«Вӗренни пӑсмасть» ҫак каларӑша тӗпе хурса республикӑри инкекрен хӑтаракансем ҫуллахи кунсем пуҫланнӑранпа сывлӑха ҫирӗплетекен ача-пӑча уйлӑхсенче профилактика кунӗсене ирттереҫҫӗ. ИӖМ ӗҫченӗсем кашни ӑстрӑмра вӗренӳ ӗҫӗсене йӗркелеҫҫӗ. Шӑматкун вара, утӑн 19-мӗшӗнче, вӗсем «Бригантина» уйлӑхра Хӑрушсӑрлӑх кунне хутшӑннӑ. Ку тӗлпулӑва сыхлав ӗҫӗн управленийӗн инспекторӗсем Александр Андриянов тата Ольга Реброва йӗркеленнӗ. Ведомствӑ ӗҫченӗсем ача-пӑчасене пушара асӑрхасан тата шыва кӗрсессӗн мӗнле тыткаламалли ҫинчен каласа панӑ.
ИӖМ ӗҫченӗсем шӑпӑрлансемпе тӗрлӗрен конкурссемпе викторинӑсем ирттернӗ, ачасем тупмалли юмахсем ҫине тупсӑмсем шыранӑ. Унсӑр пуҫне инкекрен хӑтаракансем хӑйсен вӗрентӗвне сӑмахпа кӑна мар куҫӑмлӑ та ҫирӗплетнӗ. Ҫулӑмпа кӗрешекенсен тумне арҫын ачасемпе пӗр тан хӗрачасем те тӑхӑнса пӑхма кӑмӑлланӑ.
Хыҫҫӑн ИӖМ ӗҫченӗсем шӑпӑрлансене савӑнмалӑх шыв тумламӗсенчен фейерверк тунӑ.
Тӗлпулу вӗҫнелле ҫулӑмпа кӗрешекенсем уйлӑхра вӗренӳллӗ эвакуаци ирттернӗ.
Ҫамрӑк чух вӗренни чул ҫинче, ватӑлсан вӗренни — шыв ҫинче тесе каланӑ ваттисем. Ҫамрӑк чух пуҫа ӑша лайӑхрах хывӑнать тенӗ пулинех... Анчах тӗрлӗ ҫӗрте тӑрӑшакан специалистсемпе пуҫлӑхсем вӗренме нихӑҫан та кая мар тесе шухӑшлаҫҫӗ курӑнать. Акӑ, вӗсенчен хӑшӗсем ерсте пыракан кадрсене хатӗрлекен Президент программипе пӗлӗве туптасшӑн. Мӗн шутпа вӗренес тенине вӗсем хут ҫине ҫырсах ӑнлантарнӑ тата хӑйсен организацине аталантарас ҫул-йӗре еплерех курни пирки каласа кӑтартнӑ. Ҫапла майпа вӗсем маларах асӑннӑ программӑна лекес тесе тӑрӑшнӑ.
Ҫак эрнере кандидатурӑсене И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн конференц-залне пухса интервью ирттернӗ. Пӗлӗве малалла туптас ӗмӗтлисен шутӗнче экономикӑпа социаллӑ сферӑн тӗрлӗ сферинче аслӑ тата вӑтам звенора тимлекен ертӳҫӗсем пулнӑ.
Специалистсен професси шайне хаклакан комиссие республикӑн влаҫ органӗсен, предприяти-организацисен пайташӗсене, асӑннӑ аслӑ шкулӑн эксперчӗсене тата психолога кӗртнӗ. Ҫак тата ытти майпа конкурс ирттернӗ хыҫҫӑн ҫӗршыв Президенчӗн программипе вӗренме тивӗҫ 50 ҫынна суйлӗҫ.
Пӗлни кирлӗ ан пултӑр-ха, инкеклӗ лару-тӑрура мӗн тумаллине пӗлни ҫапах та ытлашши пулас ҫук. Куславкка районӗнчи Кунерти ваттисен ҫуртӗнче (халӗ ун пек учрежденисене урӑхларах калаҫҫӗ-ха — вӑхӑтлӑх пурнӑмалли вырӑн теҫҫӗ) пушар тухсан мӗнле тытмаллине вӗрентнӗ. Ҫак вӑрттӑнлӑха унта вӑй хуракансем те ӑша хывнӑ, 30-мӗш пушар чаҫӗн ӗҫченӗсем те хӑйсен ӑсталӑхне ҫӗнӗрен туптанӑ. Унта пурӑнакансене те пушар сиксе тухсан мӗн тумалли пирки лайӑххӑн ӑнлантарса панӑ-мӗн.
Вӗрентӳ инкеклӗ лару-тӑрура епле тытмаллине кашниех пӗлнине кӑтартса панӑ имӗш.
Сӑнсем (6)
Вӑтам, аслӑ пӗлӳ паракан вӗренӳ учрежденийсем пулас студентсене кӗтеҫҫӗ
Ҫуллахи кунсенче пӗрисем канаҫҫӗ, теприсем вара патакпа «чӗтретсе илнӗ» кӑткӑ йӑввин кил хуҫисем евӗр ларми-тӑми чупкалаҫҫӗ. Сӑмах вара вӑтам е аслӑ вӗренӳ учреждение кӗресшӗн хыпаланакан абитуриентсем ҫинчен пырать.
Ӗнер тенӗ пек вунпӗрмӗш классем шкул саккипе яланлӑха сывпулашрӗҫ, паян вара вӗсем пулас студентсем.
Шупашкарти Мускав районӗнче вырнаҫнӑ вӑтам, аслӑ пӗлӳ паракан учрежденийӗсен йышӑну комиссисӗнче паян та хӗрӳ ӗҫ пырать.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче те йышӑну комисси хӑйӗн ӗҫне пуҫланӑ. Абитуриентсем ятарлӑ электронлӑ регистраторпа та усӑ курма пултараҫҫӗ. Университетра пӗтӗмпе 17 факультет, вӗсенчен 1 252 абитуриент федераллӑ хыснаран тӳллевсӗр вӗренме кӗме пултараҫҫӗ. Утӑн 19-мӗшӗнчи кӑтартусемпе килешӳллӗн университетӑн йышӑну комиссине 8 016 абитуриент заявлени ҫырса панӑ.
Пур абитуриента та ӑнӑҫу сунас килет. Ӗмӗтленнӗ вӗренӳ учрежденийӗ кӗме майсем ҫителӗклӗ пулчӗр.
Виҫӗ ҫултан аслӑрах мӗнпур шӑпӑрлана кӑҫалхи авӑн уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне ача-пӑча пахчинче вырӑнпа тивӗҫтермелле иккен. Ҫакӑн пирки Экономикӑна ҫӗнетес тата технологи тӗлӗшӗнчен аталантарассипе ӗҫлекен канашӗн ларӑвӗнче республикӑн вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов шантарнӑ. Кунсӑр пуҫне вӑл ҫулталӑк ҫурӑран пуҫласа виҫӗ ҫулчченхисене 60 процентне шкул ҫулне ҫитменнисен учрежденине ҫӳреме май килесси пирки асӑннӑ.
Ача-пӑча пахчисене ҫӗклеме тата юсама федераци хыснинчен кӑҫал пирӗн республикӑна 614,5 миллион тенкӗ килмелле иккен. Унсӑр пуҫне Чӑваш Ен бюджетран 100 миллион кивҫен илессе шанать иккен. Ача-пӑча пахчисенче хушма вырӑнсем уҫма 20 миллион тенкӗ ытла килес шанчӑк та пур-мӗн.
Владимир Путин пуҫарӑвӗпе Раҫҫей вӗренӳ системи валли историпе пӗрлехи вӗренӳ кӗнеки ҫырма пуҫлани пирки илтнӗ те пуль эсир. Мускаврисен шухӑшӗпе унта Раҫҫей империне пӗтӗмӗшле мухтамалла имӗш — ун йышне кӗме тивнине те халӑхсемшӗн ырлӑх пек кӑтартмалла тесе палӑртнӑ. Пирӗннисем яланхи пек «пурнӑҫлама хатӗр!» тесе ларнӑ вӑхӑтра тутарсемпе пушкӑртсем ҫак ӗҫе хирӗҫ тӑнӑ пулать. Чӑн та Раҫҫей кун-ҫулӗнче тавлашуллӑ самантсем сахал мар. Хӑш-пӗр пулӑм тискерлӗхне импери хӑйӗн тивӗҫне пурнӑҫланипе ҫыхӑнтарма май пур пулсан, теприсене вара чӑн та ниепле те ӑнлантарса пама ҫук. Чылай хӑрушӑ самансене те вырӑс мар халӑхсемшӗн вӗсем ырлӑх пулнине ҫирӗплетме йывӑр.
Истори ыйтӑвӗ тавра ҫӗкленнӗ хирӗҫтӑрӑва лӑплантарас тӗлӗшпе (чӑннипе вӑл унта РИО уйрӑмне уҫма пынӑ-ха) Хусана Сергей Нарышкин ҫитнӗ. Патшалӑх думин спикерӗн вырӑнне йышӑннисӗр пуҫне вӑл Раҫҫейри истори сообществине (шкулсем валли истори кӗнекине вӑл хатӗрлет) ертсе пырать. Раҫҫейри истори сообществин Хусанти уйрӑмне уҫнӑ май пулас истори кӗнекине те сӳтсе явнӑ — вӑл епле пулмалли пирки Сергей Нарышкин пӗрле ларса канашлама сӗннӗ.
Вӗрентекен профессийӗ йывӑр ӗҫсенчен пӗри. Вӑл енпе ӗҫлеме вӑй-хал, чӑтӑмлӑх яланах ҫитерӗклӗ пулмалла. Пур вӗрентекен те хӑйсен пысӑк ӗҫӗшӗн мухтава тивӗҫ. Педагог вӑл пур енӗпе те пултаруллӑ. Ҫакӑ вара республика тата Раҫҫей шайӗнче иртекен тӗрлӗ конкурссенче уҫӑмлӑн палӑрать.
Раҫҫейри чи лайӑх пин вӗрентекенӗсен йышне пирӗн республикӑран 10 педагог кӗнӗ. Вӗсене хӑйсен професси уявӗ тӗлнелле, юпан 5-мӗшӗнче 200 пин тенкӗллӗ грантпа тивӗҫтерӗҫ. Ҫак гранта Ҫӗнӗ Шупашкарти 6-мӗш гимназинчи истори тата обществознани предмечӗн вӗрентекенӗ — Светлана Никорук — та тивӗҫме пултарнӑ.
Вӑл И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче истори факультетне тата Питерти инженери-экономика академине вӗренсе пӗтернӗ. Вӗрентӳ ӗҫне 1992 ҫултан явӑҫнӑ. Светлана Никорук гимназинчи истори, обществознание, права тата экономика предмечӗсемпе вӗрентекенӗсен методика пӗрлешӗвӗн ертӳҫи.
Гимнази вӗрентекенӗ пӗр хутчен ҫеҫ мар Раҫҫей шайӗнчи конкурсӗсенче ҫӗнтернӗ. Унсӑр пуҫне, педагог 2010 ҫулта «Грани» хаҫатӑн «Вӗрентекенсен ҫулталӑкӗ — инновацисен вӑхӑчӗ» конкурсӑн лауреачӗ пулнӑ.
«Кӗнеке — пӗлӳ ҫӑлкуҫӗ». Ахальтен мар ӗнтӗ каланӑ ҫак сӑмахсене Петӗр Хусанкай. Шкулсенче вара кӗнекесӗр пӗлӗве тарӑнӑн тӗпчеме май ҫук.
Пӗтӗмӗшле пӗлӗве модернезацилес тӗллевпе йышӑннӑ ятарлӑ программӑпа килешӳллӗн федераллӑ хыснинчен уйӑрнӑ укҫа-тенкӗпе Шӑмӑршӑ районӗн шкулӗсене 2013–2014 вӗренӳ ҫулӗ валли туяннӑ шкул кӗнекисемпе тивӗҫтереҫҫӗ. Ку лару-тӑру вара 1–4 тата 9–11 класс ачисене шкул кӗнекисене укҫалла туянассинчен хӑтарать. 5–8 класра вӗренекенсен те кӗнекесем ҫине тӑкакланмалла мар пулӗ, вӗсем валли вӗренӳ литературине республика тата вырӑнти хыснаран уйӑрнӑ укҫапа туянма палӑртнӑ.
Паянхи куна Шӑмӑршӑ районӗн вӗренӳ пайӗ тата ҫамрӑксен политикин администрацийӗ 1–4 тата 9–11 класс ачисем валли пайӑмлӑ учебниксен пуххи ҫитнӗ — 2 602 яхӑн экземпляр, вӗсен пӗтӗмӗшле суммми — 424 764 тенкӗ.
Район администрацине килнӗ кӗнекесем шкулсене вӗренӳ учрежденийӗ панӑ заявкӑсем тӑрӑх валеҫӗнет.
Ҫӗртмен 28-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче диплом илекенсене чысланӑ пулнӑ. Вӗренсе тухакансене саламлама уяв каҫне ятарласа Чӑваш Республикин культура, национальность ӗҫӗсемпе архив ӗҫӗн министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ Альбина Алексеева килнӗ. Вӑл диплом илекенсене ӑнӑҫу суннӑ, кашниех пурнӑҫра тивӗҫлӗ вырӑн тупасса шанса каланӑ.
Культура институчӗ хӑйӗн ӗҫӗ-хӗлне 12 ҫул хушши тытса пырать. Учрежденире ҫулсерен пултаруллӑ музыкҫӑсем, театр ӑстисем вӗренсе тухаҫҫӗ. Диплом илекенсенчен чылайӑшӗ хӑйсен малашнехи пурнӑҫне чӑвашлӑхпа ҫыхӑнтараҫҫӗ.
Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗнче тӑрӑшакансемшӗн ыран хумхануллӑ кун пулӗ тесен те йӑнӑш мар-тӑр. Унта ыран вӗренӳ заведенийӗн ректорне суйлӗҫ.
Аса илтеретпӗр, иртнӗ ҫулхи раштавӑн 12-мӗшӗнче ӑсчахсен канашӗн ларӑвӗнче академи ректорне Николай Васильева кӗтмен-туман ҫӗртен ӗҫлеме пӑрахтарнӑччӗ. Яваплӑ тивӗҫе пурнӑҫлама Людмила Линик юриста шаннӑччӗ. Сӑмах май, хӑй вӑхӑтӗнче Людмила Линик Чӑваш Енӗн суйлав комиссийӗн председателӗ пулнӑччӗ. Ректора сасартӑк ылмаштарнине ун чух Раҫҫейӗн Ял хуҫалӑх министерстви аслӑ шкул (академи асӑннӑ ведомствӑна пӑхӑнать) тухӑҫсӑр ӗҫлет тесе ӑнлантарнӑччӗ. Николай Васильев вара капла хаклавпа килӗшменнине, аслӑ шкулсен тухӑҫлӑхне 2011 ҫулхи ӗҫ кӑтартӑвне кура йӗркеленине, академине вара вӑл 2012 ҫулхи ҫуркунне кӑна ертсе пыма пуҫӑннине палӑртнӑччӗ. Ректора хӳтӗлесе студентсем митинга та тухса пӑхнӑччӗ.
Ыран вара академин ректора суйлама тивет. Маларах, ҫӗртмен 7-мӗшӗнче, Раҫҫейӗн Ял хуҫалӑх министерствинче ректор пулма тивӗҫ кандидатурӑсене аттестацилемелли лару иртнӗ. Пирӗн республикӑран сакӑр кандидат тӑратнӑ иккен, федераци министерстви вӗсенчен виҫҫӗшне — вӗсем кашниех академире ӗҫлеҫҫӗ — суйласа илнӗ.
-12.7 °C