Нумай вӑхӑт чирлесе выртнӑ хыҫҫӑн Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ учителӗ, Раҫҫей Федерацийӗн пӗтӗмӗшле вӗрентӗвӗн хисеплӗ ӗҫченӗ Мария Печникова вилсе кайнӑ. Вӑл Раҫҫей Президенчӗн тата Чӑваш Республикин Президенчӗн гранчӗсен ҫӗнтерӳҫи пулнӑ. Шупашкар хулин 50-мӗш шкулӗнче 30 ҫул ытла ӗҫленӗ. Шкул учебникӗсемпе методика пособийӗсен авторӗ пулнипе палӑрнӑ.
Чӑваш Ен Вӗренӳ институтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Мария Николаевна 1961 ҫулхи январӗн 8-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнчи Эйпеҫ ялӗнче ҫуралнӑ. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче вӗреннӗ.
Вӑрнар районӗнчи Ҫӗрпел вӑтам шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури учителӗнче, Хирпуҫ пуҫламӑш шкулӗн заведующийӗнче, пуҫламӑш класс учителӗнче ӗҫленӗ.
1989 ҫултан пуҫласа Шупашкар хулин 50-мӗш вӑтам шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентнӗ.
Ҫак кунсенче Николай Дворов-Шемексем ҫыравҫӑ вилнӗ. Вӑл ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ӗмӗрлӗхе куҫ хупнӑ.
Николай Дворов-Шемексем Раҫҫей Писательсен союзӗн пайташӗ, Чӑваш Енри Профессионал писательсен союзӗн пайташӗ пулнӑ. Тутарстанри «Сувар» хаҫат ҫумӗнчи «Сунтал» литпӗрлешӳ членӗ те пулнӑ вӑл, Пӑва районӗнчи ЧНКЦ хастарӗ, Тӑхӑрьял тӑрӗхӗнчи паллӑ ҫыравҫӑ, 15 кӗнеке авторӗ.
Ҫыравҫӑ 1940 ҫулта Тутарстанри Пӑва районӗнчи Элшел ялӗннче ҫуралнӑ. Хусанти ял хуҫалӑх институчӗнче вӗреннӗ. Колхозсенче тӗп инженер, председатель пулса ӗҫленӗ. Юлашки ҫулсенче шкулсенче ачасене вӗрентнӗ.
Ҫыравҫӑн пичетленсе тухнӑ кӗнекисем шутӗнче Википедин чӑвашла пайӗнче ҫаксене асӑннӑ: «Кун-ҫул таппи» (1995), «Савӑнӑҫ куҫҫулӗ» (1996), «Сукмак» (1998), «Шанӑҫ» (2001).
Ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗнче паллӑ ӑсчах, врач-стоматолог, медицина ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор, медицина историкӗ Григорий Алексеев вилнӗ.
Григорий Алексеевич 1927 ҫулхи кӑрлачӑн 18-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ районӗнчи Вӑрӑмҫут ялӗнче ҫуралнӑ. 1956 ҫулта Мускаври стоматологи институтӗнчен вӗренсе тухнӑ. Республикӑн стоматологи пульницинче шӑл тухтӑрӗ, тӗп врачӑн сиплев енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ, тӗп врач пулса ӗҫленӗ. 1964 ҫулта Г.А. Алексеев Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче педагог пулса ӗҫлеме тытӑннӑ.
Григорий Алексеев Медицина историкӗсен обществине йӗркеленӗ тата ертсе пынӑ. Врачсен пӗлӗвне ӳстерекен институтра та ӗҫленӗ. Сывлӑх сыхлав отраслӗнче вӑл 66 ҫул тӑрӑшнӑ.
Г.А. Алексеев Чӑваш Республикин Патшалӑх премине тивӗҫнӗ. Ун икӗ томлӑ «Чувашская медицинская энциклопедия» ӗҫне ҫавӑн пек хакланӑ.
Клиника стоматологине халалласа вӑл 250 ытла ӑслӑлӑх ӗҫӗ ҫырнӑ, медицина историне халалланӑ монографисемпе брошюрӑсен тата 20 вӗренӳ пособийӗн авторӗ.
Тӗнчери чи пуян темиҫе ҫын пӗр кунта, тунтикун, 139 миллиард доллар ҫухатнӑ. Коронавирус тӗнче экономикине витӗм кӳрет тесе ҫапла ҫухату тӳснӗ вӗсем. Вӗсем фонд рынокӗнче укҫасӑр юлнӑ. Кун пирки «Новости» Раҫҫей информаци агентстви «Boomberg» агентство хыпарлани тӑрӑх пӗлтернӗ.
Финанс рынокне профессилле хутшӑнакансене финанс информацийӗпе тивӗҫтерекен асӑннӑ агентство сӑнанӑ тӑрӑх, кун пек пысӑк ҫухатӑва юлашки ҫулсенче тӳсекен пулман.
LVMH компанийӗсен ушкӑнӗн гендиректорӗ Бернар Арно тата Amazon пуҫлӑхӗ Джефф Безос 4,8 миллиард долларшар ытла пӗтернӗ. Zara хуҫи Амансио Отрега 4 миллиард доллар ҫухатнӑ, Марк Цукерберг — 3,48 миллиард доллар. Ытти миллиардерсем 2,3 миллиардшар доллар ҫухатнӑ.
1992-1994 тата 1996-1998-мӗш ҫулсенче Чӑваш Енӗн вӗренӳ министрӗ пулнӑ Владимир Данилов ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ.
Вӑл — историк, истори наукисен кандидачӗ, профессор. 1946 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Тӑвай районӗнчи Ҫӑлпуҫ ялӗнче ҫуралнӑ. Чӑваш патшалӑх университетӗнче, СССР Наукӑсен академийӗн истори институчӗн аспирантуринче вӗреннӗ.
И.Н. Ульянова ячӗллӗ ЧПУра ассистент, аслӑ преподаватель, доцент пулса тӑрӑшнӑ. 1990-1991 ҫулсенче Чӑваш АССР Верховнӑй Совечӗн Наука, информатика, халӑх вӗренӗвӗн комиссийӗн председателӗ, 1991-1992 ҫулсенче Чӑваш ССР Министрсен Совечӗн председателӗн ҫумӗ пулса ӗҫленӗ.
Владимир Данилов 100-е яхӑн ӑслӑлӑх ӗҫӗн, ҫав шутра монографисемпе вӗренӳ кӗнекисен, авторӗ.
Геннадий Юмарт сӑвӑҫ, куҫаруҫӑ, тӗпчевҫӗ вилнӗ. Хурлӑхлӑ хыпара Фейсбукра паян Анатолий Хмыт драматург пӗлтернӗ.
Геннадий Юмарт (Трофимов) 1938 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Красноармейски районӗнчи Кайри Карӑкра ҫуралнӑ. 1955 ҫулта вӑтам шкултан вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн Шупашкарта И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче пӗлӳ илнӗ. 1961-1965 ҫулсенче Самар енчи чӑваш шкулӗсенче чӑваш тата вырӑс чӗлхипе литератури вӗрентнӗ. 1965-1970 ҫулсенче Чӑваш кӗнеке издательствинче корректорта, редакторта ӗҫленӗ. 1970-2000 ҫулсенче Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн литература пӗлӗвӗпе фольклористика пайӗн ӗҫтешӗ пулнӑ.
Геннадий Юмартпа Шупашкарти ритуал службинче (вӑл Шупашкарти Мускав проспектӗнчи 9-мӗш "ж" ҫуртра, Республикӑн клиника больницин моргӗнче вырнаҫнӑ) ытларикун, кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче, 11 сехетрен пуҫласа 12 сехетчен сывпуллашӗҫ. Кун пирки Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен правленийӗн ертӳҫи Лидия Филиппова мессенджерсенчен пӗринчи ҫыравҫӑсен ушкӑнӗнче пӗлтернӗ.
Улан-Удэн тата Бурят Республикин митрополичӗ Савватий тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринче хурлӑхлӑ хыпар пӗлтернӗ. Юпа уйӑхӗн 8-мӗшӗнче унӑн ашшӗ, Геннадий протоирей, пурнӑҫран уйрӑлнӑ иккен. Виличчен вӑл ывӑлӗпе курнӑҫса ӗлкӗрнӗ.
«Эп ун патне пырса ҫитнӗ хыҫҫӑн тепрер сехетрен пурнӑҫран уйрӑлчӗ. Уншӑн кӗл тунисене пурне те тав тӑватӑп», — тесе ҫырнӑ Бурят Республикин митрополийӗн ертӳҫи.
Ашшӗ вилнӗ хыҫҫӑн темиҫе сехетрен пачӑшкӑ ашшӗне амӑшӗпе юнашар пытараймассине пӗлнӗ.
Савватий амӑшӗн вил тӑприпе юнашар пӗр вырӑн пур иккен. Анчах унта ашшӗне пытарас тесен хайхисем арӑмӗпе упӑшки пулнине хутпа ӗнентермелле. Пытарас енӗпе ӗҫлекен тӳре-шара Чӑваш Енре саккун ҫаплине пӗлтернӗ.
1951 ҫулхи мӑшӑрлану хутне ӑҫтан тупмалла-ши тесе пӑшӑрханать митрополит. Ӑна архива ыйтса ҫырма сӗннӗ иккен.
Хупнӑ ҫӑва ҫине пытарас тесен ҫӗршывӗпех ҫавӑн пӑтӑрмахлӑ иккен.
Паян, авӑнӑн 2-мӗшӗнче, пирӗнтен ӗмӗрлӗхе Владимир Карсаков режиссёр уйрӑлса кайрӗ. Пире пӗлтернӗ тӑрӑх ӑна ӗнер Канаш пульницине хунӑ, паян ҫӗрле вара Шупашкара ҫитеричченех унӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Вар-хырӑм шыҫҫине пула теҫҫӗ.
Сывпуллашу хӑҫан тата ӑҫта иртессине хальлӗхе пӗлтермен.
Карсаков Владимир Федорович 1961 ҫулхи авӑнӑн 10-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Чӑваш Ишекӗнче ҫуралнӑ. Пӗлӗвне Хусанти культура институтӗнче, Мускавра квалификаци ӳстермелли курссенче илнӗ. Чӑваш телекуравӗнче 13 ҫул ӗҫленӗ. Владимир Карсаков — нумай-нумай чӑвашла фильмсен авторӗ. Вӗсен йышӗнче «Сурӑм хӗрӗ», «Арбат», «Аннене анне тееҫҫӗ» тата ыттисем.
Паян, ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, РСФСР халӑх артистки, театр тата кино актриси Алла Покровская вилнӗ. Вӑл 81 ҫулта пулнӑ. Лента.ру пӗлтернинче вилӗм сӑлтавне асӑнман. Сцена ӑстине ӑҫта пытарассине тата унпа хӑҫан сывпуллашассине каярах пӗлтерӗҫ.
Покровская МХАТ студин профессорӗ пулнӑ. 2004 ҫултанпа Чехов ячӗллӗ театр труппинче ӗҫленӗ, «Современник» сцени ҫине те тухнӑ.
«Строится мост», «Выбор цели», «Однофамилец», «Охота на лис» тата «Высоцкий. Спасибо, что живой» фильмсенче ӳкерӗннӗ. «Великан-эгоист», «Сказка о царе Салтане», «Перевал» тата «Когда-то давно...» мультфильмсене калаҫтарма хутшӑннӑ.
Артистка Борис Покровский опера режиссерӗн, СССР халӑх артисчӗн тата Тӗп ача-пӑча театрӗн режиссерӗн Анна Некрасован ҫемйинче ҫуралнӑ. Олег Ефремовӑн мӑшӑрӗ пулнӑ. Вӑл — Михаил Ефремов актерӑн амӑшӗ.
Ҫук, чӑваш халӑх ташшисене тӗпчемен вӑл, халӑх ташшисене ҫӗнӗ пурнӑҫ парнелемен. Ҫитмӗл ҫул каялла вӑл хӑйӗн аслӑ ывӑлне ҫуратнӑ – чӑваш халӑх ташӑ ӳнерне Ӑстаҫӑ парнеленӗ.
Менелниксенче эпир пурне те ҫӗр ҫула ҫитиччен пурӑнма сывлӑх сунатпӑр. Куславкка районӗнчи Мушар ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Елена Александровна Милютина тус-тӑванӗн шанӑҫне ку тӗлӗшпе те тӳрре кӑларма тӑрӑшатчӗ (ара, каланине мӗн пӗчӗкрен итлеме хӑнӑхнӑ-ҫке-ха!). Шел, ҫӗр ҫула 5 уйӑх пурӑнса ҫитереймерӗ вӑл…
2014 ҫулта Елена Александровна хӑйӗн 95 ҫулне тӑван ялта ывӑлӗ-кинӗпе, мӑнукӗсемпе, мӑнукӗн ачисемпе, пӗтӗм ял-йышпа паллӑ тунӑччӗ. Аслӑ урам хаваслӑ юрӑ-ҫемӗпе кӗрлесе тӑчӗ, тутлӑ апат-ҫимӗҫпе техӗмленчӗ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ капмар чечек ҫыххи тыттарчӗ, Путин саламне вуласа пачӗ… Ҫавра ҫулне паллӑ тӑвакан Амӑшӗ ячӗпе чӑваш ӳнерӗн ӑстисем юрӑ хыҫҫӑн юрӑ янраттарчӗҫ, ташӑ хыҫҫӑн ташӑ ҫаптарчӗҫ. Пӗри тепринчен маттуртарах: Александр Васильев, Людмила Семенова, Виталий Адюков, Хурамалти фольклор коллективӗ, Елчӗкри «Волжаночка» ансамбль…
Елена Александровна хӑй вӑхӑтӗнче ял Совечӗн секретарӗнче тата культура ҫурчӗн пуҫлӑхӗнче тӑрӑшнӑ, икӗ ывӑл ҫуратса ҫунат панӑ.
-2.7 °C