Пӑрачкавра та Вилӗмсӗр ҫулӑм ҫунма пуҫланӑ. Ӑна Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑҫинче пуҫ хунисене асра тытса лартнӑ мемориалта авӑн уйӑхӗн 23-мӗшӗнче чӗртнӗ.
Вӑрҫа ҫав тӑрӑхри 8 519 ҫын тухса кайнӑ, 5 230-шӗ каялла таврӑнайман.
Мемориала 1967 ҫултах уҫнӑ. Ӑна газификацилеме халӗ 83 метр тӑршшӗ газ пӑрӑхӗ хунӑ.
Вилӗмсӗр ҫулӑм пирӗн республикӑра ҫапла вара 13 ҫӗрте ҫунать: Шупашкарти «Ҫӗнтерӳ» мемориал паркӗнче тата 1-мӗш масар ҫинчи тӑванла вил тӑпри ҫинче, Канашра, Кӳкеҫре, Ҫӗрпӳре, Патӑрьелте, Красноармейскинче, Шӑмӑршӑра, Етӗрнере, Куславкка районӗнче уҫнӑ Сӑр чиккине чавнисене асра тытса уҫна мемориалта, Шупашкар районӗнчи Урай Макаҫра.
Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн артисчӗсем хӑйсен унчченхи ӗҫтешӗсене асра тытаҫҫӗ.
Нумаях пулмасть вӗсем РСФСР культура тава тивӗҫле ӗҫченӗ Зоя Ярдыковӑна асра тытса вырнаҫтарнӑ асӑну хӑми умӗнче пуҫ тайма пуҫтарӑннӑ. Унсӑр пуҫне вӗсем Иосиф Дмитриев (Трер) вил тӑпри ҫине ҫитсе килнӗ.
Асӑннӑ икӗ ӑста та театр ӳнерӗнче тарӑн йӗр хӑварнӑ. Артистсем вӗсене аса илсе нумай ӑшӑ сӑмах каланӑ.
Чӑваш чӗлхин пултаруллӑ тӗпчевҫи тата ӑста вӗрентекенӗ, халӑх ӗҫӗн хастарӗ Василий Алексеевич Андреев ҫак уйӑхра утмӑл пиллӗк тултармаллаччӗ. Анчах синкерлӗ шӑпа ӑна ҫак ӳсӗме ҫитме памарӗ. 2002 ҫулта, 41-ре чухнех, унӑн канӑҫсӑр чӗри тапма чарӑнчӗ. Хавас, уҫӑ кӑмӑллӑ, вӑйпитти ӗҫтешӗмӗр кӗтмен-туман ҫӗртен ку тӗнчерен кайрӗ...
Василий Андреев 1960 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче Канаш районӗнчи Ешкилт ялӗнче ҫуралнӑ. Шуркасси вӑтам шкулӗ хыҫҫӑн Чӑваш патшалӑх университечӗн историпе филологи факультетӗнче тата Ленинград (хальхи – Санкт-Петербург) университечӗн Хӗвелтухӑҫ факультетӗнче пӗлӳ илнӗ.
Кайран Хӗвелтухӑҫ факультетӗнчех аспирантурӑра вӗренме пуҫланӑ. Тӗрӗк филологийӗ кафедрин пуҫлӑхӗ С.Н. Иванов профессор унӑн ӑслӑлӑх ертӳҫи пулнӑ. Тӗпчев теми – чӑваш чӗлхинчи вӗҫленӳ категорийӗ. Василий Алексеевич тӑван чӗлхери падежсене ҫӗнӗлле хаклать, вӗсен семантикӑпа синтаксис енӗсене шайлаштарать, халиччен никам та асӑрхаман килӗшӳсене палӑртать.
Аспирантурӑра вӗреннӗ чухнех ҫамрӑк тӗпчевҫӗ Пӗтӗм тӗнчери алтаистика конференцийӗн (ПИАКӑн) Ташкентра иртнӗ сессине хутшӑнчӗ, «Чӑваш тата финн-угр чӗлхисенчи абессив (ҫуклӑх падежӗ)» темӑпа тухса калаҫрӗ.
Шупашкарӑмӑр кӳлмекӗ чӑннипех те илемлӗ. Унта курса ҫӳремелли-паллашмалли чылай. Ҫавӑн пек вырӑнсенчен пӗри — Истори тӳремӗ. Унта ҫавра тенкелсемпе кантак витринӑлла сӗтелсем пур. Унта Чӑваш Енен историйӗпе ҫыхӑннӑ артефактсемпе паллашма пулать.
Анчах Шупашкара нумаях пулмасть килнӗ хӑна, РСФСР Верховнӑй Совечӗн депутачӗ (1990–1993 ҫҫ.) ҫын, эксперт, консультант Валерий Михайлов, йӑнӑш асӑрханӑ. Андриян Николаев космонавта халалланӑ экспозицире ентешӗмӗр уҫлӑха пӗрремӗш хут хӑпарсан орбитӑра 18 талӑк ирттернӗ тесе ҫырса хунӑ. Тӗрӗссипе вара — 4 кун. Иккӗмӗш хутӗнче вӑл 17 талӑк та 16 сехет те 59 минут пулнӑ.
Паян, ҫӗртме уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, 15 сехетре Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «ВӐХӐТ. КИНО. ПУРӐНӐҪ» тематика каҫне йыхравлаҫҫӗ.
Вулавӑш ӗҫчене Антонина Андреева халӑх тетелӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш автономи облаҫне йӗркелесе яраканӗсенчен пӗрин, Ҫеҫпӗл Мишши, пурнӑҫӗ ҫинчен ӳкернӗ «Ҫеҫпӗл» илемлӗ фильм ӳкернӗренпе 55 ҫул пулать.
Тематика каҫне пяан ирттерме палӑртни ахальтен мар. Паян — Ҫеҫпӗл рольне калӑпланӑ Иосиф Дмитриев-Трер ҫуралнӑ кун.
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ тӗрӗк халӑхӗсен пӗтӗм тӗнчери «Науруз» фестивалӗнчен таврӑннӑ. Унта вӑл Марина Карягина пьесипе лартнӑ «Ҫӗн Кун Ачи» спектакльпе хушӑннӑ. Фестиваль Хусанта иртнӗ.
Спектакль умӗн иртнӗ пресс-конференцире театр директорӗ Ольга Иванова тата Борис Манджиев режиссёр спектакле епле хатӗрлени ҫинчен каласа кӑтартнӑ. «22 ҫул ҫеҫ пурӑнса ҫавӑн чухле ӗҫ туса хӑварма пултарнӑ ҫын чухлӗ эпир хамӑр ӗмӗрте тӑваймӑпӑр. Чӑваш Ен ун пек ҫын пуррипе мӑнаҫланать. Спектакль урлӑ манӑн ҫамрӑк кураканран 25 ҫулта вӑл тӑван ҫӗршывшӑн хӑйӗн ҫине ҫавӑн чухлӗ яваплӑх илме тата уншӑн пурнӑҫне пама пултарассине ыйтас килчӗ», — каласа кӑтартнӑ рассказал Борис Наминович.
Тӗрӗк халӑхӗсен XVII «Науруз» пӗтӗм тӗнчери фестивалӗн ҫӗнтерӳҫисене ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче палӑртӗҫ тата чыслӗҫ.
Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче чӑваш литературин классикӗ Константин Иванов ҫуралнӑранпа 135 ҫул ҫитрӗ.
Унӑн несӗлӗсем Канаш тӑрӑхӗнчи Пайкилт ялӗнчен тухнӑ. Ҫавна май унта ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче асӑну хӑми уҫнӑ. Кун пирки Ольга Туркай радиожурналист халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ.
«Республикӑри профессионаллӑ писательсен Союзӗ тата ял халӑхӗ тӑрӑшнипе (чӑваш халӑх поэчӗ Светлана Асамат ҫине тӑнипе) кунта Асӑну хӑми уҫрӗҫ. Шупашкартан чӑваш халӑх писателӗ, Союз ертӳҫи С. Л. Павлов, чӑваш халӑх поэчӗсем С. В. Асаматпа Р. В. Сарпи, Халӑхсем хушшинчи Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ преми лауреачӗсем О. М. Цыпленковпа О. Н. Туркай хутшӑнтӑмӑр», — хыпарланӑ Ольга Туркай.
Паян, ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, чӑваш литературин классикӗ Константин Иванов ҫуралнӑранпа 135 ҫул ҫитрӗ.
«Чӑваш поэзи ҫӑлтӑрӗн Константин Ивановӑн ӗмӗрӗ (1890-1915) ытла та кӗске пулнӑ, вӑл 25 ҫул ҫеҫ пурӑннӑ. Анчах унӑн ячӗ, унӑн пултарулӑхӗ, унӑн вилӗмсӗр «Нарспи» поэми чӑваш литературин тата тӗнчери культура историне ӗмӗрлӗхех кӗрсе юлнӑ», — тесе чунтан хыпарланӑ Лидия Филиппова журналист, поэт, публицист халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче.
Ҫитес эрнере, ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, вилӗмсӗр Константин Иванов поэт ҫуралнӑранпа 135 ҫул ҫитет.
Ҫавна май Чӑваш Ене Пушкӑртстанран та хӑнасем килсе ҫитнӗ тесе хыпарлать Чӑваш Енӗн патшалӑх телерадиокомпанийӗ. Иртнӗ ӗмӗр пуҫламӑшӗнче пушкӑрт ӑсчахӗсем Константин Ивановӑн тымарӗсем Чӑваш Енри Пайкилтрен пулнине палӑртнӑ. Каярахпа сӑвӑҫӑн ватӑ аслашшӗ ҫуралса ӳснӗ ҫурт вырӑнне те тупса палӑртнӑ.
Халӗ вара Пелепей районӗнчи Слакпуҫ ялӗ Канаш тӑрӑхӗнчи Пайкилтпе хӑйне евӗр туслӑх кӗперӗпе ҫыхӑнна теме юрать.
Ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Шӑмӑршӑ шкулӗнче чӑваш халӑх писателӗ Илпек Микулайӗ ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалласа асӑну урокӗсем ирттернӗ. Ку хыпара вырӑнти шкултан Людмила Семёнова-Ульянова пӗлтерет.
Ҫав кунах шкул ачисемпе вӗрентекенсем тата Шӑмӑршӑри таврапӗлӳҫӗсем паллӑ ҫыравҫӑн шкул картишӗнче вырнаҫнӑ бюсчӗ умне чечек ҫыххисем хунӑ.
Илпек Микулайӗ ҫинчен тӗплӗнрех Рувикин чӑваш уйрӑмӗнсе вуласа пӗлме пулать.
-2.7 °C