|
Культура
 www.chgign.ru сӑнӳкерчӗкӗ 2022 ҫулшӑн Чӑваш Енӗн литературӑпа ӳнер премине илме хӑш ӗҫсене тӑратни паллӑ. Списокра — пурӗ тӑхӑр ӗҫ. Вӗсем пирки халӗ ҫынсем хӑйсен шухӑш-кӑмӑлне Шупашкарти Прездент буьварӗнчи 17-мӗш ҫуртри 412-2 пӳлӗме ҫитерме пултараҫҫӗ. Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗ 56-50-48, электрон адрес: culture56@cap.ru. Конкурсри ӗҫсем ҫаксем: «Писатели Чувашии – детям» электрон вулавӑш, Вырӑс алфавитне тӗпе хурса йӗркеленӗ ҫӗнӗ чӑваш алфавичӗн палӑкӗ (авторӗ — Виктор Глебов), «Наша вечность все равно останется с нами: пьесы» пултарулӑх монографийӗ, «Сурский рубеж. Помни. Знай. Не забывай» театрпа концерт программи, «Чувашская народная песня в творчестве композиторов: композиторский фольклоризм, фольклорные «волны», жанр обработки» монографи, «Куккук куҫҫулӗ» спектакль, «Чувашский мир и его выдающиеся люди» документлӑ фильмсен ярӑмӗ, «Хранители» спектакль, Сергей Рахманиновӑн «Симфонические танцы» балечӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Пӑтӑрмахсем
 Следстви комитечӗн сайтӗнчи сӑн Нарӑс уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑл ялӗнче икӗ арҫын виллине тупнӑ. Иккӗшӗ те 44 ҫулта пулнӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, иккӗшӗ те эрехпе наркӑмӑшланнӑ. Пӗр арҫыннин виллине килӗнче тупнӑ. Тепри гаражра выртнӑ. Унччен маларах иккӗшӗ пӗрле эрех ӗҫни паллӑ. Хальхи вӑхӑтра суд экспертизисем тӑваҫҫӗ. Кун хыҫҫӑн тин йышӑну паллӑ пулӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Культура
 culture.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ Чӑваш наци музейӗ вырсарникун, нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, хӑйӗн черетлӗ ҫуралнӑ кунне уявлӗ. Ҫавна май ун чухне учрежденири ялан ӗҫлекен экспозицисемпе тӳлевсӗрех паллашма май туса парӗҫ. Ушкӑнсем валли экскурсисем тата ӑсталӑх сехечӗсем ирттерӗҫ. Чӑваш Ен историйӗпе паллаштаракан экскурси 12 сехетре пуҫланӗ, тӗрленӗ Раҫҫей карттипе паллаштараканни — 14 сехетре. Тӗрлӗ ӑсталӑх сехечӗ 11 сехетре, 12 сехет те 30 минутра, 14 сехетре иртӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Кӑсӑклӑ
Ял пурнӑҫӗ
1755 ҫулта Кӑнтӑр Уралта чӑваш хресченӗсене персе вӗлернӗ. Ку пулӑм пирки эсир те, ман пекех пӗлмен пулӗ? Вӗсем пурте Максим, Иван тата Кӗҫӗн Иван Мосоловсен тимӗр шӑрантаракан савутра вӑй хунӑ пулнӑ. Ку пулӑм пирки эп хам «Ленӑ шывӗ ҫинчи рабочисен пӑлхавӗнче пулнӑ пирӗн янташсем» статьяпа паллашнӑ чухне асӑрхарӑм. Лена юханшывӗ ҫинчи пӑлхав пирки чӑваш энциклопедийӗнче мӗн те пулин ҫук-ши тесе шыраса кӗтӗм те хайхи ҫак пулӑм пирки пӗлтӗм. Ӗҫ-пуҫ 1752 ҫулта пуҫланнӑ. Мосоловсен савутӗнче тимӗр шӑрантарас ӗҫпе аппаланма Ҫӗрпӳпе Сӗве уесӗнчи 166 чӑваш тара кӗнӗ. Вӗсене тӳрех 7 тенкӗ аванс тыттарнӑ, ҫулталӑкра 18 тенкӗ тӳлеме пулнӑ (авансӗ те унта кӗнӗ). Ӗҫленӗ-ӗҫленӗ пирӗн асаттесем... Ҫулталӑк ҫапла иртнӗ. Хайхи киле таврӑнас тенӗ те — савут хуҫисем ямаҫҫӗ иккен. Укҫине те тӳлемеҫҫӗ. Тепӗр май каласан вӗсене чура шайӗнчех тытнӑ пулас. Ҫапла май 1755 ҫулталӑк пуҫламӑшӗ тӗлне савут хуҫисем чӑвашсене 1749 тенкӗ парӑма кӗнӗ. |
|
Культура
 Иркутск облаҫӗнчи Успенский-3 поселокри культура ҫуртӗнче «Телей» тата «Юрай» чӑваш ансамблӗсем ӗҫлеҫҫӗ. Нумая пулмасть культура ҫурчӗпе учреждени пуҫлӑхӗ Татьяна Прокопчук «Ял тӑрӑхӗнчи культура чи лайӑх учрежденийӗпе ӗҫченӗ» конкурсра ҫӗнтернӗ. Апла пулсан, ҫавӑнта чӑваш ансамблӗсем аван ӗҫленин тӳпи те пур тесе шухӑшлама юрать. Телеграмри «Пуринчен малтан. Ҫывӑса юлмасан» каналта пӗлтернӗ тӑрӑх, «конкурсра ҫӗнтернӗ май культура учреждени хальхи йышши оборудованипе тивӗҫтерме, музыка инструменчӗсем туянма, сцена ҫи-пуҫӗ илме пулӑшасса шанаҫҫӗ йӑхташӑмӑрсем». Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Статистика
 2022 ҫулхи чӳк уйӑхӗнче, 2021 ҫултипе танлаштарсан, республикӑри вӑтам ӗҫ укҫи ӳснӗ. Ҫапла пӗлтернӗ нумаях пулмасть Чӑвашстат. Пӗлтӗр чӳк уйӑхӗнче Чӑваш Енри вӑтам шалу 42 пин те 446 тенкӗпе танлашнӑ. Ку, 2021 ҫулпа танлаштарсан, 13,9 процент нумайрах. Ун чухне вӑтам шалу 39 пин те 865 тенкӗпе танлашнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Пӑтӑрмахсем
 Инкеклӗ лару-тӑру министерствин архивӗнчи сӑн Ӗнер Шупашкар районӗнчи Турикасси ялӗнче пӗр хуҫалӑхра пушар пулнӑ. Ӑна пула хуҫисем мунчасӑр тӑрса юлнӑ. Ҫулӑм кӳршӗ хуҫалӑх тӑррине, сарайне сиенлетнӗ. Кил хуҫалӑхӗнче пушарта пилӗк чӑх, виҫӗ сурӑх тата пӗр качака вилнӗ. Хальлӗхе пушар мӗнрен тухни паллӑ мар, ӑна уҫӑмлатаҫҫӗ. Ҫак инкек мӗн чухлӗ тӑкак кӳнине те шутлаҫҫӗ. Сӑмах май, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Чӑваш Енре 144 пушар пулнӑ, вӗсенче 17 ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 Хӑна ҫурчӗн эскизӗ Улатӑрта икӗ хутлӑ хӑна ҫурчӗ хута ярӗҫ. «Электроприбор» савут пӗлтернӗ тӑрӑх, унта 20 пӳлӗм пулӗ. Савут – строительствӑна саккас параканни. Предприяти инвестици проектне пурнӑҫлама пуҫланӑ ӗнтӗ. Хӑна ҫуртне ҫулталӑк вӗҫлениччен туса пӗтересшӗн. Ҫак кунсенче техника ҫӗр ӗҫӗсене пурнӑҫлама пуҫланӑ. Хӑна ҫуртне И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн филиалӗ пулнӑ вырӑнта хута ярӗҫ. Ҫав ҫурта 1939 ҫулта тунӑ, кивелнипе ишсе антарнӑ. Интерьера тунӑ чухне Улатӑрта ҫуралса ӳснӗ, унтах ӗҫлесе пурӑннӑ Степан Эрьзи скульптор пултарулӑхӗпе уса курӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Пӑтӑрмахсем
 Паян, нарӑс уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, Шупашкарта икӗ автобус ҫапӑннӑ. Инкек Мускав проспектӗнче ирхи 7 сехет те 40 минутра пулса иртӗ. 15-мӗш маршрутпа ҫӳрекен «Лотос» автобус 42-мӗш маршрутпа ҫӳрекен «Неман» автобуспа пырса ҫапӑннӑ. Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, пӑтӑрмах сӑлтавӗ «Лотос» автобус водителӗн тимсӗрлӗхӗпе ҫыхӑнма пултарнӑ. Инкекре «Неман» автобусри 17 ҫулти пассажир шар курнӑ, ӑна больницӑна илсе кайнӑ. Инкек сӑлтавне специалистсем палӑртӗҫ. Автобус водителӗсем урах пулнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Статистика
 mykaleidoscope.ru сайтри сӑн Пуш уйӑхӗнчи илемлӗ кунсенче – 03.03.2023 тата 23.03.2023 – Чӑваш Енре 80 ытла мӑшӑр пӗрлешме палӑртнӑ. Пушӑн 3-мӗшӗнче 51 ҫемье чӑмӑртанӗ. Вӗсенчен 15-шӗ – Шупашкарта. Пуш уйӑхӗн 23-мӗшӗнче вара 35 мӑшӑр пӗрлешӗ. Ытларахӑшӗ Шупашкарта тата Ҫӗнӗ Шупашкарта хут уйӑрттарӗ. Сӑмах май, кӑҫал пуш уйӑхӗнче республикӑра 241 мӑшӑр пӗрлешме заявлени панӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+13.3 °C
