Ӗнер Мускавра Граждан вӑрҫин паттӑрне Василий Чапаева асӑнса Чӑваш Енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчелӗхӗ йӗлме йӗлтӗр йӗрӗ ҫине тӑнӑ. Ӑмӑртӑва хутшӑнас кӑмӑллисене «Сокольники» культурӑпа кану паркне пухнӑ.

Йӗлтӗрпе туслисен тупӑшӑвне легендарлӑ комдивӑн ҫуралнӑ кун ҫывхарнине халалланӑ. Аса илтеретпӗр, Василий Иванович 1887 ҫулхи нарӑсӑн 9-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Унӑн тӑван ялӗ — Шупашкар уесне кӗрекен Будайка ялӗ. Каярах вӗсен ҫемйи Самар кӗпӗрнинчи яла куҫса кайнӑ.

Мускаври «Сокольники» паркри йӗлтӗр ӑмӑртӑвӗнче тӗрлӗ ушкӑнрисем тӗрлӗ инҫӗшне тупӑшнӑ. Спорт мероприятин вырӑнне тупма ҫӑмӑлтарах пултӑр тесе метроран тухнӑ ҫӗртен тытӑнса тупӑшу вырӑнне ҫитичченех волонтерсем ҫул кӑтартма тӑрса тухнӑ. Аллисенче вӗсем чӑваш ялавне тытса тӑнӑ.

Шупашкарти полицейски ҫара каясшӑн пулман тесе пӗлтереҫҫӗ. Кун пек шухӑшлаканни — РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗн пресс-служби.

Хӗсмете каясшӑн мар ҫамрӑк пирки Следстви управленийӗн Шупашкарти Ленин районӗнчи пайӗн пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Ҫар ретӗнчен пӑрӑнакан каччӑ Шупашкарта пропискӑра тӑрать иккен, хӑй вӑл Чӗмпӗрте йӗрке хуралҫинче ӗҫлет. 22 ҫулти каччӑна РФ Пуҫиле кодексӗн 328-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе айӑплама пултараҫҫӗ.

Ҫара кайма ӑна 2015 ҫулхи раштавра повестка панӑ пулать. Анчах Шупашкарти призыв пунктне вӑл пыман.

Каччӑн айӑпне ҫирӗплетсе парсан унӑн хӑйӗн юратнӑ ӗҫӗпе те сывпуллашма тивет-тӗр — пуҫиле майпа айӑпланисене йӗрке хуралӗнче тытса тӑрасси иккӗлентерет.

Тутаркассинчи шкулта ачасене чылай ҫул чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентнӗ Альбина Ишова

Шупашкар районӗнчи Салапайкасси шкулне чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем пухӑнмалла. Раштавӑн 11-мӗшӗнче вӗсен унта фестиваль иртӗ.

Чӑваш чӗлхи вӗрентекенсен фестивальне вӑл шкулта ахальтен ирттерме шутламан. Асӑннӑ вӗренӳ заведенийӗнче тӑрӑшакан Алевтина Шишкина пӗлтӗр республика шайӗнчи конкурсра хӑйӗн ӗҫтешӗсем хушшинче палӑрнӑ. Ҫакна кура унтан вӗренмелли, ҫӗннине илмелли пурах тенӗ пулмалла — чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсен фестивальне ирттерме йышӑннӑ.

Мероприятие, хальлӗхе пӗлтернӗ тӑрӑх, 16 вӗрентекен пырасса кӗтеҫҫӗ, мӗншӗн тесен шӑп та ҫавӑн чухлӗ учитель пырас кӑмӑллине пӗлтернӗ. Вӗсем хӑйсен пултарулӑхне ыттисемпе пайлама, паллаштарма маҫтӑр-классем, уҫӑ уроксем ирттерӗҫ.

Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музейра «Добрые всходы» (чӑв. Ырӑ калча) куҫса ҫӳрекен курав ӗҫлеме тытӑннӑ.

Фотосенчен тӑракан курава Етӗрне районӗнчи «Ленинская искра» (чӑв. Ленин хӗлхемӗ) колхоза нумай ҫул ертсе пынӑ Аркадий Айдака халалланӑ. Ӑна Чӑваш наци музейӗ хатӗрленӗ.

Аркадий Айдак — РФ тава тивӗҫлӗ ял хуҫалӑх ӗҫченӗ, РФ тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ. Вӑл — маларах асӑннӑ Етӗрне районӗнчи Тури Ачак ҫынни. 1985 ҫулта унӑн тӑван ялӗнче халӑх хуҫалӑхӑн музейне те йӗркеленӗ. Ку пуҫару авторӗ те — ӗмӗрне ял хуҫалӑх ӗҫне халалланӑ Аркадий Айдак. Ял хуҫалӑх отраслӗнче республикипех ҫӗр кӗрленӗ кӑна мар, ҫӗршывра палӑрнӑ ҫак ҫын ячӗпе курава музейҫӑсем кӑҫал пирӗн республикӑра Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкӗ тесе пӗлтернине кура йӗркеленӗ.

Сӑмахӗ кунта Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗ ирттернӗ «Выдающиеся люди вашего района» (чӑв. Сирӗн районӑн паллӑ ҫыннисем) интернет-конкурс ҫӗнтерӳҫи пирки пырать. Шел те, анчах пурне те илсе каяймӗ-ха хаҫат.

Хӑйсен тӑрӑхӗнчи тава тивӗҫлӗ ҫынсем тата вӗсем пирки парламент хаҫачӗ ирттерекен конкурсра каласа кӑтартма тивӗҫ тесе шухӑшланӑ ӗҫсене парламент кӑларӑмӗ иртнӗ ҫулхи раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗчченех пухрӗ. Кайран интернет-сасӑлав ирттерсе ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртрӗ. Малтанхи тапхӑрта — кашни районпа уйрӑмшар.

Тӳррипе каласан, конкурс вӑхӑтӗнче пӑтӑрмах та сиксе тухнӑ. Хӑшӗсем сасӑсене суя мелпе хушма тытӑннӑ. Кун пек пуласса хаҫатҫӑсем тӗлленменччӗ те. Суя сасӑллисене палӑртас тата вӗсен ҫулне пӳлес тӗллевпе хӑш-пӗр ӗҫе конкурсран та кӑларма тивнӗ. Сасӑлава та ҫав сӑлтава пулах вӑхӑт ҫитиччен вунӑ кун маларах чарма лекнӗ. Чарнӑ вӑхӑт сайтӑн администраторне суя сасӑсене пӑрахӑҫлама кирлӗ пулнӑ.

Районсемпе ҫӗнтерӳҫӗсем халӗ паллӑ, вӗсем пирки хаҫат хӑйӗн сайтӗнче хыпарларӗ.

Малалла...

Чӑваш Республикин халӑх артистки Августа Уляндина «Поле чудес» (чӑв. Телӗнтермӗш уйӗ) телепередачӑн ӗнерхи, нарӑсӑн 5-мӗшӗнче, тӗлӗнтересси пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Ун чухне эпир вӑл вӑййа хутшӑнасси е юрласси пирки каламанччӗ. Халӗ вара пӗлетпӗр. Вӑййа хутшӑнмарӗ. Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки вӑййа Чӑвашран хутшӑннӑ ҫынпа пӗрле тухрӗ.

Шупашкар ҫынни, Иван Егорович Дмитриев, Августа Уляндинӑпа унӑн ушкӑнне «музыка парни» тесе паллаштарчӗ. Иван Егорович Виталий ывӑлӗн ачипе, Семенпа, параппан умне тухрӗ. Калаҫма ӳркенмен, питӗ йӑрӑ ача сӑвӑ вуласа пачӗ, хӑйӗн ҫулталӑкри йӑмӑкӗ пуррине пӗлтерчӗ. Вӑл Иван Дмитриев вара вӗлле хурчӗ тытнине пӗлтернӗ май пыл сӑри илсе пынӑ, унпа Леонид Якубовичпа сӑйларӗ. Тата вӑл чӑваш мунчине килсе кӗме сертификат парнелерӗ, милӗк, шӑрттан. Милӗкпе хӑй ҫапса яма шантарчӗ. Кӑларӑма арҫын пилӗк мӑнукӗнчен виҫҫӗшӗнпе ҫитнӗ. Вӗсенчен тепри те сӑвӑ вуларӗ.

Шупашкар арҫынни финала тухрӗ, унта та ҫӗнтерчӗ, тӗкӗрлӗ фотоаппарат ҫӗнсе илчӗ.

Нарӑс уйӑхӗн 3-мӗшӗнче 20 сехет те 30 минутра Чӗмпӗр облаҫӗнче хӑрушӑ авари пулнӑ. Аварире Ҫӗнӗ Шупашкар ҫыннисем вилнӗ: 39 ҫулти хӗрарӑм тата 6-ри хӗрача.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, Hyundai Sonata урапа руле итлеттереймен, ҫул хӗррине тухса кайнӑ. Унтан вӑл Ford Focus урапапа пырса ҫапӑннӑ. Унта вара Ҫӗнӗ Шупашкарти ҫемье пулнӑ. Ҫӑлавҫӑсем иномаркӑран 6-ри хӗрачан тата 39 ҫулти хӗрарӑмӑн кӗлеткине кӑларнӑ. Вӗсем вӑйлӑ суранланнӑ, пульницӑна илсе кайнӑ чухне сывлама чарӑннӑ.

Водителе тата икӗ пассажира, аманнӑскерсене, пульницӑна илсе кайнӑ. Халӗ ку ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатаҫҫӗ.

Пирӗн республикӑра 100 ҫултан иртнӗ 64 ҫын пурӑнать. Юлашки ҫулсенче Чӑваш Енре ҫыннӑн пурнӑҫ тӑршшӗ вӑрӑмланнӑ. 2010 ҫултанпа вӑл 2,4 ҫул ӳснӗ, пӗлтӗрхи ҫул вӗҫне ку кӑтарту 71 ҫулпа танлашнӑ.

Михаил Игнатьев каланӑ тӑрӑх, юлашки 5 ҫулта республикӑра нумай ҫул пурӑнакансен йышӗ 4910 ҫын ӳснӗ. Кӑҫал, 2012 ҫулхипе танлаштарсан, 100 ҫултан иртнисем 18 процент нумайрах.

Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫал тепӗр 26 ҫын 100 ҫул тултармалла. Ҫапла вӗсен йышӗ 90 ҫын таран ҫитме пултарать. Нумай пурӑнакансен йышӗ ӳснӗ май республикӑра кӑҫал геронтологи центрӗ уҫасшӑн.

Ксения Волченкова тунӑ сӑн

Ҫӗнӗ Шупашкарти пепкелӗх центрӗнче ача ҫуратнӑ хӗрарӑмпа ачине кӗтсе илнӗ чухне тӑванӗсене сӑн ӳкерттерме юрамасть теҫҫӗ. Тӗрӗсрех каласан, хӑйсен фотоаппарачӗпе усӑ курма юрамасть-мӗн, мӗншӗн тесен унта фотограф ӗҫлет имӗш.

Наталия Семенова «Про Город» хаҫата пӗлтернӗ тӑрӑх, аппӑшне ачипе кӗтсе илнӗ чухне оператор вӗсене пепкене кипкепе чӗркенӗ пӳлӗме кӗртмен, фотоаппаратпа ӳкерме чарнӑ.

Лешӗ укҫалла ӳкерет-мӗн. Кусен хӑйсен профессионал фотоаппарат пулнӑ, ҫавӑнпа хирӗҫленӗ. Оператор вӗсене пур пӗрех кӗртмен.

Медицина центрӗн тӗп тухтӑрӗ Алексей Кизилов оператор тӗрӗс мар хӑтланнине каланӑ. Унта операторсем чӑнах та ӗҫлеҫҫӗ. Анчах вӗсен ун пек хӑтланма юраманнине каланӑ тухтӑр.

Кун пек чухне ача ҫураттармалли ҫуртӑн заведующийӗ патне каймалла тесе пӗлтернӗ Алексей Кизилов.

Красноармейски районӗнчи Упи шкулӗнче вӗренекенсем халӗ хоккейла выляма пултараҫҫӗ. Унта хоккей курупки уҫнӑ.

Уписем кун пирки тахҫанах ӗмӗтленнӗ. 2014 ҫулта вӗрентекенсем «Каток ҫине кил» социаллӑ проект хатӗрленӗ. Район администрацийӗ вара вӗсене хавхалантарас тенӗ — хыснаран 330 пин тенкӗ уйӑрнӑ. Ҫитменнине шкул администрацийӗ хушнӑ.

Шкул хӑйех ӗҫлесе илет. Унта ферма, ҫӗр лаптӑкӗ пур. Унта ӗҫлесе илнӗ укҫана каток тумашкӑн янӑ. Каток патӗнче ҫурт та тӑвасшӑн.

Ҫавӑн пекех куракансем валли вырӑнсем пур. Хунарсем те ҫутатаҫҫӗ. Халӗ шкулта хоккей командине йӗркелесшӗн. Арҫын ачасем коньки ҫине хаваспах тӑраҫҫӗ.