Шупашкарта автомашинӑсене эвакуацилеме пуҫлаҫҫӗ. Нумай хваттерлӗ ҫуртсен умне лартса тухнӑ машинӑсем лартса тухни коммуналлӑ хуҫалӑх машинисене те чӑрмантарни каламасӑрах паллӑ. Хӗлле лару-тӑру уйрӑмах ҫивӗчленет — урамра ларакан машинӑсене пула юр тасатма та йывӑр.

Шупашкарта йышӑннӑ хӑтлӑх кӳмелли правилӑсемпе килӗшӳллӗн унта-кунта лартса хӑварнӑ машинӑсене эвакуацилеме тытӑнӗҫ. Ятарлӑ рейдсене каҫсерен ирттерме палӑртаҫҫӗ. Ятарлӑ автопредприятин кун валли виҫӗ эвакуатор пур-мӗн.

Ҫапах та ҫапла кӑра мера йышӑниччен хула влаҫӗсем «Лартма юрмасть» текен асӑрхаттару паллисем вырнаҫтарма палӑртаҫҫӗ. Ятарлӑ асӑрхаттарусем 66 штук иккен. Вӗсене машинӑсем уйрӑмах хутлакан ҫул-йӗр хӗрне е машинӑсене кӗрсе тухма йывӑр вырӑнсене вырнаҫтарса тухӗҫ.

Вӑрӑран юлать, пушартан юлмасть тесе ваттисем тӗрӗсех каланӑ ҫав. Ҫавӑнпа та ӗнтӗ вут-кӑвартан асӑрханмалли куҫкӗрет. Куҫкӗрет кӑна та мар, инкек сиксе тухас-тӑвас пулсан хатӗр пулмалли пирки те шухӑшламалла теҫӗ пушарпа кӗрешекенсем. Ҫавӑнпах ӗнтӗ вӗсем Федерацин травматологи, ортопеди тата эндопротезировани центрӗнче пушар кӑларнӑ. Ҫук ӗнтӗ, ятарласа тивертмен. Сӑмахпа кӑна ҫапла пӗлтернӗ. Ҫулӑм акт залӗнче хыпса илнӗ пек тунӑ. «Пушара сӳнтерме» сехете яхӑн кирлӗ пулнӑ.

«Темле айкашакан та пур-тӑр», — тесе тӗлӗнме ан васкӑр-ха тархасшӑн. Вут-ҫулӑмпа кӗрешекенсем аташман-айкашман. Ҫулӑм та хыпса илмен. Вӗренӳ кӑна ирттернӗ.

Пурнан пурнӑҫра тем те сиксе тухать. Урамра хирӗҫсен (кунта эпӗ кӳршӗ-аршӑпа е ӗҫре ӑнланманлӑх сиксе тухни пирки каларӑм-ха) киле кӗме пулать. Килте хирӗҫсен ӑҫта каймалла? Чикӗ леш енчи хӑш-пӗр ҫӗршывра кризис центрӗсемпе никама та тӗлӗнтереймӗн. Пирӗн патрах вара ун пеккисем анлӑ сарӑлман. Чӳк уйӑхӗн 15-мӗшӗнче вара Шупашкарта ун пеккине уҫнӑ.

Тӳррипе, йывӑрлӑхри хӗрарӑмсене унччен пачах та пулӑшман тени тӗрӗс мар пулӗччӗ. Сӑмахран, республикӑн тӗп хулинчи Калинин районӗнчи халӑха социаллӑ пулӑшу паракан центр ҫумӗнче сӗнӳ-канаш панӑ-ха. Кӑҫал кӑна 789 хӗрарӑма пулӑшу кирлӗ пулса тухнӑ. Анчах киле кайма хӑракансен тата ниҫта кайма ҫуккисене унта ҫӗр каҫма хӑварма май пулман.

Кризис станционарӗнче 6 койко-вырӑн пӑхса хӑварнӑ. Вӗсенчен пиллӗккӗшне халех йышӑннӑ иккен. Вӑхӑтлӑх пурӑнма хӗрарӑмсем валли мӗнпур услови туса панине пӗлтереҫҫӗ: апат пӗҫерме тӗпел пур иккен, апатланмалли, канмалли тата ҫӑвӑнмалли пӳлӗмсем. Кашни хӗрарӑмпа специалистсем: социаллӑ ӗҫ енӗпе тӑрӑшакан, психолог тата юрист — ӗҫлеҫҫӗ иккен. Центрта ҫулталӑкра виҫӗ уйӑх таран пурӑнма юрать.

Ҫӗнтерӳҫӗсене чысланӑ самант

Инкеклӗ ӗҫсен министерствин Чӑваш Енти управленийӗнче вут-ҫулӑмпа кӗрешекен ҫамрӑксен дружинин регионти смотр-конкурсӗ иртнӗ. Унта Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи дружина членӗсен пухӑннӑ.

Конкурса хутшӑннисем пушарпа кӗрешекен хӑюллӑ ҫынсем пирки хавхаланса тата кӑсӑклӑ каласа кӑтартнӑ, пушартан асӑрханмалли сӗнӳсене халӑхра епле сарассипе хӑйсен шухӑшне пӗлтернӗ. Саранскран килнӗ ушкӑн, ав, хуласенчи реклама хӑмисем ҫине пушара хирӗҫле листовкӑсем ҫыпӑҫтарма, кондитер хапрӑкӗсене вара «Шӑрпӑк — ачасем валли вӑйӑ мар» тесе ҫырса хунӑ канихвет, пир-авӑр хапрӑкӗсене «Туртатӑн пулсан чӗлӗм тӗпне сӳнтерме ан ман» тесе ҫырнӑ футболкӑсем кӑларма сӗннӗ.

Пӗрремӗш вырӑна Саранскри «Вичкӗн куҫ» тата Шупашкарти «01 агенчӗсем» ушкӑнсем мала тухнӑ.

Сӑнсем (27)

Республикӑри ачасемпе ҫамрӑксен вулавӑшӗ ҫамрӑк ӑру хушшинче кӗнеке вулас йӑлана чӗртес тӗллевсемпе «Эпӗ — BIBLволонтер! Эс вара?» ятпа ыркӑмӑллӑх проектне пуҫарса ярасшӑн. Ҫак тӗллевпе вулавӑш 16–25 ҫулсенчи пултаруллӑ, хастар ҫамрӑксене шырать. Вӗсемпе пӗрле вулавӑш ҫак тӗллевсене пурнӑҫлама планланӑ:

- ачасемпе ҫамрӑксем хушшичи вулас йӑлана татах та анлӑлатасси;

- вулавӑш акцийӗсене ирттересси;

- ҫӗнӗ партнерсемпе спонсорсене тупас ӗҫе хутшӑнтарасси;

- вулавӑшра кӗнеке вулассине атӑлантарасси;

- ирӗклӗ вӑхӑтра кӑсӑклӑ тата уссӑллӑ ирттересси.

Волонтер пулма кӑмӑл тӑвакансене чӳкӗн 11-мӗшӗнче 16:00 сехетсенче вулавӑшри вулав залне пыма ыйтаҫҫӗ.

Республикӑри ачасемпе ҫамрӑксен вулавӑшӗн адресӗ: Шупашкар хули, И. Яковлев проспекчӗ, 8 А;

Ҫыхӑнмалли номерсем: 8-919-670-21-47 (Ольга); 8-927-666-94-50 (Снежана); 8-937-371-84-98 (Мария).

Хосе Асебильо (сылтӑмри) иртнинче Шупашкара килсен хула администрацийӗн пуҫлӑхӗпе Алексей Ладыковпа.

Ыран Шупашкара Хосе Асебильо испани архитекторӗ килмелле. Республикӑн тӗп хулинче вӑл пӗрремӗш хут мар. Хальхинче вӑл Шупашкарӑн тӗп пайӗ тата ун ҫывӑхӗнчи территори епле пулсан аванраххине калӗ, сӗнӳсем парӗ.

Официаллӑ мар лару-тӑрура халӑхпа сӳтсе явассине ыран Карл Маркс урамӗнчи 52-мӗш ҫуртри 2-мӗш хутра, 222-мӗш пӳлӗмре 16 сехетрен пуҫласа 18 сехетчен сӳтсе явма палӑртнӑ. Тӗлпулӑва журналистсене, блоггерсене, хула аталанӑвӗпе кӑскӑланакан мӗнпур ҫынна йыхравлаҫҫӗ.

Хосе Асебильо пирки каласан, хула тӑвас ӗҫре вӑл тӗнчери пысӑк специалистсенчен пӗри. Асебильо, сӑмахран, Швейцаринчи Архитектура тытӑмӗсен офисӗн студийӗн тӗп архитекторӗ, Барселонӑри хула аталанӑвӗн агентствин тӗп директорӗ, Британи архитекторӗсен королевски институчӗн хисеплӗ членӗ, Гарвардри дизайн курсӗн профессорӗ, Швейцаринчи Луганӑри архитектура факультечӗн профессорӗ, Лондон мэрӗн канашҫи, тӗрлӗ преми лауреачӗ. Хосе Асебильо Барселонӑна 1992-мӗш ҫулхи Олимп вӑййи валли хатӗрленӗ. Вӑл Европӑри тата Раҫҫейри чылай хула аталанӑвӗ пирки сӗнӳсем панӑ.

Тӗрӗссипе ку хисеп — тӗп хуламӑрӑн Калинин районӗ пирки кӑна-ха. Шупашкарта «Хӑрушлӑхсӑр ҫурт таврашӗ» (выр. «Безопасный двор») ҫумпрограммӑна пурнӑҫа кӗртнӗ май тӗлпулусем иртнӗ иккен — вӗсенче тӳре-шара ҫурт-йӗр тытӑмӗн компани ертӳҫисене видеокамерӑсене лартни хӑрушсӑрлӑха ӳстерни пирки каласа панӑ. Калаҫусене хутшӑннӑ хыҫҫӑн чылай ҫурт-йӗр харпӑрлӑхҫисен юлташлӑхӗсемпе тытӑм компанисем ҫак программӑна хутшӑнма килӗшнӗ пулать.

Калинин районӗн сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх видеокамерӑсем лартма 27 нумай хваттерлӗ ҫуртрисем килӗшнӗ — вӗсенче пурӗ 6 520 ҫын пурӑнать имӗш. Пурӗ ҫак ҫуртсенче 97 видеокамера лартнӑ. Тата темиҫе ҫуртра видеокамерӑсене епле лартмаллине сӳтсе яваҫҫӗ имӗш.

Аптӑранӑ кӑвакал кутӑн чӑмнӑ теме юрататчӗ кукамай. Чӑн та, аптӑрасан ҫын таҫта та ҫитет пуль ҫав. Хӑшӗсем, ав, республика Элтеперӗ патне те ним мар вӗҫтереҫҫӗ. Акӑ, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Раҫҫей Президенчӗн йышӑну пӳлӗмӗнче ҫынсене йышӑннӑ кун, юпан 24-мӗшӗнче. Ун патне тӗрлӗ ыйтупа пыракан пулнӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан Галина Филиппова, ав, нумай хваттерлӗ ҫуртсенче вырнаҫнӑ эрех-сӑра сутакан заведенисем пирки тарӑхса пӗлтернӗ. Ӗҫсе-хыпса лартнӑ ҫынсем вӑрҫӑ-харҫӑ пуҫласа та кансӗрлеҫҫӗ иккен.

Шупашкар районӗнче пурӑнакан Ирина Московцева нумай ача амӑшӗ тата Шупашкарти сусӑр ача амӑшӗ Наталия Доброхотова ҫурт-йӗр ыйтӑвӗ пирки пӑшӑрханаҫҫӗ. Нумай ачаллӑ ҫав ҫемье валли ҫурт туса пӗтернӗ те иккен, шывпа, ҫутӑпа тата газпа тивӗҫтерсен унта куҫма кӗҫех май килӗ. Сусӑр ачаллӑ ҫемье вара общежитинче хӗсӗнсе пурӑнать. Хваттерпе тивӗҫтермелли пирки суд йышӑну та кӑларнӑ-мӗн-ха. Ыйтӑвӗ хальлӗхе татӑлман. Михаил Игнатьев рсепублика хыснинче кӑҫал валли 30 миллион тенкӗ укҫа пӑхса хӑварнине пӗлтернӗ. Вӑл суд йышӑнӑвне тивӗҫтерсе ҫурт-йӗр тума палӑртнӑскер иккен.

Малалла...

Паян Шупашкарти Президент пепкелӗх центрӗнче ашшӗсен республикӑри пӗрремӗш слёчӗ иртнӗ. Арҫынсене пӗрлештерес шухӑша хӗрарӑмсем каланӑ иккен.

Ҫӗршывра юлашки ҫулсенче «Ҫирӗп ҫемье — тӑнӑҫлӑ патшалӑх» программа пурнӑҫланать. Унӑн тӗллевӗ — ача ҫуратассине ӳстересси. Экспертсен шучӗпе икӗмӗш тата виҫҫӗмӗш хут ашшӗ-амӑшӗ пулса тӑма килӗшччӗр тесен ҫемьесене ытларах пулӑшмалла. Раҫҫейӗн статисчӗсем кашни иккӗмӗш ҫемье арканнине палӑртаҫҫӗ. Уйрӑлнин сӑлтавӗ чылай чух — эрехпе иртӗхни. Ҫавна пула ҫемьесен 41 проценчӗ уйрӑлать. Пурӑнма кӗтес ҫуккипе те ҫак шухӑш патне пырса тухаҫҫӗ — кун пеккисен тӳпи 26 процентпа танлашать. Тӑван-пӗтен хушша-хуппа кӗни, чылай вӑхӑт ача ҫуратайманни, чылай вӑхӑт уйрӑм пурӑннине пула та ӗнерхи мӑшӑрсем паспортри штамппа сывпуллашас шухӑш патне ҫитеҫҫӗ иккен. Уйрӑлас шухӑша ытларах чух — 66 процентӗнче — хӗрарӑмсем тытаҫҫӗ. Республикӑра иртнӗ ашшӗсен слёчӗ ҫемье кирлӗлӗхне ҫынсене картса хӑварттарасшӑн.

Нумаях пулмасть Шупашкарти аэропортран Самара самолетпа вӗҫме ҫитме май туса панӑ иккен.

Регионсенче авиаҫыхӑнупа ҫыхӑнтарасси ҫинчен калакан пилотлӑ программа пирки хӑй вӑхӑтӗнче массӑллӑ информаци хатӗрӗсем хавхалансах пӗлтернӗччӗ. Мун чухне эпир, журналистсем, Шупашкара виҫӗ хулапа ҫыхӑнтарасси пирки савӑнса систернӗччӗ. Анчах ҫырасса ҫыртӑмӑр та, каласса каларӑмӑр та, анчах самолечӗсем вӑл проектпа пирӗн патран ниепле хускалмарӗҫ. Пурӑнсан-пурӑнсан Ӗпхӗве вӗҫме пуҫларӗҫ-ха. Анчах вӑл та пулин нумайлӑха пыман. Самолётсене вӗҫтерекен Тутарстанри компани унта-кунта 10 хут каллӗ-маллӗ хутлаттарнӑ хыҫҫӑн рейса «техника сӑлтавне» пула хупса хунӑ. Малтанласа ҫак уйӑхӑн 27-мӗшӗччен, каярах вара 29-мӗшӗччен хупасси пирки асӑрхаттарнӑ иккен.

Мӗнех, Самарӑна вӗҫекен самолетсем апла «кутӑнлашмасса» шанас килет. Тӳррипе, унта та тутарсемех вӗҫтереҫҫӗ-ха. Сӑмах май, тӑхӑр вырӑнлӑ самолетпа пӗрремӗш рейспа Самара тӑватӑ ҫын вӗҫсе кайнӑ иккен. Сахал йышпа хутлаттарнинчен авиакомпание усси ҫукрах пуль ҫав…