каччӑн ашшӗ-амӑшӗ, Галина Николаевна тата Николай Нефалимович, пиччӗшӗ Алексей Николаевич, ҫывӑх ҫыннисем, пӗр класра вӗреннисем кӑна мар, хаклӑ хӑнасем те хутшӑннӑ.
Аслӑ лейтенант Александр Николаев Брянск облаҫӗн чиккине диверсантсенчен хӳтӗленӗ чухне, пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, вилнӗ. Миномент вут-ҫулӑмӗ айӗнче вӑл юлташӗсене пулӑшма васканӑ...
Ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх драма театрӗ умӗнчи К. Иванов палӑкӗ умне чечек хунӑ. Ҫав кун вилӗмсӗр «Нарспи» поэма авторӗ ҫуралнӑранпа 134 ҫул ҫитрӗ.
Чечек хунӑ ҫӗре республикӑн культура министрӗ Светлана Каликова, Чӑваш Енри профессионал писательсен союзӗн председателӗ Ольга Куликова (Улькка Эльмен), Чӑваш академи драма театрӗн ертӳҫисемпе артисчӗсем, писательсемпе поэтсем хутшӑннӑ.
«Чӑваш литературинче сыпӑк илемӗпе, сӑнарсемпе Константин Ивановӑн «Нарспи» поэминчен иртекен ӗҫсем ҫук. Вӑл хайлав пире те. культура учрежденийӗсене те хавхалантарса тӑрать», – тенӗ министр. Палӑк умӗнче сӑмах каланӑ ытти сумлӑ ҫын та Константин Иванов пултарулӑхне пысӑка хурса хакланӑ.
Чӑвашсен пӗрремӗш хаҫачӗн, «Хыпарӑн», никӗслевҫи ҫуралнӑранпа 146 ҫул ҫитнине халалласа Муркаш муниципаллӑ округӗнчи Купӑрля ялӗнче митинг иртнӗ.
Николай Никольский — чӑвашсен пӗрремӗш профессорӗ, историк, этнограф, общество ӗҫченӗ.
Купӑрляри Н.В. Никольский ячӗллӗ паркри уява вырӑнти тӳре-шара, ҫав шутра Муркаш муниципаллӑ округӗн пуҫлӑхӗ Алексей Матросов, пырса ҫитнӗ. Хӑнасен йышӗнче Никольский эткерлӗхне тӗпчесе кӗнеке кӑларнӑ Алексей Леонтьев та (вӑл халӗ – Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗ) пулнӑ.
Ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Шупашкарти Хӗрлӗ тӳремри Константин Ивановӑн палӑкӗ умне чечек хурӗҫ.
Аса илтерер: вилӗмсӗр «Нарспи» поэма авторӗ ҫут тӗнчене ҫав кун килнӗ. Поэта сума сӑвакансем ҫуллен ҫавӑнта пухӑнаҫҫӗ. Кун пирки К. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ пӗлтернӗ.
Чӑваш халӑх артисчӗ Николай Корчаков ҫуралнӑранпа ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче 75 ҫул ҫитнӗ.
Николай Васильевич – Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш халӑх артисчӗ тата режиссёрӗ. Вӑл 1949 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Шӑмӑршӑ районӗнчи Асанкасси ялӗнче ҫуралнӑ.
1967 – 1972 ҫулсенче Ленинградри театр, музыка тата кинематографи институтӗнче пӗлӳ пухнӑ. Шупашкара таврӑнсан вӑл Чӑваш академи драма театрне вырнаҫать. Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унӑн чи паллӑ ӗҫӗ — «Праски инке хӗр парать» спектакльти Мӗтри ролӗ.
Пин-пин ҫыннӑн юратнӑ артисчӗ, пултаруллӑ режиссер йывӑр чире пула 2010 ҫулхи апрелӗн 6-мӗшӗнче пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ.
Шупашкарта «ГолосА» поэзи фестивалӗ иртӗ. Ӑна Геннадий Айхи ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халаллӗҫ.
Культура мероприятийӗ Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче ҫу уйӑхӗн 23-24-мӗшӗсенче пулӗ.
Унӑн формачӗ хӑйне евӗр: музыка, вокал, тӗрлӗ хускану, живопись, сӑвӑсем, поэзире пирвайхи утӑмӗсене тӑвакансемпе тӗлпулусем.
Фестивалӗн тӗп пулӑмӗ – поэзи спектаклӗсем. Вӗсене поэтӑн хӗрӗ, актриса, режиссер, поэт, Вероника Айги хатӗрленӗ. Ӑна унӑн «Хористки» проектне (Мускав) хутшӑнакансем кӑтартӗҫ.
Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, 16.00–18.00 сехетсенче, «День присутствия всех и всего» музыкӑпа поэзи перформансӗ Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче иртӗ.
19.00-20.30 сехетсенче Камера театрӗнче «Хористки» ушкӑн «Т.Ч.К.» спектакль кӑтартӗ. Режиссёрӗ – Вероника Айги.
Ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗнче маларах асӑннӑ вулавӑшра 14.00-15.00 сехетсенче «Поклон – пению» спектакль пулӗ. Ӑна Геннадий Айхи хайлавӗпе Вероника Айги режиссер хатӗрленӗ. Куракансем умне «Хористки» ушкӑн тухӗ. 15.00-16.00 сехетсенче «ГолосА» конкурс ҫӗнтерӳҫисене чыслӗҫ, Г. Айги ячӗллӗ преми парӗҫ.
Ҫу уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче «IX Иванов вулавӗ» регионсем хушшинчи ӑсталӑхпа практика конференцийӗ иртӗ. Унта чӑваш литературинче ҫивӗч ыйтусене тата хальхи литература музейӗсен аталанӑвне сӳтсе явма палӑртнӑ.
Музей ҫак темӑсене сӳтсе явмалли сӗнет: «Чӑваш литераторӗсем Раҫҫейри тата пӗтӗм тӗнчери литературоведение витӗм кӳни»,
«К.В. Ивановӑн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ Раҫҫей культуринче»,
«Чӑваш писателӗсемпе поэчӗсем», «Чӑваш литературин ҫивӗч ыйтӑвӗсем», «К.В. Иванов тата унӑн вӑхӑтрисем»,
«Литература музейӗ: хальхи вӑхӑтри аталану».
«Иванов вулавӗ» 14 сехетре пуҫланӗ.
+15.3 °C