Куславкка хулинче республикӑри хуткупӑсҫӑсен фестиваль-конкурсӗ иртнӗ. «Чувашские переливы» (чӑв. Чӑваш юрри-ҫемми) ятпа йӗркеленӗскере тӗрлӗ районпе хулара, ялпа поселокра пурӑнакан сакӑр теҫетке ытла ӑста пухӑннӑ. Вӗсем пӗр-пӗринпе ӑмӑртмалла хуткупӑспа хитре каланӑ, такмакланӑ.
Хуткупӑсҫӑсене хаклама пуҫтарӑннӑ сумлӑ тӳресем Канаш районӗнчи Энтриялӗнчи культура ҫуртӗнче ӗҫлекен Александр Никоноров пултарулӑхне уйрӑмах пысӑк хак панӑ. Фестиваль-конкурсра ҫӗнтернӗ ӑстана хуткупӑс туянма сертификат тыттарнӑ.
Етӗрнере 109 ҫулти ҫурта юсаса ҫӗнетӗҫ. Ку ӗҫе «РАС» фирма пурнӑҫлӗ. Ҫурта 90 кунра туса пӗтермелле. Ку тӗллевпе 14,2 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Маркс урамӗнче вырнаҫнӑ ҫурта 1911-1912 ҫулсенче тунӑ. Ӑна Таланцев пиччӗшӗпе шӑллӗн укҫи-тенкипе хӑпартнӑ. 1928 ҫулта унта Етӗрне районӗн пульницин хирурги уйрӑмӗ вырнаҫнӑ. 2008 ҫултанпа – ача-пӑча уйрӑмӗ. 2010 ҫулхи раштавӑн 25-мӗшӗнчен унта ӳнер музейне уҫнӑ.
Ҫурта РФ халӑхӗсен культура еткерлӗхӗн статусне панӑ.
Килти ҫӳлӗк ҫинчи тахҫанхи те хальхи «Тӑван Атӑл» кӑларӑмӗсене чылай вӑхӑт ҫавӑрса лартӑм. Вуласа тухнисем ватӑлнӑ чуна ҫӗнӗрен ҫупӑрларӗҫ. Унта шухӑшламалли пайтах, унта — чӑвашӑн йывӑр кунҫулӗ, пирӗн халӑхӑн ҫутӑ ӑс-хакӑлӗ те ҫирӗп тӑн-пуҫӗ, писательсен пултару паттӑрлӑхӗ. Унта – чӑваш литературин классики, халӑх сӑмахлӑхӗ, ача-пӑча литератури, чӗлхе пӗлӗвӗ, ӑслӑлӑх ыйтӑвӗсем, истори, ӳнерсем, тӗрленчӗксемпе асилӳсем, теори, критикӑпа библиографи, ҫамрӑксен пайӗ, календарь, сатирӑпа юмор тата тӗнче литературинчен куҫарнӑ паха хайлавсем. Чухӑн пирӗн альманах, чуххӑм пирӗн журнал тесе калаймӑн.
«Трактӑрӑн» пӗрремӗш кӗнекинче (1931, январь-февраль) Василий Краснов-Аслин «Тӑвалла» сыпӑкӗсем (кун ҫути курнӑ пӗрремӗш чӑваш романӗ) пичетленме пуҫланӑ, Мӗтри Юманӑн «Колхоз новеллисем», Николай Патманӑн «Вобла ҫинчен» калавӗ, Сергей Ялавинӑн «Савӑт сасси» пьесси, Илле Думилинӑн эскимоссем ҫинчен «Самоедсем патӗнче» очеркӗ, Кӗркури Келин «Ҫилапӗкпе тонӗк ҫинчен тавлашни мӗнле сӳтӗлсе тухрӗ» статйи, Андрей Петтокин «Ҫирӗм иккӗ» поэми, Василий Алагер, Валентин Ахтупай, Ехрим Иванӗ, Николай Пиктемир, Куҫма Наманган сӑввисем пичетленнӗ.
К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче кӗҫех ҫӗнӗ спектакль хатӗрлесе ҫитерӗҫ. Вӑл «Шуйттан чури» ятлӑ.
Хальхи вӑхӑтра декорацисене тата геройсен ҫипуҫӗсене хатӗрлесе пӗтернӗпе пӗрех. Спектакле республика Элтеперӗн укҫипе лартаҫҫӗ. Ӗҫӗн режиссерӗ — Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Наталия Сергеева.
Спектакль валли театр ятарласа чӑваш халӑх музыка инструменчӗсене: купӑс, тункӑр, шӑкӑртма, шӑпӑр вулли, параппан тата ыттине — туяннӑ.
«Шуйттан чури» трагедие Константин Ивановӑн вӗҫлеймен хайлавӗ тӑрӑх, унти шухӑшсене малалла аталантарса Ухсай Яккӑвӗ ҫырнӑ. Унти сӑнарсенчен пӗри пуянлӑхшӑн чунне шуйттана пама хатӗр.
Спектакле куракансем патне юпа уйӑхӗн 16-мӗшӗнче илсе ҫитерме палӑртаҫҫӗ.
Тӗнче курса ҫӳреме юратакансен кӑшӑлвируса пула чӑрмав сиксе тухнӑ хыҫҫӑн хамӑр ҫӗршыври тата тӑван тӑрӑхри кӑсӑклӑ вырӑнсене шырама пуҫларӗҫ. Хитри, ытармалла марри Чӑвашра, чӑн та, пур. Вӑрманпала уй-хир, пӗве-кӳлӗ, авкаланса юхса выртакан юханшывсем, кайӑк-кӑвакал... — пурте пур. Канаш районӗнчи Мӑкӑр ялӗ ҫывӑхӗнчи чукун ҫул кӗперӗ те туристсене илӗртет. Унта Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев та пулнӑччӗ. Вӑл кӗпере юсаса ҫӗнетмелине, ун тавралли террриторие хӑтлӑлатмаллине, ун патне пыма ҫул тумаллине палӑртнӑччӗ.
Ӗнер каҫхи 20 сехет те 50 минутра ҫав вырӑнта инкек пулнӑ. Шупашкартан кайнӑ фотограф, 27 ҫамрӑк, кӗпер ҫинчен персе аннӑ. Вӑл вырӑнтах вилсе кайнӑ. Унта РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн ӗҫченӗсем ҫитнӗ, тӗпчев пуҫарнӑ.
Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗн студенчӗсем тӗрӗк ҫамрӑкӗсен «Золото тюрков» (чӑв. Тӗрӗксен ылтӑнӗ)
Пӗтӗм Раҫҫейри форумне хутшӑнаҫҫӗ.
Кӑҫал форума пиллӗкмӗш хут йӗркеленӗ. Хальхинче вӑл Хусанти «Волга» (чӑв. Атӑл) ҫамрӑксен центрӗнче авӑн уйӑхӗн 16-20-мӗшӗсенче иртет.
4 кунта тӗрлӗ вӗрентӳ программи йӗркеленӗ тесе ӗнентереҫҫӗ. Ҫав шутра – ӑсталӑх класӗсем, экспертсемпе тӗлпулусем, этнокультура енӗпе лекцисем.
«Тӗрӗксен форумӗ» пӗлтӗр Шупашкарта иртнӗччӗ. Унта ҫӗршывӑн 14 регионӗнчи 160 ҫамрӑк хутшӑннӑ.
Тӑвай районӗнчи Элпуҫ ялӗнчи шкула 1886 ҫулта савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫма тӑван халӑхӑмӑра ҫутта кӑларнӑ Иван Яковлев хутшӑннӑ. Унта самана ыйтнине шута илсе Турӑ саккунне, ҫырулӑха, вулама тата арифметикӑна вӗрентнӗ.
1974 ҫулта ҫурта республика шайӗнчи историпе культура палӑкӗ тесе йышӑннӑ.
Росреестрӑн Чӑваш Енри управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн республикӑра культура эткерлӗхӗ шутланакан 379 объект пур. Вӗсем – чиркӳсем, купса ҫурчӗсем, 18-20 ӗмӗрсенче тунӑ хуҫалӑх хуралтисем. Росреестрӑн Чӑваш Енри ӗҫченӗсем ҫавсене тупса палӑртас тесе кӑҫал самай тӑрӑшнӑ. Шел те, 33 ҫурт докуменчӗсене тупма май килмен. Истори пӗлтерӗшлӗ тепӗр 18 ҫурта вара ҫулталӑк вӗҫлениччен кадастр учетне илӗҫ.
Раҫҫейри паллӑ актера Михаил Ефремова Мускаври аваришӗн 8 ҫуллӑха айӑпланӑ. Аса илтерер: вӑл руль умне ӳсӗр ларса машинӑпа ҫапӑннӑ, тепӗр водитель вилнӗ.
Михаил Ефремов айӑпне Чӑваш Енри колонире каҫарттарасшӑн пулнине пӗлтернӗ. «Унта – манӑн тымар. Иван Яковлев Ленин ашшӗн пулӑшуҫи пулнӑ», — тенӗ вӑл. Михаил Ефремов – Иван Яковлевӑн тӑванӗ.
Актер каланӑ тӑрӑх, Чӑваш Енри ФСИН ӗҫченӗсем ыйту ҫыраҫҫӗ. Михаил Ефремовӑн – икӗ вакат, анчах вӗсен ячӗсене вӑл пӗлтермен. Пӗри – Чӑваш Енрен.
Авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче Чӑваш ҫулҫӳревҫисен пӗрремӗш форумӗ иртӗ. Вӗсем кӑҫалхи ҫулла епле канни ҫинчен каласа кӑтартӗҫ. Инҫе ҫула тухсан мӗн пӗлмеллине ӑнлантарса парӗҫ. Ҫула тухсан ӳкерӗннӗ сӑн ӳкерчӗксемпе паллаштарӗҫ.
Форум Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче (Шупашкар хули, Ленин проспекчӗ, 15-мӗш ҫурт) иртӗ. Вӑл 17 сехет те 30 минутра пуҫланӗ. Унта хутшӑнакансене 17 сехетре регистрацилеме тытӑнӗҫ.
Чӑваш Енри ҫулҫӳревҫӗсен пӗрремӗш форумне хутшӑнас ыйтусене 8 (8352)23-02-17 (хушма номер 128) телефон номерӗпе уҫӑмлатма пулать.
Ӗнер, чӑваш халӑх поэчӗ Стихван Шавли ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнӗ кун, Шупашкарти Литература музейӗнче ҫыравҫӑн тӑванӗсемпе тӗл пулу иртнӗ. Кун пирки Чӑваш Енри профессионал писательсен союзӗн правленийӗн ертӳҫи Лидия Филиппова ҫыравҫӑсен мессенджерсенчен пӗринчи ушкӑнӗнче пӗлтернӗ.
Литература музейӗнче Степан Антонович Шумковӑн (Стихван Шавлин) хӗрӗ Ольга Степановна (сӑнӳкерчӗкре вӑл иккӗмӗш ретре, варринче, хӗрлӗ костюмпа тӑрать), мӑнукӗсем Николай тата Степан Кругликовсем пуҫтарӑннӑ. Лидия Филиппова хыпарланӑ тӑрӑх, Степан Юрьевич Кругликов (вӑл сулахай енче тӑрать) Швейцаринче ӗҫлесе пурӑнать.
-4.7 °C