Чечек
Санпа эп пултăм тĕлĕкре:
Кун янкăр пек, унтах тĕтре;
Такам ӳлет: сасси пит хулăн.
Пыратпăр пек шăп иккĕн çех.
Кĕтмен çĕртен упа! Хăй хăмăр...
Сасартăк аслатиллĕ çумăр
Çума пуçлать пек, ак, кĕçех —
Хуçать çил йăвă хăмăша.
Хайхи пуçланчĕ тамаша!
Вăрман шавлать. Тĕп кĕрешсем
Çĕре укес пек тайăлаççĕ.
Тем çӳллĕш çамрăк чăрăшсем
Хĕненĕ пек, — х-хурах-х! — кашлаççĕ.
Тапранчĕ çил кĕтмен çĕртен:
Персе вăл çитрĕ инçетрен.
Ак, çавра çил сана çĕклерĕ —
Вĕçетĕн эс пĕтĕрĕнсе,
Çĕре те çаврăнса ӳкмерĕн —
Пыратăн-çке сĕтĕрĕнсе.
Ах, чун юнланчĕ ăшăмра.
Хăранипе сиксех чĕтретĕп,
Ытла ĕсĕклесе йĕретĕп.
Курап: тăратăн ман умра.
Анчах сăну? Сăну сан урăх —
Йăлтах эс кайнă улшăнса:
Сан пит-куçу пир пек шап-шурă,
Чĕтретĕн, кайнă пек шăнса,
Ăшра ман темĕн хĕсĕнет,
Чун хăпăнать пек сийĕн-сийĕн...
Кавруç, мĕн пулĕ, мĕн сĕнет
Сис-чӳллĕ чунăм? Тĕлĕк тейĕн,
Анчах пăсать вăл канăçа,
Тĕтрелетет ман пурнăçа».
«Лăплан, Чĕкеçĕм, тĕлĕкре
Пулса иртни, çук, хăратаймĕ,
Пурăнăçа вăл хуратаймĕ.
Пырать юмахĕ ĕлĕкрен:
Çытар çинче курсан куян —
Пулатăн пуринчен пуян,
Курсассăн урнă упана —
Качча каятăн юпана,
Куçу умне тухсан эсрел —
Çăвать тет çумăр чĕресрен,
Тухсассăн тăвăл, вăйлă çил —
Пулать çĕн каччă, çĕнĕ кил».
«Кавруç, Кавруç, манран кулатăн,
Эс ĕненместĕн тĕлĕке,
Анчах каланă ĕлĕкех:
«Мĕне куран — ăна тупатăн».
Хушаканни пуласчĕ манăн,
Ларасчĕ çутă тĕпеле,
Ыр ĕç тăвасчĕ асăнмалăх,
Кӳресчĕ çынсене телей.
Çитинччĕ тĕнчере ыр канăç —
Никам хăйминччĕ хускатма.
Ан иксĕлтĕр нихçан та шанăç,
Ан мантăр ĕмĕт васкатма.
Эп сапăр халь — ăша кантартăм
Хам шухăша вăй вылятса.
Чун-чĕреме эп лăплантартăм,
Ăна пит çепĕç йăпатса».
«Чечекĕм, тусăмçăм, куратăп:
Сан пур-тăр хăвăн пĕлĕтӳ.
Сана унта, — чунтан туятăп, —
Чĕнет çунатлă ĕмĕтӳ.
Ах, ĕмĕт, — ырă курăну!
Тен, пач суя сăн-сăпату?
Çук, çук, ан пултăр пăрăну —
Сан пултăр шанчăкпа тату!»
Сăмах хушмарĕç тек, анчах
Хĕмленнĕ чĕрисем хыт тапрĕç.
Сывларĕ ассăн укăлча,
Çил ачисем тем пăшăлтатрĕç.
Ултавлă, пуш сăмах пулмарĕ,
Çук, сивĕнмерĕ чун ăшши.
Анчах качча хĕр чуп тумарĕ
Шутларĕ пулĕ: ытлашши.
Чăнах, чи тасине ăвса,
Чун-чĕрене вăл çӳплентерĕ,
Паян çитĕнеймен ăса
Асра юлмалăх кӳрентерĕ.
Асамлă каç — выля, шуйла,
Тӳпе — пин çăлтăр: ил, суйла.
Сасартăк ак пĕри тапранчĕ,
Çуталчĕ те çĕре йăванчĕ,
Ярт тăсрĕ авăк хӳрине,
Хăварчĕ хыçала йĕрне.
Анчах çĕре вăл çитеймерĕ,
Вăраххăн сӳнчĕ тĕпренсе.
Ак ыттисем ним тĕлĕнмесĕр,
Чĕл-чĕл çунаççĕ чĕтренсе,
Чĕнеç пек акăш-макăша...
Кама çак ямĕ шухăша?
IV
Çĕн уйăха кĕте-кĕте,
Вăраххăн сӳнчĕ хĕвел анăç,
Тем тĕттĕмлетрĕ пĕлĕте,
Шăв-шавĕ кăнчĕ-выртрĕ канăç.
Шевле самантлăх йăлтăртатрĕ,
Вăл çиçрĕ, сӳнчĕ васкаса,
Лăп çил юлхавлăн йăшăлтатрĕ,
Тĕме кăшт илчĕ лăскаса.
Вара выртса канма вăл утрĕ.
Нӳрленчĕ сывлăш, пĕлĕт туртрĕ,
Кĕç чарăнчĕ ял кашлама —
Лăпланчĕ аслă Чашлама.
Ял-йыш çыврать. Çук сас-хура...
Чĕр чунĕ те çавна кура
Шăпланчĕ. Ватă хурама
Кăшт тĕлĕрет, ларать пĕччен.
Вăл ыйăхланă урама
Сыхлать çут уйăх тухиччен.
Пĕртен-пĕр шăпчăксем анчах
Каçхи ыр канăçа пĕлмеççĕ:
Сĕм тĕттĕмре чĕвĕлтетеççĕ —
Канмашкăн вăхăт çук. Пачах.
Хускав çук сывлăшра; ирччен
Вĕрет йыт аслăк айĕнчен.
Тӳлек. Çапах та çилсĕрех
Нӳрленнĕ сывлăш хумханать...
Кĕтет, кĕтет хĕр тем тĕрлех,
Чĕри йăвашшăн пăлханать.
Хавха самант! Тен, аслати пек
Персе çитет вăл хĕр патне,
Тен, вăл хăр çил — вĕри те типĕ —
Аркатĕ чунăн сăвапне.
Вăл тип çĕре, тен, ислентерĕ
Сипетлĕ çумăр пек килсе,
Хавшанине чĕртсе ӳстерĕ,
Çӳле хăпартĕ вăй илсе?
Кĕтет хĕр каччине, кĕтет,
Ак, куççульне вăл типĕтет.
«Ăçта вăл?» — чунĕ лăпланмасть.
Леш шăпчăкĕ те йĕкĕлтерĕ,
Витленĕ пек вăл чĕвĕл! терĕ.
Çĕр тĕттĕм — нимĕн курăнмасть.
Сисмен те, ерипен шуса,
Вăрман çине çĕн уйăх тухрĕ:
Шуранкă çутă меллĕн юхрĕ,
Хĕре илет пек чуп туса:
Ăна вăл саврĕ, ачашларĕ,
Анчах та канăçлăх памарĕ.
Эс, çамрăк хĕрĕм, ан амант
Хăв чĕрӳне; ăна ан ваттăр
Час иртекен хур; ан ыраттăр
Килсен те çакăн пек самант.
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp