Чӑваш Ен Элтеперӗ ҫумӗнче каҫару ыйтӑвӗпе комисси ӗҫлет. Унӑн черетлӗ ларӑвӗ ҫак эрнере иртнӗ. Хальхинче те унта вӑл е ку енпе айӑпланнисем хӑйсене каҫарма ыйтса ҫырнисене пӑхса тухнӑ.

Сӑмах май ҫакна каламалла: айӑпланнисем ыйтса ҫырнине малтан регионсенчи комиссисем пӑхса тухаҫҫӗ. Вӗсем шеллесе каҫарас тесе шухӑшласан федерацин субъекчӗсен кӗпӗрнаттӑрӗ ячӗпе ҫыру шӑрҫалаҫҫӗ. Пирӗн республикӑра ку ыйтӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ пӑхса тухать. Унтан Элтепер алли витӗр кӑларса кирлӗ хутсене Раҫҫей Президенчӗн патне ӑсатаҫҫӗ.

Чӑваш Ен Элтеперӗ ҫумӗнчи каҫару ыйтӑвӗпе ӗҫлекен комисси хальхи ларура 15 ҫын ыйтса ҫырнине тишкерсе тухнӑ, кашнин тӗлӗшпех вӑл е ку йышӑну тунӑ. Вӗсенчен хӑшӗсене каҫарма йышӑннӑ.

Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьевпа Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин Чӑваш Енри управленийӗн пуҫлӑхӗ Серг

Ӗнер Чӑваш Енре Терроризма хирӗҫ ӗҫлекен комиссипе Оперативлӑ штабӑн пӗрлехи ларӑвӗ иртнӗ. Унта суйлава хӑрушсӑр ирттересси тата ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне пирки пӑтӑрмахсӑр кӗтсе илесси пирки калаҫнӑ. Ларӑва Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев тата Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин Чӑваш Енри управленийӗн пуҫлӑхӗ Сергей Софронов ертсе пынӑ.

Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче ҫӗршывӗпех суйлав иртмелле. Республикӑра та пулӗ вӑл. Ун чухне пирӗн республика ертӳҫине тата вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсене — Депутатсен районсемпе хуласенчи пухӑвӗсене тата ял тӑрӑхӗсенчи пухусене – депутатсем суйламалла.

Суйлав хӑрушсӑр ирттӗр тесе епле мероприятисем ирттермеллине яваплсием палӑртса хунӑ иккен. Суйлава хатӗрлесе ирттерме пурӗ 8 пин ытла ҫын хутшӑнать. Суйлав участокӗсен пӳлӗмӗсене пушарпа кӗрешекенсем кӑна мар, терроризмпа кӗрешекенсем те пахалаҫҫӗ.

Патӑрьел районӗнчи Шӑнкӑртамра вертолет вырнаҫтарма шухӑшланине, ӑна ҫурлан 13-мӗшӗнче илсе килнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ . Ӑна, аса илтеретпӗр, Раҫҫейӗн Геройӗ Николай Гаврилов парнеленӗ. Вертолета Паттӑрсен аллейинче вырнаҫтарнӑ.

Ӗнер, ҫурлан 18-мӗшӗнче, малтан пӗлтернӗ пекех Шӑнкӑртамра «МИ-2» вертолета савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Унта республика тата федераци шайӗнчи пуҫлӑхсем, чиркӳ ҫыннисем, депутатсем пырса ҫитнӗ. Раҫҫейӗн Геройӗ Николай Гаврилов хӑй те пулнӑ. Палӑка уҫма кайнӑ Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев палӑк вырӑнӗ ӗмӗрлӗх мухтав элемӗ кӑна мар, халӑх пӗрлӗхне те палӑртмалла тесе шухӑшланине пӗлтернӗ. Михаил Васильевич авиацин генерал-лейтенантне Николай Гаврилова тав тунӑ. Мемориал комплексне тума тӳпе хывнӑ ытти ҫынна та Михаил Игнатьев тав тунӑ.

Унтанпа 13 ҫул иртрӗ… Ҫапах ҫав хурлӑхлӑ кун ҫынсен асӗнчен тухас ҫук. Уйрӑмах – Тӑвай районӗнче пурӑнакан халӑх асӗнчен. Сӑмахӑм - 13 ҫул каялла, 2002 ҫулхи ҫурлан 18-мӗшӗнче, Тӑвай патӗнче автобус ҫырмана анса кайни пирки.

Шӑпах ҫав кун «Тӗнеяль — Канаш» рейспа ҫӳрекен автобус Тӑвай ҫывӑхӗнчи ҫырмана анса кайнӑ. Ку ирхи 8 сехет те 20 минутра пулнӑ. «ПАЗ» маркӑллӑ автобус салонӗнче ун чухне 61 ҫын пулнӑ.

Автобусӑн тормозӗ пусӑнман тесе палӑртнӑ сӑлтавне. 59 ҫулти водитель хӑвӑртлӑха пӗчӗклетес тесе тӗмеске ҫине кӗрсе кайнӑ. Анчах автобус чарӑнман — ҫулран пӑрӑнса тарӑн ҫырмана сикнӗ. Ҫапла ҫырнӑ тепӗр кунхине «Газета.Ру» хаҫат.

Хаҫатра ҫырнӑ тӑрӑх, транспорт чарӑниччен темиҫе хут ҫаврӑннӑ. Ҫынсем ҫырма тӑршшӗпе тухса ӳкнӗ. 20 ҫын вырӑнтах вилнӗ. Тепӗр 5-шӗ пульницӑра куҫне хупнӑ. Ҫав йышра — 5 ҫулти ача та. Вилнисенчен чылайӑшӗ — ватӑ ҫынсем. Вӗсем Йӑнтӑрчӑ тата Тӗнеяль ялӗсенчен пулнӑ. Ун чухне 30 ытла ҫын йывӑр суранланнӑ. Халӗ ҫав вырӑнта часавай туса лартнӑ.

Чӑваш Енре колонирен тарнӑ ҫынна тӑваттӑмӗш кун шыраҫҫӗ. Ку иртнӗ шӑматкун, ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, пулнӑ.

Александр Ладин Улатӑр районӗнче вырнаҫнӑ 8-мӗш поселени колонийӗнчен тарнӑ. Вӑл хӑй Чулхула облаҫӗнче ҫуралса ӳснӗ. Йӗплӗ пралук леш енне ҫынна хӗненӗшӗн 8 уйӑхлӑха лекнӗ.

Колонире унӑн тепӗр икӗ уйӑх лармалли юлнӑ. Александр Ладин унччен те судпа айӑпланнӑ. Хӑй 48–53 ҫулсенчи пек курӑнать. Куҫӗсем ҫутӑ кӑвак, ҫӳҫӗ шуралнӑ. Вӑл тӗттӗм тӗслӗ кофта, шӑлавар, хӑмӑр пушмак тӑхӑннӑ пулнӑ.

Александр Ладина куракансене 02 е 62-05-91 телефонпа шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ. Ун пирки пӗлтерме УФИНӑн Чӑваш Енри чаҫне 39-08-50 номерпе те шӑнкӑравлама пулать.

Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Кӗчкей ялӗнчи «Женьшень» сывлӑха упрамалли клуб пайташӗсем малашне камран тӗслӗх илмеллине пӗлеҫҫӗ. Вӗсем нумаях пулмасть Олимп чемпионки Елена Николаева патӗнче хӑнара пулса курнӑ.

Елена Николаевна вӗсемпе сывлӑха ҫирӗплетмелли хусканусем тунӑ. Ку вара пурне те вӑй-хал хушнӑ, кӑмӑлӗсене хӑпартнӑ.

Унтан хӑнасем маттур ентешӗн кубокӗсемпе, медалӗсемпе паллашнӑ. Елена Николаевна хӑнасене спортри йывӑрлӑхсем пирки, хӑйӗн ҫитӗнӗвӗсемпе малашнехи планӗсем ҫинчен каласа кӑтартнӑ.

«Женьшень» клуб пайташӗсем чемпионкӑна сывлӑха ҫирӗплетмелли хӑйсен мелӗсемпе паллаштарнӑ. Вӗсен тӗлпулӑвӗ чей ӗҫнипе вӗҫленнӗ.

Сосновка поселокӗнче вӑрман касакансен хушшинче конкурс иртнӗ. Кӑҫалхипе ӑна саккӑрмӗш хут йӗркеленӗ.

Конкурса Чӑваш Енри чи маттур ҫынсем хутшӑннӑ. Ҫавӑн пекех кӳршӗ облаҫсемпе республикӑсенчен килнӗ. Йывӑҫ касма ҫӑмӑлах мар-мӗн. Пӗр сантиметр та пулин йӑнӑшсан «брак» пулать.

Конкурса 11-ӗн хутшӑннӑ. Вӗсем мӗнле ӗҫленине тӳперен те сӑнанӑ. Конкурсҫӑн йывӑҫа касни кӑна ҫителӗксӗр. Унӑн ӑна палӑртнӑ вырӑн ҫывӑхнерех ӳкермелле пулнӑ.

Йывӑҫ касакансен ӗҫӗ хӑрушӑ та. Вӑл пурнӑҫшӑн чи хӑрушӑ профессисен шутне кӗрет. Шахтерсемпе минерсемпе танах. Йывӑҫ касакансем хӑйсен ӗҫӗнче вӑйран ытларах ӑс кирлине палӑртаҫҫӗ.

Конкурс пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн, чи лайӑххи Артем Шашков пулнӑ. Вӑл пирӗн республика чысне Хусанта иртекен пӗтӗм Раҫҫейри конкурсра хӳтӗлӗ.

1-мӗш колонири фонтан

Айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен федерацин Чӑваш Республикинчи управленийӗн пресс-служби ирӗкрен хӑтарнисене ӗҫлеттерес тесе тӑрӑшни пирки пӗлтерет. Ӑна вӑл «обществӑшӑн усӑллӑ ӗҫ» тесе хаклать-ха. Воспитани ӗҫне тӳрленме пулӑшакан тӗп хатӗр тесе пӗлтерет пресс-служба. Тепӗр майлӑ каласан, ҫакна режима пӑхӑннипе пӗрлех айӑпланнисен ӗҫлеме те ӳркенмелле мар тесе ӑнланмалла.

Арҫынсен 1-мӗш юсанмалли колонийӗнче айӑплава ирттерекенсене учреждени территорине хӑтлӑх кӗртме те явӑҫтараҫҫӗ. Унта фонтан тума пуҫланӑ. Фонтана илемлӗ чулсенчен тата хӑйӑртан хатӗрлеҫҫӗ. Композицие колонире «Фантази уйӗ» тесе ят панӑ. Ӑна хатӗрлекенсем хӑйсен пултарулӑхне ҫавӑнта кӑтартма тӑрӑшаҫҫӗ, чунтан вӑй хураҫҫӗ.

Шупашкарта пурӑнакан манахиньӑна шыраҫҫӗ. Вӑл хыпарсӑр ҫухалнӑ. Тӑванӗсем ӑна халӗ те тупаймаҫҫӗ.

Татьяна Клщеева 1969 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 16-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Вӑл Шупашкартан Екатеринбурга тӗн ҫулҫӳревне кайнӑ та ҫухалнӑ. Вӗсен «Ганина Яма» текен вырӑн патне ҫитмелле пулнӑ.

Тӑванӗсем Татьяна Кощеевӑпа ҫыхӑнаймаҫҫӗ. Юлашки хутчен ӑна тата хӑйне «блаженная София» текен хӗрарӑма ҫурлан 9-мӗшӗнче Магнитогорскра тата Ӗпхӳре курнӑ.

Волонтерсем халӗ хӗрарӑмсем хӑш мӑнастиртен пулнине палӑртаҫҫӗ. Татьяна Кощеева пысӑках мар, ҫӳҫӗ ҫутӑ, хулпуҫҫи таран. Вӑл манашка тумне тӑхӑннӑ пулнӑ.

Ҫуллахи каникулта ачасем чылай вӑхӑта урамра ирттереҫҫӗ. Ун чухне ашшӗ-амӑшӗн питӗ тимлӗ пулмалла, вӗсенчен куҫ вӗҫертмелле мар та… анчах яланах ун пек пулмасть ҫав. Ав пӗр районта ача хӑйне евӗр киленӗҫ тупнӑ. Анчах вӑл чутах инкекпе вӗҫленмен.

Ку Канаш районӗнче пулнӑ. 11 ҫулти арҫын ача урапаран ҫакланса ял тӑрӑх ярӑннӑ. Ача пӑрӑхран тытӑннӑ та ярӑннӑ.

Анчах арҫын ача кайнӑ ҫӗртех аллине вӗҫертнӗ те урапа хӑвӑртлӑхпа пынӑ чухне ҫӗре ӳкнӗ. Ҫавна май арҫын ачан пуҫ мими кисреннӗ тата суранланнӑ. Ӑна пульницӑна илсе ҫитернӗ.