|
Хусан патшалӑх университечӗн профессорӗ Х.Ю.Миннегулов "Мэдэни пюмга" хаҫатра (2.01.2009) ҫырнинчен: "Ашмарин — паллӑ тюрколог. Вӑл тӗрӗк халӑхӗсен чӗлхине, литературине, сӑмахлӑхне тата йӑли-йӗркине тӗпченӗ. Унӑн ӑслӑлӑх ӗҫӗсенче чӑваш чӗлхине тата халӑх сӑмахлӑхне тӗпчесси пысӑк вырӑн йышӑнса тӑрать. Вӑл хатӗрленӗ 17 томлӑ «Чӑваш сӑмахӗсен пуххи» словарь питӗ пысӑк пӗлтерӗшлӗ. Ҫавӑн пекех Ашмарин аслӑ вӗренӳ шкулӗсенче чӑваш чӗлхине вӗрентме хатӗрленӗ программӑсем тӑвакан пуҫаруҫӑ пулнине те палӑртмалла. Паянхи вӑхӑтра ЧПУ ректорӗ Л.П.Кураков ертсе пынипе чӑваш филологийӗпе культура факультечӗн преподавателӗсем чӑваш чӗлхипе литератури тата культури аталантӑр тесе пӗтӗм чунтан тӑрӑшаҫҫӗ. Чӑваш патшалӑх университечӗ те паянхи кун чӑваш чӗлхипе литературин специалисчӗсене хатӗрлекен тӗп вырӑн шутланать. Кунта ҫавӑн пекех диссертаци канашӗ те ӑнӑҫлӑ ӗҫлет. ЧПУри ӑсчахсен ӗҫӗсене Раҫҫейпе Тӗрӗк тӗнчинче аван пӗлеҫҫӗ. Чӑваш филологийӗпе культура факультечӗ ӑслӑлӑха аталантарас тесе чылай ӗҫсем тӑвать. |
|
Паян, кӑрлачӑн 30-мӗшӗнче, Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ кил-йыш вулав центрӗн Вулав залӗнче «Асамлӑ тӗрӗ тӗнчи» ятлӑ халӑх ӳнерӗн паллӑ ӑстин тата пичет ӗҫченӗн Валентина Минеевӑн кӗнекисемпе паллашу уявӗ, унпа пӗрле ал ӗҫӗсен куравӗ те иртрӗ. Савӑнӑҫлӑ уява вулав центрӗн ертӳҫи Уразаева Татьяна Никаноровна уҫрӗ. Малалли сӑмаха Валентина Минеева хӑй илчӗ. Вӑл хӑй тӗрӗ тӗрлес ӗҫпе епле интересленсе кайни ҫинчен каласа пачӗ, хӑш-пӗр пӑшӑрхантаракан ыйтусемпе паллаштарчӗ. Валентина Алексеевнӑна уйрӑмах тӗрӗ ӑсталӑхӗн хӑш-пӗр пайӗсем ҫухални, «Паха тӗрӗ» хупӑнни пӑшӑрхантарать. «Тӑван Атӑл» журналта чӑваш тӗррисене пичетлеменнине те ырламасть. Ҫавӑн пекех ӗҫлӗ уявра ӳнер пӗлӗвӗн тухтӑрӗ, профессор, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн тӗп сотрудникӗ, Раҫҫей Федерацийӗн исскуствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш Республикин ӑслӑлӑхпа техника тата литературӑпа ӳнер тӗлӗшӗнчи Патшалӑх премийӗсен лауриачӗ Трофимов Алексей Александрович; кулӑшпа сатира ӳнерҫи, Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Иван Мучи премийӗн лауриачӗ, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин ветеранӗ Яковлев Николай Лукич; филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, ЧПГӐИ ӑслӑлӑх ертӳҫӗ сотрудикӗ Дегтярёв Геннадий Анатольевич; Чӑваш Республикин Наци музейӗн директорӗ Меньшикова Ирина Петровна; филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, И. |
|
«Хыпар» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх ҫак кунсенче Красноармейски районӗнчи Упи шкулӗнче Нестор Янкас ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалланӑ литература каҫӗ иртнӗ. Уява Янкас премийӗн лауриачӗсем, Трак тӑрӑхӗнчи Шетмӗ Михали, Николай Ершов сӑвӑҫсем хутшӑннӑ. Паллах, литература каҫӗ шкул ачисемсӗр иртмен — вӗсем пултаруллӑ сӑвӑҫӑн пурнӑҫӗпе паллаштарнӑ, унӑн сӑввисене пӑхмасӑр каласа панӑ. Унтан Упи культура ҫурчӗ ҫумӗнчи «Ҫавал» фольклор ушкӑнӗ «Ача-пӑча вӑййисем» программӑпа паллаштарнӑ.
Нестор Янкас 1909 ҫулхи нарӑсӑн 20-мӗшӗнче Красноармейски районне кӗрекен Янкасра ҫуралнӑ. Малтан пуҫламӑш шкулта, унтан Упири ултӑ ҫул веренмелли шкулта, каярахпа Ҫерпӳри икӗ сыпӑклӑ шкулта вереннӗ. 1928 ҫулта Шупашкарти типографи ҫумӗнчи ФЗО шкулӗнчен вӗренсе тухнӑ, типографире наборщикре ӗслеме тытӑннӑ. |
|
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнче вӑй хуракансем ӑслӑлӑхра малтисен ретӗнче пулни тата В.А. Милютин доцент кӗҫех Элиста хулинче (Калмӑк республики) иртекен фольклор ташшисен конференцине хутшӑнасси пирки эпир интернетра пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Пирӗн ӗҫтешӗмӗр Калмӑк патшалӑх гуманитари институтӗнче иртнӗ семинар-практикумра «Чӑваш ташшин традицилле лексикинчи хӑшпӗр уйрӑмлӑхсем» темӑпа доклад тунӑ. Владимир Аркадьевич сӑмахпа каласа ҫеҫ мар, ташӑри хӑшпӗр уйрӑмлӑхсене хусканупа та кӑтартса парса Питӗр, Нальчик, Владикавказ, Якутск хулисенчен килнӗ хӑнасене тӗлӗнтернӗ. Калмӑк фольклорисчӗсене уйрӑмах ҫакӑ кӑсӑклантарнӑ: В.Милютин доцент кӑтартнӑ хӑшпӗр хусканусем, тӗслӗхрен, чӑваш хӗрарӑмӗсем мӑшӑрлӑ ташӑра ӳт-пӗве чӗтрентерсе ташлани, калмӑк халӑхӗ хушшинче анлӑ сарӑлнӑ хусканусен шутне кӗреҫҫӗ. Ҫакнашкал ташӑ пайрӑмӗсене Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи чӑвашсем ӑҫтан вӗреннӗ-ха? Ыйтӑва тӗплӗн сӳтсе-явнӑ май ҫакӑ паллӑ пулнӑ: асӑннӑ регионта тахҫан авал (ваттисем каланӑ тӑрӑх) калмӑксем те пурӑннӑ-мӗн. |
|
Шупашкарти шахмат клубӗнче Герман Егоров яӗллӗ ӑмӑртусем вӗҫленчӗҫ. Арҫын ачасем хушшинче Ҫӗнӗ Шупашкарти Андрей Козлов ҫӗнтерчӗ, Раҫҫейри ӑмӑртусене хутшӑнмалли сертификата тивӗҫрӗ. Кӗҫӗн ҫулхи ачасем хушшинче ҫакӑн пек сертификата Шупашкарти Александр Бесчасов илчӗ. Хӗрсем хушшинче пӗрремӗш вырӑнта Екатерина Фрикке, хӗрарӑмсем хушшинче Вера Сидорова пуринчен те ӑстарах пулчӗ. Вӑрмар ентешлӗхӗ ҫак турнира йӑлана кӗртсе кашни ҫулах ирттерме шутлать. Унсӑр пуҫне кӑҫал республикӑн ялти шкулӗсем хушшинче интернет — турнир йӗркелесшӗн. |
|
Шупашкарти шахмат клубӗнче Герман Егоров ячӗллӗ турнирӑн пӗрремӗш финалӗ вӗҫленчӗ. Унта республикӑри чи вӑйлӑ ҫирӗм шахматист хутшӑнчӗҫ. Ҫак ӑмӑртӑва йӗркелекен Вӑрмар ентешлӗхӗн ертӳҫисем пысӑк тӗллевсемпе ӗҫлеҫҫӗ. Ентешлӗх ертӳҫи Леонид Григорьев шухӑшӗпе республикӑра шахмат вӑййине аталантармалла. Чӑвашсем вӑйпа кӑна мар,ӑспа та малта пулмалла. Аслисем хушшинчи финал ҫивӗч кӗрешӳре иртрӗ. Пӗрремӗш вырӑна Владимир Иванов, иккӗмӗшне Андрей Сафронов,виҫҫӗмӗшне Игорь Арипов ҫӗнсе илчӗҫ. Пӗрремӗш вырӑна куҫса ҫӳрекен кубок тата 7 пин укҫа тивӗҫрӗ. Мӗнпурӗ 7 шахмат ӑсти сумлӑ призсем илчӗҫ. Ачасемпе хӗрарӑмсен хушшинче финалти вӑйӑсем кӑрлачӑн 10-мӗшӗнче иртмелле. Кунта пӗрремӗш вырӑна тухакан ачасем Раҫҫейри шахмат турнирӗсене хутшӑнма путевка ҫӗнсе илеҫҫӗ.
Хыпар ҫӑлкуҫӗ: Шупашкар, шахмат клубӗ |
|
Вӑрмарсен Шупашкарти ентешлӗхӗ Герман Егорова асӑнса шахмат турнирӗсем ирттерет. Герман Егоров 60-мӗш ҫулсенче палӑрнӑ. «Огонек» журнал ирттернӗ пӗтӗм союзри шахмат турнирӗнче ҫӗнтернӗ. Михаил Ботвинник тӗнче чемпионӗ Герман Егоровича хӑй алӑ пуснӑ парнесемпе чысланӑ. Шупашкарти шахмат клубӗнче вырсарникун суйласа илмелли ӑмӑртусем вӗҫленчӗҫ. Арҫынсем хушшинчи тӗп финал ҫитес ҫулхи раштав уйӑхӗн 4-мӗшӗнче иртет. Хӗрарӑмсемпе ачасен тӗп финалӗсем раштавӑн 10-мӗшӗнче иртмелле. Ҫак ӑмӑрту шахмат вӑййине кӑмӑллакансене пурне те пӑлхантарать. Ма тесен Вӑрмар ентешлӗхӗ парнесен фондне 60 пин ытла тенкӗ укҫа хывать. Сӑмах май эрне каялла вӗҫленнӗ республика чемпионачӗн парне фончӗ пӗр пин тенкӗрен ытларах ҫеҫ пулчӗ.
В. Нягин, Вӑрмар ентешлӗхӗн вице-президенчӗ |
|
Хаклӑ хӑнасем, юлташсем, туссем, чӑвашлӑхшӑн ырми-канми ӗҫлекенсем! Chuvash.Org пӗрлӗх сире пурне те ҫитсе пыракан Ҫӗнӗ Ҫул ячӗпе саламлать! Ҫитсе пыракан ҫӗнӗ ҫул сире пурне те ырлӑх-сывлӑх, иксӗлми телей парнелетӗр!
Начарри киввинче юлтӑр, ҫӗннинче лайӑххи ҫеҫ сире кӗттӗр! |
|
Кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче Чӗмпӗр хулинче хупӑ чӑваш дискотеки иртӗ. Вӑл «Арбат» клубра 18 сехетпе 23 сехетчен иртӗ. Хакӗ 200 тенкӗ. Дискотекӑна пурте килме пултараҫҫӗ: асли те кӗҫӗнни те! Дискотека хупӑ мелпе иртнӗрен унта лекмешкӗн сирӗн ирттерекенсемпе ҫыхӑнма тивет: 8-937-453-86-98 (ку кӗсье телефонӗн номерӗ). Маларах ҫыхӑнсан дискотекӑна лекес шанчӑк пысӑкрах! «Арбат» клубӑн адресӗ: Чӗмпӗр хули, Карл Маркс урамӗ, 7-мӗш ҫурт. |
|
Михаил Сунтал, Сарри Мишши, Михаил Желтов — ҫакӑ йӑлтах пӗр ҫын. Журналистикӑра тата литературӑра палӑрнӑ хыҫҫӑн вӑл ӑслӑлӑха парӑнтарма тӗв тунӑ та, малтан кандидат ӗҫне, каярах доктор диссертацине хӳтӗлесе философи наукисен тухтӑрӗ пулса тӑнӑ. Раштавӑн 22-мӗшӗнче ЧПУри чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнче литература ӗҫне алла илекен 2 курс студенчӗсем шӑпах унпа тӗл пулу ирттерчӗҫ те ӗнтӗ. Михаил Павлович хайлав ҫырассин вӑрттӑнлӑхӗсемпе кӑсӑкланакан ҫамрӑксене хӑйӗн пурнӑҫӗн тӗрлӗ саманчӗсем ҫинчен питӗ интереслӗ каласа кӑтартрӗ. Литературӑна килекен кашни ҫыравҫӑн хӑйӗн шӑпи. Паллах, пурнӑҫра йывӑрлӑхсемсӗр те пулмасть, вӗсене ҫӗнтерме вӗренмелле тата шалти сасса итлеме те пӗлмелле. «Ҫын хӑй ҫак тӗнчене мӗншӗн килни пирки шутлама пуҫларӗ тӗк, вӑл пӗтмест, хӑйӗн тӗллевне шыраса тупатех. Анчах та хӑй ку тӗнчере мӗн туса пурӑнни пирки пӗри ҫирӗмре, тепри хӗрӗхре е тата каярах шута ӳкет», — палӑртрӗ прозаик, поэт, философ. Анлӑ тавра курӑмлӑ ҫынпа хутшӑнма студентсене чӑннипех те кӑсӑк пулчӗ. |
+21.3 °C