Шупашкар хула администрацийӗ ӗнер Шупашкарти Питуккасси ҫӳп-ҫапне пӗтермешкӗн старт панӑ. Ӑна тӗп тумашкӑн 354,5 миллион тенкӗ тӑкаклӗҫ.

Шупашкар хула администрацийӗн ЖКХ, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӳп-ҫап купине икӗ тапхӑрпа пӗтерӗҫ. Ку ҫӳп-ҫап купи хула ҫыннисемшӗн 50 ҫул ытла ӗҫленӗ. Малтан рельеф, дренаж сапас планировка тӗлӗшпе техника ыйтӑвӗсене татса парӗҫ.

Иккӗмӗш тапхӑрта полигона тӑмпа, тӑпрапа витӗҫ, нумай ҫул ӳсекен курӑк акӗҫ.

Сӑмах май, ҫӳп-ҫап купине 2015 ҫулхи юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче хупнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫӗнӗ полигон ӗҫлеме пуҫланӑ. Ку Шупашкарта тата Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакансене витӗм кӳнӗ: ҫӳп-ҫапа илсе тухнӑшӑн укҫа ытларах тӳлеттерме тытӑннӑ. Нарӑс уйӑхӗнче те ку тӳлев ӳсӗ.

Шупашкарта ӗнер, кӑрлач уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, 18 ҫулти хӗр ҫӳллӗ хутран ӳксе вилнӗ. Вӑл студентка пулнӑ.

Ку инкек ҫӗнӗ кӑнтӑр районӗнче Эгер бульварӗнче пулнӑ. Пике 7-мӗш хутран ӳкнӗ. Халӗ ку пуҫиле ӗҫе следовательсем тӗпчеҫҫӗ.

Ҫывӑх тӑванӗсем, тус-юлташӗ пикен халӑх тетелӗнчи страницинче вӑл вилни пирки хурланса ҫырнӑ. Хӗр мӗншӗн ӳкнӗ? Ҫак утӑма вӑл хӑйӗн ирӗкӗпе тунӑ-и? Ку ыйтусене следстви уҫӑмлатӗ.

Ҫӗнӗ Шупашкарти ача-пӑча пульницинче икӗ ҫулти ача выртать. Ӑна амӑшӗ пӑрахса хӑварнӑ. Пульницӑра хӑй выртакан хутри хӗрарӑмсене вӑл «анне» тет.

Ку хыпара «Про Город» хаҫата Людмила Никифорова пӗлтернӗ. Ача пульницӑра пӗр уйӑх ытла выртать. Амӑшӗ ку таранччен пӗрре те килсе курман.

Ача пӗчченех выртать. Тӑванӗсем те килсе курӑнмаҫҫӗ. Ача типтерлӗ курӑнать. Медсестра каланӑ тӑрӑх, ача пӗрремӗш хут выртмасть унта. Ашшӗ-амӑшӗнчен ӑна тӑватӑ хутчен туртса илнӗ.

Раштав уйӑхӗнче ачана амӑшӗ кӳршисем патӗнче хӑварнӑ-мӗн. Хӑй темиҫе кунлӑха ҫухалнӑ, таврӑнма шантарнӑ. Анчах хӗрарӑма халӗ те никам та курман.

Халӗ ачана кукамӑшне пама документсем хатӗрлеҫҫӗ. Лешӗ Красноармейски районӗнче пурӑнать.

Шупашкарти ача-пӑча пултарулӑх ҫурчӗ Раҫҫейре хушма пӗлӳ паракан чи лайӑх 100 организаци йышне кӗнӗ.

Пӗтӗм Раҫҫей конкурсне пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗн вӗҫӗнче Питӗрте пӗтӗмлетнӗ. «Пуласлӑх шкулӗ» Пӗтӗм Раҫҫейри канашлура «Раҫҫейре ачасене хушма пӗлӳ паракан чи лайӑх организаци» конкурс лауреачӗсене палӑртнӑ. Ҫакна калама кӑмӑллӑ: Шупашкарти ача-пӑча пултарулӑх ҫурчӗ ҫӗнтерӳҫӗсен йышне иккӗмӗш ҫул кӗнӗ.

Кунсӑр пуҫне ача-пӑча пултарулӑх ҫурчӗн директорне Елена Воробьевӑна «Ҫулталӑкри директор – 2016» хисеп паллипе чысланӑ.

Нумаях пулмасть Муркаш районӗнчи Москакассинчи Дмитрий Гаврилов, 14 ҫулти шкул ачи, ҫухални пирки пӗлтернӗччӗ. Телее, вӑл тупӑннӑ.

Халӗ республикӑра 13 ҫулти Виктория Березкинӑна шыраҫҫӗ. Вӑл, Шупашкарта пурӑнаканскер, шкула кайма тухнӑ та киле таврӑнман. Ӑна полицейскисем, тӑванӗсем шыраҫҫӗ.

Викторийӑна юлашки хутчен кӑрлачӑн 18-мӗшӗнче кӑнтӑрла курнӑ. Вӑл шкулалла утнӑ.

Вика 13-ре кӑна пулсан та 15–16 ҫулсенчи пек курӑнать. Унӑн ҫӳҫӗ — хӗрлӗ сарӑ тӗслӗ. Вӑл кӑвак куртка тӑхӑннӑ пулнӑ. Йӗрке хуралҫисем пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗрача класри тепӗр тусӗн ушкӑнӗнче пулнӑ. Вика кӳршӗ республикӑра пулма пултарни пирки верси пур.

Вика Березкинӑна куракансене -- -- -- е 02 номерпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ.

Республикӑра «Чӑваш Енри ялсене аталантарасси» программа ӗҫлет. Унта хутшӑнмашкӑн тӑратнӑ виҫӗ заявка суйлав витӗр тухнӑ ӗнтӗ.

Унпа килӗшӳллӗн, Патӑрьел районӗнчи Ыхраҫырми ялӗнче культура ҫурчӗ хӑпартӗҫ. Вӑл 150 ҫын вырнаҫмалӑх пулӗ.

Тӑвай район администрацийӗ «Чутейре 106 вырӑнлӑх культура ҫуртне тӑвасси» проектпа ҫӗнтернӗ.

Канаш районӗн администрацийӗ те суйлав витӗр тухнӑ. Ӑвӑспӳрт Кипеч ялӗ те культура ҫурчӗ пулӗ. Ӑна шкул мастерскойӗнчен тӑвӗҫ.

Тӗнче тетелӗнчи калаҫусене тишкерме килӗштеретӗп. Вӗсене вуласан тепӗр МИХринчен ытларах хыпар пӗлме пулать.

Чӑваш халӑх сайчӗн администраторӗ Аҫтахар Плотников Фейсбукра «Чӑвашла калаҫма халӗ питӗ модно!» магнитик тусан мӗнлерех-ши тесе ыйту хускатнӑ. Кам мӗнле пулӗ те, магнитиксене эпӗ питӗ юрататӑп. Ҫӗнех мар манӑн холодильникӑм йӑлт ун пекки айӗнче ларать. Ют хуласене кайсан ывӑлӑма магнит туянса килме ыйтатӑп. Юрӗ, ку вӑл эпӗ тейӗпӗр. Тӗнче тетелӗнчисем Аҫтахар сӗнӗвне тӗрлӗрен йышӑннӑ. «Август» фирмӑн Вӑрнарти савутӗнче пресс-службӑра ӗҫлекен Людмила Иванова, сӑмахран, «ҫамрӑксем халӗ магнитиксем туянмаҫҫӗ, ҫавӑнпа та тӑрӑшнин усси сахал» тесе шухӑшлать.

Анчах Людмилӑн комментарийӗнчи тӗшшиллӗ тепӗр япала асӑма ытларах кӗрсе юлчӗ. Пресс-ҫыруҫӑ яш-кӗрӗмпе хӗр-упраҫ «Контактра» халӑх сетӗнче ларнине палӑртнӑ май «Хӑшӗсем питӗ чӑвашла ҫырасшӑн, анчах та чӑвашла раскладка пуррине е пӗлмеҫҫӗ, е лартма ӑнкараймаҫҫӗ», — тесе шӑрҫаланӑ. Чӑн та, килӗшмелле Людмилӑпа. «Вырӑс саспаллисемпе чӑвашла ҫырма хӑтланса, ӑнланмаллах пулманнине кура малалла вырӑслах ҫырса кайнине» хирӗҫлеймӗн.

Малалла...

Раҫҫей сывлӑх сыхлав министерствин профилактикӑллӑ медицинӑн ӐТЦ (ӑслӑлӑхпа тӗпчев центрӗ) сайтӗнче хӑш-пӗр апат-ҫимӗҫе рекламӑлассине чарма сӗннӗ. Сывӑ пурнӑҫпа пурӑнма хистекен тӗллевлӗ программӑра кӑлпассине, шоколада тата газлӑ шӗвеке вӑхӑт тӗлӗшӗнчен рекламӑра чару кӗртмелле тенӗ.

Стратегине хатӗрлекенсем хӑйсен хучӗнче организма сиен кӳрекен апат-ҫимӗҫпе — тӑварпа, сахӑрпа, ҫуллӑ йӳҫексен транс-изомерӗсемпе, ҫӑра чӗрчун ҫӑвӗпе — мӗн чухлӗ усӑ курнине патшалӑхра шута илменни пирки каланӑ. Вӗренӳ учрежденийӗсемпе юнашар пылак шывпа чипс сутас тӗлӗшпе чарусем сахал пулни пирки те асӑннӑ.

Хута хатӗрлекенсен шухӑшӗпе сывлӑха сиен кӳрекен таварсене рекламӑлас тӗлӗшпе чарусем кӗртмелле, усӑллӑ апат-ҫимӗҫе туса илекенсене вара — пулӑшмалла.

Г.Тусли ачасемпе пӗрле

Кӑрлачӑн 17-мӗшӗнче Упири пӗтӗмӗшле пелӳ паракан вӑтам шкулта паллӑ ентеш ҫыравҫӑпа, Георгий Леонидович Ефимовпа, тӗлпулу каҫӗ иртрӗ. Чи малтанах Георгий Тусли ачасене хӑйӗн пултарулӑхӗпе паллаштарчӗ. «Ҫавал хумӗ» кружок членӗсем ентеш ҫыравҫӑн пӗрремӗш сӑввине каҫса кайсах итлерӗҫ, мӗншӗн тесен вӗсем те поэзи лаҫҫинче пӗрремӗш утӑмсем тӑваҫҫӗ-ҫке. Ку сӑвва «Ял пурнӑҫӗ» хаҫат вулаканӗсене те паллаштарас килет. Сӑвӑ ашшӗ ӗҫне хакланӑ май ҫуралать:

Атте турӗ тимӗрч лаҫҫинче

Тимӗртен ҫип-ҫивӗч лум.

Касатӑп шӑн ҫӗре –

Чӑнк-чанк! Тӑвать атте тунӑ лум.

Георгий Леонидович шкулта вӗреннӗ чухнех «Ҫавал хумӗсем» литература кружокне ҫӳрени ҫинчен, мӗнле ӗҫлени ҫинчен каларӗ. 5-мӗш класра вӗреннӗ чухне вара «Марине», «Карап», «Лум» сӑвӑсем ҫуралнине пӗлтерчӗ. Ҫыравҫӑн «Октябрь ҫулӗ» хаҫатра пичетленсе тухнӑ «Марине» сӑввине те вӗренекенсем кӑмӑлларӗҫ. 5-6 класра вӗренекенсен хӑйсен те сӑвӑ ҫырас кӑмӑлӗ ҫуралнине палӑртрӗҫ.

Георгий Ефимович паллӑ сӑвӑҫ, ҫыравҫӑ, публицист кӑна мар, ӑста купӑсҫӑ та. Пултаруллӑ ентеш ачасене купӑс каласа, юрласа, ташласа савӑнтарчӗ.

Малалла...

Совет Союзӗн Паттӑрӗ Михаил Кузнецов

Шупашкар хулинчи Сосновкӑри ача-пӑча паркне Совет Союзӗн Паттӑрӗн Михаил Кузнецовӑн ятне панӑ. Тивӗҫлӗ хушӑва хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков алӑ пуснӑ.

Михаил Михайлович Кузнецов — 996-мӗш стрелок полкӗн салтакӗ пулнӑ, 1-мӗш Украина фронтӗнче ҫапӑҫнӑ. Чулхула облаҫӗнчи Шаранга облаҫӗнчи Иккӗмӗш Кузнецово ялӗнче 1923 ҫулта ҫуралнӑскер икӗ класс пӗтернӗ хыҫҫӑн колхозра ӗҫленӗ. Вӑрҫӑра вӑл пилӗк хутчен аманнӑ, вӗсенчен иккӗшӗнче — хытах.

1945 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Михаил Кузнецов тата тепӗр ҫичӗ разведчик Одер шывӗ урлӑ ҫирӗп мар пӑрпа каҫса унти ҫӳллӗ вырӑна ярса илнӗ. Дивизин малти подразделенийӗсем пырса ҫитичченех плацдарма хӑйсен аллинче тытса тӑнӑ. Кузнецов ҫав ҫапӑҫура 20 тӑшмана персе пӑрахнӑ. Линдхен патӗнчи ҫапӑҫура вӑл батальонӑн йывӑр аманнӑ командирӗн ҫумне йӑтса тухнӑ тата полк ялавне ҫӑлнӑ. 1945 ҫулхи ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче ӑна Совет Союзӗн Геройӗн ятне панӑ.

Вӑрҫӑ хыҫҫӑн Шупашкарта тӗпленнӗ, 1-мӗш ТЭЦра слесарьте ӗҫленӗ. 1997 ҫулхи ака уйӑхӗн 20-мӗшӗнче вилнӗ. Ӑна Карачура патӗнчи ҫӑвара пытарнӑ.