Чӑваш Енре пушар тухас хӑрушлӑх пур, ҫавна май республикӑра ятарлӑ режим пулнине йышӑннӑ. Кун пирки ЧР влаҫӗсен официаллӑ сайчӗ пӗлтерет.

Кунашкал режим ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнчен вӑя кӗнӗ. Ку хушӑва ЧР премьер-министрӗ Иван Мотрин алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.

Ятарлӑ режим вӑхӑтӗнче йӗркене пӑхӑмналла. Вӑрманта кӑвайт чӗртме, шашлӑк ӑшалама, вӑрман ҫывӑхӗнечи типӗ курӑка ҫунтарма юрамасть. Йӗркене пӑхӑнмасан явап тыттарӗҫ. Тӗплӗнрех каласан, штраф тӳлеттерӗҫ. Граждансен 2-4 пин тенкӗ тӳлеме тивӗ. Должноҫри ҫынсен – 15-30 пин тенкӗ, юридици сӑпачӗсен 400-500 пин тенкӗ кӑларса хумалла.

Мурманскра Чӑваш Енре ҫуралса ӳснӗ арҫынна шыраҫҫӗ. Вӑл хыпарсӑр ҫухалнӑ.

Алексей Владимирович Максимов 1972 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Вӑл Канаш районӗнчи Иккӗмӗш Хурамал ялӗнче ӳснӗ. Юлашки вӑхӑтра арҫын Мурманск хулинче пурӑннӑ.

Мурманскри 3-мӗш полици уйрӑмӗ чӑваш арҫыннине шырани пирки пӗлтернӗ. Вӑл кӑҫалхи ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче килтен тухса кайнӑ. Арҫын ӑҫтине пӗлмеҫҫӗ. Вӑл ҫухални пирки полицие ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче хыпар ҫитнӗ.

Алексей Максимов 166 сантиметр ҫӳллӗш, начаркка. Хӑй 45 ҫулти пек курӑнать. Тӗттӗм хӑмӑр тӗслӗ сӑран куртка, кӑвак джинс тӑхӑннӑ пулнӑ. Ӑна куракансене полицие пӗлтерме ыйтаҫҫӗ: 8 (8152) 40-60-10, 40-60-89, 8-811-311-70-20, 8-811-339-89-41.

Ҫак кунсенче ЧР влаҫӗсен официаллӑ сайтӗнче тӳре-шара мӗн чухлӗ ӗҫлесе илни пирки ҫырса кӑтартнӑ. Паллах, иртнӗ ҫул ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев пуринчен те ытларах ӗҫлесе илнӗ: 3,74 миллион тенкӗ. Ку пӗлтӗрхинчен 250 пин тенкӗ ытларах. Кунсӑр пуҫне хушма тупӑш пур: 424 пин тенкӗ. Ҫапла пӗтӗмӗшле хисеп 4,16 миллион тенкӗпе танлашнӑ.

Иван Моторин премьер-министрӑн тӗп тупӑшӗ ытларах: 4,35 миллион тенкӗ. 900 пин тенки – пурлӑх сутнӑ тупӑш.

ЧР Элтеперӗн администрацийӗн ертӳҫи Юрий Егоров пӗлтӗр 3,51 миллион тенкӗ ӗҫлесе илнӗ. Тӗп суйлав комиссийӗн пуҫлӑхӗ Александр Цветковӑн тупӑшӗ 3,5 миллион тенкӗпе танлашнӑ. Финанс министрӗн Светлана Енилинӑн тупӑшӗ – 2,85 миллион тенкӗ. Вӑл пӗлтӗрхинчен 255 пин тенкӗ сахалрах ӗҫлесе илнӗ.

Экономика министрӗ Владимир Аврелькин 2,8 миллион тенкӗ ӗҫлесе илнӗ. Ӗҫлев министрӗ Сергей Дмитриев, спорт министрӗ Сергей Шелтуков, ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов, информаци политикин министрӗ Александр Иванов пӗлтӗр 2 миллион тенкӗрен ытларах ӗҫлесе илнӗ.

Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн Георги хӑйӑвне ҫыхса ҫӳремелли йӗркене ҫирӗплетнӗ. Кун пирки «Ҫӗнтерӳ волонтерӗсем» Пӗтӗм Раҫҫейри общество юхӑмӗ пӗлтерет.

Малашне Раҫҫей ҫыннисен Георги хӑйӑвне пиншак ҫине ҫеҫ ҫыхма юрать. Темиҫе ҫул каялла вара хӑйӑва сумка, машина антенни ҫине ҫыхма ирӗк панӑ. Халӗ, ҫӗнӗ регламентпа килӗшӳллӗн, ҫакна тума юрамасть. Ҫавӑн пекех хӑйӑва пуҫ ҫине тата пилӗкрен аяларах ҫыхма ирӗк ҫук.

Аса илтерер: «Георги хӑйӑвӗ» акци Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн, ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнчен пуҫласа ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗччен, иртет. Ҫак тапхӑрта хӑюсене тӳлевсӗрех валеҫеҫҫӗ.

2019 ҫул тӗлне Чӑваш Енре ӗҫ укҫине 28 пин тенкӗ таран ӳстересшӗн. Ҫакнашкал «ҫул-йӗр карттине» Чӑваш Ен премьер-министрӗ Иван Моторин ҫирӗплетнӗ.

Документра палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫал вӑтам ӗҫ укҫи 24 пин тенкӗ те 320 тенкӗпе танлашмалла. Ҫитес ҫул вара ку кӑтарту 26 пин тенкӗпе танлашмалла. 2019 ҫул тӗлне вара 27 пин те 950 тенкӗпе танлашмалла. Анчах чӑн шалу вара кӑҫал 1,4 процент ӳсӗ. 2018 ҫулта вара – 2 процент, 2019 ҫулта 2,3 процент хӑпарать.

Кунсӑр пуҫне пурӑнма кирлӗ укҫа виҫинчен сахалрах шалу илекен халӑхӑн процентне пӗчӗклетме палӑртнӑ. Ку кӑтарту пӗлтӗр 18,8 процента ҫитнӗ. 2019 ҫулта – 18,1 процент.

Тӗлӗнмелле ҫемье пурӑнать пирӗн ялта. Вӗсем ҫине пӑхсан те кулмалла, те макӑрмалла? Пӗр енчен, хӑйсем пурӑнма пӗлмеҫҫӗ. Тепӗр енчен, унашкал ҫемьесене ял-йышӑн пулӑшмалла.

Тӗрӗссипе, ял-йыш ҫав ҫемьене пулӑшман мар. Михайловсем (хушаматне улӑштартӑм) питӗ чухӑн пурӑнаҫҫӗ. Хӑйсен кахаллӑхне пула ҫакӑн патне килсе ҫитрӗҫ вӗсем. Кахалӗ, чӑн та, хӑйсенчен самай пысӑк. Хӑй вӑхӑтӗнче, хуняшшӗ пурӑннӑ чухне, ҫемье ӗне, выльӑх-чӗрлӗх усранӑ. Хуняшшӗ вилсен ӗнине, сӗт параканскере, пусса сутрӗҫ. Пӑхас килмерӗ-ши? Ҫав тери наянланчӗҫ-ши? Ачи те пӗчӗкчӗ хӑйсен, сӗт ӗҫсе ҫитӗнсен мӗн тери аванччӗ.

Ӗнине сутсан Михайловсем начартарах пурӑнма тытӑнчӗҫ. Ҫимелли ҫукчӗ вӗсен. Ҫынсем каланӑ тӑрӑх, килӗнче пӗр пысӑк чашӑк тата кашӑксем пулнӑ. Кӑмака хутма вутӑ кирлӗ. Ӑна туянас тесен укҫа кирлӗ. Анчах вӗсен вӑл ҫук. Вӑрман касма каяс — кахалланаҫҫӗ. Арӑмӗ фермӑра ӗҫлерӗ, упӑшки урам тарӑх ҫапкаланса ҫӳрерӗ. Хӗл ларсан хайхискерсем анкартинчи картана сӳтсе кӑмака хутма пуҫларӗҫ. Кӗҫех вӑл та пӗтрӗ. Унтан Михайловсем кӳршисен шаршанне пуҫларӗҫ.

Малалла...

Шупашкарта 22-мӗш номерлӗ троллейбус маршручӗ уҫасшӑн. Вӑл «Университет – «Хлебозавод» маршрутпа ҫӳремелле. Республика тӗп хулин Ҫурҫӗр Хӗвеланӑҫ районӗпе Кӑнтӑр Хӗвеланӑҫ районне ҫыхӑнтаракан троллейбус уҫассипе халӗ хатӗрленӳ ӗҫӗсем пыраҫҫӗ. Маршрут 18,5 километр тӑршшӗ пулмалла. Халӑх йышлӑ ҫӳрекен вӑхӑтра троллейбуссем кашни 8 минутра пӗрре ҫула тухмалла. Троллейбус управленийӗпе хула администрацийӗн пӗрлехи ӗмӗчӗ пирки муиципалитетӑн унитарлӑ предприятийӗн пуҫлӑхӗ Александр Каныгин хулари транспорт сечӗпе ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхне сӳтсе явма пуҫтарӑннӑ ларура пӗлтернӗ. 9-мӗш маршрута Хӗрлӗ лапам патне ҫитерес шухӑшлӑ.

Шупашкарти «Ҫамрӑклӑх бульварӗпе» Агрегат савутне ҫыхӑнтаракан 7-мӗш маршрута вара хупасшӑн. 21-мӗш маршрута кӑшт ылмаштарса Максим Горький тата Мичман Павлов урамӗсен ҫул ҫаври патӗнчен ирттересшӗн.

Паян Шупашкарта велочупу иртмелле. Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 72 ҫул ҫитнӗ ятпа йӗркелекен мероприяти 12 сехетре старт илмелле. Велосипед ҫине ларнисем «Хӗрлӗ лапам — Президент бульварӗ — Мускав кӗперӗ — «Рашча» ункӑ — Мускав проспекчӗ — Президент бульварӗ — Хӗрлӗ лапам» маршрутпа ярӑнса иртӗҫ. Велосипед ҫуккисем велопрокат пулӑшӑвӗпе усӑ курма пултарӗҫ.

Шупашкарти велочупӑва пула маларах асӑннӑ маршрутпа транспорта ҫӳреме чарӗҫ. Хӗрлӗ лапампа, Ленинград, Воробьев композиторсен урамӗсемпе, Президент бульварӗпе чару 10 сехет те 30 минутран пуҫласа 14 сехетчен пырӗ. Ҫав вӑхӑтра трллейбуссене ҫеҫ ҫӳреме ирӗк парӗҫ. 11 сехет те 45 минутран 13 сехет те 30 минутчен Мускав кӗперӗпе, Мускав проспекчӗпе транспорта ирттермӗҫ.

Чӑваш Енри вӑрҫӑ ветеранӗсене те вӑраха ямасӑр ҫурт-йӗрпе тивӗҫтермелле. Ку ыйтӑва нумаях пулмасть Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 72 ҫул ҫитнӗ ятпа ирттерекен уява хатӗрленес енӗпе ӗҫлекен ӗҫ ушкӑнӗн ларӑвне ирттернӗ чух та хускатнӑ.

Унта тӗрлӗ ыйтӑва сӳтсе явнӑ. Республикӑн ӗҫпе социаллӑ хӳтлӗх министрӗ Сергей Димитриев паянхи куна Чӑваш Енре 18,5 пин ытла вӑрҫӑ ветеранӗ пурӑннине пӗлтернӗ. 2010-мӗш ҫултанпа 5878 вӑрҫӑ ветеранне хваттерпе тивӗҫтернӗ. Кӑҫал 98 ветеран ҫурт-йӗр черетне тӑнӑ, вӗсенчен 4-шӗ — вӑрҫӑра сусӑрланнӑ ҫынсем.

Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, регион пуҫлӑхӗ Михаил Игнатьев ветерансен хваттер ыйтӑвне вӑраха тӑсмасӑр татса памаллине асӑрхаттарнӑ.

Ларура ветерансен сывлӑхне тӗрӗслес, вӗсене эмелпе тивӗҫтерес ыйтусене те тишкернӗ.

Аса илтерер, Раҫҫейре 2017 ҫул вӗҫлениччен мӗнпур ветерана пурӑнмалли ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерме палӑртнӑ.

Николай Федоров Чӑваш Ен президенчӗ пулнӑ чухне аппаратра ӗҫленӗ Владимир Тимофеев Карели Республикин пуҫлӑхӗн стратеги аталанӑвен ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен ҫумӗн пуканне йышӑннӑ. Карели Республикин пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑха пурнӑҫлакан Артур Парфенчиков ҫу уйӑхӗн 2-мӗшӗнче хушӑва алӑ пуснӑ.

Владимир Тимофеев Шупашкарта ҫуралнӑ, кунтах аслӑ пӗлӳ илнӗ. 1996 ҫултанпа вӑл Шупкшарти тӗрлӗ коммерци организацийӗнче ӗҫленӗ. 2006 ҫултанпа ЧР Патшалӑх Канашӗн комитечӗн председателӗ пулнӑ. 2009 ҫулта ЧР президенчӗн администрацийӗн ертӳҫин пӗрремӗш ҫумӗнче ӗҫленӗ.

РФ Ял хуҫалӑх министерствине Николай Федоров ертсе пынӑ чухне унта вӑй хунӑ, кайран коммерци ӗҫне кӳлӗннӗ.