Шухӑшланипе шур пӳрт лартаймӑн теҫҫӗ те, анчах выртан каска мӑкланни те паллӑ. Чӑваш Енри тӳре-шара хамӑр патра ҫӗлекен шкул формине республика тулашне те сарасшӑн. Кун пирки вӗсем паян ирттернӗ канашлура сӳтсе явнӑ. Унта республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев та, экономика аталанӑвӗн тата вӗренӳ министрӗсем Владимир Аврелькин тата Владимир Иванов та хутшӑннӑ.

Владимир Аврелькин ӗнентернӗ тӑрӑх, ҫӑмӑл промышленноҫӑн республикӑри предприятийӗсем (сӑмах кунта шкул форми ҫӗлекенсем пирки пырать) ют ҫӗршыври компанисемшӗн халех конкурент пулса тӑнӑ. Михаил Игнатьев Элтепер вӗсен республика тулашне те тухмаллине палӑртса хӑварнӑ.

Сӑмах май каласан, хальхи вӑхӑтра пирӗн тӑрӑхра шкул формине «Кайсаров», ОВАС, «Аврора», «Элита» предприятисем ҫӗлеҫҫӗ.

Нумаях пулмасть ҫӗршывӑн тӗп хулинче вырнаҫнӑ Раҫҫейӗн Суту-илӳпе промышленность палатинче «Citi» фондӑн пӗчӗк усламҫӑлӑхри Раҫҫей премийӗсем» вунпӗрмӗш конкурсне пӗтӗмлетнӗ.

Citi фонд пӗчӗк усламҫӑлӑха сарассипе ӑнӑҫлӑ ӗҫлекенсене тата пӗчӗк усламҫӑсене укҫа-тенкӗ парса пулӑшакансене чыслать.

2015 ҫулта микрофинансировани енӗпе инновацисене пурнӑҫа кӗртекен лидера Пӗчӗк бизнеса аталантаракан Чӑваш Енри агентство палӑрнӑ. Пӗлтӗр строительствӑра чи маттур предприниматель ятне Сӗнтӗрвӑрринчи «Посад» обществӑн пуҫлӑхӗ Александр Афанасьев тивӗҫсе преми илнӗ. «АПМБ» аналитика обществин Сӗнтӗрвӑрринчи уйрӑмӗн финанс аналитикӗ Ольга Шиверова «2015 ҫулхи чи лайӑх кредит эксперчӗ» пулса тӑнӑ.

2005 ҫулта йӗркелеме тытӑннӑ ӑмӑртӑва фонд тӗнчери 32 ҫӗршывра ирттерет. Раҫҫейре конкурса йӗркелеме РФ Экономика министерствипе Суту-илӳ палати те пулӑшать.

Михаил Игнатьевпа Валерий Павлов

Элӗк районӗнчи шкулсенчен пӗринче вӗренекен 8-мӗш класс ачи 800 килограмм сиплӗ курӑк пухнӑ. Кун пирки Чӑвашпотребсоюз ертӳҫи Валерий Павлов ӗнер Чӑваш Ен Элтеперӗпе тӗл пулсан пӗлтернӗ.

Михаил Игнатьев Чӑвашпотребсоюз ертӳҫипе ку хыпара илтессишӗн кӑна курнӑҫман-ха.

Правительство ҫуртӗнчи тӗлпулура республикӑри потребсоюз ӗҫ-хӗлӗ пирки калаҫнӑ. Элтепер шухӑшланӑ тӑрӑх, Чӑваш Енре пурӑнакан халӑх Чӑвашпотребсоюза шанать.

Чӑн та, пӗлтӗр ӗҫ кӑтартӑвне 3 процент ӳстернӗ. Ял халӑхӗ потребсоюза хӑй туса илекен тавара та сутать. Пӗлтӗр ял ҫыннисенчен 658 миллион тенкӗлӗх туяннӑ. Тӗрлӗ эмел курӑкӗ те пухаҫҫӗ. Элӗк районӗнче пурӑнакан 8-мӗш класра вӗренекен 800 кг сиплӗ курӑк пуҫтарнӑ, уншӑн ӑна 30 пин тенкӗ тӳленӗ. Унти тата тепӗр шкул ачи 300 кг эмел курӑкӗ пухса 9 пин тенкӗлӗх тупӑш илнӗ. Ҫак районтах пурӑнакан ватӑ типӗтнӗ сиплӗ курӑк 1 тонна пухса 35 пин тенкӗ ӗҫлесе илнӗ.

Тӳре-шара хапрӑк малашлӑхне сӳтсе явать

Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫре вырнаҫнӑ «Паха тӗрӗ» хапрӑк производство лаптӑкӗсене пысӑклатасшӑн. Кун пирки Шупашкар район администрацийӗн сайтӗнче пӗлтернӗ.

Производство лаптӑкне пысӑклатас ыйтӑва Шупашкар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Георгий Егоров «Паха тӗрӗ» хапрӑка ертсе пыракансемпе тӗл пулнӑ вӑхӑтра хускатнӑ. Енсем ҫак эрнере, кӑрлачӑн 15-мӗшӗнче, курнӑҫнӑ.

Хапрӑкӑн тӗп директорӗ Наталья Пасынкина предприятие аталантарма тата производство калӑпӑшне ӳстерес шухӑшлине пӗлтернӗ. Ун валли хальхи йышши производство комплексӗ кирлӗ-мӗн.

Шупашкар район пуҫлӑхӗ хапрӑка ырласа калаҫнӑ. Вӑл районӑн кӑна мар, Чӑваш Енӗн те брэнчӗ пулса тӑнине палӑртнӑ. «Пирӗн хамӑр тӑрӑх кун-ҫулне упраса хӑварма тивӗҫ», — тенӗ вӑл. Ҫӗнӗ производство лаптӑкӗ хушма ӗҫ вырӑнӗсем уҫасса та шанаҫҫӗ.

«Лидер» тулли мар яваплӑ общество «Чӑвашавтодор» предприятине туянма килӗшменни 20 миллион тенке кайса ларнӑ.

Алексей Лапшин ертсе пыракан ҫав обществӑран Чӑваш Енӗн Арбитраж сучӗ 2,1 миллион тенкӗ пени шыраса илмелле тунӑ. Суда тавӑҫпа республикӑн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен патшалӑх комитечӗ тухнӑ. А. Лапшин обществи «Чӑвашавтодор» акцине туянмалли обязательствӑна пурнӑҫламан.

Аса илтерер, «Чӑвашавтодора» сутмалли аукционта хайхи «Лидер» ҫӗнтернӗччӗ. Аукцион иртнӗ ҫулхи ҫурла уйӑхӑхен 21-мӗшӗнче иртнӗччӗ. Ун вӑхӑтӗнче хӑйне евӗр ӑнланманлӑх та сиксе тухнӑччӗ. Аукцион кирлӗ пек иртмен, «Лидера» майлӑ йӗркеленӗ тесе иккӗленекенсем те пулнӑччӗ. «Чӑвашавтодора» сутма черетлӗ хутчен аукцион йӗркелесси пирки эпир пӗлтернӗччӗ.

«Лидер» аукциона хутшӑнма сататкӑ тесе 17,9 миллион тенкӗ хывни те обществӑна каялла таврӑнман.

Сылтӑмран иккӗмӗшӗ — «Акконд» тӗп директорӗ Валерий Иванов

Иртнӗ ҫул вӗҫӗнче, раштавӑн 25-мӗшӗнче, «Акконд» кондитер хапрӑкӗнче бисквитпа розница цехӗнче ҫӗнӗ лини уҫни, ҫав ятпа унта Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев тата министрсемпе шкул ачисем пулни пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.

Хапрӑкра пулнӑ чух Элтепер ҫав предприятипе мӑнаҫланнине пӗлтернӗччӗ.

«Акконд»-ра пысӑк пуҫлӑхсем пулни аван-ха. Анчах хӑшпӗр сӑнавҫӑ унта улшӑнусем пулса иртмен-ши тесе пуҫ ватать. Ҫакна Андрей Иванов журналист, сӑмахран, иртнӗ ҫул вӗҫӗнче хапрӑк хӑйӗн йӗркелӳпе право хурмине публикӑлла мар акционерсен обществи тесе ылмаштарнипе сӑлтавлать теме пулать. Ҫакӑн пек хурмӑпа ӗҫлеме тытӑннӑ хыҫҫӑн харпӑрлӑхҫӑсем кам иккенне кӑтартмасан та юрать. Унччен хапрӑкӑн акцийӗсен 55 проценчӗ «Акконд-Торг» обществӑра шутланнӑ (унӑн хуҫи предприятин гендиреткорӗн хӗрӗ Татьяна-мӗн). Халӗ вара камра мӗн чухлӗ процент акци пулни уҫӑмлӑ мар. Кӗркунне Спарк-Интерфакс тытӑм Росстат пӗлтерни ҫине таянса «Акконд-Торг» тӳпи 20% кӑна тесе хыпарланӑ, компанин 57% Раҫҫей гражданӗсен аллинче тенӗ. Тепӗр тесен, Раҫҫей гражданӗсем хапрӑкӑн тӗп директорӗ Валерий Иванов та, унӑн хӗрӗ Татьяна та пулма пултарать.

Малалла...

Иртнӗ ҫул ҫынсем хаксем пысӑкки тата тупӑш шайӗ пӗчӗкки пирки пӑшӑрханчӗҫ пулсан, кӑҫал та лару-тӑру ырӑ енне улшӑнасси иккӗленӳллӗ. Финанс тӗпчевӗсен наци агентстви пӗлтернӗ тӑрӑх, вӗсем ирттернӗ ыйтӑма хутшӑннисенчен 92 проценчӗ пахча-ҫимӗҫ тата улма-ҫырла хакланнишӗн кӑмӑлсӑрланнӑ, 91 проценчӗ — аш-какайшӑн, 89 — проценчӗ — коммуналлӑ тӳлевшӗн. Раҫҫей ҫыннисен пӗрре-виҫҫӗмӗш пайӗ (37 проценчӗ) инфляци пурнӑҫ пахалӑхне витӗм кӳнине палӑртнӑ. Кашни пиллӗкмӗшӗ хӑш-пӗр апат-ҫимӗҫе илме тытӑнса тӑнине пытарман.

«Халӑх шухӑшӗ» фонд тӗпчевӗ те ырринех кӑтартса паман. Пирӗн халӑхӑн ҫуррине яхӑнӗ пурнӑҫ шайӗ япӑхнине палӑртнӑ. 34 проценчӗ Ҫӗнӗ ҫул ҫитнишӗн хавасланнине пӗлтермен. Мӗншӗн тесен ҫавсем 2016 ҫулта пурнӑҫ тата йывӑрланать тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Инфляци тата пурнӑҫ пахалӑхӗ енӗпе 2015 ҫул, чӑн та, ӑнмарӗ. Росстат пӗлтернӗ тӑрӑх, чӳк уйӑхӗнче кӑна апат-ҫимӗҫ хакӗ 12,1 процент хӑпарнӑ. 2014 ҫулта Раҫҫейре инфляци 11,4 процент пулнӑ. Ҫынсен ӗҫ укҫин шайӗ чӳк уйӑхӗнче кӑрлач уйӑхӗнчипе танлаштарсан 9,2 процент чакнӑ. Номиналлӑ виҫепе илсен, 5,2 процент чакса 33 пин те 857 тенке ларнӑ.

Малалла...

Иртнӗ ҫулӑн чӳк уйӑхӗнче бензинпа дизель топливин акцизӗсене ӳстермелли пирки Патшалӑх Думи саккун йышӑннӑччӗ. Халь вара ҫакна пула хаксем хӑҫан хӑпарасси паллӑ пулнӑ.

Бензиншӑн тата дизтопливошӑн ытларах пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен тӳлемелле пулӗ. Хаксем вӑтамран пӗр литршӑн 2 тенкӗ патнелле ӳсӗҫ. Пуринчен те ытларах хак 4-мӗш класлӑ бензиншӑн хӑпарӗ. Пӗр тоннӑшӑн 3200 тенкӗ ытларах тӳлеме тивӗ. Сӑмах май, ӑна утӑ уйӑхӗ пуҫланнӑ хыҫҫӑн сутма та пӑрахӗҫ-ха. 5-мӗш класлин акциз хакӗ 2 пин таран ӳсӗ. Дизтопливо акцизӗ 4150 тенкӗ таран (пӗр тоннӑшӑн) хӑпарнӑ.

Экспертсен шухӑшӗпе бензин хакӗ ытлашши «ҫыртмӗ». Кӑрлачпа нарӑс уйӑхӗнче хак кӑшт чакма та пултарӗ. Ҫавах та куншӑн хӗпертемелле марри пирки пӗлтереҫҫӗ — ку пӗтӗмпех туянакансем сахал пулнипе ҫыхӑнӗ, апла пулсан экономикӑри лару-тӑру лайӑхах мар. Раҫҫейри топливо пӗрлӗхӗн президенчӗ Евгений Аркуша пӗлтернӗ тӑрӑх ҫулталӑк тӑршшӗпе топливо хакӗ яланах вылять — кӗркуннепе хӗлле вӑл чакать, ҫуркуннепе ҫулла вара — хӑпарать. Кӑҫал та кун шучӗпе ҫакнашкалах пулӗ.

Улатӑр районӗнчи канашлу

Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Элӗк районӗнче канашлу ирттернӗ. Унта муниципалитет харпӑрлӑхӗпе тивӗҫлипе усӑ курмалли, патшалӑх программисене пурнӑҫа йӗркеллӗ кӗртмелли ҫинчен калаҫнӑ.

Кӑҫал Элӗк районӗнче Республика кунне уявламаллине шута илсе ку мероприятие хатӗрленес ыйтӑва та канашлура хускатнӑ. «Республика кунне ҫӳллӗ шайра ирттерме мӗнпур ҫыннӑн пӗрлешмелле», — тесе хушнӑ Михаил Игнатьев элӗксене.

Канашлӑва районти тӳре-шарасӑр пуҫне Чӑваш Енӗн Правительствин пуҫлӑхӗ Иван Моторин, хӑш-пӗр ведомствӑпа министерство пайташӗсем хутшӑннӑ. Элӗк районӑн иртнӗ ҫулхи ӗҫ-хӗлне пӗтӗмлетнипе пӗрлех (ку темӑпа раойн администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Куликов тухса калаҫнӑ) кӑҫалхи плансене палӑртса хӑварнӑ.

Ҫавӑн пекех ӗҫлӗ канашлу паян Улатӑр районӗнче те иртнӗ.

Шупашкарти сӗт-ҫу савучӗ ҫитес ҫулхи пуш уйӑхӗн 31-мӗшӗнчен хупӑнасси пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, вӑл Danone концернӑн шутланать.

Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерстви вӑл савута сӗт сутса пурӑннисем ӑна хупнишӗн аптӑрамасси пирки пӗлтерет. Республикӑра ытти сӗт-ҫу савучӗ те ӗҫленине аса илтерет вӑл. Сӑмахран, Етӗрнере, Вӑрнарта, Куславккара, Тӑвайра пур, «Изамбаевский» текенни те ӗҫлет.

Ял хуҫалӑх министерстви ӗнер пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарти сӗт-ҫу савучӗн продукцийӗ республикӑри суту-илӳре 12,2 процент кӑна йышӑннӑ. Вӑл кӑларакан ҫимӗҫе хамӑр патри ытти савут та кӑларать, вӗсен пахалӑхӗ те лайӑх, оборудованийӗ те ҫӗнӗ йышши.

Шупашкарти сӗт-ҫу савучӗ хупӑннине пула 140 ҫын (унчченхи хыпарта эпир «Правда ПФО» интернет-кӑларӑм хыпарлани тӑрӑх 300-е яхӑн /news/11077.html тесе каланӑччӗ) ӗҫсӗр юлать, вӗсене ӗҫе вырнаҫчӑр тесе Чӑваш Ен Правительстви йӑлтах тӑвӗ тесе ӗнентерет.