Кашни ҫулах ҫуллахи кунсенче ял халӑхӗ хаваспах Ял уявне паллӑ тума пуҫтарӑнать. Шӑматкун, утӑн 27-мӗшӗнче вара Ял кунне Етӗрне районӗнчи Анат Явӑш ялӗ уявланӑ. Уява Мӑн Явӑшсем кӑна мар, кӳршӗ ялӑн ҫыннисем те, чӗннӗ хӑнасем те пуҫтарӑннӑ. Ҫирӗпленнӗ йӑла тӑрӑх уява чи малтанах Мӑн Явӑш ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Т.С. Леонтьева уҫнӑ. Хыҫҫӑн ял ҫыннисене саламлама сӑмаха Етӗрне районӗн администраци пуҫлӑхӗ В.Н. Кузьмин тата район администрацийӗн социаллӑ политика пайӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ А. Г. Иванова илнӗ.

Уява пуҫтарӑннӑ халӑха К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх драма театӑрӑн артисчӗ Григорий Федоров хӑйӗн кӑсӑклӑ концерт программипе илӗртнӗ. Унсӑр пуҫне куракансене сцена ҫине тухнӑ вырӑнти фольклор коллективӗ «Выла», Хӗрлӗ Чутай районӗн Кивӗ Атикасси ял тӑрӑхӗнчи фольклор ансамблӗ «Шупуҫ» хӑйсен юрӑ-ташшипе савӑнтарнӑ. Яланхилле уяв иртнӗ тӳремре суту-илӳ ӗҫне ирттернӗ, ача-пӑчасем валли аттракционсем ӗҫленӗ.

Хӑйсен вӑй-хӑватне ял халӑхӗ спорт ӑмӑртӑвӗсенче тӗрӗсленӗ.

Малалла...

Халӗ ӗлӗкхи пек: «Ҫын мӗн калӗ?» — теме пӑрахса пыратпӑр та, тен, ҫавӑнпах ҫемьесем те час-часах арканаҫҫӗ. Ӗлкӗрех килти ҫӳп-ҫапа урама кӑларас мар тесе темле пулсан та ҫынсем чӑтнӑ, пӗр пӗрлешнӗ япалана пурӑнсах ирттерме тӑрӑшнӑ. Халӗ, ав, пӗрлешекенсем уйрӑлакансен сахалтарах пулсан хавасланса пӗлтеретпӗр.

Куславкка районӗнчи ЗАГС пайӗнче кӑҫалхи ҫу, ҫӗртме тата утӑ уйӑхӗсенче 51 мӑшӑр пӗрлешме заявлени панӑ, 34 мӑшӑр пӗр тӗвве чӑмӑртаннӑ. «Ыттисене чарнӑ-им?» — тесе тӗлӗнмелле мар. Заявлени панӑ ҫырӑнтариччен хыҫҫӑн пӗр уйӑх кӗттереҫҫӗ-ҫке. Апла тӑк, мӑшӑрланас шухӑша ҫак уйӑхра тытнисен асӑннӑ тапхӑр ҫитеймен-ҫке... Пӗлтӗрхи ҫу-утӑ уйӑхӗсенче вара 49 мӑшӑр пӗрлешме заявлени панӑ, 32 мӑшӑр ҫемье ҫавӑрнӑ.

Сӑмах май, унччен уйрӑлнисем тепре мӑшӑрланма шут тытнисем маларах асӑннӑ кӑҫалхи тапхӑрта 15 ҫын пулнӑ. Хӗрарӑмсенчен ытларахӑшӗ 18–24 ҫулсенче качча каяҫҫӗ иккен, арҫынсем вара 25–34 ҫулта авланаҫҫӗ. Ку вӑл — Куславккари ЗАГС специалисчӗсем кӑҫалхи ҫу-утӑ уйӑхӗсенчи лару-тӑрӑва тишкернӗ тӑрӑх.

Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗ «Алӑран алла. Пире тата тӑхӑмӑрсене» ятпа ыркӑмӑллӑх акцийӗ ирттерет. Унта паллӑ ҫыравҫӑ тата журналист Иван Тенюшев та хӑйӗн тӳпине хывма кӑмӑл тунӑ. Вӑл Николай Ытарайӑн «Кайӑксем» сӑрлав кӗнекине икӗ пин экземпляр парнеленӗ. Кӑларӑмӑн кашни страницинче пӗрер кайӑк ӳкернӗ, унсӑр пуҫне — тӑватӑ йӗркеллӗ чӑвашла-вырӑсла сӑвӑ.

Иван Яковлевич «Пӑлхар» пӗчӗк предприятин ертӳҫи пулнӑ май кӗнекене кун ҫути кӑтартма пулӑшнӑ иккен. Аса илтеретпӗр, Иван Тенюшев кӑҫалхи кӑралчӑн 19-мӗшӗнче 90 ҫул тултарчӗ. Паян та вӑл Чӑваш патшалӑх университетӗнче преподавательте тӑрӑшать.

«Кайӑксем» кӗнекене республикӑри вулавӑшсене валеҫӗҫ.

Кӑҫалхи ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче ачасене пӗлӳ тӗнчине илсе кӗмелли пӗрремӗш кун вырсарние лекет. Анчах хӑҫан шкула кайсан аванрах: вырсарникун-и е тунтикун, авӑн уйӑхӗн 2-мӗшӗнче-и? Кун тавра пуҫ ватнӑ май ЧР Вӗренӳ министерстви ыйтӑва хӑй тӗллӗн мар, ашшӗ-амӑшне, вӗрентекенсемпе вӗрентекенсене явӑҫтарса татса пама шут тытнӑ. Ҫапла вара халӗ ҫынсен шухӑш-кӑмӑлне кӗтеҫҫӗ. Пӗлӳ кунне вырсарникун, авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ирттерсен, уншӑн авӑн уйӑхӗн 7-мӗшӗнче канмалла тӑвӗҫ.

Шухӑша Вӗренӳ министерствин сайтӗнче, «Чӑваш Енӗн вӗрентӗвӗ» порталта, «Чӑваш Республикин ҫамрӑксен порталӗнче» тата республикӑн влаҫ органӗсен порталӗн тӗп страницинче пӗлтерме май туса панӑ. Сасӑлав ҫурла уйӑхӗн 20-мӗшӗнче вӗҫленет.

Ӗнер, утӑн 29-мӗшӗнче, Етӗрне районӗнчи Элешкушкӑнь ял ҫывӑхӗнче «Созвездие» нумай функциллӗ центр уҫӑлнӑ. Ку пулӑм районшӑн кӑна мар республикӑшӑн та пысӑк пӗлтерӗшлӗ. Хӑтлӑ вырӑнта вырнаҫнӑ икӗ хутлӑ ҫуртра чи малтанах Хучаш пульници пулнӑ, хыҫҫӑн — «Ачаки» санатори, паян вара — «Созведие» НФЦ. Ҫӗнӗ уйлӑх Александр Семенович Портнов усламҫӑ укҫа хывнине пула ӗҫлесе кайнӑ. Вӑл тунӑ тӑкаксем кӑлаха пулман, ҫӗнӗ уйлӑх чӗрелсе те кайнӑ. Кану центрӗн малашлӑхри ҫитӗневӗсем ҫинчен «Созвезди» уйлӑхӑн тӗп директорӗ Михаил Николаевич Николаев та шанса калать.

Уйлӑха уҫнӑ ятпа пухӑннӑ ял ҫыннисемпе, хӑнасене Чӑваш Енӗн Минсывлӑхӗнчи амӑшсемне тата ачасене медицина пулӑшӑвне тивӗҫтермелли пайӗн ертӳҫи Нина Николаевна Емельянова, Чӑваш Республикин ача-пӑча прависене хӳтелеме тивӗҫнӗ Вячеслав Викторович Рафинов, Етӗрне районӗн администраци пуҫлӑхӗ тата ыттисем саламланӑ.

Ҫӗнӗ уйлӑх шӑпӑрлансене те кану кунӗсене тивӗҫлӗ ирттерме пулӑшӗ, аслисене те ӗҫ вырӑнӗпе тивӗҫтерӗ. Уйлӑхӑн ӗҫӗ лайӑх пырасса, хӑӗн ӗҫне тивӗҫлӗ тӑвасса эпир те шанса тӑратпӑр.

Малалла...

Республикӑн Юстици министерстви хыпарланӑ тӑрӑх, тӗнчене ҫӗнӗ чун килни пирки ҫинчен паллӑ тумалли кӑмӑллӑ процедура ӑнланманлӑх патне ҫитернӗ. Ӗҫӗ ҫапларах пулнӑ-мӗн.

Тӗп хуламӑрти Ленин районӗнчи ЗАГСра амӑшӗ хӑйӗн тин ҫеҫ ҫуралнӑ пепкине ҫыртарма пынӑ. Хушмат пирки калаҫу пуҫлансан вӑл хӑйӗнни евӗр партарма килӗшмен-мӗн. «Хушаматӑма пӗрех ҫывӑх вӑхӑтра ылмаштарӑп», — тесе ҫине тӑнӑ иккен хӗрарӑм. Анчах РФ Ҫемье кодексӗн 58-мӗш статйин 3-мӗш пунктӗнче ачан хушаматне ашшӗ-амӑшӗнни евӗр ҫырмалли пирки уҫӑмлах ӑнлантарнӑ. Маларах асӑннӑ тӗслӗхе илес тӗк, ашшӗн хушамачӗпе ҫыртарас — хӗрарӑм качча тухман пулнӑ иккен.

Авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен Мускавра чӑваш чӗлхине вӗренекенсем валли вырсарни шкулӗ хӑйӗн алӑкӗсене уҫӗ. Ӑна Раҫҫей Президенчӗн Чӑваш Республикинчи Полномочиллӗ представительствинче ӑша хывтарӗҫ. Шкул вырсарникунсерен, кӑнтӑрла иртни 2 сехетрен тытӑнса 4 сехетчен ӗҫлӗ.

Представительство Мускаври Пысӑк Ордынка урамӗнчи 46-мӗш ҫуртра, 1-мӗш строенире вырнаҫнӑ. Унта ҫитес тесен метропа «Третьяковка» е «Полянка» станцие ҫити каймалла. Курса ҫырӑнас текенсене е сӗнӳ парас текенсене polprchuv@col.ru электронлӑ адреспа ҫыру яма сӗнеҫҫӗ. Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗ: 953-16-72.

Предприятисене ахаль те ҫӑмӑл мар тесшӗнччӗ те, кама ансат теессӗн туйӑнчӗ. Юрӗ, ҫаплах пуль-ха… Юрӗ, ку умсӑмах вырӑнне пултӑр эппин.

Ҫӗмӗрлери промышленноҫ предприятийӗсем хӑй тӗллӗн ҫӳрекен машинӑсемпе тата ытти йышши техникӑпа усӑ курнӑ чух атмосферӑна таса мар сывлӑш ытлашши кӑлармаҫҫӗ-и тесе прокуратура ӗҫченӗсемпе пӗрле пулса Гостехнадзор специалисчӗсем тӗрӗсленӗ. Ҫакна палӑртма МЕТА – 01МП текен хатӗр йӑтса тухнӑ. Вӑл пулӑшнипе Ҫӗмӗрле хулинчи 6 предприятири хӑй тӗллӗн ҫӳрекен 45 техникӑна тӗрӗсленӗ. Атмосферӑна виҫепе юранинчен ытла сиенлӗ хутӑш тухни пирки 8 протокол шӑрҫаланӑ.

Ку тӗслӗх темиҫе кун каялла Вӑрнар районӗнче пулса иртнӗ. Унти К. Маркс ячӗллӗ хуҫалӑхра кӗрхи тулӑ выракан Дон-1500Б комбайна вут хыпса илнӗ.

2005 ҫулта кӑларнӑскер унччен тӑватӑ кун маларах кӑна техника тӗрӗслевӗ витӗр тухнӑ. Ӑна пуҫӗпех юсавлӑ тесе йышӑннӑ. «Штурвала» механизаторта виҫӗ теҫетке ҫул тӑрӑшакан ӑста тытса пынӑ иккен. Бункера пушатнӑ хыҫҫӑн 100 метр пек кайсан вӑл ҫулӑм асӑрхаса комбайна хӑвӑрт кӑна сӳнтернӗ. Ӑна пулӑшма ытти ӗҫтешӗ те чупса пынӑ. 7 огнетушителе усӑ курса та ҫулӑма чарма май килмен. Инкеклӗ ӗҫсен министерствин Вӑрнарти пайӗн специалисчӗсене чӗнсе илнӗ. Вӗсем ҫитнӗ ҫӗре комбайн вӑйлӑ шар курнӑ — халь ӑна юсама та май килмест иккен.

Пушар сӑлтавне специалистсем палӑртӗҫ.

Кулленхи пурнӑҫра пулса иртекен ӗҫ-пуҫсене сӑнатӑн та «ку мана пырса тивмест, ку пулӑм манпа пулса иртеймест» тесе шанса тӑратӑн ҫеҫ. Анчах шаннипе кӑна ӗҫ лайӑх вӗҫленмест-ха. Тем тесен те этемӗн хӑйӗнех асӑрхануллӑ пулмалла, пурнӑҫ вӑл вӑйӑ мар.

Паян пӗрлӗхлӗ хурал-диспетчер служби кану кунӗсен пӗтӗмлетӗвӗсене тунӑ. Вӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, ӗнер, утӑн 28-мӗшӗнче, Сосновкӑра Ҫутӑ кӳлӗ таврашӗнче 27 ҫулхи хула ҫынни ҫухалнӑ. Паллаканнисем пӗлтернӗ тӑрӑх каччӑ кӑмпа татма тухса кайнӑ пулнӑ, ҫавӑнпа та яш ӑнсӑртран мари вӑрманне кӗрсе ҫухалса кайма пултарнӑ. Ҫамрӑка ИӖМ ӗҫченӗсемпе Шупашкарти икӗ волонтер ушкӑнӗ шыранӑ. Каҫ кӳлӗм тӗлнелле вара каччӑ ҫинчен хӑрушлӑ хыпар тухнӑ — ҫамрӑка ҫиҫӗм ҫапса вӗлернӗ иккен.

Тӑванӗсемпе юлташӗсем каччӑ ҫинчен лайӑххине кӑна асӑнаҫҫӗ. Ҫутҫанталӑка, юрӑ-кӗвве юратнӑ ҫамрӑкӑн ҫак пурнӑҫран вӑхӑтсӑр уйрӑлмалла пулнӑ. Ҫывӑх юлташӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх каччӑн хӗрӗ те пулнӑ, ҫурла уйӑхӗнче вӗсем пӗрлешме те шут тытнӑ пулнӑ.