Кӗрекере туй кӗрленӗ чухне йӗрке хуралҫисем пырса кӗнӗ те савӑнӑҫа пӑснӑ. Туй шилӗкӗ айӗнче ларакан 14-ри хӗр куляннипе йӗмех тытӑннӑ, унӑн пулас упӑшки те, 13 ҫулти каччӑ, пӑшӑрханса ӳкнӗ.
Ку пӑтӑрмах кинори пек туйӑнсан та, апла мар. Чӑн пурнӑҫранах. Туйӗ Алькешра пынӑ. Ҫухалнӑ хӗр пӗрчине шыраса (ун пирки ачан кукамӑшӗ кирлӗ ҫӗре пӗлтернӗ) ҫав вӑхӑтра йӗрке хуралҫисем пырса кӗнӗ. Хӗрӗ Кострома облаҫӗнчен пулнӑ. Вӑл ӗнентернӗ тӑрӑх, каччӑпа халӑх тетелӗсенчен пӗринче паллашнӑ та юратса пӑрахнипе рейс автобусӗ ҫине ларса Чулхулана ҫитнӗ. Унтан ҫӑмӑл урапапа — Шупашкара. Каччӑ енчисем, вӗсем чикансем, каланӑ тӑрӑх, пулас кинӗн тӑванӗсене туя килме тесе укҫа та ярса панӑ имӗш.
Ку пӑтӑрмах тӗлӗшпе йӗрке хуралҫисем те халӗ ӗҫлеҫҫӗ, опекӑпа попечительство органӗ те, ахӑртнех, кӑсӑкланӗ. 14-ри хӗр амӑшне амӑш правинчен хӑтарнӑскер пулнӑ. Каччӑ енчисем хӗре хӑйсем усрава илме хатӗррине пӗлтернӗ иккен.
Шупашкар районӗнче тухса тӑракан «Тӑван Ен» хаҫат иртнӗ тӑватӑ уйӑхра асӑннӑ тӑрӑхра ашшӗ-амӑшӗ тӗпренчӗкӗсене епле ят панине унти граждан тӑрӑмӗн акчӗсене ҫыракан пай пӗлтерни тӑрӑх тишкернӗ. Хӗр пӗрчисене Светлана тата Елена ят паракан пӗр ҫын та тупӑнман. Сайра тӗл пулакан ятсене тӑватӑ ҫемьере суйланӑ. Ҫапла вара иккӗн Радмила ятлӑ пулса тӑнӑ, пӗрер хӗрача — Эвелина тата Светозара.
Сайра тӗл пулакан ятсем татах пур: Эмили, Эмилия, Есения, Демьян, Аделина, Юлиана, Марк, Божена, Дамир, Назар, Габриэлла, Эрик, Динара. Арҫын ачасем хушшинче Давид анлӑ сарӑлнӑ. Ун пеккине тӑватӑ уйӑхра тӑватӑ хутчен суйланӑ. Светланӑпа Еленӑсӑр пуҫне Татьяна ят та килӗшмест ашшӗ-амӑшне. Ун пеккине тӑватӑ уйӑхра пурӗ те пӗр хутчен ҫеҫ суйланӑ.
Чӑвашла ятсене суйлакансем те темшӗн ҫук.
Ака уйӑхӗн 29-мӗшӗ Чӑваш Республикин символӗсен кунӗ пулчӗ. Чӑваш Республикин элемӗсене 1992 ҫулхи ака уйӑхӗн 29-мӗшӗнче ҫирӗплетнӗ, ҫавна кура пирӗн республикӑшӑн, республикӑри пур ҫыншӑн паянхи кун питӗ пӗлтерӗшлӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ Патӑрьелти пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан 1-мӗш вӑтам шкулта.
Ҫав ятпа унта кашни класрах Чӑваш Республикин гимнӗ (сӑвви Илья Тукташӑн, кӗвви Герман Лебедевӑн) янӑранӑ. Пур ача та, вӗрентекенсем те ҫак уява хутшӑннӑ, уроксенче Чӑваш Республикин элемӗсен пӗлтерӗшӗсем ҫинчен калаҫнӑ, хӑтлавсем пӑхнӑ, викторина ыйтӑвӗсене хуравланӑ.
Кӗҫӗн класс ачисем Чӑваш Республикин гербне, ялавне ӳкернӗ. «Элли Юрьев художникран пӗрре те кая мар пулса тухрӗҫ вӗсен ӳкерчӗкӗсем», — ырлаҫҫӗ ачасен ӗҫне асӑннӑ шкулта.
Патӑрьел районӗнчи Алманчӑкра пурӑнакансем малтан урам тӑрӑх утнӑ, кайран Мӑнкун сӗтелӗ хушшине ларнӑ. Кун пирки асӑннӑ ял тӑрӑх администрацийӗн официаллӑ сайтӗнче хыпарланӑ.
Алманчӑксем ӗнер Ҫуркуннепе Ӗҫ уявӗ ячӗпе ял тӑрӑх утса тухас тенӗ. Ҫакӑнта вырӑнти шкул ачисене явӑҫтарнӑ. Аллисене шар, ялав тытнӑскерсем малтан митинга хутшӑннӑ. Унта вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Георгий Фомин тата "Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей" партин пуҫламӑш организацийӗн секретарӗ Сергей Никитин хутшӑннӑ.
Сӑмах май каласан, Ҫуркуннепе Ӗҫ уявне республикӑра тата районсенче те уявланӑ. Кӑҫал ҫак кун Мӑнкунпа, вӑл православи тӗнӗн чи ҫутӑ та аслӑ уявӗ шутланать, пӗр килчӗ. Уяв ячӗпе Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та республикӑра пурӑнакансене саламланӑ, "...тӑнӑҫлӑхпа ҫураҫулӑх, ҫирӗп сывлӑх, телей, ҫуралнӑ ҫӗр тата ҫӗршывӑмӑр ячӗпе ӗҫре ҫӗнӗ ҫитӗнӳсем тума сунатӑп", - тенӗ.
Ку ачасем хӑрушлӑхран, ҫӳллӗшӗнчен хӑрамаҫҫӗ ахӑртнех. Хӗрачасем ҫӳллӗ ҫурт тӑррине хӑпарса селфи тунӑ. Вӗсене иртен-ҫӳрен асӑрханӑ та полицие чӗннӗ.
Ку хыпара Эльвира Емельянова «Про Город» хаҫата пӗлтернӗ. Вӑл хӗрачасем Тӗкӗрҫ ращинчи 4-мӗш ҫурт тӑрринче селфи ӳкерӗннине асӑрханӑ.
Хӗрарӑм ҫав ҫурта хирӗҫ пурӑнать. Ачасем ҫурт тӑрринче ҫӳренине икӗ кун курнӑ вӑл. 13–14 ҫулсенчи пек курӑнаканскерсем ҫурт тӑрринче чылай ҫӳренӗ, унтан хӗррине пырса сӑн ӳкерӗннӗ. Хӗрарӑм тек чӑтайман — полицие шӑнкӑравланӑ.
Ҫурт тӑрринче шкул ачисем ҫӳренине управляющи компанине тӳрех пӗлтернӗ.
Муркаш районӗнчи Ярапайкассинчи вӑтам шкулта Чӑваш чӗлхи эрнинче тӗрлӗ мероприяти иртнӗ тесе ӗнентереҫҫӗ асӑннӑ район администрацийӗн сайтӗнче.
Ӗҫ ҫынни ҫулталӑкне халалласа «Юратнӑ ӗҫӗм» тӗлпулу иртнӗ. Итакачкасси ялӗнчи Л.И. Смирнова тата С.А. Скворцова хӑйсен чун киленӗҫӗ пирки 5-8 класра вӗренекенсене каласа панӑ. Пултаруллӑ хӗрарӑмсем хӗресле те, бисерпа та тӗрлеҫҫӗ, крючокпа сӗтелҫи, тутӑр ҫыхаҫҫӗ, бисерпа пӑралукран илемлӗ чечек пуххисем ӑсталаҫҫӗ. Уявра ачасем ал ӗҫӗсен куравне хаваспах пахаланӑ, вӗсен маттурлӑхӗнчен тӗлӗннӗ, хӑнасене кӑсӑклӑ ыйтусем панӑ.
«Чӑваш кино историйӗ» калаҫӑва Раҫҫей кино ҫулталӑкне халалланӑ. Шкул ачисем чӑваш кино историне туллин тишкернӗ. Презентаци пӑхнӑҫемӗн чӑваш киноне пуҫарса яракан ҫын — И.Я. Яковлевпа пӗр ялта ҫуралнӑ, Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗнче вӗреннӗ И.С. Максимов-Кошкинский, пӗрремӗш чӑваш актриси Тани Юн пулнине, пӗрремӗш чӑваш фильмӗсен ячӗсене пӗлнӗ, кино кадрӗсемпе паллашнӑ. «Тӑван чӗлхе, эс — вӗҫӗмсӗр тӗнче!» тата «Асамлӑх тӗнчинче» ӑмӑртусенче чӑваш халӑх историйӗпе, културипе, сӑмахлӑхӗпе ҫыхӑннӑ ыйтусене 5 класс ачисем хуравланӑ.
Чӑваш Республикин Патшалӑх символӗсен кунне халалласа Пӑлапуҫ Пашьелӗнчи вӑтам шкулта тӗрлӗ мероприятисем иртнӗ. 8–9 класра вӗренекенсем 21-ӗн «Чӑваш Республикин Патшалӑх символӗсене пӗлетӗр-и?» викторинӑра тупӑшнӑ. Символсен авторӗсене те, гимн текстне те ачасем аван пӗлни палӑрнӑ. Герб тата ялав ҫине ӳкернӗ пурнӑҫ йывӑҫӗ, виҫӗ хӗвел, хӑмла курланки мӗне пӗлтернине те чылайӑшӗ хуравланӑ, сарӑпа хӗрлӗ тӗссен пӗлтерӗшне те тӗрӗс палӑртакансем ытларах. 9 класс ачисем хушшинче Лиана Васильева, Николай Христофоров, Петр Гурьев, Александр Кондратьев, Даниил Павлов, Валерий Шайманов палӑрнӑ. 8 класран Сергей Кондратьевпа Ольга Гордеева ыттисенчен балл нумайрах пухнӑ.
5–7 класс ачисем валли Светлана Никитина вӗрентекен символсем ҫинчен калаҫу ирттернӗ. Ачасем хӑйсем те айккинче юлман. Уйрӑмах 5 класри Екатерина Матвеевӑна палӑртса хӑвармалла. Ыттисемшӗн те кӑсӑкли нумай пулнӑ. Ф.В.Искандеров, И.Ф.Искандеров, Е.Ф.Костина авторсен «Азбука чувашских орнаментов и эмблем» кӗнекипе те савӑнсах паллашнӑ ачасем. «Кашни ачан хӑй пурӑнакан ҫӗршывӑн элемӗсене пӗлмелле тесе пӗтӗмлетрӗҫ калаҫу сехетне хутшӑнакан 36 ача», — тесе ӗнентереҫҫӗ асӑннӑ шкулта ӗҫлекенсем.
Чӑваш Енре ачасене пула пушар тухнӑ. Ҫавна май утӑ хунӑ сарай ҫунса кӗлленнӗ.
Ку Тӑвай районӗнчи Чутей ялӗнче ака уйӑхӗн 27-мӗшӗнче пулнӑ. Ҫав кун 15 сехет тӗлне 12 тата 13 ҫулсенчи ачасем утӑ хунӑ сарайра, кӳршисем патӗнче, вылянӑ. Хайхискерсем петарда сирпӗтме шухӑшланӑ.
Вӑйӑран вӑкӑр тухать. Ку тӗслӗхре те ырӑпа вӗҫленмен. Петарда ҫурӑлсан ҫулӑм утта тӳрех ярса илнӗ. Пушарнӑйсем ҫурта тата мунчана сыхласа хӑварма пултарнӑ. Юрать, ачасем шар курман. Пушара 10 минут сӳнтернӗ. Кил хуҫисем 6 тонна утӑсӑр тӑрса юлнӑ.
Чӑваш наци вулавӑшӗнче паян «Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» видеосӑвӑсен конкурсӗнче мала тухнисене чысларӗҫ.
Чыслакансен йышӗнче Михайловкӑри тӗп шкул директорӗ, Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗн ертӳҫи Владимир Андреев, ЧНК Президиум пайташӗ Геронтий Никифоров, Наци радиовӗн ӗҫтешӗ Олег Прокопьев, Наци радиовӗн ача-пӑча кӑларӑмӗсен пай редакторӗ Алина Герасимова, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн тӗпчевҫи Ирина Софронова, ача-пӑча хайлавӗсен ҫыравҫи, «Капкӑн» журналӑн тӗп редакторӗ Николай Ишентей, Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Николай Плотников пулчӗҫ. Вӗсем конкурс пирки кӗскен каласа пачӗҫ, хаклав ӗҫӗ епле иртни ҫинче чарӑнса тӑчӗҫ. Тӗслӗхрен, Владимир Андреев ҫак конкурс мӗнле ҫурални пирки каласа пачӗ.
Мероприятие пухӑннӑ ачасем конкурсра каланӑ сӑвӑсене каласа пачӗҫ. Аслисем те вӗсенчен юлмарӗҫ — темиҫе юрӑ та юрласа пачӗҫ. Чыслав вӑхӑтӗнчи тӑхтавсенче пухӑннисене «Ҫиларман» ушкӑнӗн хастарӗ Александр Никифоров тӗрлӗ фокуссемпе савӑнтарчӗ.
Чыслав вӗҫленнӗ хыҫҫӑн пӗрле тӑрса пӗрлехи сӑн ӳкерӗнчӗҫ.
Аса илтеретпӗр, «Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» конкурса Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ, «Шкул ТВ» видеоканал, Чӑваш халӑх сайчӗ тата Чӑваш наци конгресӗ ирттернӗ.
«Манӑн чӗлхе — манӑн тӗнче, манӑн чун». Ҫак ятпа Шупашкар районӗн пӗрлештернӗ вулавӑш тытӑмӗнче чӑваш чӗлхи историйӗ ҫинчен каласа кӑтартакан урок ирттернӗ.
Чӑваш чӗлхи, культури тата литератури эрнинче вулавӑшра ытти мероприяти те йӗркеленӗ-ха вулавӑшсем.
В.Е. Маринова шкул ачисемпе ирттернӗ тӗлпулура тӑван тӑрӑх историйӗ, чӑваш чӗлхи тата литератури ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Ачасене вулавӑш ӗҫченӗ авалхи йӑла-йӗркепе те паллаштарнӑ, халӑх юррисем, шутламаллисем пирки каласа кӑтартнӑ.
Вулавӑшри урокра Иван Яковлевӑн «Михала» калавне те вуланӑ. Кайран Виктория Евграфовна ачасемпе «Сторона моя Чебоксарская» ятпа викторина ирттернӗ.
-3.7 °C