Кунашкал ыйту лартсан эсир, ахӑртнех, Чилин ҫурҫӗр енче вырнаҫнӑ Атакама пушхирӗ ҫинчен шухӑшланӑ пулӑттӑр. Ма тесен час-часах ӑна тӗнчери чи типӗ пушхир тесе палӑртаҫҫӗ. Ӑсчахсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, кунта пӗр тумлам шыв та ӳкмен тапхӑр 400 ҫул тӑсӑлнӑ, 1570 ҫултан пуҫласа 1971 ҫулччен. Атакама пушхирӗ, тен, чи типӗ пушхир те пулӗ, анчах Ҫӗр чӑмӑрне илес пулсан вӑл чи типӗ вырӑн мар.

Планетӑн чи типӗ вырӑнӗ Антарктидӑра, Виктори Ҫӗрӗ районӗнче, ӑна Мак-Мердо айлӑмӗ ят панӑ. Ку лаптӑк 4 800 ҫм² йышӑнать, унта юр ҫук. Улттӑмӗш континентӑн пӗтӗмӗшле лаптӑкне илсен унӑн калӑпӑшӗ 0,03% пулать.

Мӗншӗн-ха кунта юр ҫук, ҫумӑр ҫумасть?

Мак-Мердо айлӑмне ҫӳллӗ тусем хупӑрласа илнӗ, вӗсене пула ку вырӑна Тухӑҫ-Антарктика пӑрлӑхӗ сарӑлаймасть. Антарктика енчен вӗрекен типӗ ҫилсен хӑвӑртлӑхӗ 320 км/сех таран ҫитет, вӗсене пула тусем ҫинчи юр вӗҫсе каять, сывлӑш юхӑмӗсем аяларах аннӑҫемӗн температура хӑпарма пуҫлать те пӗтӗм нӳрӗк пӑсланса пӗтет. Юрпа ҫумӑр ҫӗр лаптӑкӗ ҫине ӳкме ӗлкӗреймест, вӗсем самантрах пӑсланса пӗтеҫҫӗ.

Малалла...

3D-принтерпа пичетленӗ пӗрремӗш ракета тӳпене вӗҫсе хӑпарнӑ, анчах, шел пулин те вӑл орбита таран хӑпарайман.

Юнкун, Мускав вӑхӑчӗпе 06:25 вӑхӑтра, Флорида штатӗнчи Канаверал сӑмсахӗнчен 3D-принтерпа пичетленӗ тӗнчери пӗрремӗш Terran 1 ракета ӑнӑҫлӑ вӗҫсе хӑпарнӑ. Иккӗмӗш ступенӗ уйрӑлнӑ вӑхӑтра, Ҫӗр чӑмӑрӗн аялти орбити патне ҫитеспе, ракетӑпа пӑтӑрмах сиксе тухнӑ.

Космос аппарачӗ орбитӑна тухайман пулин те, юнкун ӑна хута яма май килни, 85 процентне 3D-принтерпа пичетленнӗ ракета кӑткӑс условисене чӑтма, вӑл вӗҫме пултарнине ҫирӗплетсе панӑ.

Terran 1 хӑйӗн пӗрремӗш вӗҫевӗ вӑхӑтӗнче нимӗнле усӑллӑ япала илмен, анчах компанире каланӑ тӑрӑх ракета Ҫӗр чӑмӑрӗн аялти орбитине хӑйӗнпе пӗрле 1250 килограмм таран илме пултарать.

Ракета ҫӳллӗшӗ 33,5 метр, диаметрӗ — 2,2 метр.

Ракетӑн 85% пайне 3D-принтерпа металл шӑранчӑкӗсенчен пичетленӗ, ҫав шутра пӗрремӗш ступенӗ ҫинчи тӑхӑр Aeon 1 двигатель тата иккӗмӗшӗнче усӑ куракан пӗр вакуумлӑ Aeon двигатель.

Relativity Space тӗллевӗ – сахалтан та 95% 3D-принтерпа пичетленӗ ракета хатӗрлесси.

«The national» сайтри видеоран илнӗ сӑн

ПАЭ тӗп хулинче ҫӗнӗ ховербайк — футуристла вӗҫекен мотоцикл — ӗҫлеме пуҫланӑ. Унпа усӑ курса сӑртлӑ, тикӗҫ мар вырӑнсенче шырав-ҫӑлав операцийӗсене ирттернӗ чухне ҫын пурнӑҫне ҫӑлма усӑ курӗҫ.

Мотоцикла Японире тунӑ. Вӑл ҫӗр ҫийӗн 20 метр ҫӳллӗшне хӑпарма тата 80 км/сех хӑвӑртлӑхпа вӗҫме пултарать. Вӗҫнӗ чухне айккинчи тӑватӑ вентилятор транспорта сывлӑшра тытса пыма пулӑшаҫҫӗ.

Ховербайка авиацире тата космос отраслӗнче усӑ куракан питӗ тӗреклӗ углерод сӳсӗнчен ӑсталанӑ. Вӑл 300 кг таять, авӑрличчен чи пысӑк хӑвӑртлӑхпа 40 минут таран вӗҫме пултарать.

Хӑйне евӗр транспортпа ҫавӑн пекех нефтьпе газ промышленноҫӗнче, аякри районсене васкавлӑ пулӑшу кӳрес тесе хӑвӑрт ҫитме е строительство секторӗнче тӗрлӗ пулӑшу ӗҫӗсене тумашкӑн усӑ курма пулать.

Хугербитс блогӗнчи видео скринӗ

Турцире инкек тухасси пирки малтанах пӗлтернӗ Голланди ӑсчахӗ Ф. Хугербитс хӑйӗн YouTube каналти прогнозӗнче ҫуркунне пуҫламӑшӗнче (пуш уйӑхӗн 3–4-мӗшӗ тата 6–7-мӗшӗҫӗр чӗтренӗвӗ) Раҫҫейри Инҫет Хӗвелтухӑҫне ҫӗр чӗтренӗвӗ пулма пултарни пирки пӗлтернӗ.

Вӑл ӑнлантарса панӑ тӑрӑх, хальхи ҫичӗ кун хушшинче 8,5 магнитудӑпа ҫӗр чӗтренме пултарать. Хугербитс шухӑшӗпе ҫӗр чӗтренес пулсан ӑна кӗтсе илме план кирлӗ. Ҫӗр чӗтренме тытӑнсан ҫынсен кил-ҫурчӗсенчен хӑвӑрт кӑна тухма май пулмалла.

Анчах та Раҫҫей ӑсчахӗсем нидерланд тӗпчевҫи тунӑ пӗтӗмлетӳсене тиркесе пӗтернӗ. Пӗрисем ӑна тиркесе малашнехи пирки каласа паракан тенӗ, теприсем вара ҫӗр чӗтренӗвӗ пулассине ҫирӗплетекен фактсем пулманни пирки пӗлтернӗ.

Кам-ха вӑл Хугербитс? МИХсем пӗлтернӗ тӑрӑх, Франк Хугербитс — Нидерландри паллӑ тӗпчевҫӗ, пулас сейсмика пулӑмӗсем тӗлӗшпе вӑл планетӑсем тата Хӗвелпе Уйӑх вырнаҫӑвне кура пӗлтерет. Пӗлӗвне ӑҫта илни пирки нимӗнле уҫӑ информаци те ҫук. Нарӑсӑн 3-мӗшӗнче Хугербитс хӑйӗн блогӗнче Турцире 7,5 магнитудӑпа ҫӗр чӗтренме пултарасси пирки пӗлтернӗ, инкек сиксе тухнӑ хыҫҫӑн вара вӑл систерни вируслӑ майпа сарӑлма пуҫланӑ.

Малалла...

Дискриминаципе кӗрешмелли кунӑн логотипӗ. Ҫӑлкуҫ: Википеди

Паян Пӗрлешӳллӗ нацисен организацийӗ йӗркеленӗ «Дискриминаципе кӗрешмелли куна» палӑртаҫҫӗ. Ӑна кашни ҫул пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ирттерме 2014 ҫулта йышӑннӑ.

«Дискриминаци вӑл — ҫын прависене пӑсни, ун пирки илтмӗш пулмалла мар. Пурин те хисеплӗ, пурнӑҫа тивӗҫлӗ шайра ирттерме май пулмалла», — тенӗ хӑй вӑхӑтӗнче ПНО-н 8-мӗш тӗп секретарӗ Пан Ги Мун.

ПНО-ра палӑртнӑ тӑрӑх тӗнчери халӑхӑн 70% вӑл е ку енчен хӑйсен правине пӑснипе тӗл пулать. Пурнӑҫра тӗн тӗлӗшӗпе ирӗклӗхе пӑсни, вӑл е ку наци тӗлӗшӗпе, арлӑх енӗпе, тата ытти тӗлӗшпе ҫын правине пӑсни час-часах тӗл пулать. Паянхи кун Раҫҫей Федерацийӗнче те ятарлӑ ҫар операцине ирттернӗ май ҫынсен правине ытларах та ытларах пӑсма пуҫларӗҫ. Чӑваш чӗлхипе усӑ курассине те ҫултан ҫул вӑйлӑрах та вӑйлӑрах хӗсеҫҫӗ — Чӑваш Республикинче патшалӑх чӗлхи шайӗнчи чӗлхипе усӑ курманни вӑл Раҫҫей Федерацийӗнче патшалӑх чӗлхи шайӗнче пулманнипе сахал мар сӑлтавласа тӳрре тухаҫҫӗ. «Пурне те ӑнланмалла» пултӑр тесе те чӗлхене сахал мар хӗсеҫҫӗ.

150 ҫул каялла, 1873 ҫулта, пичет машинкисене туса кӑларма тытӑннӑ. Ку ӗҫе Ремингтон хапрӑкӗнче пуҫланӑ. Унтанпа самай вӑхӑт иртрӗ пулин те, пичет машинкисемпе усӑ курасси пурнӑҫран тухса ӳкрӗ пулин те ҫак пичет хатӗрӗ хӑй вӑхӑчӗшӗн питӗ революциллӗ пулнӑ. Ҫак ӗҫ мӗнле пулса иртни ҫинчен паллашма сӗнетӗп.

Пичет машинкине шухӑшласа кӑларма общество тахҫантанпах ыйтнӑ темелле. 1714 ҫултах Англире тӗрлӗ текстсене пичетлеме пултаракан хатӗре туса кӑларма сӗнекен патша хушӑвӗ тухнӑ.

Ҫав ҫулах ҫакӑн йышши машинкӑн пӗрремӗш патентне акӑлчансен патша майри Анна Генри Милл валли ҫирӗплетнӗ. Изобретатель машинкӑна мӗнле тӑвассине кӑна мар, саспаллисене хут ҫине йӗркепе пичетлемелли меслете те патентленӗ. Шел пулин те, ҫак изобретение мӗнле те пулин тӗплӗнрех уҫса паракан информаци сыхланса юлман. Пичетлекен машинкӑна чӑн та хатӗрлени е унпа усӑ курни ҫинчен нимӗн те сыхланса юлман.

Тепӗр ӗмӗрте кӑна ҫынсем ҫӗнӗрен хӑвӑрт пичетлемелли меслет ҫинчен шухӑшла пуҫланӑ. 1808-мӗш ҫул тӗлнелле Пеллегрино Турри, вӑлах копилемелли хута шутласа кӑларнипе паллӑскер, хӑйӗн пичет машинкине хатӗрленӗ.

Малалла...

vk.com/cheb121 страницӑран илнӗ сӑнӳкерчӗк

Шупашкарти сысна ҫури вӑййа лекнӗ. Кунта сӑмах резина урапаран ӑсталанӑ персонаж пирки пырать-ха. Ӑна Шупашкарти Добролюбов урамӗнчи 2-мӗш ҫурт умне вырнаҫтарнӑ.Хӑй тӗллӗн ӑсталанӑ чӗрчун халӗ унта ҫук ӗнтӗ, анчах вӑл «Atomic Heart» кмпьютервӑййине кӗрсе юлма ӗлкӗрнӗ.

Асӑннӑ вӑййа хамӑр ҫӗршыври «Mundfish» студи ӑстисем шухӑшласа кӑларнӑ. Тӗлӗнтермӗш скульптурӑсене вӗсем ҫӗршывӗпех шыранӑ. Шупашкарти сысна ҫури вӗсене килӗшнӗ.

@ kcson-petuhovo.kurg.socinfo.ru

«Чӑваш халӑх сайчӗ» чӑваш ҫыравҫисен тата культура ҫыннисен пӗр ушкӑнӗ 2023 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче пулса иртнӗ хаяр ҫӗр чӗтревӗнче шар курнӑ Турцири тата Сирири хамӑрпа тӑванлӑ халӑхсемпе пӗрле тарӑннӑн, чунтан хурланнине пӗлтерсе Тӗрӗкьелти ҫыравҫӑсене ҫыру яни ҫинчен хыпарланӑччӗ. Вӗсемех укҫан пулӑшу пухма пуҫланӑ. Акӑ халӗ тата тепӗр ырӑ ӗҫ ҫинчен пӗлтӗмӗр.

Чӑваш Енри ҫамрӑксем, «Тӗрӗксен пӗрлешӗвӗ» ушкӑна йӗркелесе яма хатӗрленекенсем, Тӗрӗкьел халӑхне пулӑшу янӑ: ӑшӑ юркансем (утиялсем), пӗркенчӗксем (пледсем), термоссем, вентиляторсем, тумтир тата ҫурт-хуралтӑсӑр юлнисене кирлӗ пулма пултаракан ытти япала. «Химпромра» ӗҫлекен Олег Скачков пулӑшу валли 20 пин тенкӗ ытла тӑкакланӑ. Денис Калюков та япала халӑхран пухассине йӗркеленӗ.

Пухнӑ япалана вӗсем Турци Республикин Хусанти консуллӑхне леҫсе панӑ.

«Тӗрӗк тӗнчин культура центрӗ» ытти чӑвашсене те ҫак ӗҫе хастар хутшӑнма йыхравлать. Вӗсене хӑйсен ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен халӑха хыпарлама та ыйтать. Ку ыттисене ҫак ӗҫе пуҫӑнма хавхалантарӗ.

© shutterstock.com

Японири официаллӑ майпа палӑртнӑ утравӗсен шучӗ, ҫӗнӗ алгоритмпа шутланӑ хыҫҫӑн, тӗпчевҫӗсен шухӑшӗпе хальхи 6852 вырӑнне 14 125 пулӗ.

2023 ҫулхи Японин статистикин ҫулталӑк кӗнекипе килӗшӳллӗн, унта илсе панӑ 2022 ҫулхи ҫӗртмен 30-мӗшӗ тӗлне пухнӑ даннӑйсене илес пулсан, Японире пӗтӗмӗшле 377973,74 тв. ҫх лаптӑклӑ 6852 утрав шутланать. Чӑннине калас пулсан, Хонсю утравӗ хӑйӗн пысӑкӑшӗпе тӗнче шайӗнче ҫиччӗмӗш, халӑх йышӗпе иккӗмӗш шутланать.

Анчах та утравсен йышне шутлас меслет халӗ те 1987 ҫулта ҫыран хуралӗ тунӑ тӗпчев ҫинче никӗсленет. Унта вара ҫыран хӗррин тӑршшӗ 100 метр е ытларах пулнӑ утравсене кӑна асӑннӑ. Анчах та урӑххисем те пур, вӗсен виҫи пӗчӗкрех пулин те вӗсем ушкӑн-ушкӑн вырнаҫнӑ.

Шута илессине ҫӗнӗлле йӗркеленӗ чухне тип ҫӗрӗн электронлӑ карттипе, ҫавӑн пекех аэрофотоӳкерчӗкӗсемпе усӑ курнӑ, шӑп та лӑп вӗсенче 100 пин ытла утрав тупнӑ та.

Японишӗн ҫӗнӗ утравсем тупни ҫӗнӗлӗх мар — вӑл вӗсемшӗн хӑнӑхнӑ япала: вулкансем ӗҫлеме пуҫланӑ хыҫҫӑн хӑш-пӗрисем океан лаптӑкӗнчен тухаҫҫӗ. Тӗслӗхрен, 2021 ҫулхи ҫурлан 13-мӗшӗнче Фукутоку-Оканоба шыв айӗнчи вулкан вут-хӗп сапма пуҫласан 1 ҫухрӑма яхӑн диаметрлӑ ҫӗнӗ ҫӗр лаптӑкӗ йӗркеленнӗ.

Малалла...

Нигерин кӑнтӑр-анӑҫӗнче вырнаҫнӑ авалхи Ифе хулинче чавнӑ чухне вунӑ пин ытла кӗленчерен тунӑ шӑрҫа тупнӑ, ҫакӑ вара унта пурӑнакансем Хӗвеланӑҫ Африкӑри халӑхсенчен пуринчен те малтан тӗслӗ кӗленче тӑвас ӑсталӑха алла илнине пӗлтерет.

Йоруб халӑхӗ пурӑнакан Ифе хулин чи аталаннӑ тапхӑрӗ XII тата XIV ӗмӗрсем хушшине килнӗ. Ифӑри ӑстаҫӑсем терракотӑпа пӑхӑртан тӑвас енӗпе чаплӑ кӳлепеҫӗсем пулнӑ. Йорубӑсен ҫирӗплетнӗ темиҫе хулинчен тӑракан конфедерацине илес пулсан Ифе тӗп центрӗ шутланнӑ. XV ӗмӗртенпе Ифе пӗлтерӗшӗ чакма пуҫланӑ, малалла вара эдо халӑхӗ йӗркеленӗ Бенин патшалӑхӗ пуҫ пулса тӑнӑ. Гарвард университетӗнчи Африка археологийӗпе ӗҫлекен Абидеми Бабалола (Abidemi Babalola) специалист хӑйӗн тӗпчевӗнче палӑртнӑ тӑрӑх, кантӑка йоруб культуринче ӑсталанӑ. Хальхи вӑхӑтра паллӑ ӗнтӗ, ку ӗҫе вӗсем XI ӗмӗртенпе алла илнӗ.

Тӗрлӗ тӗслӗ кӗленче шӑрҫасене Ифӑри чылай кӳлепесенче пӗрре мар тупнӑ, вӗсемпе пуҫ хатӗрӗсене, мӑй ҫыххисемпе ал-урасенчи сулӑсене илемлетнӗ. Ҫавӑн пекех археологсем кантӑка шӑратнӑ чухне усӑ курнӑ керамика тикӗлӗсене тупнӑ.

Малалла...