Патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменӗ пирки хыпарланӑ чух эпир «Ҫырса илме йывӑр пулӗ» тесе пӗлтернӗччӗ. Ҫапах та йӗркене пӑсакансем Чӑвашра та тупӑннӑ-мӗн. Ун пек пӑтӑрмах Вӑрмар районӗнче пулнӑ. Унта тӗрӗслевпе хаклав материалӗсене Тӗнче тетелне вырнаҫтарнӑ тӗслӗхе асӑрханӑ. Ҫавӑн пек хӑтланнӑ хӗрӗн ӗҫне халӗ пӑрахӑҫласси пирки сӑмах пырать.

Асӑрханӑ ытти ҫитменлӗх пирки каласан, Комсомольскинчи вӑтам шкулта экзамен хыҫҫӑн материалсене кӑлтӑкпа пухнине палӑртнӑ. Теприсем карас телефонӗпе усӑ курнӑ тӗслӗхсем те пулнӑ иккен. Экзамен бланкӗсене чылай ҫӗрте ӑна тытакансемсӗрех шутлани те йӗркене пӑсни шутне кӗрет. Шупашкарти 18-мӗш лицейре экзамена вӑхӑт ҫитичченех вӗҫленӗ. Хальлӗхе ҫакнашкал кӑлтӑксем паллӑ, патшалӑх экзаменӗсем вӗҫленнӗ тӗле вӗсен йышӗ нумайланма та пултарӗ.

Республикӑра официаллӑ майпа 16 пляжпа шыва кӗмелли вырӑн уҫма палӑртнӑ. Вӗсенчен тӑватшарӑшӗ Шупашкар хулинче тата Муркаш районӗнче пулӗҫ. Етӗрне районӗнче икӗ пляж уҫӗҫ, Ҫӗнӗ Шупашкарпа Ҫӗмӗрле хулисенче, Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри, Шупашкар тата Улатӑр районӗсенче — пӗрер.

Ытти ҫӗрте ҫынсем шыва та кӗмӗҫ, хӗвел айӗнче те хӗртӗнмӗҫ темелле мар-ха. Официаллӑ майпа уҫнӑ вырӑнсене хӑрушсӑрлӑх енӗпе тивӗҫтермелле. Тепӗр майлӑ каласан, ҫакӑ укҫа-тенкӗпе ҫыхӑннӑ. Пытармасӑр калас тӑк, «Кунта шыва кӗме юрамасть» тесе ҫырса ҫапни вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсемшӗн йӳнне ларать. Тата, хамӑр хушӑра каласан, темрен тем пулсан вӗсем ҫине яваплӑх та тийӗнмест.

Паянхи пресс-конференцире

Ҫу уйӑхӗн 30–31-мӗшӗсенче Чӑваш Енре Пушкӑртстан культурин кунӗсем иртмелле. Кун пирки Культура министерствинче паян иртнӗ пресс-конференцире тӗплӗн каласа кӑтартнӑ. Культура кунӗсене ирттернӗ ҫӗре Пушкӑртстан Республикин Пуҫлӑхӗ Рустэм Хамитов килсе ҫитмелле.

Мероприятие кӗҫнерникун Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче официаллӑ майпа уҫӗҫ. Вӑл вӑхӑтра харӑсах темиҫе курав йӗркелеме палӑртнӑ. Сӑмахран, Пушкӑртстанӑн Наци музейӗн фондӗнчи «Пушкӑрт халӑхӗн пурлӑх культури» экспозицисемпе паллашма май килӗ. Е тата «Пушкӑртстан — Евразин ахахӗ» фотоӗҫсен куравӗ те пухӑннисене кӑсӑклантарасса шанаҫҫӗ. Унтах алӗҫ ӑстисен япалисене тата пушкӑртсен кӗнекисене туянма май килӗ.

Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче те курав ӗҫлӗ. Наци библиотекине вара пушкӑрт писателӗсем килсе ҫитӗҫ. Театр ӳнерне кӑмӑллакансем валли те ырӑ хыпар пур — Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Мустай Карим ячӗллӗ Ҫамрӑксен театрӗн «Радость нашего дома» спектакльне кӑтартӗҫ.

Малалла...

Хӗмленеҫҫӗ кӑна мар-ха, ҫап-ҫуттӑн ялкӑшаҫҫӗ. Иртнӗ канмалли кунсенче Ӗпхӳ хулинче «Аэробика планети» ятпа Пӗтӗм Раҫҫейри ӑмӑрту иртнӗ. Унта Мускаври, Атӑлҫи федераци округӗнчи регионсенчи, Новосибирскпа Омскри тата ытти ҫӗртен маттур яшсемпе хӗрсем пухӑннӑ. Чӑваш Енӗн пӗрлештернӗ ушкӑнӗнче 30 спортсмен пулнӑ.

Ӑмӑртӑва хутшӑнакансен 5 номинаципе тупӑшма тивнӗ. Хӑйсен пултарулӑхне пӗчченшерӗн те, мӑшӑрпа та, виҫшерӗн те, ушкӑнпа та кӑтарнӑ. Юлашки ҫулсенче тата аэродэнс тата аэростеп текен енсем хутшӑннӑ.

Чӑваш Енӗн яш-кӗрӗмӗпе хӗр-упраҫӗ 11 ылтӑн, 7 кӗмӗл, 3 пӑхӑр медале ҫӗнсе илнӗ. 15-17 ҫулсенчисем кунсӑр пуҫне пӗрремӗш вырӑна тухса Кубока тивӗҫнӗ, 9-11 ҫулсенчисем иккӗмӗш вырӑншӑн Кубокпа таврӑннӑ.

«Ӑмӑртӑвӑн чи лайӑх артибучӗ» Кубок та пулнӑ иккен. Ку вӑл судьясен хушшинче. Ӑна Чӑваш Ен представителӗ Оксана Дьячук тивӗҫнӗ.

Нумаях пулмасть суд приставӗсем Турцие канма каякансемпе тӗл пулнӑ. Курнӑҫу вырӑнне Шупашкарти аэропорта суйласа илнӗ.

Мӗн шухӑшпа тӗл пулнӑ-ши тетӗр-и? Ӗҫпе паллах. Чикӗ леш енне канма тухса каякансен парӑмсем пуррипе ҫуккине тӗрӗслеме. Ара, парӑмлисене тытса чарма саккун ирӗк парать мар-и? Чӑн та, парӑмлисем тупӑннӑ. Хӑшӗсен Пенси фондне тӳлевсем пухӑнса кайнӑ иккен, хӑшӗсен — налукпа. Палӑртса хунӑ канӑва пӑсас мар тесе вӗсем парӑма аэропортрах тӳлесе татнӑ.

Этем темиҫе ӗмер хушши ҫанталӑка сӑнать пулин те унӑн пур вӑрттӑнлӑхӗсене пӗлсех ҫитереймест-ха. Ак, хальтерехри пулӑмсенех пӑхас — ҫу уйӑхӗн вӗҫӗ ҫитнӗ пулин те хӗвеллӗ кунсемпе пӗр танах ҫумӑр ҫӑвать, пӑр ӳккелени те пулкалать.

Ҫӑвӑн 26-мӗшӗнче республикӑра ҫанталӑк пӑсӑк тӑчӗ — ҫилӗ те таврара самай алхасрӗ, ҫумӑрӗ те хытӑ ҫурӗ. Республикӑн хӑш-пӗр районӗсенче вара ҫумӑрпа пӗрлех пӑр ҫунине те палӑртаҫҫӗ. Канаш хулинче аҫтӑрхан мӑйӑрӗ пек пӑр ӳкнӗ иккен. Вӗсем йывӑҫ, чие тӗмисемпе улмуҫҫисене, помидор, купӑста кальчисене шар кӑтартнӑ. Юрать-ха ҫак пулӑм ытти тӑрӑхсене айӑкран иртсе кайнӑ.

Ҫапла тӑвасси пирки Шупашкар хула влаҫӗсем асӑрхаттараҫҫӗ. Халӗ машинӑсем килсерен тенӗ пек пулса кайрӗҫ те (тата хӑш-пӗр ҫемьере пӗрре кӑна-и?) хурҫӑ утсем валли вырӑн ҫитменни ет вӑрттӑнлӑх мар-ха. Ҫапах та машинӑсене курӑк ҫине хӑпартса лартма та никама та ирӗк паман. Яваплӑхӗ пирки «Административлӑ майпа саккуна пӑсни ҫинчен» республика саккунӗнче уҫӑмлӑн пӑхса хӑварнӑ. Уйрӑм ҫынсен 500–2 000 тенкӗ кӑларса хума тивет, должноҫ йышӑнса ларакансен — 2 пинтен пуҫласа 5 пин тенкӗ таран, предприяти-организацисен — 5 пинтен тытӑнса 20 пин тенкӗ таран.

Урапа (машина) лартмалли йӗркене пӑснисем пирки паян хула администрацийӗн планеркинче те калаҫнӑ. Тротуар ҫине лартнӑшӑн ҫу уйӑхӗнче кӑна 37 протокол шӑрҫаланӑ, тротуар тӑрӑх кайнӑшӑн — 16. Тирпей-илем кӳрессин йӗркине (кунта машинӑсене курӑк ҫине лартни те кӗрет) 123 хутчен протокол шӑрҫаланӑ. Кунта эпир ҫул-йӗр инспекцийӗн ӗҫченӗсем ҫырни пирки каларӑмӑр. Унсӑр пуҫне хула администрацийӗ те ку ыйтупа ӗҫлет, тӗрӗслесе тӑрать.

Шантарнине виҫ ҫул кӗтнӗ теҫҫӗ-и-ха? Апла пулсан кӑна-и? Хваттере тӳпе хывса хӑпартас та ҫӗн пӳрт ӗҫкине пухӑнас тесе хӑшӗсем хӑҫантанпа кӗтсе пурӑнаҫҫӗ. Ун пеккисен ыйтӑвӗсене татса парассипе юлашки ҫулсенче республикӑра хӑш-пӗр ӗҫе туни сисӗнет. Хӑй вӑхӑтӗнче хӑпартма пуҫланӑ та туса пӗтереймен ҫуртсене тӑвасси епле пынипе Чӑваш Енӗн Ҫурт тӑвӑм министерстви вырӑна тухса паллашнӑ.

Хальхи вӑхӑтра Шупашкарти Чернышевский урамӗнчи 6-мӗш тата 6/1-мӗш текен позицисене хӑпартса пӗтернӗ. Халӗ унта ҫурт йӗри-тавралли лаптӑка илем кӗртеҫҫӗ-мӗн. Тӳре-шара шантарнӑ тӑрӑх ҫынсем ҫав ҫуртсене кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнче пурӑнма кӗрейӗҫ.

И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче пӗрремӗш курсра вӗренекен дирижёрсен республикӑри конкурсӗ иртнӗ. Унта хутшӑнма 11 ҫамрӑк кӑмӑл тунӑ.

Пӗрремӗш вырӑна Федор Павлов ячӗллӗ музыка училищинче ӑсталӑха туптакан Евгений Солин тухнӑ. Иккӗмӗш вырӑна ҫав вӗренӳ заведенийӗнчи Анастасия Павлова тата Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн студенчӗсем Светлана Тарасовапа Людмила Елдырева тухнӑ. Виҫҫӗмӗш вырӑна вара харӑсах 5 ҫамрӑк тивӗҫнӗ. «Хорпа пӗр чӗлхе тупнисенчен чи лайӑххи» номинацире маларах асӑннӑ университетра ӑс пухакан Татьяна Константинова тата музыка училищинче вӗренекен Анастасия Павлова палӑрнӑ. «Шкул юррине чи лайӑх янӑратнӑшӑн» номинацире Светлана Тарасова (вӑл ЧППУ студентки) ҫӗнтернӗ.

Паян вилӗмсӗр «Нарспи» поэмӑн авторӗ ҫуралнӑранпа 123 ҫул ҫитрӗ. Республикӑн культура ӗҫченӗсем тата тулай чӑвашсем ҫак куна асра тытса Константин Иванов палӑкӗ умне чечек хунӑ.

Халӑх умӗнче республикӑн культура министерствин этноконфессиллӗ хутшӑнусен пайӗн пуҫлӑхӗ Михаил Краснов тухса калаҫнӑ. Юрий Артемьев профессор, критик шучӗпе Константин Иванов ҫак ҫӗр ҫине хӑй вӑхӑтӗнче ахальтен килмен. Унӑн хӑйне евӗр тивӗҫ пулнӑ. Чечек хума хутшӑннӑ СССР халӑх артистки Вера Кузьмина Чӑваш академи драма театрӗнче «Нарспие» тепӗр хут лартасса шанса пурӑнать-мӗн.

Савӑнӑҫлӑ пулӑма хутшӑнма Пушкӑртстанран Константин Ивановӑн Стерлӗри ентешӗсем те килсе ҫитнӗ.