Республикӑра машинсен шучӗ ӳснерен ҫул ҫинчи лару-тӑру йывӑрлансах пырать. Машинлӑ пулни лайӑх та, анчах унпа шофёрсен ҫул ҫинче тӗрӗс-тӗкел ҫӳреме те пӗлмелле. Чи хӑрушлӑ инкек вӑл — ачасемпе ҫыхӑннӑ тискер пулӑмсем. Кӑҫалхи ҫул кӑтартӑвӗпе республикӑра ун пек инкексем 22 ҫитнӗ, вӗсенче 24 ача аманнӑ.

Чи тӑтӑш тӗл пулакан ҫул инкекӗсенчен пӗри вӑл — машинсем ачасене «пырса ҫапни». Кӑҫалхи кӑтартупа килӗшӳллӗн ача-пӑчапа ҫыхӑннӑ ҫавӑн йышши пулӑмсем пӗтӗмпе 18, вӗсенчен 7-шӗнче транспорт хатӗрӗ ачасене ҫул урлӑ каҫмалли ятарлӑ вырӑнта ҫапса кайнӑ, 8-шӗ вара пурӑнмалли ҫурт-йӗр таврашӗнче пулса иртнӗ.

Нумай чухне ачасене хӑйсене айӑплама пулать. Таҫта васканни, асӑрханманни, чӑтӑмсӑрлӑх инкек патне ҫитерет те ӗнтӗ.

Хулара шофёрсен хӑсен тимлӗхне уйрӑмах ҫивӗч тытмалли пирки асаилтерес килет. Ҫул ҫинче те ача-пӑчан выляс шухӑшӗ пысӑк пулнине шута илсе асӑрхануллӑрах пулмалла.

Паянтан Шупашкар хули тата тепӗр скульптурӑпа пуянланчӗ. Хальхинче тӗп хуламӑрта ачалӑха халалланӑ кӳлепе уҫӑлчӗ. Ӑна Шупашкарти 1-мӗш клиника больницин Пепкелӗх центрӗ патӗнче вырнаҫтарнӑ. Унтах «Юрату кӗлчечекӗ» сквер йӗркелеме йышӑннӑ.

Тин ҫеҫ ҫуралнӑ ачана сӑнарлакан палӑк Атӑлҫи тӑрӑхӗнче те ҫук-тӑр тесе палӑртнӑ кӳлепене уҫма хутшӑннӑ Раҫҫейри хӗрарӑмсен канашӗн ертӳҫи Екатерина Лахова. Хӑйне евӗр пулӑма Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та хутшӑннӑ.

Кӳлепе авторӗ — Раҫҫей тава тивӗҫлӗ художникӗ Владимир Нагорнов.

Паллӑ классикӑмӑрӑн, Константин Ивановӑн, вилӗмсӗр поэминчи тӗп геройсене Шекспир хайлавӗнчи тӗп сӑнарсемпе те танлаштараҫҫӗ. Ҫакна, паллах, тӗрлӗрен йышӑнакан пур-тӑр. Апла-и, капла-и, юрату авӑрне пуҫ ҫухатасла путнӑскерсен ҫапах та пӗр пеклӗхӗ ҫук мар-тӑр ҫав.

Юрӗ, тӗп сӑмахӑмӑр ун пирки мар-ха. Калаҫӑвӑмӑр — вилӗмсӗр «Нарспи» поэма кун ҫути курнӑранпа кӑҫал 105 ҫул ҫитни ҫинчен. Паллӑ пулӑма халалласа культура тата вӗренӳ учрежденийӗсем тӗрлӗ мероприяти ирттерес пирки иккӗленӳ ҫук темелле. Акӑ, Вӑрмар районӗнчи Энӗшпуҫ ял вулавӑшӗ «Ку вӑл унӑн юбилейӗ» ятпа пӗр кӗнеке куравӗ йӗркеленӗ те ӗнтӗ.

Юлашки вӑхӑтра Шупашкарти ГЭС тӗлӗшӗпе хӗрӳ тавлашусем пыраҫҫӗ. Пӗрисен шухӑшӗпе ГЭСри шыва хӑпартсан лайӑх пулӗччӗ, теприсем вара шыва хӑпартсан инкек тухасси ҫинчен сӑмахлаҫҫӗ.

Раҫҫей пуҫлӑхӗн ҫутҫанталӑх улшӑнӑвӗ ҫинчен канаш параканӗ Александр Бедрицкий та шыва хӑпартма юраманни ҫинчен калаҫать.

— Шупашкарти ГЭСӑн шывне хӑпартсан Чулхула облаҫӗн хӑш-пӗр лаптакӗ шыва кайма пултарӗ. Кун ҫинчен те манмалла мар, — пӗлтерет вӑл.

Экологсем те Бедрицкий шухӑшӗпе килӗшеҫҫӗ. Ҫакна пула паянхи кун та Шупашкар ГЭСӗн ыйтӑвне пуҫлӑхсем татса паман-ха.

Шӑматкун, ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче 9 сехетрен пуҫласа Шупашкарта Атӑл хӗрринче «Атӑлҫи кӗмӗл» пулӑ тытассипе ӑмӑрту иртрӗ. Асӑннӑ ӑмӑртӑва ытти регионсем те хутшӑнма кӑмӑл тунӑ.

— Ҫакӑн йышши мероприятисем чӑнах та кӑмӑла ҫӗклентереҫҫӗ. Канма та, ытти пулӑҫсемпе те хутшӑнма, юратнӑ ӗҫпе аппаланма та пулать, — хӑйӗн шухӑшне пӗлтерет Хусантан ӑмӑртӑва хутшӑнма килнӗ Ринат Сибгатуллин.

Асӑннӑ мероприяти ертӳҫисем ҫакӑн йышши ӑмӑртӑва ытти ҫулсенче те ирттерме шантараҫҫӗ.

Пулӑҫсен ӑмӑртӑвӗнче чи хастаррисене пулӑҫӑ ӗҫӗнче мӗн кирлине туянма тӗрлӗрен сертификатсемпе чысланӑ. Ҫитес вӑхӑтра вӗсем Раҫҫей шайӗнче иртекен ӑмӑртура республика чысне хӳтӗлеме кайӗҫ.

Шупашкар хулин урамӗсем тӑрӑх кунсерен пиншер тӗрлерен урапа (машин) чупать. Тен, «тимӗр лашасен» йышӗ ӳссе пынипе, машинсене ӑҫта мӗнле вырӑна лартас ыйтупа шофёрсем пуҫсене ватсах лармаҫҫӗ, кирлӗ-кирлӗ мар ҫӗре хӑйсен тӑват урапаллӑ «юлташа» начасах вырнаҫтарса хураҫҫӗ.

Ленин район администрацийӗ ҫак ирсӗр ӗҫе йӗркене кӗртме хула ҫыннисем пӗрре ҫеҫ мар ӳпкев хучӗсене ҫырса панӑ. Халӑх пӗлтернипе шоферсем хӑйсен машинисене ача-пӑча вылямалли картиш патне, курӑк ҫине лартса хӑвараҫҫӗ. Ҫавна май администраци ӗҫченӗсем Ленин районӗнче ятарлӑ рейдне ирттернӗ. Вара Хусанкайпа Кӑкшӑм урамсенче, 9-мӗш пилӗкҫуллӑх проспектӗнче, Эгер бульварӗнче, Хевешпе Маршак урамӗсенче тата Иван Яковлев проспектӗнче пӗтӗмпе 35 йӗркене пӑснӑ пулӑмсене палӑртса хунӑ.

Рейдра лекнӗ машин хуҫисене администрацилле йӗрке пӑсӑвӗн Кодексӗпе штраф кӗтӗ. Ленин администраци пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх штраф укҫи йӗркене пӑсакансене 3 000 тӗнкӗ таранах ларма пултарӗ.

Тен, кун йышши мелсем шофёрсене малашне ятарлӑ йӗркесене пӑхӑнма вӗрентӗ.

Чечен вӑрҫинче пуҫ хунӑ салтаксене асӑнса лартнӑ мрамор плити

Тӗрлӗ вӑрҫӑ-харшӑсенче пуҫ хунӑ паттӑр салтаксене сума суни пирӗн ҫутӑ тӗллев пулмалла. Ҫакна пула ӗнтӗ Шупашкар администрацийӗ «Ҫӗнтерӳ» паркӗнче Чечен республикинчи хӗрӳ харкашура пуҫ хунӑ салтаксене асӑнса лартнӑ мрамор плити ҫителӗксӗр тесе шутлаҫҫӗ, ҫавӑнпа та малашлӑхра мемориаллӑ комплексне хута яма планланӑ.

Ҫӗнӗ палӑк ӑҫта вырнаҫасси те паянхи куна паллӑ имӗш. Шупашкар администрацийӗ ӗҫ пухӑвӗнче пулас комплекс ыйтӑвӗсене татса панӑ. Ҫӗнӗ мемориал комплексне Чеченри вӑрҫӑ-харкашура пуҫ хунӑ салтаксене халалласа лартнӑ мрамор плити вырӑнне — ӑна 1996 ҫулта хута янӑ — тума палӑртнӑ. Асӑну хӑминче пуҫ хунӑ салтаксен списокне ҫырма планланӑ.

Комплекс эскизӗ паянхи куна паллӑ мар-ха. Палӑк мӗнлерех пулассине эскизен ӑмӑртӑвӗ иртсен, ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗнче пӗлтерӗҫ. Асӑннӑ паха ӗҫ валли укҫана-тенке хысна шучӗпе мар пухӗҫ.

Урока Шупашкарти 1-мӗш гимназири 10б класра вӗренекенсем ӑша хываҫҫӗ

Килте ларсах паспорт илме е мӑшӑрланма заявлени ҫырма пултарасси темиҫе ҫул каялла пулмасла халапӑн туйӑннӑ-тӑр. Тӳррипе, ҫак икӗ пулӑшӑва кӑна мар, патшалӑх тата муниципалиетт учрежденийӗсем ун йышши вун-вун пулӑшу кӳреҫҫӗ. Тӗп услови — Тӗнче тетелне тухмалли май пурри.

Ҫӗнӗлӗх пирки пурте, тен, пӗлсе ҫитереймеҫҫӗ-тӗр. Ҫавна ӑнлантарса парас тӗллевпе республикӑри шкулсенче нумаях пулмасть уҫӑ урок йӗркеленӗ. Унта 80 вӗренӳ учрежденийӗ хутшӑннӑ. Ӑна Чӑваш Енӗн вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов уҫнӑ, информаци политикин министрӗ Валентина Андреева вара электрон меслетпе хастаррӑн усӑ курма чӗнсе каланӑ. Урокра специалистсем Патшалӑх пулӑшӑвӗн пӗрлехи порталӗ пирки тата унпа епле усӑ курмаллине ӑнлантарса панӑ.

Владимир Романов.

Пенза облаҫӗнче пулса иртнӗ пысӑк авари хыҫҫӑн (аса илтеретпӗр, унта пирӗн республика ҫыннисем пулнӑ, вуннӑшӗ вилнӗ) ҫӗршывӗпех автобуссене тӗрӗслӗҫ. Кун пирки Чӑваш Республикин ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн патшалӑх инспекцийӗн пуҫлӑхӗ Владимир Романов эрнекунхи пресс-конференцире пӗлтернӗ. Республикӑра пурӗ 6 пине яхӑн автобус тӑрӑмне хаклӗҫ. Ку вӑл пассажирсем турттаракан мӗнпур транспорта, апла пулсан, ГАЗельсене те, тенине пӗлтерет.

Сӑмах май, кӑҫалхи кӑрлач-ака уйӑхӗсенче республикӑра шута илнӗ 447 инкекрен кашни 20-мӗшӗ автобус водителӗсен айӑпӗпе пулса иртнӗ. Чылай чух синкерлӗх хӑвӑртлӑха ӳстернипе, пӗр машинӑпа тепӗр машина хушшинчи чикке тытса пыманнипе, ирттерсе ямалли йӗркене тата светофора пӑхӑнманнипе сиксе тухать.

Тавралӑха илемпе хӑтлӑх кӗртес ӗҫе ҫӗр типсе ҫитнӗ хыҫҫӑн тытӑнаканччӗ. Комсомольски районӗнчи Аслӑ Чурачӑк ялӗнче пурӑнакансем те ҫаплах тунӑ-ха. Анчах хӗл каҫипе пухӑннӑ тасамарлӑха пуҫтарнипех ҫырлахман вӗсем, Ҫӗнӗ урам вӗҫӗнче йывӑҫ лартса хӑварнӑ вырӑна карта тытса ҫавӑрма йышӑннӑ.

Зверевсем, Ефремовсем, Наумовсем тата Яковлевсем унта ҫемье йывӑҫҫи те лартас тенӗ.