Паян ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев студентсене Татьянӑсен кунӗпе саламланӑ. ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Михаил Васильевич ҫамрӑксене малашне те ҫитӗнӳсем тума ӑнӑҫу суннӑ.

Паян студентсем хӑйсен уявне паллӑ тӑваҫҫӗ. Михаил Игнатьев яш-хӗре саламланӑ май халӗ квалификациллӗ кадрсем кирлине палӑртнӑ.

— Чӑваш Ен правительстви ҫамрӑксене вӗренӳре тата ӗҫре аталанмашкӑн условисем туса парать, — ҫапла каланӑ Михаил Васильевич.

Республика Элтеперӗ Чӑваш Енре нимеҫӗсен (волонтер) корпусӗ тата Ҫамрӑксен правительстви лайӑх ӗҫленине, вӗсем регион пурнӑҫне хастар хутшӑннине палӑртнӑ.

Уйрӑм ҫынсене ҫурт-йӗре приватизацилес вӑхӑта миҫе хутчен тӑсса пирӗнтен чылайӑшӗ астумасть те пулӗ. Хӑйсем хӑпартса лартнӑ е укҫа парса туяннӑ пӳрт е хваттере ку саккун пырса тивмест-ха. Муниципалитет харпӑрлӑхӗнчи хваттерте социаллӑ найм килӗшӗвӗпе пурӑнакансене хуҫа пулса тӑма параҫҫӗ.

Хваттере приватизацилеме ирӗк паракан вӑхӑт хальхинче кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче вӗҫленмеллеччӗ. Анчах саккунра палӑртнӑ вӑхӑта кӑҫал тата тӑсса парасшӑн иккен. Тата тепӗр ҫулталӑклӑха теҫҫӗ.

Приватизаци вӑхӑтне ҫулталӑклӑха тӑсма ирӗк паракан саккун проектне хатӗрлеме РФ Патшалӑх Думин вице-спикерӗ Сергей Неверов шантарнӑ. Проекта РФ правительстви куҫӑнсӑр майпа халех ырланӑ. Ҫакна ҫынсем хӑйсен хваттерӗсемпе пӳлӗмӗсене приватизаилесе ӗлкӗрейменнишӗн пӑшӑрханнипе сӑлтавлаҫҫӗ.

«Пӗр вырӑнта Чӑваш Республикин патшалӑх чӗлхисемпе ҫырсан, ҫумрах тепӗр вырӑнта вара вырӑсла ҫырсан та ҫителӗклӗ, чӑваш чӗлхипе усӑ курма кирлех мар тенине Шупашкар хула администрацийӗ ӑҫтан тупнӑ?» — тесе пуҫ ватать «Ирӗклӗх» наципе культура чӗрӗлӗвӗн халӑх пӗрлешӗвӗ «Контактра» тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн ушкӑнӗнче.

«Ирӗклӗх» Шупашкар хула администрацине республикӑн тӗп хулинчи чарӑнусенчи электрон таблосене чӑвашла ҫырмалли пирки ҫыру янӑ. Ку ҫырӑва хула администрацийӗнчи тӳре-шара епле хуравлани «Ирӗклӗхе» тивӗҫтермен. «Чӑваш чӗлхипе мӗнле сӑлтавсемпе ҫырма кирлӗ мар пулнине ӑнлантарса паракан хурава «отписка» тесе калама та йывӑр», — тесе пӗтӗмлетнӗ хурав илнӗ хыҫҫӑн «ирӗклӗхҫӗсем».

«Шӑпах Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин саккунлӑхӗпе килӗшӳллӗн республикӑра географи объекчӗсен ячӗсене ҫырма тата ҫырса хунисене, ҫул ҫинчи паллӑсене, ытти кӑтарту паллисене хатӗрлеме вырӑс тата чӑваш чӗлхисемпе усӑ курмалла. Пӗр вырӑнта патшалӑх чӗлхисемпе ҫырсан, ҫумрах тепӗр вырӑнта вара вырӑсла кӑна ҫырсан та ҫителӗклӗ, чӑваш чӗлхипе усӑ курма кирлех мар тенине Шупашкар хула администрацийӗ ӑҫтан тупнӑ?

Малалла...

Кӑрлачӑн 23-мӗшӗнче20 сехет те 45 минутра «Атӑл» федераци ҫулӗ ҫинче, Шупашкар районӗнчи Апаш ялӗ ҫывӑхӗнче, авари пулнӑ. Унта иккӗн аманнӑ.

Фура Ҫӗрпӳ еннелле кайнӑ. Шуҫлак ҫул ҫинче водитель руле тытса чарайман — урапа ҫул варринчи карта ҫине тӑрӑннӑ. Вӑйлӑ ҫапӑннӑран кабина фурӑран татӑлса транспорт хирӗҫ килекен ҫул хӗррине вӗҫнӗ. Прицеп вара 180 градус ҫаврӑнса ҫапӑннӑ. Ҫавна май ҫул ҫине нефтепродукт тӑкӑннӑ.

Ӳкнӗ пичкесем ҫине ҫӑмӑл урапа тата Газель пырса тӑрӑннӑ. Телее, нихӑшӗ те ҫунма тытӑнман. Аварире фура водителӗ тата пассажирӗ аманнӑ. Тӗрӗслев водитель урӑ пулманнине кӑтартнӑ.

«Про Город» хаҫат тунӑ сӑн

Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Ене шартлама сивӗ килет. Европӑри Клаудиус антициклон республикӑна 28 градус таран сивӗ илсе килӗ.

Ҫавна пула шкулсенче уроксем те пулмӗҫ ахӑртнех. Ҫак кунсенче юр нумай ҫурӗ. Ыран вара, тунтикун, ҫанталӑк 28 градус таран сивӗтӗ. Вӗренӳ министерстви сӗннӗ тӑрӑх, шкулсенче уроксем 25 градус сивӗ чухне пулмаҫҫӗ. Ку пуҫламӑш классене пырса тивет.

Вӑтам классем 30 градус сивӗтсен шкула килмеҫҫӗ. Аслӑ классен вара 35 градус тӑнӑ чухне ҫеҫ шкула утмалла мар. Вӑй-хал культурин урокӗсем спортзалта ҫеҫ иртмелле. Ача пахчисенчи шӑпӑрлансене вара урама илсе тухма сӗнмеҫҫӗ.

Шӑмат кун, кӑрлач уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, Тӗмен тӑрӑхӗнчи чӑвашсем Сурхурине пуҫтарӑннӑ.

«Авалхи ҫак йӑларан чӑвашсемшӗн ҫулталӑк пуҫланнӑ», — тесе хыпарлать уяв пирки пӗлтернӗ май Тӗмен облаҫӗнчи наци ӗҫӗсен комитечӗ хӑйӗн официаллӑ порталӗнче.

«Сурхурине уявлама чӑвашсем чи пысӑк пӳрте суйласа илнӗ те унта пуҫтарӑннӑ», — уҫӑмлатнӑ тӑван халӑхӑмӑрӑн уявӗ пирки асӑннӑ тӑрӑхӑн влаҫ органӗсен порталӗнче. Тӗмен облаҫӗнче сурхурине ирттерме унти чӑвашсем «Строитель» наци культурисен ҫуртне пухӑннӑ. Уяврисем валли наци ӗҫми-ҫиминчен апат-ҫимӗҫ хатӗрленӗ. Пуянлӑхпа ӑнӑҫӑва палӑртакан тӗп символа — пӑрҫана та — сӗтел ҫине лартма манман. Пӑрҫа кукӑлӗ те пулнӑ.

Уявра ача-пӑча та савӑннӑ. «Ҫитрӗ Сурхури» ӳкерчӗксен конкурсӗнче ҫӗнтернисене парнепе хавхалантарнӑ.

Лариса Арсентьева

Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн ертӳҫин пӗрремӗш ҫумӗ — Шалти политика управленийӗн пуҫлӑхӗ пулса ӗнертенпе Лариса Арсентьева ӗҫлеме тытӑннӑ. Кун пирки Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗнер ятарлӑ хушу алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.

Районсемпе хула администрацийӗсен пуҫлӑхӗсемпе селектор канашлӑвӗ ӗнер ирттернӗ чух ҫӗнӗ должноҫри Лариса Аресентьевӑпа Михаил Игнатьев Элтепер паллаштарнӑ. Михаил Васильевич республика шайӗнчи ӗҫе муниципалитет службинче хӑйсене тивӗҫлипе кӑтартнисене илнине палӑртса хӑварнӑ.

Лариса Арсентьевӑна Шупашкар район ҫыннисем питӗ лайӑх пӗлеҫҫӗ. Асӑннӑ район администрацийӗнче вӑл тӗрлӗ должноҫре ҫирӗм ҫула яхӑн тӑрӑшнӑ. Юлашки вӑхӑтра вӑл Шупашкар район администрацийӗнче ӗҫсен управляющийӗнче тимленӗ.

Паян каҫхине, ӗҫрен килнӗ чух, хам пурӑнакан Кӳкеҫ поселокӗпе утнӑ чух урамра тӑватӑ арҫын ачана куртӑм. Вӗсем савӑннине курса хам та ачалла савӑнтӑм.

Ачасене ҫулта-йӗрте час-часах асӑрхама тивет-ха. Ирпе — вӗсем шкула васканине, каҫхине — тӗрлӗ секцинчен (ултӑ сехетсенче ӗҫрен таврӑнатӑп та, вӑл вӑхӑтра секцинчен килеҫҫӗ пуль тесе шухӑшлатӑп) таврӑннине. Анчах урамри кӗрт ӑшӗнче ашакансене юлашки хутчен хӑҫан курнине те манса кайнӑччӗ. Паян, ӗҫрен таврӑннӑ чухне, Советски урамри ҫуртсен умӗнчи юр купи ҫинче тӑватӑ арҫын ача ашнине куртӑм. Хӑйсем пӗр 9–12 ҫулсенчисем пуль. Курткисемпе шӑлаварӗсем, алсишӗсем шап-шурӑ хӑйсен. Шӑлаварпах ярӑнса анаҫҫӗ вӗсем ҫӳллех мар сӑртран.

Мана пуринчен ытла хӗпӗрттерни — ҫав ачасен питӗнчи иксӗлми савӑнӑҫӗ. Вӗсем чунтан хавасланнине кура хам та пӗчӗк ачалла савӑнтӑм. Анчах чуна пӗр япала канӑҫсӑрлантарчӗ. Пӑрланса ларнӑ ҫипуҫпа киле пырса кӗрсен ашшӗ-амӑшӗ ан вӑрҫтӑрах ӗнтӗ вӗсене.

Ачасем урама тухманни пирки аслисем пӑшӑрханса калаҫнине илтме тивет-ха. Чӑн та, пӗчӗкренех паян ачамӑрсем планшетсемпе телефонсене хӑнӑхаҫҫӗ, компьютертан хӑпмаҫҫӗ.

Малалла...

Василий Зайцев

Кӑҫалхи ҫулталӑка пирӗн республикӑра Ӗҫ ҫынни ҫулталӑкӗ тесе йышӑнчӗҫ. Культура ӗҫченӗсем кун пеккисенче яланхиллех хастар.

Чӑваш наци музейӗ ыран, кӑрлачӑн 25-мӗшӗнче, камерлӑ курав уҫать. Ӑна музейҫӑсем Социализмла ӗҫ Паттӑрне Василий Зайцева халаллаҫҫӗ.

Василий Васильевич Елчӗк районӗнчи Аслӑ Пӑла Тимеш ялӗнче 1912 ҫулхи кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Ун чухне вӑл ял Чӗмпӗр кӗпӗрнинчи Пӑва уесне кӗнӗ.

Василий Зайцев пек ҫынсене ял хуҫалӑх производствин йӗркелӳҫи тесе хакланӑ. Вӑл 35 ҫул Елчӗк районӗнчи «Победа» колхоза (1942–1963 ҫулсенче) тата Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи А.Г. Николаев ячӗллӗ хуҫалӑха (1963-1977 ҫулсенче) ертсе пынӑ. Вӑл хуҫалӑхсем ҫӗр ӗҫӗпе те, выльӑх-чӗрлӗх туса илессипе те ырӑ енчен республикипех кӗрлесе тӑнӑ.

В.В. Зайцев — Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ. Ленин орденне тӑватӑ хутчен, Октябрьти революци орденне, Ӗҫлӗх Хӗрлӗ ялав орденне икӗ хутчен тивӗҫнӗ.

Пӗлтӗрхи ҫул ЧР ШӖМӗшӗн ҫӑмӑл килмен. Пӗрремӗшӗнчен, ведомствӑра темиҫе штата кӗскетнӗ. Иккӗмӗшӗнчен, республикӑра преступленисен йышӗ ӳснӗ. Ку енӗпе ытларах Шӑмӑршӑ, Комсомольски районӗсем, Ҫӗнӗ Шупашкар «палӑрнӑ».

Чӑваш Енре преступленисене уҫса парас ӗҫ лайӑх пырать. Ку енӗпе пирӗннисем Раҫҫейре 19-мӗш вырӑн йышӑнаҫҫӗ. Йывӑр тата уйрӑмах йывӑр преступленисене уҫса парассипе вара кӑтартусем тата пысӑкрах. Ҫӗршывра ку енӗпе 10-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Сӑмах май, республикӑра кунашкал преступленисен шучӗ чакнӑ.

Полицейскисем палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫал преступленисен йышӗ ӳсмелле. Вӗсен шухӑшӗпе, экономика преступленийӗсене тӑвакансем нумайланӗҫ. Халех курӑнать ҫакӑ. Чӑваш Енре финанс пирамидисем ытларах тупӑнаҫҫӗ. 2014 ҫулта вӗсем 4 пулнӑ тӑк, пӗлтӗр — 27.

Экстремизм енӗпе те преступленисем ӳсме пултараҫҫӗ. Ҫавӑнпа полицейскисен сыхӑ тӑмалла.