Чӑваш Енӗн пӗрремӗш президенчӗ Николай Федоров республикӑна килнӗ. Вӑл чӑваш халӑх ҫыравҫи Юхма Мишши тата пултарулӑх интеллигенцийӗ ирттернӗ тӗлпулӑва хутшӑннӑ.

Тӗлпулу Наци музейӗнче иртнӗ. Юхма Мишши хӑйӗн ҫӗнӗ кӗнекине, «Авалхи пӑлхар-чӑвашсем» ятлӑскере, хӑтланӑ. Ӑна Николай Федоров пулӑшнипе кӑларнӑ. Тӗпчев публикацине кӑларнӑ ҫӗре Мускав, Тутарстан, Ҫурҫӗр Кавказ ҫыннисем те хутшӑннӑ.

Юхма Мишши хӑйӗн ӗҫне Чӑваш Енӗн пӗрремӗш президентне халалланӑ. Тӗлпулу кӑрлачӑн 21-мӗшӗнче иртни те ахальтен мар. Ҫак кун, 1994 ҫулта, Николай Федоров президент должноҫне йышӑннӑ.

Юхма Мишши Николай Васильевича чӑваш культурине аталантарас ӗҫ тӗлӗшпе тимлӗ пулнӑшӑн тав тунӑ, Иван Яковлевӑн наци премине панӑ.

Николай Федоров вара Шупашкар районӗнчи вулавӑшсене 1000 кӗнеке парнеленӗ. Куншӑн вӗрентекенсем питӗ савӑннӑ.

Юлашки ҫулсенче республикӑра ҫӗнӗ шкулсем хута ячӗҫ. Ӗҫ кунпа чарӑнса лармасть-ха. Шкулсемпе ача пахчисене кӑҫал та тӑвӗҫ.

Кӑҫал республикӑра ачасен пилӗк вӗренӳ учрежденийӗ хута каймалла. Иртнӗ ҫулта Радужнӑй, Садовӑй, Ҫӗнӗ хула, Алькеш микрорайонсенче тӑватӑ ача пахчи тума тытӑннӑ. Вӗсене 2017 ҫулӑн пӗрремӗш ҫурринче уҫма палӑртнӑ.

Шупашкарти Гладков урамӗнчи шкула та туса пӗтерӗҫ. Ӑна ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче уҫма палӑртнӑ. Унта 1100 ача вӗренӗ.

2020 ҫулччен республикӑра 11 ача пахчине ҫӗнетме тата тума палӑртнӑ. Вӗсенче пӗтӗмпе 2000 шӑпӑрлан валли вырӑн пулӗ. 2015 ҫулччен хуласемпе районсенчи 33 шкул хута яма тата ҫӗнетме палӑртнӑ.

Италире биатлон енӗпе Тӗнче кубокӗ иртет. Унта пирӗн ентеш Татьяна Акимова та хутшӑннӑ. Антхольц хулинче иртнӗ ӑмӑртура чӑваш спортсменки финиша пиллӗкмӗш ҫитнӗ.

Малти вырӑна Германин пӗрлештернӗ команди йышӑннӑ. Палӑртма кӑмӑллӑ: Раҫҫей биатлонисткисем пӑшалтан лайӑх пенӗ, пӗр штраф та илмен.

Татьяна Акимова тупӑшура йӗлтӗр туййине хуҫнӑ. Ҫул пӑрӑннӑ ҫӗрте шуҫлак пулнӑ. Ҫавна май Татьяна сетка ҫине кӗрсе кайнӑ. Вӑл ӳкнӗ, йӗлтӗре сеткӑран нумай вӑхӑт кӑларайман. Кайран каллех шуҫса кайнӑ, йӗлтӗр каллех ҫыхланса ларнӑ. Ҫапла вӑл нумай вӑхӑта сая янӑ. Кайран ӑна ытлашши вӑрӑм туя панӑ.

Алексей Аксар чӑваш халӑх поэчӗн сӑввине вулать

Паян — чӑваш халӑх сӑвӑҫин Петӗр Хусанкайӑн ҫуралнӑ кунӗ. Ҫут тӗнчене вӑл шӑп та лӑп 110 ҫул каялла килнӗ. Ҫак куна асра тытса чӑваш хастарӗсен пӗр пайӗ кашни ҫулах унӑн вилтӑприйӗ ҫине ҫитсе паллӑ поэта асӑнать, сӑвӑ вулать.

Ку йӑлана кӑҫал та пӑрахас темерӗҫ, Питӗр Хусанкайӑн вил тӑприйӗ патне ҫитсе ӑна асӑнчӗҫ, паллӑ сӑвӑҫӑн пурнӑҫӗнчи тата унпа ҫыхӑннӑ тӗрлӗ самантсене аса илчӗҫ.

Ытти ҫулсемпе танлаштарсан паян ачасем йышлӑн килчӗҫ. Шупашкарти 12-мӗш вӑтам шкул ачисем малтанах Чернышевский ячӗллӗ вулавӑша ҫитсе поэтӑн кун-ҫулӗпе тата пултарулӑхӗпе паллашрӗҫ, кайран вара Богдан Хмельницкий урамӗнче вырнаҫнӑ ҫӑва ҫине ыттисем патне килчӗҫ. Шӑп та лӑп ҫавӑнта Петӗр Хусанкай хӑйӗн канлӗхне тупнӑ та.

Кӑҫал та ытти ҫулсенчи пекех мероприятие Владимир Степанов, Геннадий Дегтярёв, Алексей Аксар, Владимир Милютин, Аҫтахар Плотников тата ыттисем хутшӑнчӗҫ.

Хусанкая ачасем асра тытаҫҫӗ

Тӗнче литературинче сумлӑ ят хӑварнӑ чӑваш халӑх поэчӗ Петр Хусанкай ҫуралнӑранпа паян 110 ҫул ҫитрӗ.

«Чӑваш Республикин учителӗсен ассоциацийӗ» общество организацийӗн чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсен секцийӗ «Тантӑш» хаҫатпа пӗрле вилӗмсӗр поэта чысласа ирттернӗ «Чӑваш халӑх поэчӗ Петӗр Хусанкай — 110 ҫул!» пултарулӑх ӑмӑртӑвне Патӑрьел районӗнчи Ыхра Ҫырми шкулӗнче вӗренекенсем те хутшӑннӑ. Поэтӑн пурнӑҫӗпе, ӗҫӗ-хӗлӗпе ҫыхӑннӑ 10 ыйту ҫине хуравланӑ, тӗпчевлӗ те шыравлӑ ӗҫленӗ. Ӗҫсене «Тантӑш» хаҫата ярса панӑ. Пурте Тав ҫырӑвне тивӗҫнӗ.

Шкулти «Хунав» кружок членӗсем шкул коридорӗнче «Петӗр Хусанкай — чӑваш поэзийӗн Улӑпӗ» стенд ӑсталанӑ. Вулавӑшра сумлӑ юбилярӑн кӗнекесен куравне йӗркеленӗ. Унта сӑвӑсен конкурсне те ирттерме палӑртнӑ.

Петӗр Хусанкай

Патӑрьелти тӗп вулавӑшра «Чӑваш поэзийӗн ҫут ҫӑлтӑрӗ» поэзи сехечӗ ирттернӗ. Ӑна Петӗр Хусанкай поэт, публицист, куҫаруҫӑ, литература критикӗ, общество деятелӗ ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Вулавӑша ҫӳрекенсемпе ирттернӗ пухӑва Наталия Ракова уҫнӑ. Мероприятире Хусанкайӑн «Таня», «Эпир пулнӑ, пур, пулатпӑр!», «Аптраман тавраш» хайлавӗсен сыпӑкӗсене вуланӑ.

Петӗр Хусанкай Тутарстанри Сиктӗрме ялӗнче 1907 ҫулхи кӑрлачӑн 22-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Пӗрремӗш сӑввисене пулас поэт ачалӑхрах ҫырма пуҫланӑ. Тӗрлӗ вырӑнта ӗҫленӗскер 50 ытла кӑна кӗнеке кун ҫути кӑтартнӑ. Ҫав шутра «Ҫырнисен пуххи», «Вӑрман юрлать», «Эпир пулнӑ, пур, пулатпӑр!», «Хушка хумсем», «Мехел», «Аптраман тавраш», «Чӗре юрри», «Великое сердце», «Таня» «Пин-пин чӗре», «Уяртсан», «Ӑсталӑхпа чӑнлӑх» ятлисене асӑнмалла.

Шкулта этикӑна вӗрентмелле

Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев урокра ҫемье этикине вӗрентме сӗннӗ. Михаил Васильевич шухӑшланӑ тӑрӑх, шкулсем ача-пӑчашӑн тата ҫамрӑксемшӗн культура, ӑс-хакӑл центрӗ пулнӑ, халӗ те ҫаплах. Апла тӑк республика Вӗренӳ министерствин урокра ҫемье этикине ачасене ӑша хывтармалла.

«Чӑн-чӑн вӗрентӳ — ӑс-тӑна кӑна мар, чӗрене те пулса тӑртараканни пулнине эпир пурте пӗлетпӗр. Кӑҫал республикӑра йышӑннӑ Ашшӗпе Амӑшӗн ҫулталӑкӗнче вӗренӳ учрежденийӗсенче ҫемьери тата ӑс-тӑн тата нравственность хутшӑнӑвӗсене уйрӑмах тимлӗх кӳрессе шанатӑп. Вӗренӳ министерствине экспертсемпе пӗрле пулса ҫемье этикин чи лайӑх программине хатӗрлеме хушатӑп», — тенӗ Элтепер ЧР Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырура.

70 ҫулхи юбилей ҫывхарнӑ май

Георгий Леонидович Ефимов — паллӑ поэт, прозаик, публицист, Нестер Янкас премийӗн лауреачӗ, Раҫҫӗй Федерацийӗн журналистсен союзӗн членӗ. Вӑл 1947-мӗш ҫулхи июлӗн 17-мӗшӗнче Красноармейски районне кӗрекен Турхан Упи ялӗнче ҫуралнӑ. Ашшӗ, Леонид, водитель пулса ӗҫленӗ, амӑшӗ, Нина Егоровна, тӑван колхозра вӑй хунӑ. Юратнӑ ачине ашшӗ-амӑшӗ пӗчӗкренех ӗҫе хӑнӑхтарнӑ, тӗплӗ тума вӗрентнӗ.

1955-1958 ҫулсенче Георгий ялти тӑватӑ класлӑ пуҫламӑш шкула ҫӳренӗ. Унӑн пӗрремӗш вӗрентекенӗ Таисия Николаевна Николаева пулнӑ. 1959–1964 ҫулсенче Упири вӑтам шкулта пӗлӳ пухнӑ. Шкулта вӗреннӗ чухнех район хаҫачӗпе ҫыхӑну тытнӑ. Сӑва-калав ҫырас туртӑм 5-мӗш класра вӗреннӗ чухне аталаннӑ. 1959-мӗш ҫулта, 12 ҫулхи ача, «Лум» ятлӑ пӗрремӗш сӑввине ҫырать. Ҫак сӑвва ача ялти клуб сцени ҫинче вуласа панӑ. Халӑх сӑвва кӑмӑллани ҫамрӑка татах сӑвӑсем ҫырма хавхалантарнӑ. Ку сӑвӑ унӑн ашшӗ ӗҫне хакланӑ май ҫуралать.

Атте турӗ тимӗрч лаҫҫинче

Тимӗртен ҫип-ҫивӗч лум.

Касатӑп шӑн ҫӗре –

Чӑнк-чанк!

Малалла...

Дмитрий Моисеев «Хыпарпа» паллаштарать

Ҫак кунсенче Шупашкарти И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче журналистика кафедринче «Хыпар» хаҫатӑн 111 ҫулхине халалласа «ҫавра сӗтел» ирттернӗ.

Преподавательсемпе тата студентсемпе «Хыпар» издательство ҫурчӗн директорӗн — тӗп редакторӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Дмитрий Моисеев тӗл пулнӑ. Дмитрий Андреевич ку аслӑ шкула 2009 ҫулта вӗренсе пӗтернӗ. Ҫамрӑксене вӑл издательство ҫурчӗн кун-ҫулӗпе паллаштарнӑ, паянхи унӑн аталанӑвӗ ҫинче чарӑнса тӑнӑ. Пӗлменнисене пӗлтерер: «Хыпар» ИҪ «Ҫамрӑксен хаҫачӗ», «Чӑваш хӗрарамӗ», «Хресчен сасси» хаҫатсене, «Капкӑн», «Тетте», «Самант» журналсене кӑларса тӑрать.

Тӗл пулӑва хутшӑннӑ журналистика кафедрин ертӳҫи А.П. Данилов тата Л.А. Васильева, О.Р. Студенцов, Г.В. Хораськина преподавательсем те тухса калаҫнӑ.

Севастопольти наципе культура обществисен ассоциацийӗн (ертӳҫи — В.А. Мелодан), Севастопольти чӑвашсен наципе культура обществин тата Крымри чӑвашсен наципе культура автономийӗн пайташӗсем Крымри этнографи музейне йӗркеленӗренпе 25 ҫул ҫитнине халалланӑ уява хутшӑннӑ.

Крымри этнографи музейӗ Симферопольте вырнаҫнӑ. Музей фондӗнче халӗ 14 пине яхӑн экспонат упранать. Вӗсенчен самай пайне ҫурутрав ҫинче пурӑнакансем пырса панӑ. Уява «Собираем, храним, изучаем» (чӑв. Пуҫтаратпӑр, упратпӑр, тӗпчетпӗр) куравпа уҫнӑ. Вӑл нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗччен ӗҫлӗ.

Этнографи музейӗн чӗрӗк ӗмӗрне халалланӑ курава хутшӑннӑ чӑвашсем те музей пӗлтерӗшне пысӑка хурса хакланӑ. Сӑмах май, юбилей ҫулталӑкӗнче музейра ытти мероприяти те иртмелле.