Чечек
Ма чĕрине ăс сиплемерĕ —
Ма йăпатмасть пĕрне пĕри.
Хĕр тавçăрмасть-ха, мĕн пăлхатнă
Никам тивмен ун канăçне;
Сисмест, мĕскершĕн вăл çухатнă
Таса ачалăх тăнăçне.
Ак вăхăт çитрĕ те вăратрĕ
Чечекĕн хĕмлĕ туйăмне;
Тен, çавăнпа кӳлсе тăратрĕ
Телей тупма ун ĕмĕтне.
Мĕн сăлтавпа хĕр пит салхуллă,
Чĕри ун мĕншĕн пăлхануллă,
Пит-куçĕ мĕн пирки шурать?
Сисет йăлт амăшĕ, курать.
Сисет пулсан та шарламасть:
Хĕр асапне курса тăрса,
Ют çын чĕлхи çине хурса
Чун ырлăхне вараламасть.
Пĕлет вăл: çыншăн ĕмĕрте
Килет сасартăк çурхи кун.
Çав вăхăтра чун хĕпĕртет,
Шавлать ăшра хĕмленнĕ юн.
Чĕрипеле сисет-мĕн амăш:
Чечекĕн ăшĕнче пушар.
Кулать хăй ăшĕнче: «Пуçламăш...»
Пырса вăл ларчĕ юнашар.
Аннен пĕр шухăш: пĕл, сăна.
Чĕри ялан ачишĕн чирлĕ.
Ак, халĕ те тупмашкăн кирлĕ
Асăрхануллă, чăн сăмах,
Анчах пит йывăр пуçлама:
«Чечекĕм, — тет, — кĕрен чечекĕм,
Ман темшĕн çаврăнмасть чĕлхеçĕм
Сана яр уççăн калама».
Ыр туйăмне, тен, вăл пиллесшĕн? —
Пит ăшшăн ачашлать хĕрне,
Çемçен пуплет унпа: пĕлесшĕн
Çав шухăш-туйăм çул-йĕрне.
«Асапланатăн, — тет, — куратăп,
Сан чĕрӳнте халь пăлхану.
Çӳлти Турра эп тархаслатăп —
Кайран ан пултăр ылхану.
Пурнăçу пит кăткăс, хĕрĕм,
Тивĕçлине ăсра тытар.
Хăш чух пуçа тивет йӳç сĕрĕм...
Сиплес тесессĕн ан пытар».
Чечек вăтаннипе хĕрелчĕ —
Пытараймасть чун-вартине.
Ун туйăмĕ тиха пекехчĕ,
Ватать чарулăх картине.
«Аннем, ман иртрĕ-çке ачалăх,
Паян вăл юлчĕ хыçала.
Халь яшлăха яр уçă алăк,
Анчах кĕме хăрамалла.
Ав, пĕлĕте уçа-уçа
Пăхса манран кулать пек уйăх...
Аннем, чĕрӳпеле ан шуйăх:
Эп юрататăп Кавруçа».
«Эпир те пулнă-çке яш-кĕрĕм:
Ыр вăхăт, чечеке ларни.
Яш чух чечекленни вал, хĕрĕм —
Этемĕн хакĕ палăрни.
Ӳсен-тăран имшер пулсан,
Шăркаланмасăр вăл юлсан,
Нихçан та тĕшĕ ун пулаймĕ,
Йăхне вăл малалла тăсаймĕ.
Яш чух эпир те чечекленнĕ, —
Мĕн калăн, пулнă хĕр ачах, —
Шутланă, шаннă, ĕмĕтленнĕ,
Пуçа усса ларман, анчах
Мĕн пулнă хĕршĕн? Пир, йĕке...
Ман чунăм пулнă пуль чарусăр:
Ялан вăл вăрттăн, чарăнусăр,
Чĕвеннĕ çутă ирĕке.
Чипер, илемлĕ пулнă теççĕ
Эп сан пекех çап-çамрăк чух.
Хама ырлас ман шухăш çук,
Анчах çурхи кунсем килеççĕ,
Çурлать чечек çав вăхăтра.
Сисмесĕрех кĕре эс шăвăн, —
Çынран килмест-çке-ха, мĕн тăвăн, —
Кашни кун çамрăкăн шутра.
Ачаш, çемçе çил мĕн таран.
Савать çан-çурăма йăвашшăн.
Кашни чĕр чун, ӳсен-тăран
Унпа тăванлă — çулăхасшăн.
Ах, мĕн пирки ун ăшă хумĕ
Чуна эмел пек тасатать:
Пурнатăн пек уяв кун умĕн,
Киле савни пек ăсатать.
Ытла та çăмăл, çутă, ирĕк,
Чĕнет ачашшăн шывĕ, хирĕ,
Ытла та илĕртет вăрман...
Кама вăл ăшшăн йыхăрман?
Юратнă эпĕ те. Аçу
Хĕрсемшĕн пулнă паллă каччă.
Пит ăшшăн вăл мана пăхатчĕ.
Сахал пулман пуль калаçу, —
Курсассăн, — пирĕн хушăра
Сивĕ чухне е ăшăра,
Е улăхра, е çул çинче...
Пит ырă пулнă çут тĕнче.
Аттем ман пулнă питĕ кутăн,
Аннем юлман унтан пĕр утăм —
Асап эп курнă çитĕнсен:
Пĕлмен эп, мансăрах вĕсем
Качча пама сăмах хытарнă,
Анчах та вăхăтне пытарнă.
Çак ĕç пулассине сиссе,
Эп хам вăй-халăма виçсе,
Ыр тусăм урлă питĕ вăрттăн
Часах пĕлтертĕм аçуна.
Чĕрем ман тапрĕ кăрттăн-кăрттăн,
Çунтарчĕ канăçсăр чуна.
Вара аçу ĕçе тăрларĕ:
Мана тĕл пулчĕ вăрманта,
Сая ямасăр саманта,
Хам ыйтнипе хама вăрларĕ.
Телейлĕ вăхăт! Вăл чĕнмесĕр
Хăш чух пырать-çке вашкăртса.
Çитет, иртет вăл систермесĕр,
Чупать-çке, тейĕн, ăмăртса.
Эп курнă ырлăх. Астăватăп:
Çак таранччен вĕл чĕрере.
Çук, иксĕлмест, пулам эп ватă —
Хăш чух ларап йĕре-йĕре.
Миçе çул иртрĕ, кам шутланă
Илемлĕ, çутă кунсене?
Мĕн чухлĕ тăвăл хăваланă
Ват Атăл тăрах хумсене?
Илемлĕ вăхăт... Ешĕрсе
Ларать уйра кар шăтнă тырă,
Çаран çинче те çĕкленсе
Ӳсет çĕн курăк — йăвă, ырă.
Куçа çĕр-çĕр тĕс ачашлать,
Тӳпе тăп-тăрă, сывлăш тутлă,
Çан-çурăмра чĕр вăй ташлать.
Ах, çут çанталăк! Вăл та шутлă,
Пулсан та аслă çут тĕнче:
Хĕвелĕ, пĕлĕчĕ, ăш çиле...
Вилес пулсассăн та, енчен,
Кăштах пурнаçшăн шанчăк юлĕ.
Ах, кам чĕри ун чух хускалмĕ,
Кам утмĕ уççăн юрласа,
Мĕнле яр ирĕкре чун канмĕ,
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp