 Праски Витти Утӑн 9-мӗшӗнче Чӑваш Ен президенчӗ Николай Фёдоров Чӑваш халӑх ӳнерҫине, Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ ӳнерҫине Праски Виттие уйӑхсерен уйрӑм пособи тӳлеме хушакан хута алӑ пуснӑ.
Праски Витти Вӑрнар районӗнчи Малти Ишекре ҫуралнӑ. Унӑн пултарулӑхӗ нумай енлӗ те анлӑ. Ӳнер ӗҫне вӑл студент чухнех хутшӑннӑ. Вӗренсе тухсан (Ленинградри В.И. Мухина ячӗллӗ ӳнерпе промышленность аслӑ училищӗне петернӗ) малтанхи тапхӑрта Пермь кӗнеке издательствинче, каярахпа тӗрлӗ хуласенче (Ижевск, Курган, Тольятти, Самар тата ыт.те) монументалист-ӳнерҫӗре ӗҫленӗ. 1975 ҫулта Сызрань хулинче «Мирлӗ ӗҫ» ятлӑ панно тунӑ, ӑна Эксперт Канашӗ РСФСРта ҫав ҫул тунӑ монументлӑ ӗҫсенчен чи лайӑххи тесе йышӑннӑ. 1985 ҫултанпа Шупашкара куҫса килнӗ. Чӑваш художникӗсен пӗрлӗхӗн правлени ертӳҫире те ларнӑ. Праски Витти ӗҫӗсем Раҫҫейре кӑна мар, ун тулашӗнчи куравсене те хутшӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Чунҫӳревҫӗсем Петӗр Хусанкай музейӗ умӗнче Утӑ уйӑхӗн 4-мӗшӗнче тухса кайрӗҫ те ҫулҫӳревҫӗсем, паян, утӑн 9-мӗшӗнче, вӗсен чунҫӳревӗ вӗҫленчӗ. Чунҫӳрев-2010 чӑвашпа ҫыхӑннӑ нумай вырӑна ҫитсе курчӗ — Тикеш, Ешӗл (ку хулаша ҫавӑн пекех Элшел, Ишлӗ ятсемпе асӑнни тӗл пулать), Пӑлхар, Сӑвар, Пӳлер хулашӗсенче пулчӗҫ. Ҫавӑн пекех вӗсем Кӑнна Кушкинче тата Слакпуҫра концерт пачӗҫ; Ешӗл хулашӗнче юпа лартрӗҫ; Силпи ял вырӑнӗ ҫумӗнче ҫӗнӗ пура вырнаҫтарчӗҫ; «Шуҫӑм» ансамблӗ валли клип материалӗсем ӳкерчӗҫ; чӑвашӑн чылай чаплӑ ҫыннисен вил тӑприсем ҫине (Андриян Николаев, Митта Ваҫлейӗ, Энтри Турхан, Анатолий Миттов, Николай Ашмарин, Николай Никольский) ҫитсе вӗсене пуҫ тайрӗҫ; Валем Хуҫа ҫӑлкуҫӗнчи шывпа сапӑнчӗҫ; Пӳлерти киреметре чӑвашла ятсем йышӑнчӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Ухинкелл ялӗпе «Шуҫӑм» утать Паня, утӑн 4-мӗшӗнче, Чунҫӳрев-2010 черетлӗ 21-мӗш ҫулҫӳреве тухать.
Чунҫӳревпе кӑсӑкланакансем унти ӗҫсем епле пынипе, ҫулҫӳревҫӗсем халӗ ӑҫта ҫитнине КУНТА пӗлме пултараҫҫӗ. Ятарлӑ сайтри кун кӗнеки ҫулҫӳрев вӑхӑтӗнчех тулса пырӗ — ҫула тухайманнисем хӑйсене вӗсемпе пӗрле пулнӑ пек туйса илейреҫҫӗ.
Чунҫӳреве 1990 ҫулта Олег Михайлович Цыпленкова Чӑваш комсомол обкомӗн секретарьне лартнӑ хыҫҫӑн йӗркеленӗ. Чи малтанах ҫулҫӳреве Чӑваш Республикинче пурӑнакансем ҫеҫ хутшӑннӑ, 1991 ҫулта вара чунҫӳреве республика тулашӗнчи чӑвашсене те илсе кайнӑ — пурӗ 5 ПАЗ автобуспа ҫула тухнӑ. Пӗрремӗш ҫул Пӑлхара ҫеҫ кайнӑ пулсан, иккӗмӗшӗнче ҫулҫӳрев маршрутне Сӑвар хушӑннӑ. Ҫапла майӗпен ҫул вӑрӑмланнӑ, ҫӗнӗ вырӑнсемпе пуянланнӑ. Хальхи вӑхӑтра чунҫӳревҫӗсем Пушкӑрта ҫитиех каяҫҫӗ. Чунҫӳрев маршручӗ чӑн та интереслӗ. Чӗмпӗр, Пӑлхар, Сӑвар хулисемсӗр пуҫне чӑваш ҫыравҫисен, ӳнерҫисен, тӗпчевҫисен вил тӑприсем ҫине кӗрсе тухаҫҫӗ: Митта Ваҫлейне, Г. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Зинаида Петровнӑпа Виталий Михайлович Михайловсем Чӑваш Республикин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви вӗрентекен ҫулталӑкне халалласа тата ятарлӑ конкурс ирттерсе республикӑри чи лайӑх шкулсемпе чи лайӑх вӗрентекенсене палӑртнӑ. Чи лайӑх шкул ятне пӗтӗмпе 25 шкул тивӗҫнӗ, вӗсен шутӗнче «Паянхи куна тивӗҫтерекен тытӑмлӑ шкул» номинацире Трак чӑваш-нимӗҫ гимназийӗ ҫӗнтерӳҫӗ пулса тӑнӑ. Чи лайӑх вӗрентекенсене палӑртакан конкурсра пӗтӗмпе 404 учитель тупӑшнӑ, вӗсенчен 200-шӗ ҫӗнтерӳҫӗ ятне ҫӗнсе илнӗ. Республикӑри чи лайӑх вӗрентекенсен шутӗнче Кроасноармейски районӗнчи шкулсенче тӑрӑшакан учительсем те пур. Вӗсем — «Красноармейски иккӗмӗш вӑтам шкулӗ» муниципалитетӑн пӗтӗмӗшле вӗренӳ учрежденийӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсем Зинаида Петровнӑпа Виталий Михайлович Михайловсем. Конкурс йӗркипе килӗшӳллӗн вӗсем вӗрентекен кунӗ тӗлне Чӑваш Республикин Президенчӗн премине илме тивӗҫ пулӗҫ. Саламлатпӑр! Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Лагерь ҫак вырӑнта пулӗ Ыран Йӑлӑм енче (Атӑлӑн леш енче) «Хавал» лагерь ӗҫлеме пуҫлӗ. Ҫак шӑрӑхра мӗн тума каяҫҫӗ тетӗр-и? Шыва кӗме кӑна мар... Ҫамрӑксем чӑваш чӗлхи вӗренесшӗн ҫунаҫҫӗ! Утӑн 4-мӗшӗнче лагерь хӑй ӗҫне пуҫлать те 11-мӗшӗнче вӗҫлет. Кашни япала ятран пуҫланать теҫҫӗ — чӑваш тӗнчипе тачӑрах паллашма чӑашла ят лайӑхрах пулӑшӗ! Бейджик ҫинче чӑвашла ят курсан — пӗлӗр, вӗсене хутшӑнакансем хӑйсене валли кунтах суйлаҫҫӗ те ҫак пӗчӗк хут татки ҫине ҫырса хураҫҫӗ. Хӑвӑра валли суйлама ан манӑр. Халь ӗлӗкхи мар вӗт — чӑвашла ят списокне тетелте чылай вырӑнта тупма май пур.
Ку ҫуллахи лагерӗн тӗп тӗллевӗ — ҫӳлсеренхи тӗлпулусен йӑлине ҫирӗплетесси. Вӑл тӗлпулусенче чӑвашла пӗлменнисем чӗлхене ӑса хывӗҫ (чӑвашла калаҫакансен хушшине лекни лагере йӗрекелекенсен шучӗпе вӗренӳре самай пулӑшу парӗ), чӑваш культурипе, ун исторрийӗпе тачӑрах паллашӗҫ. Лагерьте кашни кун ҫавра сӗтелсем, тренингсем, лекцисем иртӗҫ. Ҫӗнӗ тус-юлташ та тупӑнасса шантараҫҫӗ лагерь йӗркелӳҫисем.
Эсир ҫӑкнашкал лекцисем итлеме пултараттӑр (малтанхи планпа): «Хусан ханлӑхӗн историйӗ» (Тухватуллин Айрат Халитович), «Чӑвашсен авалхи историйӗ» (Мадуров Дмитрий), «1990-мӗш ҫҫ. Чӑваш Енре наци туйӑмӗ ҫӗкленни» (Лукьянов Николай Егорович), «Нацисен ҫӗкленӗвӗн Европа опычӗ» (Савельев Александр), «Атӑлҫи Пӑлхар патшалӑхӗ» (Мадуров Дмитрий), «Тӑваш тумӗ» (Иванов-Орков Геннадий), «Чӑваш тӗнче курӑмӗ» (Мадуров Дмитрий) тата ыттисем. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Утӑн 3-мӗшӗнче Нурлатра чӑваш культурин «Уяв» праҫникӗ пулать, 2006 ҫултанпах ҫакӑнта иртет вӑл. Кӑҫал унта республикӑмӑртан, кӳршӗллӗ регионсенчен 50 чӑваш фольклор ушкӑнӗ хутшӑнать. Илемлӗ пултарулӑх коллективӗсемсӗр пуҫне Шупашкартан килнӗ профессионал-юрӑҫсем те халӑх кӑмӑлне ҫавӑрӗҫ. Уява пыракансем чӑваш апачӗсене, кил-ҫурт хуҫалӑхне, вӑййисене курса хаклӗҫ. Ҫавӑн пекех кӑмӑла каякан пикепе яша «Уяв пикипе» «Уяв паттӑрӗ» ят илме пулӑшма пулать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 «Валинке» ушкӑн 2010 ҫулхи ҫӗртмен 25-27-мӗшӗсенче паллӑ вырӑс тӗпчевҫин, этнографӑн тата фольклористӑн Д.К. Зеленинӑн тӑван кӗтесӗнче — Удмурт Республикин Завьялов районӗнчи Люк ялӗнче — регионсем хушшинчи «Окно в небо» (Тӳпе чӳречи) V фольклор фестивалӗ иртрӗ. Фестивале тӗрлӗ халӑхсен хушшинчи шанӑҫлӑхпа туслӑха ҫирӗплетес, пӗр-пӗрне лайӑхрах ӑнланас тӗллевпе ирттереҫҫӗ. Кӑҫал фестивалӑн тӗп теми «Халӑх йӑлине кӗнӗ вӑйӑсем» пулчӗ. Фестивале Элӗк ял тӑрӑхӗн культурӑпа кану центрӗ ҫумӗнчи «Валинке» халӑх пултарулӑхӗн ушкӑнӗ те кайнӑ. Вӑл 17 ӗнтӗ хӑйӗн юрри-ташшисемпе ҫынсене савӑнтарать. Ушкӑн хастарӗсем Элӗк енчи чӑвашсен авалхи юрри-ташшине упраса хӑварас тӗлӗшпе нумай ӗҫлеҫҫӗ. Ача-пӑчана та хутшӑнтараҫҫӗ — вӗсем тем тесен те пирӗн пуласлӑх. Юлашки ҫулсенче «валинкесем» Чулхула, Сарӑту, Суздаль, Мускав, Питӗр, Богородск тата ытти хуласене ҫитрӗҫ, чӑваш юрри-ташшисемпе паллаштарчӗҫ. Фестивале «Валинке» пушӑ кайман, вӑйӑсем хатӗрлесе кайнӑ. Унсӑр пуҫне ушкӑн хӑйӗн пултарулӑхне «Пурнӑҫа ырласа» ташӑ-кевӗ композицинче кӑтартрӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑҫлӑлӑхӗсен интитутӗнче ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче археологи ӗҫне тума ирӗк илнӗ хыҫҫӑн Ҫӗмӗрле районӗнчи Якуртушкӑнь ял тӑрӑхне кӗрекен Эскетен ял ҫыннисем авалхи тимӗр ӗмӗрӗнчи Холаҫӳч лаптӑкне хӑт кӗртме пуҫларӗҫ. Ҫӗртмен 27-мӗшӗ ҫанталӑк шӑрӑх тӑчӗ пулин те Якуртушкӑнь шкулӗнче вӗренекен ачасем хулаш вырӑнне хӑт кӗртме тухрӗҫ. Федоров Михаил (10 класс), унӑн шӑллӗсем Сергейпа (8 класс) Владимир (8 класс), ҫавӑн пекех Улисов Антон (9 класс), Кульев Владимир (8 класс) тата Ефатеров Иван (вӑл Ҫӗнӗ Шупашкарти 6-мӗш шкулта 10 класра вӗренет) кун хушшинче картлашкасем туса тухма тӗллев лартрӗҫ. Ӗҫе вырӑнти таврапӗлӳҫӗ Анатолий Пояндаев ертсе пычӗ. Ачасем кун хушшинче Кармал шывӗ урлӑ хыр шӑччисене усӑ курса 12 метр вӑрӑмӑш каҫӑ хатӗрлерӗҫ, картлашкасем туса хӑварчӗҫ.
Холаҫуч археологи эскерӗ (объекчӗ) 2006 ҫултанпа республика шайӗнче археологи палӑкӗ пек упранать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Нумай пулмасть Тутарстанӑн Теччӗ районӗнчи чӑваш центрӗн ертӳҫи Владимир Григорьевич Вериялов ҫӗнӗ кӗнеке кӑларчӗ — кун пирки «Сувар» хаҫат пӗлтерет. 100 экземплярлӑ «Чувашские населенные пункты. Тетюшский муниципальный район Республики Татарстан» кӗнекене Теччӗ районӗ 80 ҫул тултарнине халалласа кӑларнӑ. Кӗнекере чӑваш халӑх академикӗ Теччӗ тӑрӑхӗнчи мӗнпур чӑваш ялӗ ҫинчен ҫырса кӑтартнӑ: Пухтел, Аслӑ Ӑнӑ, Ивански, Кӑнна Кушки, Ҫӗньял, Победа, Таяпа, Чакӑлтӑм, Хупкӗпер, Таркан Пуҫ, Юккел, Кушкуй, Шанчӑ, Кивьял, Ҫармӑс, Чӑваш Чураппанӗ. Кашни яла сӑнланӑ чух автор малтан ялӑн географилле вырӑнне илсе кӑтартать. Хусантан миҫе ҫухрӑмра вӑл, Пӑваран. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Килӗрех! Хапӑлласа кӗтсе илӗҫ! Мӑн Ҫавал шывӗ хӗрринче ҫулран ҫул пухӑнакан ярмӑркка кӑҫал утӑ уйӑхӗн 8-пе 11-мӗшӗсенче иртӗ.
Ҫӗрпӳ ярмӑркки ирттернӗ вырӑн авал ҫул хӗрринче вырнаҫнӑ. Хусана каякан ҫул шӑп та лӑп Ҫӗрпӳ витӗр тухнӑ пулнӑ (Ҫӗрпӳ кӗперне те ахаль унта туман — вӑл ҫул ҫинче пулнӑ) — халӗ вара М7 ятлӑ ҫул хула айӑккипе пӑрӑнса иртет. Ӗлӗк-авал (халӗ те ҫавнашкалах!) суту-илӳ пысӑк вырӑн йышӑннӑ. Япаласене хальхи пек таҫти ҫӗршывсенчен кӳрсе килеймен — килти ӗҫре тӑтӑшах усӑ курмалли хатӗрсене ял ҫынни хӑйех ӑсталанӑ. Сутма вара тӗрлӗ ярмӑрккасене, пасарсене ҫӳренӗ. Унтах хӑй ӑсталама пӗлмен кирлӗ япала туяннӑ. Ҫӗрпӳ хули мӗн авалтан паллӑ — пасар-ярмӑркка йӗркелемелли питӗ лайӑх вырӑн пулнӑ. Унӑн хӑйнеевӗрлӗхӗ те пулнӑ. Вӑл вӑхӑтра хальхи пек кинотеатрсем, культура керменӗсем пулман — халӑх ярмӑрккасенче савӑннӑ. Шӑп ҫавӑн йышши пасар (ярмӑркка) йӗркеленнӗ те ӗнтӗ Ҫӗрпӳ хули ҫывӑхӗнче. Тихвин мӑнастирӗн ҫумӗнче вырнаҫнӑран Тихвин ярмӑркки те тенӗ ӑна. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
-0.7 °C