2013 ҫулта Пӗрлӗхлӗ патшалӑх экзамена республикӑра пӗтемпе 8 367 вӗренсе тухакан (вӗсенсен вӑтам шкултан вӗренсе тухнисем 7809, коледжпа техникум учрежденийӗсенчен — 127 тата пӗлтӗрхи ҫулсенче вӗренсе тухнӑ 431 ҫамрӑк тытӗҫ.
Чӑваш Енӗн вӗренӳ министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх вӗренсе тухакансем ытларах гуматитарлӑ ӑслӑлӑхсене кӑмӑлаҫҫӗ. Пӗтӗмлетнӑ тӑрӑх вӗсем ҫак вӗренӳ предмечӗсене суйланӑ:
«Обществознани» (экзамен тытакансем 63,05%), «Истори» (23,96%) , «Акӑлчан чӗлхи» (10,43%).
Хими, биологи, физика ӑслӑлӑхсене кӑмаллакансем йышӗ вара «Физика» предметне суйланӑ — 32,21 процент, «Биологи» предметне — 23,88 процент, «Хими» — 14,82 процент.
Экзамен тытакансене пурне те ӑнуҫу сунас килет. Ҫак йывӑр тапхӑра тӳссе ирттерме вӑй-хал, чӑтӑмлӑх самаях ҫиттӗрчӗ.
Вӗренӳ министерстийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх республикӑра шкул автобусӗсене улӑштарас ӗҫ пуҫарӑннӑ. Кӑҫал ҫичӗ ҫул каялла шкулсенче ӗҫлеме пуҫланӑ транспорта ҫӗнӗ автобуссемпе улӑштарӗҫ. Вӗсен шучӗ 49 ҫитет. Хула бюджечӗ ҫак паха ӗҫ валли ятарласа 63 миллион тенке уйӑрнӑ.
— Пӗрремӗш ПАЗ маркӑллӑ автобусем паян хулана ҫитрӗҫ. Авӑн уйӑхӗ умӗн республика Пежо маркӑлла самай хӑтлӑ автобуса туянма палӑртнӑ. Паянхи куна паркра шкулсем валли ятарлӑ 325 автобус тӑрать. Мӗн пур автобуссенче ГЛОНАСС системи пур, — пӗлтереҫҫӗ Чӑваш Енӗн Вӗренӳ министерствин пресс-службинче.
Ҫӗнӗ автобусем пуҫсӗр вӗренӳ литературине, компьтер, спорт тата столовӑй валли ҫӗнӗ ӗҫ хатӗресем туянма палӑртнӑ.
Ҫӗнӗ автобусем ачасене вӗренӳ учрежденийӗсене хӑвӑрт тата хӑтлӑхлӑ туртарма пултарасси ҫинчен хула шкул директорӗсем шансах тӑраҫҫӗ.
Ҫапла, Шупашкар районӗнчи Ҫатра-Лапсар шкулӗнче 7-мӗш класра вӗренекен Прокопьева Екатерина 1-мӗш вырӑн йышӑннӑ.
Ака уйӑхӗн вӗҫӗнче Раҫҫей шайӗнче акӑлчан чӗлхипе «The Mystery of the British History» ятлӑ викторина иртнӗ. Унта инҫет майпа хутшӑнмалла пулнӑ. Викторинӑра ачасен Аслӑ Британипе ҫыхӑннӑ ыйтусем ҫине акӑлчанла хуравламалла пулнӑ тата пултарулӑх ӗҫне тӑратма тивнӗ.
Ӗнер, ҫӑвӑн 15-мӗшӗнче викторинӑна пӗтӗмлетнӗ — Катьӑн ӗҫне 1-мӗш вырӑн (чи нумай балл пухакансене) парса хакланӑ. Мала тухнӑ ачасем Чӑваш Енрен татах та пур — Шупашкарти 41-мӗш шкулти темиҫе ача 3-мӗш вырӑн йышӑннӑ.
«The Mystery of the British History» викторинӑна «Фактор роста» ЦДМ ирттернӗ. Вӗсем тӗрлӗ предметпа викторина-конкурс таврашне хатӗрлеҫҫӗ.
Ҫапла шиклентерет Чӑваш Енӗн Вӗренӳ министерствин пресс-служби. Унтан пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗрлехлӗ патшалӑх экзаменне тыттаракан вырӑнсене видеокамерӑсем вырнаҫтарӗҫ. Камерӑсем мӗн сӑнланине Тӗнче тетелне лартасси пирки асӑрхаттараҫҫӗ.
Экзаменсен вӑхӑтӗнче ачасен ӗҫне виҫӗ пине яхӑн ҫын сӑнаса тӑрӗ.
Ҫапларах пӗлтернӗ Чӑваш Ен Элтепӗрӗн пресса службинче. Г.С.Лебедев ячӗллӗ лицей интерната пӗлтӗр авӑнӑн 1-мӗшӗнче хупнӑччӗ. Унта вӗренекен ачасен ашшӗ-амӑшӗ ҫак ӗҫ-пуҫа пулса йывӑрлӑха лекнӗрен пӗрре мар хула администрацийӗ патне ҫырупа та тӗрлӗ митинг-пухӑва та тухрӗ. Ак халь вара ыйтӑва татса пани пирки пӗлтереҫҫӗ иккен. Ҫӗнӗ вӗренӳ заведенийӗ «Г.С. Лебедев ячӗллӗ пултаруллӑ ачасен наци шкул-интерначӗ» ятлӑ пулӗ.
Шел те, ачасен хӑйсен пултарулӑхне унта туптас тесен тата виҫӗ ҫул кӗтме тивӗ. Ҫӗнӗ шкул-интернат Ф.П. Павлов ячӗллӗ музыка училищин никӗсӗнче ӳссе ларӗ — пурӗ 3 ҫӗнӗ вӗренӳ корпус туса лартмалла. Унти пӗтӗмешле лаптӑк 6 пин тӑваткал метрпа танлашӗ. Ҫак ӗҫ валли 250 миллион тенкӗ кирлӗ имӗш (пӗлме: хальхи лицей-интернат ҫуртӗнче юсав ӗҫӗсен калӑпӑшӗ 270 миллион тенкӗпе танлашмалла пулнӑ). Укҫине ӑҫтан илесси те хальлӗхе паллӑ мар иккен — шухӑшлаҫҫӗ.
Виҫӗ ҫул кӗтесси кӑна мар, ҫӗнӗ шкул-интернат ӳнер енӗпе кӑна ӗҫлени те самай шухӑшлаттарать — малтанхи хупнӑ лицейра вара ачасем ытти енсемпе те аталанма пултарнӑ.
Виҫӗ ҫул вӗренӳ тӗлӗшӗнчен самай вӑрӑм тапхӑр — ҫак ӗҫ-пуҫ епле вӗҫленнине вӑхӑт иртсен ҫеҫ пӗлейрӗпӗр.
Вӗренме ҫӳремесӗр, экзамен тытмасӑр та пиллӗк паллӑ илмешкӗн май пур иккен — Чӑваш патшалӑх унивеститечӗн Канашри филиал директорӗ пулӑшсан. Паллах, ахаль мар — укҫалла.
Право йӗркин хуралҫисем Чӑваш патшалӑх университечӗн Канашри филиал директорӗн кабинетне ухтармашкӑн темиҫе эрне каяллах пырса кайнӑ. Следстви шучӗпе куҫӑмсӑр майпа вӗренекен 3 ушкӑнри студентсем 150 пин тенкӗлле зачеткисене «5» паллӑ ларттарнӑ. Анчах та пуҫиле ӗҫе малалла тӗпченӗ май тата ытти лайӑх мар пулӑм та ҫиеле тухнӑ. Ҫапла майпа университетӑн Канашри филиалӗнче вӗренекен пӗр хӗрӗн ултавлӑ майпа илнӗ «пиллӗксем» тата тепӗр 5 пуҫиле ӗҫе пуҫарма хистенӗ.
Раҫҫей Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн ертӳҫин аслӑ пулӑшуҫи Олег Дмитриев каласа панӑ тӑрӑх: аслӑ шкул филиалӗн директорӗ 2008–2012 ҫулсенче студенткӑран 50 пин тенкӗ ытла взятка илсе вӗренме ҫӳремесӗрех, ӑна пӗр зачет та, пӗр экзамен та тыттармасӑрах курсран курса ӑнӑҫлӑ куҫарса пынӑ. Диплома ӗҫӗ те ҫырман ҫав хӗр — ҫавах та ӑна вӑл пиллӗклӗх хӳтӗленӗ пулса тухать.
Пушӑн 16-мӗшӗнче Шупашкарти Чапаев скверӗнче халӑх пухӑвне ирттерме палӑртнӑ. Тӗп ыйтусем иккӗ: тӗп хулари Г.С. Лебедев ячӗлле лицейне-интерната хупассинчен хӳтӗлесси тата 10-11-мӗш классенче вӗренекен ачасемшӗн вӗренӳ тӳлевсӗр пулмаллине ҫирӗплетесси. Ҫавӑн пекех Шупашкарти 6-мӗш вӑтам шкула пуҫламӑш шкул шайне антарнине те хирӗҫлесси пулӗ.
Митинг 12 сехетре пуҫланмалла. Ӑна Чӑваш Ен Патшалах Канашӗн депутачӗ пулнӑ Тамара Романова йӗркеленӗ, тӳре-шара ирттерме ирӗк панӑ.
Малтанлӑха хатӗрленӗ халӑх пухӑвӗн резолюцине республикӑн вӗренӳ министрне Владимир Иванова тата Шупашкар хулин администраци пуҫлӑхне Алексей Ладыкова ӗҫрен хӑтарма ыйтни пур.
Г.С. Лебедев ячӗллӗ лицей хальхи вӑхӑтра, пӗлтӗрхи авӑнӑн 1-мӗшӗнчен, ӗҫлемест. Юсав ӗҫӗсем тумалла тесе хупнӑ ӑна, анчах ӗҫе пуҫламаннипе перех. 270 миллион тенкӗ тӑкаклама планланӑскер лицея пӗр миллион ҫеҫ куҫарса панӑ.
Нумай пулмасть, раштавӑн 16–19-мӗшӗсенче Турцири Истамбулта Пӗтӗм тӗнчери тӗрӗк ҫамрӑкӗсен 15-мӗш Аслӑ пухӑвӗ-курултайӗ иртрӗ. Маларах пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ, унта Чӑваш Республикинчи делегатсем те хутшӑнчӗҫ. Пирӗн тӑрӑхран Чӑваш ҫамрӑкӗсен «Сӑвар» пӗрлешӗвӗн пайташӗсем кайрӗҫ — Олег Цыпленков, Илтимер Ефремов, Николай Плотников тата Светлана Иванова юрӑҫ.
Кӑҫалхи пухура Пӗтӗм тӗнчери тӗрӗк ҫамрӑкӗсен курултайне ирттерме пуҫланипе 20 ҫул ҫитнине паллӑ турӗҫ, хӑй пухӑвӗ те шучӗпе 15-мӗш пулчӗ.
Курултайра ҫамрӑк журналистсен тата тӗрӗк хӗрарӑмӗсен пӗрлешӗвӗсене йӗркелерӗҫ, ытти ыйтусене сӳтсе яврӗҫ. Ытти ыйтусене илес пулсан кунта уйгурсен йывӑрлӑхӗ ҫинчен (Китай вӗсене хӑйсен саккунӗпе пурӑнтарас тесе вӑйлӑ пусмӑрлать иккен), Раҫҫейре йышӑнма палӑртнӑ вӗренӳ саккунӗ пирки, Ирак патшалӑхӗнчи турккӑсен йывӑрлӑхӗ ҫинчен (курдсем хуҫаланнӑ май вӗсене йывӑр килет), карачайсемпе черкессен ҫӗрӗсене туртса илни ҫинчен, якутсен ҫӗрӗнчи экологи пирки калаҫрӗҫ. Лайӑх пурнӑҫпа, пӗр йывӑрлӑхсӑр пурӑнакансем те пулчӗҫ — сӑмахран, Румыни тутарӗсем хӑйсене патшалӑхра лайӑх туяҫҫӗ.
Паян Чӑваш Ен Пӗлӳ кунне уявлать! Шкул ачисем, студентсем тата вӗсен ӑсне ӳстерекен вӗрентекенсем! Пӗлӳ кунӗ ячӗпе сире пӗтӗм чунтан саламлатпӑр! Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ ӑнӑҫусемпе тата ҫитӗнӳсемпе тулли пултӑр! Тӑрӑшса вӗренсе пухнӑ пӗлӳ сая ан кайтӑр, ӳлӗмхи пурнӑҫра пулашсах тӑтӑр!
Чӑваш Енре паян 13 пин ача (пӗлтӗр 12 600) пӗрремӗш хут пӗрремӗш класа кайӗ. Ӑнӑҫу вӗсене! Пирӗн республикӑра ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче пурӗ 505 шкул (вӗсенчен вуннӑшӗ — каҫхи шкулсем) ӗҫлӗ, 129 пин ача вӗренме ҫӳрӗ (пӗлтӗрхи кӑтартусем: 509 шкул, 11 каҫхи, 128 600 ача). 86 пин ҫамрӑкҫын профессиллӗ вӗренӳ заведенийӗсенче ӑс пухӗ. Чӑваш Енре пуҫламӑшрисем — 11, вӑтаммисем — 31, аслисем — 24. Професиллӗ вӗренӳ заведенийӗсенче пурӗ 4,3 пин ҫын ӗҫлӗ. Шкулсенче, калама манса кайнӑ — 9,5 пин ҫын вӑй хурӗ.
Пирӗн пӗрлӗх тепӗр хут пурне те ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ ячӗпе ӑшшӑн саламлать!
Ҫурлан 27-мӗшӗнче йӑлана кӗнӗ интернет-педканаш хӑйӗн ӗҫне пуҫӑнчӗ. Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ умӗн ирттерекен ҫак форум кӑҫал 6-мӗш хут чӑваш чӗлхипе литературине, культурӑна тата ытти хӑш-пӗр предмета вӗрентекенсене пуҫтарать. Яланхи пекех педагогсем инҫет канашлура тӗрлӗ ҫивӗч ыйтусем сӳтсе яваҫҫӗ, вӗренӳ институчӗпе тата ытти аслӑ вӗренӳ заведенийӗсемпе пӗрле уҫӑмлатма тӑрӑшаҫҫӗ. Самаях кӑткӑс ыйтусене татса парас ӗҫре Вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикн министерстви те хастаррӑн хутшӑнать.
Педагогсен интернет педканашне яланхи пекех Чӑваш чӗлхин инҫет вӗрентӳ центрӗ йӗркелесе пырать. Кӑҫалхи форумра 9-мӗш тата 11-мӗш классем патшалӑх экзамӗнӗсене мӗнле тытнине тӗпчес, ачасене изложенипе сочинени ҫырма вӗрентес, ачасен чӑвашла хутшӑнӑвне аталантарас ыйтусем тата чӑваш педагогӗсем валли тухса тӑракан пӗрремӗш «Шкулта» электрон журнал тавра пырӗ.
Интернет педканаш хӑйӗн ӗҫне авӑн уйӑхӗнче пӗтӗмлетме палӑртать.
-12.7 °C