Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗ паян Максим Михайлов пултарулӑхӗпе паллаштаракан онлайн-лекци ирттернӗ. Ӑна, сӑмах май каласан, Ютубра итлеме пулать.
«Максим Дормидонтович Михайлов: настоящий русский бас» (чӑв. Максим Дормидонтович Михайлов: чӑн-чӑн вырӑс басӗ) лекцие Чӑваш Енри ятлӑ-сумлӑ та паллӑ ҫынсенчен пӗрне, ХХ ӗмӗрти вокал ӳнерӗн ӑстине, СССР халӑх артистне, Пысӑк театр солистне Максим Михайлова халалланӑ. Мероприятие Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Лекцие Михаил Кондратьев музыковед, фольклорист, искусствоведени докторӗ, профессор, Педагогика пӗлӗвӗн пӗтӗм тӗнчери наукӑсен академийӗн академикӗ, Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Раҫҫей Федерацийӗн искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Раҫҫей Композиторсен союзӗн пайташӗ вуланӑ. Михаил Григорьевич — 2019 ҫулта Чӑваш кӗнеке издательствинче пичетленнӗ «Максим Михайлов: «Настоящий русский бас» монографи авторӗсенчен пӗри.
Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ мероприятисенчен кӑшӑлвируса пула самайӑшӗ онлайн мелпе иртеҫҫӗ. «Славься, Чувашия!» (чӑв. Чаплӑлан, Чӑваш Ен!) юрӑ марафонӗ ҫак кунсенче малалла пырать. Республикӑн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствинче паян пӗлтернӗ тӑрӑх, унта Комсомольски районӗ те хутшӑннӑ.
Марафон ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнче пуҫланнӑ, Шупашкарта вӗҫленӗ. Ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗччен республикӑри мӗнпур районпа хула хутшӑнмалла.
Чӑваш Ен Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствин сайтӗнчи карттӑ ҫине пуссан районсен видеороликӗсемпе паллашма пулать.
Видеороликсенче район-хлуан паллӑ вырӑнӗсемпе паллаштараҫҫӗ, муниципалитетсен гимнӗсем янӑраҫҫӗ. Флешмоб мӗнпур район-хула Чӑваш Республикин гимне юрланипе вӗҫленӗ.
Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗ Пӗтӗм Раҫҫей шайӗнче «Асамат кӗперӗ» тӗнче тетелӗнчи фестиваль ирттерессине пӗлтернӗ. Ӑна Чӑваш автономи облаҫне туса хунӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалланӑ. Фестиваль тӗллевӗ — республикӑмӑр наци музыка пултарулӑхне сарасси тата 100 пин юрӑллӑ тӑван тӑрӑхӑмӑрӑн юрӑ-кӗвӗ пуянлӑхне кӑтартасси.
Фестивале уйрӑм юрлакансем те, хор коллективӗсем те хутшӑнма пултараҫҫӗ. Тӗнче тетелӗнче йӗркелекен мероприятире хӑйсен пултарулӑхне профессилле ушкӑнсем те, вӗренекенсем те кӑтартайӗҫ.
Фестивале тӑратнӑ ӗҫсене виҫӗ енпе хаклӗҫ: академилле юрӑ, халӑх юрри, фольклор юрри. Мероприяти пирки тӗплӗнрех Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗн сайтӗнче вуласа пӗлме пулать.
Шупашкар хулин Мускав район администрацийӗ ачасен сӑнӳкерчӗкӗсен тата ӳкерчӗксен «Пӗрле – Вместе» онлайн-конкурсне ирттернӗ. Унта хутшӑнакансен чӑваш тумне кӑтартса пама тивнӗ.
Шупашкарти 50-мӗш вӑтам шкулти Илемпи Кузьминан «Современный чувашский наряд в мире красоты» (чӑв. Илем тӗнчинчи хальхи чӑваш тумтирӗ) ӗҫӗ пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. 4-мӗш лицейри Дарина Иванова наци тумне тӑхӑннӑ, асанне юмахӗсене вулакан хӗрачасене сӑнланӑ. Унӑн тӑрӑшӑвне иккӗмӗш вырӑнпа палӑртнӑ. Виҫҫӗмӗш вырӑнта — 160-мӗш ача пахчинчи Валерия Волкова. 209-мӗш ача пахчинчи Николай Васильев ӗҫне куракансем кӑмӑлласа йышӑннӑ.
«Ӳкерчӗк» номинацире Шупашкарти 39-мӗш шкулти Арина Николаева пӗрремӗш вырӑна тухнӑ, 18-мӗш вӑтам шкулти Злата Нарицына «Эпӗ хитре чӑваш хӗрӗ» ӳкерчӗкпе — иккӗмӗшне, 3-мӗш ача пахчинчи Алексей Терехов «Манӑн Чӑваш Ен» темӑпа — виҫҫӗмӗшенче. Куракансене килӗшнӗ ӗҫ вара — 4-мӗш лицейри София Матвеевӑн. Вӑл матрёшкӑна чӑвашла тумлантарнӑ, ӗҫчен чӑваш халӑхне кӑтартнӑ.
Чӑваш автономи облаҫне туса хунӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ май мероприятисене ҫӗртме тата ҫурла уйӑхӗсенче ирттерӗҫ.
Ҫӗртме уйӑхӗнче массӑллӑ мероприятисем пулмӗҫ. Ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче ҫӗнӗ темиҫе производство уҫӗҫ. Ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Аслӑ экономика канашӗн ларӑвӗ иртӗ. Унта республикӑн ҫитес пилӗк ҫуллӑхри социаллӑ экономика аталанӑвне тишкерӗҫ. Ҫав кунах Шупашкарти юсаса ҫӗнетнӗ хыҫҫӑнхи Хӗрлӗ лапама уҫӗҫ, Хӗрлӗ Чутайра – Ҫӗнтерӳ лапамне тата ҫуран ҫӳрекенсен аллейине. Мӗнпур пулӑма Чӑваш Ен Наци телекуравӗн тӳрӗ эфирӗнче кӑтартӗҫ. Шупашкарти Наци музейӗнче «Золотая россыпь веков» (чӑв. Ӗмӗрсен ылтӑн вырӑнӗ) наци тумӗн куравӗ уҫӑлӗ. Коллекцие мода историкӗ Александр Васильев илсе килӗ. Курав Шупашкарта темиҫе уйӑх ӗҫлӗ.
Ҫӗртме уйӑхӗнчи чылай мероприяти: флешмобсем, фотоакцисем, конкурссем – инҫет ҫыхӑну мелӗпе иртӗ.
Онлайн ирттермелли мероприятисене ҫурла уйӑхне куҫарӗҫ.
Ҫурла уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Уҫӑ тӳпе айӗнчи театр ӗҫлеме тытӑнӗ. Ҫавна май «Нарспи» мюзикла пурте пӑхайӗҫ. Ҫурла уйӑхӗн 14 тата 15-мӗшӗнче Атӑл хӗрринче классика кӗввин фестивалӗ иртӗ.
Паян Раҫҫей почтин Чӑваш Енри тӗп филиалӗнче, 42800-мӗш уйрӑмра, «Чӑваш тӗрри» маркӑна ҫӳретме пуҫланӑ. Ҫавна ҫирӗплетсе почта ӗҫченӗсем ятарлӑ штемпельпе паллӑ тунӑ.
Раҫҫей почтин Чӑваш Енри тӗп филиалӗн халӑхпа ҫыхӑну тытакан пайӗн пуҫлӑхӗ Оксана Иванова Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, маркӑна Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалласа кӑларнӑ.
Сӑмах май каласан, юбилея халалласа каярах тата тепӗр марка ҫӳреме тытӑнӗ. Вӑл Чӑваш Ен гербӗллӗ пулӗ. Ӑна ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, Республика кунӗнче, ҫӳретме тытӑнӗҫ.
Чӑваш АССР халӑх артисчӗ Петр Иванов (1920 – 1983) ҫуралнӑранпа ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче 100 ҫул ҫитнӗ. Вӑл К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артисчӗ пулса ӗҫленӗ.
Пулас актер Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Кивӗ Тукай ялӗнче ҫуралнӑ. Шупашкарти театр училищин гримпа парикмахер тата актер уйрӑмӗсенче, Мускаври ГИТИСра актер уйрӑмӗнчи чӑваш студийӗнче вӗреннӗ. Профессири ӑсталӑха туптассине вӑл Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче гримерпа актертан пуҫланӑ. 1947–1983 ҫулсенче Чӑваш патшалӑх драма театрӗнче ӗҫленӗ. Шупашкарти музыка училищинче «Грим» дисциплинине 1950–1983 ҫулсенче вӗрентнӗ.
Сцена ҫинчи 40 ҫулта Петр Иванов 100 ытла роль калӑпланӑ.
Унӑн ячӗпе тӑван ялӗнчи урамсенчен пӗри хисепленет.
ТУТАРСТАН РЕСПУБЛИКИН ПРЕЗИДЕНТНЕМинниханов Р.Н. господина
ТУТАРСТАН РЕСПУБЛИКИН ПАТШАЛӐХ КАНАШӖН ПРЕДСЕДАТЕЛЬНЕ Мухаметшин Ф.Х. господина
Хисеплӗ Рустам Нургалеевичпа Фарит Хайруллович!
Мӗн пур пек Тутарстан Республикинче пурӑнакансене тата пӗтӗм тутар нацине питӗ пысӑк Уявпа — ҫӗнӗ тапхӑрта йӗркеленнӗ тутар патшалӑлӑхлӑхӗ йӗреленнипе саламлама чысӑмланассӑм килет.
Шӑп та лӑп ҫӗр ҫул каялла — 1920-мӗш ҫулхи май уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Халӑх Комиссарӗсен Канашӗн Пӗтӗмраҫҫейри тӗп пурнӑҫлав комитечӗ Раҫҫей Федеративлӑ Социализмла Совет Республикин йышӑнчи Автономилле Социализмла Тутар Совет Республики йӗркеленни ҫинчен калакан Деклараци йышӑннӑ.
Ҫакӑ вӑл тутар халӑхӗн вӑл ӗмӗрсем хушши хӑйӗн патшалӑхне йӗркелесе ярас ӗмӗчӗ пурнӑҫланни пулса тӑнӑ.
Тутар нацийӗ хӑйӗн наци патшалӑхне йӗркелесе яни вӑл Сирӗн Республика хӑйӗн территорийӗнче экономикӑна, социаллӑ пурнӑҫа тата культурӑна аталантарма хывса хӑварнӑ ҫирӗп никӗс пулса тӑнӑ.
Паянхи вӑхӑтра Тутар Республики Раҫҫей Федерацин патшалӑх веденийӗпе полномочийӗсӗр тата Раҫҫей Федераципе пӗрлехи веденийӗсӗр пуҫне Раҫҫей Федерацин субъекчӗ шутланакан, Тутарстан Республикинчи нумайнациллӗ халӑхпа тутар халӑхӗн кӑмӑлне палӑртакан, историлле, нацилле тата чунлӑх традицийӗсене палӑртакан, гражданла тӑнӑҫлӑхӗпе нацисем хушшинчи килӗшӗве хӳтӗлекен суверенлӑ демократилле право патшалӑхӗ пулса тӑрать.
Чӑваш поэзийӗн классикӗ, вилӗмсӗр «Нарспи» поэмӑн авторӗ Константин Иванов ҫуралнӑранпа паян 130 ҫул ҫитрӗ. Кӑшӑлвирус саманинче пурӑнман пулсан поэтӑн юбилейне Чӑваш Енре сумлӑн, халӑхпа уявлатчех ӗнтӗ. Халӗ вара мӗнпур мероприятие пӗччен-иккӗн тенӗ пек тата тӗнче тетелӗнче ирттерме тивет.
Аса илтерер: Консантин Иванов 1890 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Пушкӑртстанри Пелепей районӗнчи Слакпуҫ ялӗнче ҫуралнӑ. Чӗмпӗр шкулӗнчен вӗренсе тухнӑ. Музыкӑпа тата живопиҫпа кӑсӑкланнӑ. Кӗске ӗмӗрӗнче «Тимӗр тылӑ», «Тӑлӑх арӑм», маларах каланӑ «Нарспи» йышши хайлавсене ҫырса ӗлкӗрнӗ.
Чӑваш литературийӗнче вӑл тӑлмачӑ пулса йӗр хӑварнӑ. М. Лермонтов, Н. Некрасов, А. Кольцов, Н. Огарев, к. Бальмонт хайлавӗсене чӑвашла куҫарнӑ.
Кӑҫал пирӗн Чӑваш Енӗмӗр хӑйӗ сумлӑ юбилейне уявлама хатӗрленет. Чи кӑмӑлли — ҫак датӑна Раҫҫей банкӗ те шута илни. Унта Чӑваш автономийӗн 100 ҫулхине халалласа паян 3 тенкӗлӗх кӗмӗл укҫа кӑларнӑ.
Тимӗр укҫан пиччӗн енне Раҫҫей гербне ӳкерсе хунӑ, Питӗрти укҫа картишӗн тавар паллине тата хаклӑ металӑн виҫине, ӑна кӑҫал кӑларнине ҫырса хунӑ.
Кӗмӗл укҫан тӳнтер енне Чӑваш Республикин гербне тата хулпуҫҫи ҫине кӗвентепе витре ҫакнӑ наци тумӗллӗ чӑваш хӗрне ӳкернӗ. Вӑл йывӑҫ ҫумӗнче тӑрать. Пике хыҫӗнче юханшыв, хальхи вӑхӑтри хула курӑнать. Аялта ҫурма ҫаврака ҫине «Чӑваш Республики» тесе вырӑсла ҫырнӑ, сулахай енне икӗ йӗркепе «100 ҫул» тесе шӑрҫаланӑ.
-6.7 °C