Перс кушакӗ

Иран патшалӑхӗ космоса тухни ҫинчен пӗлетӗр пулӗ. 2009 ҫулта вӑл пӗрремӗш спутника кӑларнӑ, каярахпа чӗрчунсене те вӗҫтернӗ — пӗрисем ку вӗҫевсем ӑнӑҫлӑ вӗҫленнӗ тесе пӗлтереҫҫӗ, теприсем иккеленеҫҫӗ. Кӑҫал кӑна тӗнче уҫлӑхне упӑтене вӗҫтернӗччӗ вӗсем.

Хальхинче вара космоса кушака — перс йӑхӗнчине — вӗҫтерсе пӑхасшӑн иккен ирансем. ИКА ӗҫтешӗ Мухаммад Эбрахими каласа панӑ тӑрӑх ӑсчахсем тивӗҫлӗ чӗрчуна суйлаҫҫӗ — кушаксӑр пуҫне черетре кролик тата шӑши тӑрать. Эбрахими ӑнлантарнӑ тӑрӑх хальхинче карап Ҫӗр чӑмӑрӗ тавра вӗҫсе ҫӑврӑнмалла — унччен вӗсен ҫулӗ кӗскерех пулнӑ: ҫӳле хӑпарнӑ хыҫҫӑн аннӑ ҫеҫ.

Ҫак пӗтӗм ӗҫ-пуҫа Иран космос агентстви 2021 ҫулта тӗнче уҫлӑхне астронавта вӗҫтерес тӗлӗшпе йӗркелет.

Вилнӗ пулӑсем

Ермолаевӑн «Юрма» чӑх-чӗп фабрики Шупашкар районӗ тӑрӑх юхакан Йӑршу шывне вараланӑ. Кун пирки Шупашкар районӗн ҫутҫанталӑка сыхлакан прокуратура пӗлтерет.

Тӗрӗслевҫӗсем юханшыва 30 ҫухрӑм тӑршӗппе тӗпчесе тухнӑ — пулӑ виллисем чылай пулнине асӑрханӑ. Вӗсем шутласа кӑларнӑ пулӑсен шучӗ 1300-тен те иртнӗ. Тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн юханшыври аммиак виҫи нормӑран 18 хут пысӑкрах пулни палӑрнӑ.

Ҫутҫанталӑка сиен кӳрессинчен сыхлав ӗҫӗсене чӑх-чӗп фабрики тахҫанах пӑрахӑҫланӑ — 20–30 ҫул каялла йӗркеленӗ каяш пухӑвне юсаман, тӗрӗслемен. Чӑх-чӗп пӑхне пула сиенленнӗ вӑрман та инҫетренех курӑнать. Йӑршу шывӗпе ҫынсем те выльӑх-чӗрлӗх те усӑ курнине шута илсен сиенӗ чӑн та пысӑк пулни палӑрать.

Ҫутҫанталӑка сыхлакан прокуратура чӑх-чӗп фабрикине каяш пуххине юсаманшӑн, сиен кӳнине пӗлсе тӑркӑчах нимӗн туманнишӗн айӑплать.

Элӗк районӗнчи хресчен-фермер хуҫалӑхӗсем, уйрӑм ҫынсем кӑҫал 7 трактор туяннӑ, ҫав шутран 5-шӗ «Беларусь-82» маркӑллисем. Парка пуянлатнисен шутӗнче — Шураҫ ялӗнчи А.Филиппов, Ҫирӗккассинчи А.Андреев, Ехремкассинчи О.Михайлов, Какаҫри Ю.Митрофанов, Лупашка ялӗнчи В.Иванов. Вӗсем ҫӗр ӗҫӗнче ҫӗнӗ техникӑпа анлӑ усӑ курма уй-хиртен пысӑк тухӑҫ илме тӗллев лартрӗҫ.

Ульянов ячӗллӗ хуҫалӑх та юлашки вӑхӑтра техникӑна чылай ҫӗнетрӗ. Комбайн туянакансене те шута илнӗ — ку техникӑна ҫак кунсенче мӑнвылӑсем туяннӑ.

Ӳсентӑран карантинӗн тата тырӑпа вӑрлӑх пахалӑхне тӗрӗслекен пай инспекторӗпе «Татарская МВЛ» ӳсентӑран карантинӗпе фитосанитари пайӗн специалисчӗсем Волгоград облаҫӗнчен килсе ҫитнӗ 20 тонна арбуза тӗрӗсленӗ.

Паллах, кашни ҫимӗҫе тӗрӗслеве яман — асӑннӑ йышран тӗпчев йӗркипе киӗшӳллӗн темиҫешне суйланӑ. Вӗсене вара санитари енӗпе ӗҫлекен лабораторине янӑ. Тӗпчев ирттернӗ хыҫҫӑн илнӗ тӗслӗхсенче сиенлӗ карантин чӗрчунӗсем ҫуккине палӑртнӑ.

Ку, паллах, ҫак ҫимӗҫе юратакансемшӗн лайӑх хыпар — сутакан тавар ҫиме юрӑхлине пӗлтерет.

Паян, авӑнӑн 16-мӗшӗнче ирхи 5 сехетре Улатӑр районӗнчи Илгышево ялӗнче 49 ҫулхи хӗрарӑмӑн кил-ҫур таврашӗнче мунча хыпса илнӗ пулнӑ. Пӑтӑрмах тухнӑ сӑлтавӗ вара — тӗрӗс мар вырнаҫтарнӑ тата япӑх ӗҫлекен хутмалли кӑмакапа мӑрьи.

— Мунча ҫунма тытӑннине кил хуҫисем хӑйсемех асӑрханӑ, тӳрех вут-ҫулӑмпа кӗрешекенсене чӗннӗ. Пушара кӗске вӑхӑтрах сӳнтерме пултарнӑ пулин те мунча тӗппипех ҫунса кайнӑ, — пӗлтереҫҫӗ республикӑри Раҫҫей ПУ ИӖМ пресс-службинче.

Каярахпа, 12:14 сехетсенче ИӖМ управленине тата тепӗр шӑнкӑрав килнӗ — Кивӗ Вӑрмар ялӗнче те мунча хыпса илнӗ иккен. Турра шӗкӗр, пӑтӑрмахра никам та сусӑрланман. Пушар сӑлтавӗ вара — электричество техникипе тӗрӗс усӑ курманнинче пулнӑ.

Муниципалитетсем хушшинчи Улатӑр РФ ШӖМ пайӗн лаптӑкӗнче 40 ҫулхи арҫын виллине тупнӑ-мӗн. Республикӑри РФ СК управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх малтӗрӗслеве ирттерсен арҫынӑн кӗлетки ҫинчен тӗрлӗ сурансене асӑрханӑ.

Йӗрлев умӗнхи тӗрӗслев вара ҫакна кӑтартса панӑ: авӑнӑн 14-мӗшӗнче ӳсӗр Улатӑр ҫыннине администраци йӗркине пӑснишӗн полици уйрӑмне протокол ҫырма илсе кайнӑ. Кирлӗ хутсене тултарнӑ хыҫҫӑн йӗркене пӑсакан полици ӗҫченӗсем тимлӗх ҫухатнипе усӑ курса управленийӗн ҫуртӗнчен тухса тарнӑ. Ӑна шырама тытӑннӑ пулин те тупайман.

Тепӗр кунхине 11:00 сехетсенче хайхи арҫын виллине полици уйрӑмӗн чӳречи айӗнче асӑрханӑ пулнӑ. Полици ӗҫченӗсем Улатӑр ҫынни тарас тесе иккӗмӗш хутран сиксе хытах аманса вилнӗ версие те пӑхса тухаҫҫӗ. Чӑн сӑлтавӗ вара судпа медицина экспертизине ирттерсен паллӑ пулӗ.

Нумаях пулмасть Чечня Республикинче террорист бомба таврашне сирпӗтсе янине пула виҫӗ полици ӗҫченӗ пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӗсенче иккӗшӗ вара — Чӑваш Республикинчи ШӖМ управленийӗн сотрудникӗсем.

Сирпенӳ Сунжен районӗнчи Серноводск ял таврашӗнчи Раҫҫей ШӖМ пайӗн лаптӑкне кӗрес ҫулта пулса иртнӗ.

— Палламан водитель урапапа пырса шалти ӗҫсен район пайне тӗп хапхаран кӗрсе каяс тенӗ. Ют машина курсанах полици ӗҫченӗсенчен пӗри ҫула ятарлӑ хатӗрпе картланӑ. Ҫакӑн хыҫҫӑн хӑй пурнӑҫне те шеллеменскер урапана сирпетсе янӑ, — пӗлтереҫҫӗ республикӑри Раҫҫей ШӖМ пресс-службинче.

Сирпӗнӗве пула виҫӗ полици ӗҫченӗ йывӑр аманса пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вилекенсен шутӗнче Чӑваш Республикинчи аслӑ полици сержанчӗсем — Леонид Пучков тата Александр Егоров — пулнӑ. Хурал-пост службин ӗҫченӗсем 23 тата 28 ҫултисем пулнӑ.

Паян, авӑнӑн 16-мӗшӗнче тӗрӗслев ирттерме Ҫурҫӗр Кавказ тӑрӑхне республикӑри ШӖМ комиссийӗ ҫул тытнӑ. Чӑваш Республикинчи Шалти ӗҫен министрӗ вилнисен тӑванӗсене тивӗҫлӗ пулӑшу кӳме хушу панӑ.

Сирпенӳ пулнӑ вырӑнта виҫӗ метр сарлакӑш тата виҫӗ метр тарӑнӑш шӑтӑк юлнӑ.

Малалла...

Ҫӗрпӳ районӗнчи ЗАГС уйрӑмӗ паянхи кун та 100-мӗш е 200-мӗш шутпа мӑшӑрланакансене чыслассипе ырӑ йӑлана тытса пырать.

Ҫак кану кунӗсенче вара шӑпӑх 200-мӗш мӑшӑрсен пӗрлешӗвне регистрациленӗ. Паллах, ку пулӑм ҫамрӑк мӑшӑра, туя пуҫтарӑннӑ хӑнасене савӑнтарнӑ. Вӗсемсӗр пуҫне ЗАГСра хӑйсен юратӑвне тата тепӗр ҫичӗ мӑшӑр офицаллӑ ҫирӗплетнӗ. Пӗр тӗвве ҫыхӑннӑ мӑшӑрсене саламласа пӗрлешӳ кӗрменӗн ӗҫченӗсем пӗрремӗш ҫемье документне алла тыттарнӑ. Савӑнӑҫлӑ мӑшӑрсем вара ЗАГС пайне малашлӑхра та, хӑйсен пӗрремӗш пепкесене регистрацилеме килме шантарса каланӑ.

Шӑматкун, авӑнӑн 14-мӗшӗнче 11:30 сехетсенче Шупашкарта «Матэ Залка» чарӑну ҫывӑхӗнче ҫулҫӳрев-транспорт инкекӗ сиксе тухнӑ. Мопедпа пыракан каччӑ «Пежо» маркӑллӑ маршутлӑ такси ҫине пырса тӑрӑннӑ-мӗн.

Ҫак пӑтӑрмаха сӑнанӑ Дмитрий Агафонов каласа панӑ тӑрӑх, мопед маршруткӑн хыҫалти пайне ҫапӑннӑ, водителӗ вара «Пежон» хыҫалти кантӑкне каскӑпа ҫемӗрсе обществӑлла транспорт салонне вӗҫсе кӗнӗ.

Йывӑр сусӑрлануран мопед водительне пуҫри шлем хӑтарнӑ пулнӑ. Ытти сусӑрланакансем ҫинчен сас-хура хальлӗхе тухман-ха.

Музейра

Шупашкарта мӗнле кӑна музей ҫук пулӗ? Тӗрлӗлӗхӗпе вӑл ытти чылай хулана ирттерет пулӗ. Вӗсен шутӗнче айӑплава пурнӑҫлакан федераллӑ служба тытӑмӗн музейӗ те пур. Нумай пулмасть унта хӑнара ЧППУ 5-мӗш курсӗнче пӗлӳ пухакан студентсем пулнӑ.

Музейре паянхи кун ҫакӑнта ӗҫлекенсем пухнӑ 300 ытла экспонат упранать. АПФСТ музейӗнчи 2 сехетлӗ экскурси «пуҫиле айӑплава пурнӑҫлакан ӗҫлекенсене ертсе пырасси» специализацие суйланӑ студентсемшӗн чӑн та усӑллӑ пулчӗ теме пулать — вӗсем служба ӗҫӗнчи чылай енӗсемпе паллашма пултарчӗҫ. Музейри экспонатсем те хӑнасемшӗн кӑсӑклӑ пулчӗҫ: тӗрмере ларакансемпе вӑрттӑн ҫыхӑну тытмалли мелсем (икӗ тӗплӗ пӗчӗк арча, ҫыру-пӗлтерӳ вӗҫтерсе яма пултаракан тапкӑч /арбалет/), тӗрмере ларакансем ӑсталанӑ тӗрлӗ ӳнер ӗҫӗсем тата ытти те.