Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ уява Мускавра та палӑртӗҫ. Ҫак тата ытти ыйтӑва паян республикӑн Правительство ҫуртӗнче иртнӗ ларура сӳтсе явнӑ. Унта Чӑваш автономийӗн 100 ҫулхине халалланӑ уява хатӗрленсе ирттермелли ӗҫлӗ ушкӑн тата йӗркелӳ комитечӗн пайташӗсем пухӑннӑ. Пӗрлехи ларӑва Иван Моторин премьер-министр ертсе пынӑ.
Республикӑмӑрӑн 100 ҫулхине хамӑр тӑрӑхра уявланипе ҫеҫ ҫырлахмассине Чӑваш халӑх сайчӗ унччен пӗлтернӗччӗ. Мускавра, Питӗрте, Тутарстанра, Чӗмпӗр облаҫӗнче Чӑваш культурин кунӗсем иртмелле. Удмурт тата Мӑкшӑ республикинсенче уявласси пирки те шухӑшлаҫҫӗ иккен — халӗ калаҫусем пыраҫҫӗ. Ҫапла пӗлтернӗ республикӑн культура министрӗ Константин Яковлев.
Паян искусствоведени докторӗ, Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Алексей Трофимов профессор 85 ҫул тултарнӑ.
Вӑл 1938 ҫулта Тутар Республикинчи Аксу районӗнчи Чӑваш Киреметпуҫ ялӗнче ҫуралнӑ. 1969 ҫулта Ленинградри И.Е. Репин ячӗллӗ Ӳнер академийӗнчен вӗренсе тухнӑ. Чӑваш АССР наукӑпа тӗпчев институтӗнче тӗрлӗ должноҫре тӑрӑшнӑ. Унта директор пулса та ӗҫленӗ. И.Н. Яковлев ячӗллӗ ЧППУра вӗрентнӗ.
Алексей Трофимов авалхи чӑвашсен ҫырулӑхӗн палӑкӗсене тупнӑ, унӑн алфавитне йӗркеленӗ тата ытти сумлӑ ӗҫе пурнӑҫланӑ.
Раҫҫей ӳнер академийӗ 2014 ҫулхи пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ӑна академин хисеплӗ ҫыннине суйланӑ. Юбиляр хӑй вӑхӑтӗнче «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» ордена тивӗҫнӗ.
Красноармейски районӗнчи Кайри Карӑк ялӗнче пурӑнакан Нина Егорова кӑрлач уйӑхӗн 23-мӗшӗнче 100 ҫул тултарнӑ. Ӑна сумлӑ юбилейпе саламлама тӳре-шара ҫитнӗ.
Хӑнасем юбиляра РФ Президенчӗн Владимир Путинӑн саламлӑ открыткине илсе ҫитернӗ, парнесемпе савӑнтарнӑ. Ватӑскере саламласа вӗсем ырла-сывлӑх суннӑ.
Нина Егорова – ӗҫ ветеранӗ. Вӑл «Красноармейски» совхозра пурнӑҫ тӑршшӗпех ӗҫленӗ. Нина Егорова – нумай ача амӑшӗ те. Хӗрарӑм сакӑр ача ҫуратса ура ҫине тӑратнӑ.
Пирӗн республикӑра «Чӑваш киновӗн эрни» акци иртӗ. Кун пирки «Чӑвашкино» патшалӑх киностудийӗ тата электрон документацин архивӗ пӗлтернӗ.
Чӑваш автономийӗн 100 ҫулхине халалланӑ ҫак мероприяти кӑрлач уйӑхӗн 24-мӗшӗнчен пуҫласа ҫӗртмен 24-мӗшӗччен пырӗ. Акци Улатӑрта паян уҫӑлнӑ. Вӑл ҫулла Хӗрлӗ Чутайӗнче хупӑнӗ.
Чӑваш киновӗн эрни вӑхӑтӗнче ҫутта кӑларакан фильмсене кӑтартма палӑртнӑ. Программӑра тулли метрлисем те, кӗске метрлисем те, документлисем те пулӗҫ. Кинона культура тата вӗренӳ учрежденийӗсенче кӑтартма палӑртнӑ.
Акцие пуҫараканӗсем — республикӑн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствипе «Чӑвашкино» патшалӑх киностудийӗ тата электрон документацин архивӗ.
Ӗнер, кӑрлачӑн 21-мӗшӗнче, Чӑваш тӗррин музейӗнче Анастасия Андреева ӑстан «Анастасийӑн тӗрӗри пурнӑҫӗ» куравӗ уҫӑлнӑ.
Анастасия Васильевна «Паха тӗрӗ» художество промыслисен фирминче ӗҫлет. Кураври унӑн ӗҫӗсем художникӑн пурнӑҫ ҫулне кӑтартаҫҫӗ. Куравра унӑн ҫамрӑк чухнехи ӗҫӗсем те вырӑн тупнӑ. Ал тутрисем те, алшӑллисем те, хыҫлӑ ҫемҫе пукан ҫине сармаллисем те ӑсталать, тӗртет. «Паха тӗрӗне» ӗҫе вырнаҫсанах сӑнавлӑ лабораторире пир тӗртекенте тӑрӑшнӑ.
Курав уҫнӑ ҫӗре Шупашкар районӗнчи Атайкассинчи «Атай» халӑх юррин ансамблӗ (ертӳҫи — Геннадий Якимов) пырса ҫитнӗ. Курава ӑшӑ сӑмах каласа уҫма республикӑн Культура министерствин пай пуҫлӑхӗ Инна Ильина хутшӑннӑ. Художника вӑл культура министрӗн Тав хучӗпе чысланӑ.
Ыран, кӑрлачӑн 22-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх академи драма театрне «Моя жизнь – театр / Пурнӑҫӑм — театр» кӗнеке хӑтлавӗ иртӗ. Кӗнекене СССР халӑх артистне, маларах асӑннӑ театрӑн тӗп режиссерне Валерий Яковлева халалланӑ. Хӑтлав 17 сехетре пуҫланӗ. Кайран «Эс ман чунра (Пихампар чунӗ манра)» спектакль кӑтартӗҫ. Ку ӗҫе режиссер тата художник-постановщик пулса Валерий Яковлев лартнӑ.
СССР халӑх артисчӗ, Чӑваш Енӗн Патшалӑх премийӗсен лауреачӗ Валерий Яковлев 2019 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче 80 ҫул тултарнӑ. Ҫавна май Чӑваш кӗнеке издательствинче «Моя жизнь – театр/ Пурнӑҫӑм – театр» кӗнеке пичетлесе кӑларнӑ. Ӑна издательство Федерацин пичет тата массӑллӑ коммуникацисен агентствин гранчӗпе пичетленӗ.
Виталий Никитин-Станьял литературовед, таврапӗлӳҫӗ, публицист, поэт, общество хастарӗ, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ 80 ҫул тултарнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Шупашкар районӗнчи Станьял ялӗнче ҫуралса ӳснӗ паллӑ ҫыннӑн юбилейне халалласа Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче ирттернӗ пултарулӑх каҫне Шупашкар районӗнчи Л.В. Пучков ячӗллӗ Чӑрӑшкасси шкулӗнчи Алина Николаева та хутшӑннӑ. Шупашкар районӗнчи чӑваш чӗлхипе литература учителӗсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫипе, Кӑшавӑш шкулӗнчи чӑваш чӗлхи учителӗпе Евгений Майковпа иккӗшӗ уяв сценарине хатӗрленӗ.
Алина Михайловна Виталий Станьяла халалласа акросӑвӑ ҫырнӑ. Ӑна вӑл сумлӑ хӑнасем умӗнче вуласа парса юбиляра саламланӑ. Алина Николаева пӗлтернӗ тӑрӑх, Виталий Петрович пултарулӑхӗпе уроксенче ачасене те паллаштараҫҫӗ.
Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче паян Виталий Петрович Станьялӑн 80 ҫулхи юбилейне палӑртрӗҫ. Пӗрремӗш хутри акт залӗ туп-туллиехччӗ — паллӑ таврапӗлӳҫе, вӗрентекене, публициста тата ытти нумай енпе палӑрнӑ паллӑ общество хастарне саламлама нумайӑн пуҫтарӑннӑччӗ. Вӗсен йышӗнче Шупашкар район пуҫлӑхӗ Николай Хорасев, Чӑваш наци конгресӗн вице-президенчӗ Тимӗр Тяпкин, Виталий Петрович ҫуралнӑ Станьял тӑрӑхӗнчи тӑванӗсемпе пӗлӗшӗсем, пӗрле ӗҫленӗ ӗҫтешӗсем, вӗренекенӗсем тата ыттисем пулчӗҫ. Кашни Виталий Петровича ӑшшӑн саламларӗ, хӑйсене тӳрӗ ҫул ҫине тухма май туса панӑшӑн тав сӑмахӗ каларӗ.
Станьял Виталий Петрович 1940 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Станьял ялӗнче колхозник кил-йышӗнче ҫуралнӑ. Анат Кӗнер шкулӗнче вӑтам пӗлӳ илнӗ, Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче — аслӑ пӗлӳ. Виталий Петровичӑн ӗҫ кун-ҫулӗ «Коммунизм ялавӗ», «Советская Чувашия» хаҫат редакцийӗсенче, Чӑваш патшалӑх университетӗнче, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче, Чӑваш Республикин вӗренӳ институтӗнче иртнӗ. Вӑл филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, аслӑ шкул вӗрентӗвӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫлевҫи.
Кӑрлачӑн 16-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «В.П. Станьял: учёный, педагог, поэт и общественный деятель» (чӑв. В.П. Станьял: ӑсчах, педагог, поэт тата общество ӗҫченӗ) пултарулӑх каҫӗ иртӗ.
Аса илтерер: В. Станьял кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗнче сакӑр теҫетке ҫул тултарчӗ. Вӑл Шупашкар районӗнчи Станьял ялӗнче ҫуралнӑ. Унпа паллаштаракан кӗнеке те пичетленнине эпир маларах пӗлтернӗччӗ.
Вулавӑшра иртекен пултарулӑх каҫне ӑсчахсем, халӑх академикӗсем, таврапӗлӳҫӗсем, литераторсем, учительсем, общество ӗҫченӗсем, юбилярӑн вӗренекенӗсем пухӑнӗҫ. Унта Виталий Станьялӑн нумай енлӗ пултарулӑхӗпе туллин паллаштарӗҫ.
Мероприяти кӑрлачӑн 16-мӗшӗнче 14 сехетре акт залӗнче пуҫланӗ.
Чӑваш автономине йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалласа хатӗрленӗ юбилей медальне тивӗҫ ҫынсене халӑхпа суйлассине Чӑваш халӑх сайчӗ сасӑлав пуҫлансанах пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: Медаль парас текенсен списокне «Народный контроль» (чӑв. Халӑх тӗрӗслевӗ) порталта пичетленӗ.
Юбилей медальне журналистсене те парӗҫ. Ҫапла чыса тивӗҫ тесе 14 ҫынна суйласа илнӗ. Ҫавсен йышӗнче — Йӗпреҫ районӗнчи «Ҫӗнтерӳшӗн» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Константин Алимасов, «Чӑваш Ен» НТРКн программӑсен директорӗ Маргарита Гартфельдер, И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУн «Ульяновец» хаҫат редакцийӗн ертӳҫи Олеся Герасимова, И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУн журналистика кафедрин профессорӗ, истори ӑслӑлӑхсен докторӗ Андрей Данилов, «Чӑваш Ен» ПТРКн радиовещанин программисен ертӳҫи Маргарита Кабетова, Пӑрачкав районӗнчи «Порецкие вести» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Геннадий Карпов, Куславкка районӗнчи «Ялав» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Валентин Константинов, «Чӑваш Ен» ПТРКн радиовещанин кореспонденчӗ Николай Мулянов, Вӑрнар районӗнчи «Ҫӗнтерӳ ҫулӗ» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Вячеслав Николаев, Ҫӗнӗ Шупашкарти «Грани» издательство ҫурчӗн хыпарсен пайӗн редакторӗ Ираида Павлова тата унти пай редакторӗ Андрей Сергеев, «Хыпар» хаҫатӑн социаллӑ пурнӑҫ, культура тата спорт пайӗн редакторӗ Надежда Смирнова, Муркаш районӗнчи «Ҫӗнтерӳ ялавӗ» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Анатолий Тихонов, «Советская Чувашия» хаҫат тишкерӳҫи Алена Ткач.
+16.3 °C