Шупашкарта Хаяр Йӑван палӑкне уҫнӑ. Ӑна Константин Иванов чӑваш поэчӗн скверӗнче вырнаҫтарнӑ.
Палӑка Шупашкар хулинчи тӳре-шара паян, раштав уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Вӑл унччен крепоҫ пулнӑ вырӑнта ларать.
Палӑка уҫма Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков, унӑн ҫумӗ Алла Салаева, Шупашкар тата Чӑваш Ен митрополичӗ Варнава, Чӑваш патшалӑх университечӗн истори факультечӗн деканӗ Олег Широков хутшӑннӑ. Декан палӑка Шупашкарта вырнаҫтарни тӗрӗс, 1555 ҫулта вырӑс патши хушнипе кунта крепоҫ тунӑ тесе палӑртнӑ. Вӑл Хаяр Йӑван хӑватлӑ империе йӗркеенине, Мускав патшалӑхе анӑҫ енне сарнине ырласа сӑмах каланӑ.
Улатӑрсем Хаяр Иван палӑкне лартма хирӗҫ пулнӑччӗ. Чӑвашлӑхшӑн ҫунакансем, ҫав шутра архитектурӑпа декораци пластикин скульпторӗ, искусствоведени кандидачӗ, Шупашкарти историк Дмитрий Мадуров Хаяр Йӑван палӑкне хапӑлламаннине пӗлтернӗччӗ.
КПРФӑн Чӑваш Енри рескомӗ Шупашкарта Иосиф Виссарионович Сталинӑн барельефне лартасшӑн. Ку тӗллевпе укҫа-тенкӗ пухма тытӑннӑ.
Раштав уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Сталин ҫуралнӑранпа 140 ҫул ҫитет. Барельефа шӑпах ҫак пулӑма халалласа вырнаҫтарасшӑн.
Палӑк макетне ӳнерҫӗ хатӗрленӗ ӗнтӗ. Барельефа пӑхӑртан тӑвӗҫ. Кун валли 250 пин тенкӗ кирлӗ. Чӑваш коммунисчӗсем 100 пин тенкӗ пухнӑ. Районсемпе хуласенче вырӑнти парти уйрӑмӗсен пӗрремӗш секретарӗсем ку ӗҫе малалла пурнӑҫлӗҫ.
Палӑртмалла: Сталина халалланӑ палӑк Мари Элти Звенигово районӗнчи Шелангер поселокӗнче пур. Ӑна 2015 ҫулхи авӑнӑн 9-мӗшӗнче уҫнӑ.
Канаш районӗнчи Шӑхасан ялӗнче Ҫӗнтерӳ паркне ҫӗнетеҫҫӗ. Ӑна ҫитес ҫул, Аслӑ Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 75 ҫул ҫитнӗ чух, уҫма палӑртаҫҫӗ.
Шӑхасанти парка «Хулана хӑтлӑх кӗртесси» патшалӑх программипе килӗшӳллӗн тӑваҫҫӗ. Ку тӗллевпе хыснаран 8 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Палӑкпа юнашар Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунӑ паттӑрсен ячӗсене ҫырна стена лартасшӑн. Ҫуркунне парка чечексем лартса илемлетесшӗн.
Палӑртмалла: Чӑваш Енре пӗтӗмпе 1382 асӑну объекчӗ шутланать.
Паян, юпа уйӑхӗн 23-мӗшӗннче, Иван Яковлева сума суса Шупашкарта астӑвӑм кунӗ иртӗ.
Чӑваш халӑхне ҫутта кӑларнӑ ҫынна хисеплекенсем Шупашкарта Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗ умӗнче вырнаҫнӑ палӑк умне пухӑнӗҫ. Мероприяти 13 сехетре пуҫланмалла.
Иван Яковлева асра тытнине палӑртса митинг ирттерекенсем хушшинче — Чӑваш Ен Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви, Шупашкарпа Чӑваш епархийӗ тата ыттисем.
Иван Яковлев XIX ӗмӗрӗн иккӗмӗш ҫурринче, XX ӗмӗр пуҫламӑшӗнче ӗҫленӗ. Вӑл чӑваш шкулӗсем валли учительсем хатӗрлекен Чӗмпӗрти чӑваш шкулне уҫнӑ, чӑваш алфавитне йӗркеленӗ, православи литературине чӑвашла куҫарнӑ. Иван Яковлев 100 ытла кӗнекепе брошюра пичетленӗ, 400 ытла шкул уҫнӑ.
Шупашкар районӗнче «Хурланакан амӑшӗ» (выр. «Скорбящая мать») палӑка тӑвас енӗпе ӗҫлеҫҫӗ. Скульптурӑна Чӑваш Енре вырнаҫтармӗҫ. Вӑл Аслӑ Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 75 ҫул ҫитнӗ тӗле Севастопольте вырӑн тупӗ. Ку Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунӑ салтаксене халалланӑ палӑк пулӗ.
Скульптурӑна Крыма епле илсе ҫитерӗҫ-ха? Ахӑртнех, ӑна хӑйӑр тултарнӑ машинӑпа илсе кайӗҫ. Халӗ вара палӑка хӗл каҫма хатӗрлеҫҫӗ.
Палӑртмалла: скульптурӑна пурнӑҫламашкӑн нимелле укҫа пухнӑ.
Авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Ҫӗмӗрле районӗнчи Хутар ялӗнче вертолет-палӑк уҫнӑ. Палӑртмалла: унашкалли халӗ республикӑра – ултӑ палӑк.
Асӑну объектне Хутар шкулӗнчен тата Сызраньти аслӑ ҫар авиаци училищинчен вӗренсе тухнӑ вертолетчиксене, «хӗрӳ точкӑсенче» пулнӑ ҫынсене халалланӑ.
Хутарта вертолет-палӑка унчченех лартма шутланӑ. Ку пуҫарӑва РФ Хӳтӗлев министерстви ырланӑ. Халӗ унта Ми-24 вертолет вырнаҫтарнӑ. Вӑл Сызраньти ҫав авиаци училищинче вӗренӳ машини пулнӑ.
Палӑка уҫнӑ чухне хисеплӗ хӑнасем пилеш аллейи лартнӑ.
Ҫӗмӗрле районӗнчи Хутарта ҫӗнӗ палӑк уҫнӑ. Вӑл — вертолет. Ӑна уҫма Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев тата ытти тӳре-шара хутшӑннӑ.
Палӑка Хутарти вӑтам шкултан тата Сызраньти аслӑ ҫар авиаци училищинчен вӗренсе тухнӑ, хӗрӳ точкӑсене хутшӑннӑ вертолетчиксене хисеп туса лартма йышӑннӑ.
Авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗнче ҫӗмӗрлесем хула кунне уявланӑ. Элтепер хутарсене палӑк уҫнӑ ятпа тата хула кунӗпе саламланӑ.
Сӑмах май каласан, Хутарта вертолет вырнаҫтарассине 2017 ҫулта Раҫҫей Хӳтӗлев министерстви ырланӑ. «Ми-24» ҫар вертолечӗпе малтан Сызраньти авиаци училищинче усӑ курнӑ. Кивелсе вӗҫме юрӑхсӑра тухнӑ хыҫҫӑн ӑна Ҫӗмӗрле районӗнчи Хутар ялне илсе килнӗ. Вертолета ял ҫыннисем сумлӑ вырӑна вырнаҫтарнӑ.
Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӗҫленнӗренпе 75 ҫул ҫитнӗ май кӑҫал Чӑваш Енре 20 асӑну объекчӗ уҫма палӑртнӑ. Палӑксене хӑтлӑх кӗртмешкӗн пуҫаруллӑ бюджетировани программипе килӗшӳллӗн уйӑрнӑ.
Палӑртма кӑмӑллӑ: кунашкал объект Улатӑр районӗнчи Чуварлей ялӗнче уҫӑлнӑ ӗнтӗ. Астӑвӑм стенине «Вӗсем Ҫӗнтерӳпе таврӑннӑ» ят панӑ.
Сӑмах май, республикӑра Тӑван ҫӗршывӑн ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине, хирӗҫтӑрусене халалланӑ 1382 палӑк, обелиск, стелла шутланать. Вӗсен йышӗнче «Нихӑҫан сӳнми ҫулӑм» 91 мемориал.
Куславкка хулинче кире пуканӗн спорчӗн ветеранне Бронислав Чернова халалласа палӑк уҫнӑ. Мероприяти ҫурла уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, Куславкка хулин ҫуралнӑ кунӗнче, иртнӗ.
Палӑка Бронислав Черновӑн мӑнукӗ пуҫарнипе уҫнӑ. Паттӑр ҫак спортсмен Кавал ялӗнче ҫуралнӑ, Куславккари интернат шкулта вӗреннӗ.
Бронислав Чернов 1998, 2000, 2010 ҫулсенче ветерансен хушшинче кире пуканӗ йӑтас енӗпе иртнӗ ӑмӑртура ҫӗнтернӗ. 1999 ҫулта вара вӑл иккӗмӗш вырӑна тухнӑ.
Комсомольски районӗнчи Урмаел ялӗнче «ц» саспаллине халалласа палӑк лартасшӑн. Вӑл районта пурӑнакан, «ц» саспаллипе калаҫакан тутарсене халалланӑ палӑк пулӗ.
«Эпӗ шутланӑ тӑрӑх, тен, «ц» саспаллипе калаҫакан мишерсен ячӗпе палӑк лартмалла. «Ц» саспалли пирӗн калаҫу чӗлхине кӑтартать. Ҫынсем шухӑша ырларӗҫ. Проекта йышӑннӑ, ҫитес вӑхӑтра Культура ҫурчӗ умне палӑка лартӑпӑр», - тенӗ Регионти тутарсен наципе культура автономийӗн канашӗн председателӗ Фарит Гибадтинов.
Вӑл тата акӑ мӗн палӑртнӑ: тутар чӗлхи диалектсемпе тӗрлӗ ушкӑнсене пӗрлештерет – мишерсем, тептярсем, Ҫӗпӗр тутарӗсем… «Ҫав вӑхӑтрах мишерсене калаҫу чӗлхипе уйӑраҫҫӗ, Эпир, тӗслӗхрен» «ц» саспаллипе калаҫатпӑр», - тенӗ Фарит Гибадтинов.
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (01.05.2024 15:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 752 - 754 мм, 9 - 11 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 4-6 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ енчен вӗрӗ.
| Ҫемен Элкер, чӑваш сӑвӑҫи, ҫыравҫи ҫуралнӑ. | ||
| Шорникова Елена Васильевна, чӑваш актриси ҫуралнӑ. | ||
| Сергеев Алексей Сергеевич, чӑваш актёрӗ, тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ. | ||
Пулӑм хуш... |