 Авалхи храм вырӑнӗнче Турккӑ археологӗсем хальхи вӑхӑтчен сыхланса юлнӑ чи авалхи храма шыраса тупнӑ. «Hurriyet» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх ӑна 12 пин ҫул каялла туса лартнӑ. Малтан чи авалхи таса вырӑн шутӗнче Мальта утраври храм шутланнӑ — тӗпчевҫӗсем шутланӑ тӑрӑх ӑна пирӗн эрӑччен VI-V пин ҫул каялла туса лартнӑ пулнӑ. Турцире вырнаҫнӑ храма тин ҫеҫ тупман, ӑна малтан та пӗлнӗ — вӑл Сири чикки ҫывӑхӗнчи Шанлӑурх илте (ил — Турци пайланӑвӗ, чӑвашла «тӑрӑх», вырӑсла «провинция») вырнаҫнӑ авалхи Харран хули ҫумӗнчи Кепеклитеп сӑрчӗ ҫинче вырнаҫнӑ. Анчах та хальхи вӑхӑтччен ун аваллӑхӗ ҫавӑн пек тарӑннине татса калайман. Тин ҫеҫ тупӑннӑ статуэткӑсем вара ӑна сӗм авалта туни пирки калама май панӑ. Йӗрӗх евӗр статуэткӑсене ҫын кӗлеткине евӗр тунӑ пулин те пуҫӗсем е пачах ҫук, е кайӑк пуҫлӑ. Ҫакнашкал кайӑк тӗсӗсем тӗл пулаҫҫӗ — кашкӑр, тилӗ, сысна, ҫӗлен, скорпион, тӑрна. Храмӑн тепӗр хӑйнеевӗрлӗхӗ — юписем «Т» евӗрлӗ. Ку таса вырӑна мӗнле йӑх туса лартма пултарни пирки ӑсчахсем хальлӗхе пӗлмеҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 Хальхи «Ял пурнӑҫӗ» Красноармейски районӗнче тухса тӑракан «Ял пурнӑҫӗ» хаҫатӑн пӗрремӗш кӑларӑмӗ тухнӑранпа 75 ҫул ҫитрӗ. Вӑл чи малтанах «Колхозник» ятпа ҫапӑнса ҫынсем патне саланнӑ. 1939—1962 ҫулсенче район хаҫачӗ «Коммунизм ҫулӗпе» ятпа пичетленнӗ. «Ял пурнӑҫӗ» вара 1966 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен тухса тӑрать. Редакци йышӗнче, хаҫат тематикипе содержанийӗнче нумай улшӑнусем пулнӑ. И. Хатаевский, А. Маркова, Л. Семенов, Л. Николаев редакторсем уйрӑмах нумай ҫул ӗҫленӗ. Халӗ И. А. Прокопьев тӗп редактор пулса вӑй хурать. Ҫак ӗҫе вӑл 20 ҫул йӗркелесе пырать. Юлашки ҫулсенче хаҫат сӑн-сӑпачӗ чылай улшӑнчӗ. Вулакансен йышӗ ӳсни те ҫак ӗҫре тимлекенсене савӑнтарать. 2010 ҫулӑн пӗрремӗш ҫур ҫулӗнче хаҫат 1790 экземплярпа ҫапӑнать. Райхаҫат 75 ҫул тултарнине халалласа пушӑн 5-мӗшӗнче савӑнӑҫлӑ уяв иртрӗ. Мероприятине райхаҫат гимнӗпе уҫрӗҫ, ӑна редакцинче вӑй хуракансем юрларӗҫ. Ун хыҫҫӑн Иван Афанасьевич пуҫтарӑннисене хаҫат историйӗпе паллаштарчӗ, малта пыракансене Хисеп грамотипе наградӑларӗ. Уявра ЧР культура, национальноҫсен ӗҫӗсен, информации политикин тата архив ӗҫӗсен министрӗн ҫумӗ А. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 ЧР Культура министерствинче Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх ҫыравӗ енӗпе ӗҫлекен йӗркелӳ комитечӗн ларӑвӗ иртнӗ. Унта асӑннӑ ҫыравӑн логотипне хатӗрлессипе йӗркеленӗ конкурса пӗтӗмлетнӗ. Жюри пурӗ 50 ӗҫ пӑхса тухнӑ. Вӗсен авторӗсен пысӑк пайӗ — И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн дизайнпа компьютер технологийӗсен факультечӗн тата Шупашкарти ӳнер училищин дизайн уйрӑмӗн студенчӗсем. Конкурса ҫавӑн пекех преподавательсем те хутшӑннӑ. Жюри ҫирӗплетнӗ тӑрӑх пӗрремӗш вырӑна И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн ДКТ-62-06 ушкӑнӗнче вӗренекен Иван Никифоров йышӑннӑ, иккӗмӗшне — ӳнер училищинчи Олег Григорьев преподаватель, виҫҫӗмӗшне — тӗп хулара пурӑнакан Владислав Ильин. Иван Никифоров хатӗрленӗ логотиппа Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх ҫыравӗпе ҫыхӑннӑ пичет тата сувенир хатӗрӗсем кӑларнӑ чухне усӑ курма сӗннӗ. Вӗсене Чӑваш Енри районсене ҫеҫ мар, йӑхташсем пурӑнакан пур региона, чикӗ леш енне те ӑсатӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 Чӑваш Республикин Президенчӗ Николай Федоров кӑларнӑ хушӑвӗпе хатӗрлекен Чӑваш Ен энциклопедийӗн виҫҫӗмӗш томӗ пичетленсе тухрӗ. Тӑватӑ томлӑ энциклопедийӗн малтанхи икӗ томӗ тухнӑ ӗнтӗ: пӗри 2006 ҫулта кун ҫути курчӗ, тепри — 2008 ҫулта. Виҫҫӗмӗшӗ, кӑҫал, 2010 ҫулта тухрӗ. Тӑваттӑмӑшне вара 2011 ҫултах калӑпласа пӗтересшӗн. Виҫҫӗмӗш тома «М»-ран пуҫласа «Се...» саспаллиллӗ статьясем кӗнӗ. Вулакансем кунта ҫутҫанталӑкпа, ӳнерпе, халӑх сӑмахлӑхӗпе ҫыхӑннӑ статьясем тупма пултарӗҫ. Статьясен чи пысӑк пайӗ — чӑвашсен хушшинче палӑрнӑ уйрӑм ҫынсем пирки каласа параканнисем. Энциклопедине хатӗрлес ӗҫре 200 яхӑн ӑсчах тӑрӑшать — вӗсен шутӗнче 16 ӑслӑлӑх тухтӑрӗ те пур. Редакци канашӗнче пурӗ 26 ҫын, ун председателӗ — Николай Васильевич Фёдоров. Кӗнеке ҫитес вӑхӑтра лавккасене ҫитӗ — туянма ан манӑр. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 Иртнӗ канмалли кунсенче Лида Евсеева, Кӳкеҫри «Пӳрнеске» ача сачӗн «Пукане» юрӑпа ташӑ ансамблӗн ҫамрӑк таланчӗ ҫак конкурса хутшӑнса, мала тухнӑ. Республикӑри инҫекурав чӑвашла юрлакан ачасен эстрада конкурсне 4-мӗш хут ирттерет ӗнтӗ. Ачасем те, ашшӗ-амӑшӗсем те, педагогсем те питӗ тӑрӑшса хатӗрленеҫҫӗ ӑна яланах. Ҫак ҫитӗнӳ вӑл — пурте пӗрле вӑй хурса туптанӑ ҫитӗнӳ. Конкурс вӗҫленмен-ха. Малта — гала-концерт.
«Мехел» ӑмӑртӑва йӗркелекенсем: «Чувашия» патшалӑхинҫерадиокомпани, Чӑваш республикин композиторсен пӗрлешӗвӗ тата Чӑваш патшалӑх филармонийӗ. Ӑмӑртурӑва 6-17 ҫулхи ачасем хутшӑнаҫҫӗ (виҫӗ ушкӑн: 6-9, 10-13 тата 14-17 ҫулхисем). Нарӑсӑн 13-мӗшӗнче конкурса хутшӑнма юрӑхлисене суйланӑ, пуш уйӑхӗн 13-мӗшӗнче вара — вӗсен хушшинче ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртнӑ. Ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче гала-концерт иртӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 Чӑваш тата танлаштаруллӑ литература пӗлӗвӗ кафедрин преподавателеӗсем Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче 9:00 сехетре Чӑваш патшалӑх университечӗн чӑваш филологийӗпе культура факультечӗ «Уҫӑ алӑксен кунне» ирттерет. Пулас абитуриентсем тата вӗсен ашшӗ-амӑшӗсем Чӑваш филологийӗпе культура факультечӗн ӗҫченӗсемпе тӗл пулса калаҫма, факультетӑн вӗренӳ тата йышӑну йӗркипе паллашма, вӗренме кӗмелли экзаменсем ҫинчен тӗплӗнрех ыйтса пӗлме пултараҫҫӗ. Тӗлпулу университет ҫурчӗн 1-мӗш корпусӗнче, 4 хутра, 434-мӗш аудиторире иртет. Ҫак кунах пултарулӑх конкурсӗ иртет. Театр ӗҫӗпе специализациленес текенсем, эстрада тата халӑх юрри, хореографи ӑсталӑхне алла илес текенсем пултарулӑх конкурсне хутшӑнма пултараҫҫӗ. Абитуриентсен пултарулӑх конкурсӗнче сӑвӑ е юптару каламалла, юрӑ юрласа памалла, ташласа кӑтратмалла, пӗр-пӗр ситуацине выляса кӑтартма пӗлмелле (этюд) — хӑвӑрӑн пултарулӑха пур енлӗн кӑтартмалла. Пулас абитуриентсем хӑйсен музыка инструменчӗсемпе, диск-кассетӑсемпе, костюмсемпе усӑ курма пултараҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 Вӑрнар училищи кивӗ сӑнӳкерчӗкре Вӗрентӳ учрежденийӗсем хушшинче чи лайӑх сайт — вӗсен. «Ҫӗнӗлле ӗҫлекен ҫулталӑкри чи лайӑх учреждени», «Аслӑ Атӑл ҫамрӑклӑхӗ», «Объектив», киновидео творчествин «Ҫамрӑксем кӑтартаҫҫӗ...» республикӑри конкурссенче кӗмӗле тивӗҫнӗ. 2009 ҫул Вӑрнарти 29-мӗш училище коллективӗпе вӗренекенӗсемшӗн тухӑҫлӑ та ӑнӑҫлӑ иртрӗ. Маларахри ҫулсене илес пулсан та, кӑтартуллӑ ӗҫлени куҫ умӗнче — тӗрлӗ Кубоксем, дипломсемпе грамотӑсем ҫитӗнӳсене мӑнаҫлӑхпа ҫирӗплетеҫҫӗ. Вӗрентӳпе воспитани процесӗ ҫулсерен ҫӗнелсе пырать, професси вӗрентӗвӗ пурнӑҫ ыйтнине тивӗҫтерет, кунтан тухакансем ӗҫе вырнаҫасси тивӗҫлӗ шайра, культурӑпа массӑллӑ ӗҫ — лайӑххисен шутӗнче. Туслӑ коллектив палӑртнӑ задачӑсене пурнӑҫлассипе тӗллевлӗ ӗҫлет. Корпоративлӑ культурӑна аталантарассипе темиҫе ҫуллӑха хатӗрленӗ программа училище имиджне ӳстерессине кӑна мар, вӗренекенсен пур енлӗ аталанӑвне, вӗсен ӗҫ рынокӗнчи тупӑшаслӑх вӑйне ӳстерессине те тӗпе хывнӑ. Вӗрентӳ пахалӑхне пӗтӗм тӗнчери стандарта ҫитерессипе чылай тимлеҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
 10-мӗш шкул, foto.cheb.ru сайтран илнӗ Кӑҫалхи авӑн уйӑхӗнчен Шупашкарти 10-мӗш шкулта пӗр хастар ҫынсен ушкӑнӗ 1-мӗш класс ачисене тарӑннӑн чӑвашла вӗрентме тытӑнасшӑн. Ку ӗҫре вӗсене Вӗрентӳ министерствипе Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗ пулӑшса пырӗ. Тӗллевсем пысӑк — пуҫламӑш шкула пӗтернӗ хыҫҫӑн ачасене малалла та чӑвашлах вӗрентесшӗн. Чӑвашла класа пӗр ҫул кӑна мар, ытти ҫулсенче те пухасшӑн, ӗҫ ӑнсан — ӑна Шупашкарти ытти шкулсене те сарасшӑн. Ачасен ашшӗ-амӑшӗсемпе тата шкул хушшинче ӑнланмалӑх ан сиксе тухтӑр тесе ашшӗ-амӑшӗсен ассоциацине йӗркелеме палӑртнӑ.
Паллах, кунашкал пуҫару ҫӑмӑллӑн хускалмӗ, ҫаванпа та вӗсене пулӑшни те кирлӗ. Хальхи вӑхӑтра ҫакнашкал пулӑшу кӗтеҫҫӗ: ● ачисене чӑвашла вӗрентме хатӗр ашшӗ-амӑшӗсене шырамалла. Проект пуҫаруҫисен ӗнентернӗ тӑрӑх, пуҫламӑш классенче чӑвашла вӗрентни математикӑпа тата вырӑс чӗлхине ӑса хывма чӑрмантармӗ. Каярах ачасене тарӑннӑн акӑлчан чӗлхине те вӗрентӗҫ, компьютерпа усӑ курма та малтанхи ҫулсенчех хӑнӑхтарӗҫ. ● ку шкулта чӑвашла пӗлекен музыка вӗрентекенӗ ҫук. Ҫавӑнпа та ахаль чухне тӳлекен укҫапа ҫылӑхакан вӗрентевҫӗне шыраҫҫӗ. ● ку пуҫару пирки МИХсене пӗлтерекенни, тӗрлӗ хаҫат-журналсемпе ӗҫлекенни кирлӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Ҫӗнӗ кӗнеке Тин кӑна чӑваш кӗнеке издательствинче ҫӗнӗ кӗнеке пичетленсе тухрӗ — Г.А. Дегтярёв хатӗрленӗ «Изучаем чувашский язык» пособи. Малтантарах ку кӗнеке 1995 ҫулта пичетленсе тухнӑччӗ — халӗ вара, иккӗмӗш кӑларӑмпа тухнӑ май, автор ӑна самай ҫӗнетнӗ. Ҫӗнетӳсем чылай — кӗнекене кӗртнӗ сӑвӑ тӗслӗхӗсен пурин те тенӗ пекех чӑвашларан вырӑсла куҫарнӑ варианчӗсем вырнаҫнӑ; умсӑмахӗ ҫӗнелнӗ. Кӗнеке хальхилле пичетленӗ — ӑна алла тытма та питӗ кӑмӑллӑ. Тата саспаллийӗсем те малтанхи пек вӗтӗ-вӗтӗ мар — шултра. Кӗнеке рецензенчӗ — Атнер Петрович Хусанкай. «Хальхи нумай-нумай культурӑллӑ аслӑ тӗнчере ҫӗтсе каяс мар тесен пире мӗнле те пулин хатӗр кирлӗ. Чӗлхе вара — шӑп та лӑп ҫавнашкал хатӗр, тӗнчене туйма пулӑшакан ҫӑраҫҫи», — тет вӑл хӑйӗн умсӑмахӗнче. Мӗнех, чӑваш чӗлхине вӗренме кӑмӑллакансем валли ҫӗнӗ кӗнеке тухни питӗ лайӑх! Чӑвашла пӗлмен тусӑрсене ӑна парнелеме ан манӑр — тепрехинче вӗсем патне хӑнана кайсан чӑвашла пуплешме те пултаратӑр. | ||
 Янташсем «Ах, ҫуркунне, ҫуркунне...»
Пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Хӗвел пӑхӗ ӑшӑтса, «Салют» культура керменне «Янташ» чӗнет концерта.
Билетсене ҫак телефонпа туянма пулать: 8-919-650-42-93 (Леня). Хакӗ: 300-200 тенкӗ Васкӑр! | ||
+13.3 °C