«Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хаҫат кӑҫал пирӗнтен уйрӑлнӑ паллӑ ҫынсене аса илнӗ.
Вӗсенчен пӗри — Чӑваш Енри пӗрремӗш милиционер, профессора тухнӑ Валентин Милюткин. Сӑмах май каласан, вӑл — Шупашкар район ҫынни. 1935 ҫулта Иккасси ялӗнче ҫуралнӑ. Чӑваш Енӗн Верховнӑй Совечӗн председателӗ пулнӑ Эдурад Кубарев пуш уйӑхӗнче вилчӗ. Шупашкар хулин КПСС комитечӗн пӗрремӗш секретарӗ пулнӑ Константин Ефремова та аса илнӗ. Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн балет ӑсти Айдар Хисамутдинов, Олимп вӑййисен чемпионӗ Владимир Воронков, физкультурӑпа спорт министрӗ пулнӑ Сергей Шелтуков, футбол тренерӗ Владимир Соломаха, Иосиф Дмитриев-Трер режиссер, Чӑваш халӑх артисчӗ, Мускаври Пысӑк театр артисчӗ Максим Михайлов та текех ҫук ӗнтӗ...
Паян Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Иосиф Дмитриев-Трерпа сывпуллашнӑ. Сывпуллашу керменӗн кӗҫӗн залӗнче иртнӗ. «Халӑх нумай пулнине пурин валли те вырӑн ҫитеймен», — тесе пӗлтерчӗ Тимӗр Акташ журналист.
Ӑсату мероприятийӗнче ҫамрӑксен театрӗн директорӗ Елена Николаева, Чӑваш Республикин культура министрӗ Константин Яковлев, Чӑваш Республикинчи театр ӗҫченӗсен пӗрлӗхӗн председателӗ Геннадий Медведев тата ыттисем сӑмах тухса каланӑ. Вӗсен шутӗнче Мари Элӗн наци драма театрӗн ӳнер ертӳҫи Василий Пектеев та пулнӑ, вӑл Иосиф Трера театр рыцарӗ, чӑваш халӑхӗн рыцарӗ тесе хак панӑ.
Иосиф Дмитриев-Трер — паллӑ чӑваш режиссёрӗ, поэчӗ, музыка критикӗ, тӑлмач, актёр. Вӑл Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ, Казахстанӑн тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ.
Иосиф Дмитриев-Трер режиссерпа, актерпа, сӑвӑҫпа чӳк уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче 12 сехетре сывпуллашӗҫ.
Аса илтерер, чӑваш тӗнчинче тарӑн йӗр хӑварнӑ ҫын чӳк уйӑхӗн 19-мӗш каҫхине пирӗнтен ӗмӗрлӗхе уйрӑлчӗ. Унччен вӑл чылай ҫул йывӑр та усал чирпе кӗрешрӗ.
Иосиф Дмитриев-Трер амака пӑхмасӑрах шӳтлеме кӑмӑллатчӗ. Унпа калаҫса курма тӳр килнишӗн нумайӑшӗ хӑпартланать. Пӗчӗк кӑна вырӑнта ӗҫлекен те, хӑйне пуҫлӑх тесе курнӑҫланакан та. Калаҫса тӑранайми ҫынччӗ. Унӑн тавра курӑмӗ, ӑс-тӑнӗ ҫӗр чӑмӑрӗ пекех аслӑччӗ. Ахаль ҫынпа хӑйне ансат тытаканскер пуҫлӑхсен умӗнче пуҫ тайма пӗлменнине кӑҫалхи пӗр интервьюра палӑртнӑччӗ. Мӗн тӑвӑн, ӑслӑ ҫынсем ҫавӑн пек ҫав ӗнтӗ...
Юлашки вӑхӑтра чӑваш тӗнчи ҫухату хыҫҫӑн ҫухату тӳсет. Паян эпир тепӗр хурлӑхлӑ хыпар пӗлтӗмӗр. Чылай вӑхӑт йывӑр чирпе чирленӗ хыҫҫӑн (сӑмах май, ҫаплипех ӗҫлетчӗ, ҫаплипех ӗҫшӗн ҫунатчӗ, ҫаплипех чӑвашлӑхшӑн кулянатчӗ) Иосиф Дмитриев-Трер куҫне хупнӑ.
Чӑваш тӗнчинче тарӑн йӗр хӑварнӑ ҫын юлашки ҫлсенче Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче тӗп режиссерта тимлерӗ.
Раҫҫейӗн Театр ӗҫченӗсен пӗрлешӗвӗ кӑларакан «Страстной бульвар, 10» журналӑн кӑҫалхи 5-205-мӗш номерӗнче пичетленнӗ «Пока я жив, я должен заниматься чувашской драматургией» интервьюра та вӑл чӑвашлӑхшӑн ҫуннине палӑртнӑччӗ. «Хам сывӑ чух манӑн чӑваш драматургине лартмалла», — шухӑшпа канӑҫсӑрланнӑ ҫын пирӗнтен ӗмӗрлӗхе уйрӑлнӑ. Мӗнех, йывӑр тӑпру ҫамӑл пултӑр, хисеплӗ ҫыннӑмӑр.
Белорусси ҫӗршывӗнчен хурлӑхлӑ хыпар ҫитрӗ: чылай хушӑ йывӑр чирленӗ хыҫҫӑн паллӑ кинорежиссер тата писатель, киносценарист тата художник Дмитрий Никонорович Михлеев пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ.
Д.Н. Михлеев 1942 ҫулхи кӑрлачӑн 18-мӗшӗнче Тутарстанри Ҫӗнӗ Йӗлмел ялӗнче ҫуралнӑ. Пӗтӗм Союзри кинематографистсен институтне пӗтернӗ хыҫҫӑн «Белорусьфильм» студире ӗҫленӗ. «Косые майские дожди» (1975), «В земле наши корни (1975), «Интернат ты наш» (1986), «Капля в музее» (1988), «Конец сезона туманов» (2000), «Аптрамансен йӑхӗнчен» (2000) документлӑ фильмсен, «По секрету всему свету», (1977), «Воля вселенной» (1999), «Шахтеры» (1999), илемлӗ фильмсен режиссерӗ, «Дум-Пабиби-Дум» (2017) илемлӗ фильмӑн сценари авторӗ пулнӑ. Шупашкарта унӑн «Поле перейденное» (1985), «Ось земли» (2014) кӗнекисем тухнӑ.
Д.Н. Михлеев Шупашкара час-часах килсе ҫӳренӗ, Пӗтӗм тӗнчери кинофестивале хутшӑннӑ, чӑваш писателӗсемпе тата журналисчӗсемпе туслӑ ҫыхӑну тытнӑ.
Ӗнер фольклор тӗпчевҫипе, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗпе, Чӑваш Республикин вӗрентӗвӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗпе, доцентпа, К.В. Иванов ячӗллӗ патшалӑх премийӗн лауреачӗпе Ефросиния Сидоровӑпа сыв пуллашнӑ.
Ҫухату ҫинчен Лидия Филиппова публицист тата журналист, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ «Пӗр класрисем» халӑх тетелӗнче утӑ уйӑхӗн 31-мӗшӗнче пӗлтернӗ. Вӑл та асӑннӑ преподаватель патӗнче вӗреннӗ Ефросиния Сидорова утӑ уйӑхӗн 30-мӗшӗнче куҫне хупнӑ.
Ефросиния Сергеевна 1981-1990 ҫулсенче И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче вӗрентнӗ.
Фольклор тӗпчевҫине пӗлекенсем, унӑн вӗренекенӗсем, тӑванӗсем Шупашкарти Граждан урамӗнче вырнаҫнӑ ритуал службинче ӗнер 13 сехетре сыв пуллашнӑ.
Чӑваш журналистикин ветеранӗ Людмила Куприяновна Иванова пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Людмила Иванова упӑшкипе ывӑлне пытарнӑ хыҫҫӑн кӗҫӗн ывӑлӗпе кун кунланӑ. Вӑл ватӑскере пӑхнӑ. Ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче пултаруллӑ пичет ӗҫченӗ куҫне ӗмӗрлӗхех хупнӑ. Нумаях пулмасть вӑл 80 ҫул тултарнӑ.
Людмила Куприяновна 1938 ҫулта ҫуралнӑ. Вӑл шкултан вӗренсе тухсан машинопись курсӗнче ӑс пухнӑ. Вӑл пурнӑҫне КПСС чӑваш обкомӗн издательствипе (халӗ «Чӑваш Ен» издательство) ҫыхӑнтарнӑ. «Коммунизм ялавӗ» (халӗ «Хыпар») хаҫатра малтан ӗҫленӗ, кайран «Ҫамрӑк коммунист» тата «МолодежКа» («МК») хаҫатсене чылай ҫул вӑй хунӑ. Тивӗҫлӗ канӑва тухсан «Ҫилҫунатра» ӗҫленӗ.
Людмила Куприяновнӑна ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Явӑш ҫӑви ҫинче пытарнӑ.
2018 ҫулхи нарӑсӑн 28-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Кӗрлев ялӗнче 1919-мӗш ҫулхи пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче ҫуралнӑ, юлашки ҫулсенче Шупашкарта пурӑннӑ виҫӗ вӑрҫӑ ветеранӗ, педагог, чылай орден-медаль кавалерӗ Яковлев Алексей Алексеевич ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ.
Алексей Яковлев ӗмӗр тӑршшӗпех ҫамрӑксене тӑван ҫӗршыва юратма, ҫӗршывшӑн кар тӑма чӗнсе каланӑ. Штанашри 7 класлӑ шкул хыҫҫӑн 1932 ҫулта Етӗрнери педтехникума вӗренме кӗнӗ. Ун хыҫҫӑн 2 ҫул хушши Етӗрне районӗнче шкулта ӗҫленӗ. 1938 ҫултан пуҫласа 1946 ҫулччен ҫарта пулнӑ. Танкист вӑрҫӑра 4 хутчен аманнӑ, 2 хутчен ун контузи тӳсме тивнӗ, танкра чутах ҫунса кайман. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн Ҫӗмӗрле районӗнчи Мисчӗри шкулта истори учителӗ пулса ӗҫленӗ (1946–1969), ҫав хушӑрах Шупашкарти пединститутран кӗретсӗр мелпе вӗренсе тухнӑ (1948–1953). 1969–1979-мӗш ҫулсенче вӑл Шупашкарти 33-мӗш шкулта ачасене вӗрентнӗ. Пенсие тухсан та килте ларман ветеран, Етӗрне районӗнчи Засурскинчи лаша савутӗнче тӑрӑшнӑ (1979–1990).
Вӑрҫӑ ветеранӗ хӑйӗн тӑван Кӗрлев ялне те манса кайман, ял уявне 2 хутчен килме пултарнӑ.
Ыран, кӑрлач уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, самбо енӗпе тӗнче чемпионкин Эдера Лаврентьевӑн 23 ҫул тултармаллаччӗ. Шел те, спортсменка хӑйӗн ҫуралнӑ кунне кӗтсе илеймен, вӑл инкеке пула вилнӗ.
Раштав уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Эдерӑна пульницӑна ӑсатнӑ. Тухтӑрсем унӑн пурнӑҫӗшӗн кӗрешнӗ, анчах спортменкӑна ҫӑлма май килмен. Раштав уйӑхӗн 30-мӗшӗнче Эдера Лаврентьева сывлама чарӑннӑ.
Эдера – самбо енӗпе Раҫҫей спорт мастерӗ, Раҫҫей ӑмӑртӑвӗсен ҫӗнтерӳҫи. Вӑл 2012 тата 2014 ҫулсенче самбо енӗпе иртнӗ тӗнче ӑмӑртӑвӗнче те мала тухнӑ.
Александр Петрович Малышкин И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче студентсене вӗрентнӗ. Шел, вӑл ытла та ир пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл 48 ҫулта ҫеҫ пулнӑ.
Вӗрентекен инсульта пула пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Студентсем ӑна ырӑпа кӑна аса илеҫҫӗ. Вӑл занятисене лайӑх тата интереслӗ ертсе пынӑ, хӑйӗн ӗҫне юратнӑ. Александр Петрович ҫамрӑк специалистсене пулӑшса пынӑ, хӑйӗн ӑсталӑхӗпе ыттисене паллаштарнӑ.
Александр Машлышкинӑн чӗри чӳк уйӑхӗн 29-мӗшӗнче тапма чарӑннӑ. Унпа паян, чӳкӗн 30-мӗшӗнче, Шупашкарти Граждан урамӗнчи 19-мӗш ҫуртра сывпуллашнӑ.
-2.7 °C